Andrzej Kola,Ryszard Boguwolski
Ryńsk, pow. Wąbrzeźno
Informator Archeologiczny : badania 5, 215-217
215
dzlaka prawdopodobnie pokryte było brukiem, na oo wskazuje duża ilo ść rozrzuconych kamieni. Zawartość warstwy kulturowej stanow iły ułamki ceram iki, żelazny nożyk, k ilk a fragmentów przedmiotów żelaznyoh oraz mało typowy przedmiot żelazny pr^pom lnający o stro gę.
Na placyku międ:ywałowym, znajdującym s i ę w północnej ozęśoi gro d zisk a, a zajmującym p rzestrzeń około 1,5 a r a , odkryto ślady kon s t r u k c ji drewnianych - być może m ieszła lny oh, duże llo ś o l węgli drzew nych i polepy. Zawartość warstwy kulturcwej stanow iło kllkn naśole ułamków ceramiki i kości zwlerzęcyoh.
wyniki badań wału zewnętrznego pozw alają na następujące stw ier dzenia: 1 / wał zbudowany był z drewna 1 gliny /około 24 poziomy smu żek zbutwiałego drewna/, 2 / przepalona glin a oraz llezne węgle drzew ne, w ystępujące głównie u podstawy wału, a następnie na jego azczyole, świadczyć mogą o jeg o dwufazowoścl, 3 / pod próchnloą ploiwotną zale gały niczym nie zakłócone warstwy plashn 1 g lin y .
wypełnlsko obydwu fo s - o szerokości od 1,5 do 2 n 1 głębo- k ośol około 1,5 n /o d d z is ie js z e g o poziomu/ - stanow iła ciemnobrunat na ziem ia, w k tó rej znaleziono k ilk a ułamków oeram ikl.
Sondaż na g r o b li, dobrze wyodrębniającej s i ę w te re n ie , b leg - nąoej od wału grodziska w kierunku południowo-wschodnim, potw ierdził przypuszozenia, iż j e s t to śla d po dawnej drodze związanej funkcjo n aln ie z grodziskiem^
Chronologię grodziska u s t a lić można w oparolu o oetamlkę na X-XII w ;; obok form typowych d la I I I okresu wozosnośrwdnl*tleoznego w ystąpiły tam również ułamki naozyd glinianych słab o obtaozasyoh na kole z I I okresu wczesnośredniowiecznego^
Duże walory obronne grodziska w Rękorajn, stosunkowo duża miąż sz o ść warstwy kulturowej /p rz e c ię tn ie 30-40 om/, a jednocześnie nie w ielka il o ś ć znale zloty eh tam zabytków, sugerowałyby, iż gród ten p ełn ił^fu n k cje speojaln e - być może typu sc h r o n isk a ego J
Badania z o sta ły zakończonej
HT&SE, pow. Wąbrzeźno Katedra A rcheologii Uniwersytetu
im. M ikołaja Kopernika w Toruniu, Muzeum w Grudziądzu
Badania prow adzili mgr Andrzej Kola /a u to r apmwozdania/ 1 mgr Ryszard Bogcwolakl. Fi nansowało PPRN w Wąbrzeźnie^ Pierwsay sezon badań. Grodzisko wozesnośrednlowleozne 1
216
P rao e p o d ję t o w zw iązk u z r e a l i z a c j ą b a d a ń n ad w c z e s n o ś r e d n io w iecznym o sad n ictw e m Z ie m i C h e ł m i ń s k ie j. O b ie k t j e a t p o ło ż o n y o k o ło
1 km na p o łu d n io w o -w sch ó d od w i o s k i , n a półn ocnym b r z e g u n i e w i e l k i e go j e z i o r a . V k o n f i g u r a c j i t e r e n u w y r ż n i e w y o d rę b n ić można t r z y c z ło n y o b i e k t u : 1 / w ysoko w y p ię t r z o n e , d o ś ć r e g u l a r n e grodzisko o fo r m ie e l l p t y c z : . j , p o s i a d a j ą c e d o b r z e w y z n a c z a ją c e s i ę w ały o r a z z n is z c z o n y p r z e z wkopy z c z a só w o s t a t n i e j w ojny majdan / c z ł o n 1 / ;
2 / oddzielone od niego głęboką fo są , położone na zachód od niego gro dzisko k sz ta łtu podkowiastego o czytelnych wałach 1 nleokowatym maj danie /czło n 2 /; 3 / nleobronne, położone we wsohodnlej c z ę śc i obiek tu podgrodzie.
C elem b y ł o p o z n a n ie o h r o n o l o g l l p o s z c z e g ó l n y c h ozłon ów o b i e k t u j e g o f u n k o j l o r a z i n t e n s y w n o ś c i o s a d n ic t w a g ro d o w e g o . W tym c e l u z a ło ż o n o c z t e r y wykopy dwa n a m a jd a n ie c z ło n u 1 o r a z po jedn ym w yk op ie n a o b s z a r z e m ajd an u c z ło n u 2 1 p o d g r o d z iu ^
C zło n 1 .
