Gabriela Mikołajczyk,T. Sawicki
Gniezno, woj. poznańskie.
Stanowisko 15 d (ul. Kolegiaty 4)
Informator Archeologiczny : badania 18, 123-124
123
-elbląg p a t c i
S t a r e « i a » to Ip ü in e i r e ä n l o v l e c s e OU.IHOWO, ça. *1« 1* 1 ice patri
w o j. » l b l * * k i e ρ ΰ ίη * i redii low l e c i e s ta n o w is k o б
GĄSKI. Da. Gniewkowo patri
w o j, b y d g o s k ie o k r e s l a t e ń s k i Stanowisko 16 Ł
GŁOGÓW Muzeum H u tn ic tw a i O dlew nictw a w o j. l ę g n i c * i « M e ta li K olorowych w Głogowie S ta n o w isk o 2
B a d a n ia p r o w a d z ił mgr Zenon H en d el, F in an so w a ło м ню кк w G ło g o w ie, T r z e c i se z o n nadań pod kierow nictw em a u to r a /demy na g r o d z i s k u / . G ro d z isk o w c z a a n o śre d n io w ie c z n e / s c h y łe k X - 1 połow a X III w */.
G ro d z isk o z n a jd u je a l g w p ó łn o c n e j c z ę ś c i m i a s t a , w w id ła c h dawnego u j ś c i a Baryczy i k o ry " t a O d ry , n a w y e p i· zw anej od X I I I w. ostrow em Tumskim, B race badaw cze kontynuow ano na ν /k ó p ie n r I I I o p o w ie rz c h n i 200 m ,
N je g o w s c h o d n ie j c z ę ś c i o d s ł o n i ę t o fra g m e n ty t r z e c h budynków zrębow ych o ra z s tu d n ię o d r e w n ia n e j c e m b ro w in ie , sta n o w ią c y c h w ew n ętrzn ą zabudowę g r o d z is k a , H c e n t r a l n e j p a rz u wykopu n a t r a f i o n o na n a w a rs tw ie n ia гп а с гп х е z n is z c z o n e g o w ału o b ro n n e g o , Je g o c z ę ś ć z e w n ę trz n a , l i c o o r a z cz ę ś c io w o j ą d r o , z o s t a ł y z n is z c z o n e p o d c z a s budowy w tym m ie js c u n o w o ży tn ej s t u d n i , wykona n e ] t k lin o w e j c e g ł y , Zachowany o d c in e k w a łu , l i c o w e w n ę trz n e , zbudowany b y ł w k o n s t r u k c j i p r z e - ' k ła d k o w e j.
Na m a t e r i a ł a r c h e o lo g ic z n y j a k i p o zy sk an o z n a w a rstw ie ń zw iąza n y ch z czasem fu n k cjo n o w a n ia g r o d z is k a s k ł a d a j ą s i ę l i c z n e fra g m e n ty n aczy ń g l i n i a n y c h , k o ś c i z w ie rz ę c y c h , ż e la z n e ę z c z y p - ce p r z e ś l i k i · U zyskane z a b y tk i w s tę p n ie można d ato w ać д а j c h y îs î; У - l pslow ę X ï ï l w. Pod wałem o r a s n a w a rs tw ie n ia m l zw iązanym i z g ro d z is k ie m o d k r y to w a rstw ę s z a r o p o p l e i a t e g o I ł u z a w ie r a ją c e go l i c z n e fra g m e n ty n a c z y ń o r a z k o ś c i , k t ó r e d a ^ w a ć można na ГХ-Х. Układ s t r a t y g r a f i c z n y w a rs twy ja k ró w n ie ż z a b y tk i w s k a z u ją , ze j e s t o n a p o z o s t a ł o ś c i ą po o s a d n ic tw ie otw artym f u n k c jo n u ją cym p r z e d z a ło ż e n ie m g r o d z i s k a .
P o z y sk a n e w t r a k c i e b ad ań m a t e r i a ł y a r c h e o lo g ic z n e z n a j a u j ą s i ę v Muzeum H u tn ic tw a 1 Od le w n ic tw a M e ta li K olorow ycn w G łogow ie.
OiIEŁNO Muzeum P oczątków P ań stw a P o ls k ie g o woj* p o z n a ń s k ie w G n ie ź n ie
S ta n o w isk o 15 d / u l . K o le g ia ty 4 /
B a d a n ia pod k ie ru n k ie m d r G a b r i e l i M ik o ła jc z y k prow a d z i ł mgr Ti S aw icki* F in an so w a ło KPPP w G n ieźn ie* P ie rw
sz y se zo n ba dar.* G ro d z is k o . O kres w c z e sn o śre d n io w ie c z n y , p ó ź n o ś re d n io w ie c z n y , now ożytny.
B a d a n ia m ia ły c h a r a k t e r r a to w n ic z y , trykop o p o w ie rz c h n i o k o ło 150 m2 p o w s ta ł w y y n ik u r o z b i ó r k i X V III-w ie c z n e g o budynku p o ło ż o n e g o w p ó łn o c n o -w s c h o d n ie j c z ę ś c i Góry Lecha p rz y ΰ ΐτ K o le g ia ty n r 4, t u i p r z y zew nętrznym s to k u w ału w c z e sn o śre d n io w ie c z n e g o g r o d z is k a / a r y Θ2, 83, 9 6 , 9 7 / , Ha d n i e wykopu o d k r y to u ła m k i n ie s z k liw io n y c h p l y t e x c e ra m ic z n y c h w fo rm ie r o z l e g ł e g o sk u p is k a * W m ie js c u tym z a ło ż o n o 7 so n d aży o p o w ie r s e n n i p r z e c i ę t n i e 10 d i k ażd y . Po u s u n ię c iu
g ru zo w lsk o w ej w a rstw y p ł y t e k o d s ł o n i ę t o d o b rz e zachow ane p ł y t k i , s t a r a n n i e u ło ż o n e w r e g u la r n e pryzmy 1 rz ę d y b ie g n ą c e n a o s i e-W, s p o r a d y c z n ie H -s. Z dołano o k r e ś l i ć z a s ię g sk u p * зла je u y n ie w k ie r u n k u zach o d n im i południow ym , bowiem w p o z o s ta ły c h k ie r u n k a c h p ł y t k i w y k ra c z a ją poza o b r ę b wykopu· O b ję ta b a d a n ia m i c z ę ś ć s k u p is k a p o s i a d a ł a p o w ie r z c h n ię o k o ło 45 m . P ł y t k i v. więfc* a z o ś c l a ą n te w y p a lo n e , p o z o s t a ł e m ają z n a c z n ie zró ż n ic o w a n y s t o p i e ń w ypału z s i l n i e spieczw ny.nl o k azam i w ł ą c z n i e , w y d z ie lo n o 4 z a s a d n ic z e r o d z a j e p ł y t e k с g ru p a 1 - n a j l i c z n i e j w y s tę p u ją c e n i e - z d o b io n e p ł y t k i , p raw d o p o d o b n ie posadzkow e o w y m iarach a / 2 u ,3 z 5 x J , 2 cm, b / 2 4 ,0 x 11,2 к J ,2 с * , с / 3 2 ,4 x 1 5 ,5 x 4 ,9 c a . G rupa 2 - n i e l i c z n e p ł y t k i o w ym iarach p r z e c i ę t n y c h 2 1 ,0 x 11,4 x 3 ,0 зса, z d o b io n e s i l n i e wypukłym r e l i e f e m p r z e d s tą w ia ją c y m t r z y w zory: o r ł a , g r y f a o ra z w y stę p u ją c e razem sw1 e r ż ę t a t iw a, n ie d ź w ie d z ia , p t a k a l smoka, G rupa J - l i c z n e p ł y t k i o d l u o c ś c i 13-17 cm, s z e r o k o ś c i 1 1 ,1 - 1 3 ,4 cm 1 g r u b o ś c i p r z e c i ę t n e j 1 ,6 cm, z d o b io n e p ła s k im r e l i e f e m wyo b ra ż a ją c y m g r y f y , p t a k i , b y k a , m ężczyznę z lwem, św* J e r z e g o , w ojowników. J e ź d ź c a , N iektórym w i zerunkom to w a r z y s z ą r o z e t k i i motywy r o ś l i n n e , G rupa 4 <* n i e w ie lk a l i c z b a fragm entów r .le z d o b io n y ch p ł y t e k o g r u b o ś c i o k o ło 2 cm z otw o rk am i w n a r o ż n ik a c h /d ącn ó w fti 7 / , P ł y t k i z a l e g a ł y na zwę g lo n y c h b e lk a c h /w a rs tw a I I I f , / p o ło ż o n y c h na