wykop 1: Zlokalizowany we wschodniej c z ę śc i majdanu o rozmiarach 5x5 m. Największą m iąższość warstw kulturowych stwierdzono w pobliżu wału gro d zisk a, w południowo-wschodnim narożniku wykopu, gdzie ośliz gnęła ona 1,70 m. M iąższość m alała w kierunku środka majdanu o sią g a ją c w p r o filu zachodnim jedynie ok. 60 om^ wydzielono ta trzy zasad nicze warstwy- 1/ do głębokości 1,10 m sz a rą ziemię z luśno zalega jącymi otoczakami 1 śladam i polepy, 2 / około 10-15 cm warstewkę sz a - r o - ż ó łt e j, g l in ia s t e j ziemi w ystępującej w pobliżu narożnika połud niowo-wschodniego, 3 / około 50 om m iąższości n iż e j z a le g a ją c ą warstwę czarnej ziemi przem ieszanej ze sp alen izn ą, skoncentrowaną szczegó ln ie w południowej 1 południowo-wschodniej c zęśo l wykopu. M ateriał rucho my to : ceramika średniowieczna oraz m ilita r ia /duża ilo ś ć grotów b e ł- tów do k uszy /. Największa koncentracja zabytków w y stąpiła w warstwie 1 wykop 2; Umiejacowlozy w południowej c z ę śo i członu 1 po siad ał rozmiary 5x5 a . Podobnie jak 1 w wykopie 1, najw iększa m iąższość warstw wystą p iła w pobliżu wału 1 m alała w kierunku wnętrza gro d ziska. Największą m iąższość stwierdzono w południowej 1 południowo-zachodniej c zę śo l wykopu, gdzie calec w ystąpił na głębokości oa 2,20 m. Układ warstw - podobny do stwierdzonych w wykopie 1. M ateriał ruchomy: poza polepą 1 spalen izn ą ceramika średniowieczna oraz m ilita r ia /g ro ty bełtów ku s z y /.
Człon 2.
wykop o rozmiarach 5x5 m zlokalizowano na środku majdanu. Warstwa 1, w skład k tó rej wchód z i ł a oiemno-szara ziem ia ze śladami polepy osiągnę
ła głębokość 1 m. Z alegająca poniżej warstwa 2 p o siad a ła m iąższość do chodzącą do 60 cm 1 sk ła d a ła s i ę z ezaro-żółtaw ych, g lin ia sty c h
war-217
atewek przemleazanyoh a# sp a le n izn ą. M ateriał archeologlcnuy: ułamki naczyć a# śladam i słabego obtaczan ia datowane na okrea V III-IX w. Brak m ateriału a pćśnego średniowiecza^
Człon 3^
wykop o ro z m la ra ^ 5x5 w umlejaoowloBo pośrodku p łask iego podgrodzia, w o d le g ło śo l około 30 w od podnćża wału g ro d z isk a . Nikło ślady wax'- atvy kulturowej v po ataol s z a r e j ziemi ao śladam i spalenizny wyatą- p lły bezpośrednio pod wara tną humusową 1 osiągn ęły głębokość 35 on^ Z m ateriału archeologicznego stwierdzono tu jodynie k ilk a drobnych ułamkćw ceram iki wozeanośrednlew leeznej, poohcdzącej najgpawdopodob- mlej a V III-H w;
W wyniku prae prowadzony oh na grodalaku 1 podgrodziu badać son dażowych atwlerdaono tu dwie fazy osadnictw a. Faza I - t o grćd wraz a podgrodziem, ktćryoh ślad y w ystąpiły w wykopach członu 2 1 3 . Fazę tę modna datować na V III-IX wlok. Faza I I - przypadająoa na okrea średnlowleozny /X III-X IV w ./, to wyhodowany na c z ę śc i powierzchni gro du poprzedniego grćdek k aztałtu elip ty czn ego , z zabudową wewnętrzną przy w ale. Znlazczenle grodu w fa z ie I I n aatąp lło najprawdopodobniej w XIV wieku na akutek żbrojnego napada / m i l i t a r i a / .
SANDCMIERZ In aty tut H is t o r ii kultury
Mate-Colleglam Goatomlanum r la ln e j PAN w Wara za wie
Badania prow adzili doc. dr Stan isław Ta- baczyćakl 1 mgr Henryk Ryslewakl /au torzy spraw ozdania/ oraz dr Eleonora Tabaozyćaka, mgr Bożena Rostkowska 1 mgr Teresa Rysiew- sk a . Pracami antropologicznym i kierował doc. dr Andrzej W leroldakl. T rzeci aezon badać. Finansował WKZ w K leloach . Wczesno średniowieczny zeapćł m ie jsk i.
Istotnym rezultatem badać j e s t ujawnienie zalegających pod kościołem 1 cmentarzyskiem p o zo sta ło śo l osady pr^rgrodowej a d ru giej połowy X-XI wieku, głćwnle w poataol jam zasobowychJ Osada ta fun- kojonuje do momentu w zniesien ia tu k o ścio ła oraz zlokalizow ania cmen tarz y sk a. Badania dotychczasowe przyniosły s e r ię około 70 grobćw te j p ie rw sze j, wczesnośredniowiecznej fazy cmentarzyska przykościeln ego. Chronologia grobćw, ja k wskazują n ieliczn e przedmioty stanowiące wy posażenie pośmiertne zmarłych /k ab łączk l skroniowe, p ie rśc io n k i, sp rzą cz k i do p a s a /, zdaje s i ę wskazywać, że cmentarzysko założono tu na przełomie X I/XII lub w pierw szej połcmle XII wieku, oo odpowiada