s t r o p i e v a l u obro n n eg o /w a rstw ą IV / lu b na Ż ó łto - s z a ro b ru n a tn y m p l a s k u /w a rs tw a I I I e nad w a łe m /, W c z ę ś c i środkow ej s k u p is k a w o ln e j od p ły te k n a t r a f i o n o n a ru sz to w o u ło ż o n e 3 w arstw y zw ęglonych b e le k 1 lu ź n o le ż ą c a b r y ł y p o lep i'* S tw ie r d zo n o t a k ż e o b e c n o ś ć śla d ó w p o s p a lo n y c h s łu p a c h drew nianych* N p ó łn o c n o -w s c h o d n ie j c z ę ś c i sk u p is k a o d k r y to s z c z ą t k i n i e w i e l k i e g o , k o l i s t e g o p ie c a g l i n i a n e g o p rz e z n a c z o n e g o praw dopodobnie do w ypału c e r a m ik i· Pow yższe z n a l e z i s k o i n t e r p r e t o w a ć n a ło ż y ja k o p o z o s t a ł o ś c i w a r s z t a tu wytwa r z a j ą c e g o c e ra m ic z n e e le m e n ty w y s tr o j u a r c h ite k to n ic z n e g o * w a r s z t a t te n u l e g ł r p a l ę n i u , a n a s t ę p n i e z a s y p a n iu p la s k ie m /w a rstw a I I I b * / . Na p o d sta w ie to w a rz y sz ą c y c h p ły tk o m ułamków c e r a ir lk i o r a z d e n a r ka tło l e s ław a K ę d z ie r s k ie g o u s t a lo n o w s tę p n ie c h r o n o lo g ię o b ie k tu -;a 2 p o i , X II - г-эн*. X I I I w· W arstw a I I I b* o c h a r a k t e r z e n iw e la c y jn y m z a w ie r a ła c e ra m ik ę o k r e ś l o n ą o r i e n t a c y j n i e na
2 p o l* XI - 1 p a ł . X I I I v . , k o ś c i z w ie r z ę c e , fra g m e n t g r z e b i e n i a z p o r o ż a , b la s z k ę i t r ą z u , g ł a
124
-te * i w a rstw ą I I I ь . .w y s tą p iła s z a r o b r u n a tn a z l a n i a s i l n i a n a sy c o n a o k rz e sk a m l kam iennym i, b r y ł kami zapraw y w apienA ej i ko śćm i| z w ie rz ę c y m i /w a rstw a Ш a . / , P o n a d to w w a rs tw ie t e j w y s tą p i ła c e ra m ik a i X II - XI i l w. N pJl^iw cno-w schodnim n a r o ż n i k i w ykopu, g d z ie n i z s tw ie rd z o n o o b e c n o ś c i w arstw y I I I b o d k r y to s k u p is k o o p o w ie rz c h n i o k o ło m z a w ie r a ją c e u łam k i p raw d opodobnie po sadzkow ych p ł y t e k g o ty c k ic h o g r u b o ś c i p r z e c i ę t n e j Ъ cm* P ł y t k i t a z a l e g a ł y b e z p o ś re d n io nad sk u p is k ie m p ł y t e k ro m ań sk i cłu p rz y północnym p r o f i l u wykopu o d s ł o n i ę t o k o n s t r u k c j ę wykonaną z l u f n o u ło ż o n y c h , b ie g n ą c y c h żukiem kam ieni* J e s t t o p raw dopodobnie p o d w a lin a b l i ż e j n ie z n a n e j b u c o w ii / b a s z t y ? / * U kład w arstw na p r o f i l u północnym w s k a z u je , i ż p o z o s t a ł o ś c i t e j ż e b u d o w li z a s y p a n e z o s t a ł y p ia s k ie m , w którym n a jm ło d s z e ze z n a le z io n y c h ułamków c e r a m ik i p o c h o d z ą z XV w. J e d n o c z e ś n ie k o n s t r u k c j a kam ienna z a le g a ponad p ły tk a m i ro m ań sk im i i w a rstw ą I I I b ,* W c z ę ś c i z a c h o d n ie j wykopu stw ie rd z o n o o b e c n o i ó z n is z c z o n e j w arstw y w c z e s n o ś re d n io w ie c z n e j /w a rs tw a I I I / , z k t ó r e j uzyskano ułam ki c e ra m ik i d a to w a n e j o r i e n t a c y j n i e n a 2 p o l* XI * р о с * , X I I I w* o ra * fra g m e n t g ip so w e j formy O d le w n ic z e j, fra g m e n t g r z e b i e n i a i o p raw k ę z p o r o ż a ,, b la c h ę o ło w ia n ą o r a z p r z e c in a k żela z n y * К l u in e } z ie m i p o c h o d z ą c e j z wykopu z n a le z io n o fra g m e n t r a m ie n ia w agi / ? / , k u lk ę kam ienną i ra m ię p o s r e b r z a n e g o k rz y ż y k a ,
M a te r ia ł zabytkow y z n a j d u j e s i ę w KPPP w G n ie ź n ie , B ad an ia b ę d ą kontynuow ane* GNIEZNO Muzeum P o czątk ó w P a ń stw a P o Iz k ie g o w o j. p o z n a ń s k ie w G n ie ź n ie S tan o w isk o 37 b B a d an ia pod k ie ru n k ie m d r G a b r i e l i M ik o ła jc z y k p r o w a d z iła mgr K* Szurkow ska* F in a n so w a ło Muzeum P o c z ą t ków P a ń stw a P o ls k ie g o w G n ie ź n ie * D ru g i se z o n badań* T eren p r z y k o ś c i e l e 0 0 , F ra n c is z k a n ó w , o s a d a w czesno ś r e d n io w ie c z n a
■Badania s ta n o w iły k o n ty n u a c ję p r a c z u b ie g łe g o s e z o n u . Celem i c h b y to z b a d a n ie e w e n tu a l nego d a ls z e g o p r z e b ie g u o d s ł o n i ę t y c h ju ż murów, m ający ch p raw d o p o d o b n ie zw ią z e k z p ierw o tn y m z a ło ż e n ie m k o ś c i o ła bądź z a ło ż e n ie m k la s z to rn y m . Wykopy o ł ą c z n e j p o w ie rz c h n i ok* 14 m w ytyczono w ięc b e z p o ś re d n io na p o łu d n ie od wykopów z e s z ło r o c z n y c h , w i^onym г n i c h n i e s tw ie rd z o n o o b e c n o ś c i nowych morów* i a r e j e s t r o w a n e p r z y p r o f i l a c h p ó łn o c n y c h n i e w i e l k i e fra g m e n ty s ta n o w ią bowiem k o n ty n u a c ję morów o d k ry ty c h w 1983 r . O k r e ś le n ie ic h d a l s z e g o p r z e b ie g u u n ie m o ż liw iły w y s tę p u ją ce d a l e j n a p o łu d n ie wkopy pod i n s t a l a c j ę gazową i k a n a l i z a c y j n ą , V' t r a k c i e e k s p l o r a c j i o k a z a ło s i ę ró w n ie ż , i e n i e z a n u rz o n y u k ła d w arstw zacnow ał s i ę j e d y n i e w n ie k t ó r y c h p a r t i a c h wykopów. Na s z c z e g ó ln ą uwagę z a s łu g iw a ła w arstw a e ie d m o b r ą z o w o - c s e r n e j, z b i t e j z ie m i z d o m ie sz k ą w ęgla d rzew n eg o , czasem p r z e d z i e l o n a soczewicami s p a le n iz n y /w , I I , Н а / , B e z p o śre d n io pod n i ą , od g ł ę b o k o ś c i - 1 , 3 0 / 2 , 4 0 o , W y s tą p ił c a l e c , w o d r ó ż n ie n iu od s y t u a c j i w s e z o n i e u b ie g ły m , n i e s t w i e r dzono w w a rstw ie I I o b e c n o ś c i pochówków* Na p o d s ta w ie a n a l i z y u z y sk a n e g o m a t e r i a ł u , z w ła s z c z a c e ra m ic z n e g o , o k r e ś lo n o c h r o n o lo g ię w arstw y na X i l - p o c z , X I I I w*
W podsumowaniu n a le ż y s t w i e r d z i ć , i ż te g o r o c z n e o r a ce n i e p r z y n i o s ł y sowyoh u s t a l e ń w z a k r e s ie с n r c n o l o g i i 1 f u n k c j i badanego o b i e k t u a r c h i t e k t o n i c z n e g o ,
Бадs i e p r z e d ł u ż e n i e wykopów w k ie r u n k u południow ym u t r u d n i a z w a rta zabudowa* b a d a n ia n i e będ ą kontynuow ane.
M a te r ia ły o r a z d o k u m e n ta c ja przechow yw ane s ą w Muzeum P o czątk ó w P ań stw a P o ls k ie g o w G n ie ź n i e .
CKODZISK; ÿm. Grębków U n iw e r s y te t W arszaw ski w oj. S i e d l e c k i e I n e t y t u t A r c h e o lo g ii Stanovr.i.Bko 1
B a d an ia p r o w a d z ił mgr t f o jc ie c h W ró b le w sk i, K o n su lto w a ł a doc i d r h a b , M a ria M iśk ie w ic z o w a , F in a n so w a ł KKZ w S i e d l c a c h . D ru g i s e z o n b a ó a ń . G ro d z isk o w c z e sn o śre d n io w ie c z n e /Х-Х1 w * /,
b a d a n ia k o n c e n tro w a ły s i ę w p ó łn o c n o - z a c h o d n ie j p a r t i i g r o d z i s k ą , na t e r e n i e Je g o m a jd a nu* F ra c e prow adzono n a t r z e c h wykopaęh o łą c z n e j p o w ie r z c h n i 8/ , S m *
B a d an ia w ykazały i s t n i e n i e dwóch n ie z a le ż n y c h poziomów o sa d n ic z y c h * S t a r s z y z n i c h , t o p o z o s t a ł o ś c i o sa d y K u l t u r y p r z e w o r s k i e j , d a to w a n e j w s tę p n ie na m ło d sz y o k r e s p rz e d r z y m a k i, Na po z io m ie tym o d k r y to Ś lad y dwóch z ie m ia n e k , a t a k ż e p o z o s t a ł o ś c i p ie c o w is k a h u tn ic z e g o * W obu z i e m iankach o d k r y to l i c z n i e w y s tę p u ją c y m a t e r i a ł c e ra m ic z n y , g r u d k i co l e p y , fra g m e n ty ż u i i i i s z l a k i h u t n i c z e j , a ta k ż e b a rd z o s ła b o zachow ane k o śc i* W o b r ę b i e j e d n e j z z ie m ia n e k z n a l e z i o n o n i e k o m p le tn ie zachow aną brązow ą z a p in k ę / t y p Q-М/ o r a z ż e la z n e s z y d ło ,
P ru o i, m łodszy poziom o s a d n ic z y zw iąza n y j e s t z o k re se m w c z e sn o śre d n io w ie c z n y m 1 może być c h r o n o lo g ic z n ie odnoszony do X - U wieku* Na p o z io m ie tym o d k r y to p o z o s t a ł o ś c i w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n e j z ie m ia n k i i s ą s i a d u j ą c e j z n i ą b e z p o ś re d n io jamy g o s p o d a r c z e j t N obu o b i e k t a c h w y s tą p i
ły d u że i l o ś c i m a t e r i a ł u ceram iczn eg o * Są t o p o z o s t a ł o ś c i n aczy ń s i l n i e fo rm u ją c o o b ta c z a n y c h na k o le g a r n c a r s k im , zd o b io n y ch ornam entem r y ty c h l i n i i d o o k c ln y c h ; n a c z y n ia t e b y ły w y p a la n e w a t m o sfe rz e u t l e n i a j ą c e j * w spom niana w yżej c e ra m ik a b y ła jedynym m a te r ia łe m zabytkowym związanym z o sa an ictw em w czesnośredniow iecznym *
B a c a n ia p o z w o liły na w s tę p n ą r e k o n s t r u k c j ę ro z p la n o w a n ia zabudowy w e w n ę trz n e j g r o d z i s k a , Budynki t e j c z ę ś c i m ajóanu b y ły sy tu o w a n e w o d l e g ł o ś c i o k o ło lb - 2 0 m o d w ału w e w n ę trz n e g o , T ru d no j e s t n a r a z i e u s t a l i ć sp o só b w zajem nego s y tu o w a n ia d o n o stw o r a z g ę s t o ś c i zabudowy* Być może z a p o w ie d z i na t e p y t a n i a d o s t a r c z ą w y n ik i badań k o le jn y c h sezonów .
