Grażyna Iwanowska
Jegliniec, gm. Szypliszki, woj.
suwalskie, st. 1
Informator Archeologiczny : badania 22, 99-100
htjo rm a tn r A rcheologiczny 1968
9 9
w ieczn e, n a p o d sta w ie a n alo g ii p o d o b n y c h lego ty p u sta n o w isk . P o d czas szczegółow ej p e n e tr a cji te re n u w 1988 r. z a re je stro w a n o w s u m ie 43 k u r h a n y ro z rz u c o n e n a o b sz a rz e ok. 8 h a (?). O koło 2 0 kopców m ieści s ię w p o d o d d ziale leśn y m Γ, p o zo stałe ro z rz u c o n e s ą n ie re g u la rn ie w zd łu ż drogi lcönej w k ie r u n k u połu d n io w y m n a odległość ok. 5 0 0 m.B a d a n ia w yko p alisk o w e sk o n c e n tro w a n o n a k u rh a n ie n r 1, którego w ysokość w ynosiła 1,35 m , a p o d sta w a w k sz ta łc ie o w alu w y n o siła 8 ,2 x 9 ,4 m. W n a sy p ie z iem n y m sk ła d a ją c y m się z p ró c h n ic y leśn ej (o,20 m) I szarożółtego p la s k u p y lasteg o (1,00 m), pod k tó ry m stw ie rd z o no poziom h u m u s u pierw o tn eg o , n ie z a re je stro w a n o ż a d n y c h ślad ó w c ia ło p a le n ia 1 In h u m a c jl. Nic stw ierd zo n o też żad n eg o m a te ria łu zabytkow ego. K u rh a n 2 l 3 p rzecięto ro w am i p o p rz e cznym i, gdzie zao b se rw o w a n o a n a lo g ic z n ą sy tu a c ję . P rzy jm u jem y ch ro n o lo g ię o k re s u w cz e s n o śred n io w ieczn eg o n a p o d sta w ie a n a lo g ic z n y c h k u rh a n ó w b a d a n y c h w B yszynle 1 B u czk u , gm . B iałogard, woj. K oszalińskie.
B a d a n ia n i e b ę d ą k o n ty n u o w a n e .
Jedw abno, gm . Lubicz, woj. to ru ń sk ie,
Ba cl :m la prow adził m gr W ojciech C h u d z la k (a u to r sp ra w o z d a n ia ) przy w sp ó łu d ziale m gr M ałgorzaty G ru p y pod n au k o w y m k iero w n ictw em doc. d r Jerz e g o O lczak a. F in a n so w a ł WKZ w T o ru n iu . T rzeci sezo n b a d a ń . O s a d a podgrodow a (VII - XII w .; o k re s p óźnośredniow ieczny). W ra m a c h te m a tu "O sad n ictw o Z iem i C h ełm iń sk iej w o k re s ie w czesn o śred n io w ieczn y m " k o n ty n u o w a n o b a d a n ia wykojK illskow e n a o sa d z ie podgrodow ej w J e d w a b n ie . G łów nym celem pierw szego s e z o n u b a d a ń m iało być ro zp o zn an ie p rz e s trz e n n o -c h ro n o lo g ic z n e s ta n o w is k a b a d a n e g o w p o p rz e d n ic h se z o n a c h bad aw czy ch w yłącznie so ndażow o. Z ałożono 2 0 w ykopów o łącznej p o w ierzch n i 150 m 2. O d sło n ię to w n ich 3 0 obiektów o sa d n ic z y c h o zróżnicow anej fu n k c ji g o sp o d a rc z o -p ro d u k c y jn e j, m . In, Ja m y d z lc g d a rsk le , w ęd z ą rsk lc o ra z p ie k a rsk ie . P o n a d to o d k ry to p ó łzlem lan k ę c z w o ro k ą tn ą z p a le n isk ie m u s y tu o w a n y m c e n tr a ln ie z c e ra m ik ą całkow icie o b ta c z a n ą . W odległości około 2 0 0 m . od p rzebiegu llnll w a lu grodow ego o d k ry to fosę w p rzek ro ju n ie re g u la rn ie nice ko w a tą o m iąższo ści 150 - 1 60 c m . M ateriał zab y tk o w y p o ch o d zący z n a js ta rs z e j fazy u ży tk o w an ia rep re z e n to w a n y był przez c e ra m ik ę częściow o o b ta c z a n ą , o rn a m e n to w a n ą . Na p o d staw ie b a d a ń w iercenlow ych zlokalizow ano całk o w ity p rzebieg fosy, k tó ra od s tr o n y północnej o raz w sch o d n iej d o c h o d z iła do kraw ędzi te r a s y n a d zalew ow ej d o lin y D rwęcy. P o n ad to odkryto k ilk a szy d eł k o śc ia n y c h o raz rogow ych, p rzęśllk l g lin ia n e , noże żelazne, kilka p ó łp ro d u k tó w rogow ych, k ilk a ty sięcy k o ści zw ierzęcych o raz k ilk a ty sięcy frag m en tó w c e ra m ik i. A naliza c e c h technologiczno-m orfologicznych p o z w a la
o s a d ę d a to w a ć o d VU do XII w. B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e . j J e j j l i n i e c , g m . S ty p lia itk i,
I woj. auwalakie,
I * · *
B a d a n ia pro w ad ziła m gr G ra ż y n a Iw anow ska. F in an so w ało PMA. P iąty sezo n b a d a ń . G ro d zisk o w czesn o śred n io w ieczn e.
P race w yk o p alisk o w e, k tó re objęły p ow ierzchnię 2 8 ,7 5 m 2, p ro w ad zo n e były w północnej części m a jd a n u g ro d z isk a , W je j p a rtii p ołudniow ej, gdzie w tra k c ie p o p rz e d n ic h sezo n ó w b ad a w c z y c h od k ry to z w arty b ru k k a m ie n n y [o pow ierzchni około 19 m / ), założono niew ielki w ykop (o w y m ia ra c h 2 ,5 x 2 ,5 m). U chw ycono ta m fra g m e n t w sch o d n ie] k raw ęd zi w s p o m n ia nego b ru k u , w p o sta c i p a s a k am ien i, zajm u jąceg o z a c h o d n ią 1 śro d k o w ą czę ść w ykopu. P om iędzy n im i w y stąp iły nieliczn ie k aw ałk i k ości zw ierzęcych o ra z 2 ł frag m en tó w ręczn ie lep io n y ch n aczy ń .
W k o lejn y ch d w óch w y k o p ach , u sy tu o w a n y c h w przyw alow ej p a rtii m a jd a n u (na N /W od w /w k o n s tru k c ji k am ie n n e j), k o n ty n u o w a n o ek sp lo ra c ję ro zp o czętą w la ta c h p o p rzed n ich . Pierw szy z n ic h (o w y m ia ra c h 2 x 5 m) z n a jd u je się n a w ysokości przerw y w w ale o k a la ją c y m m a jd a n , n azy w an ej u m o w n ie " b ra m ą ”. D ow odem jej fu n k c jo n o w a n ia Jc s l być m oże o b iek t o d sło n ię ty w o m a w ia n y m w ykopie (przy Jego śc ia n ie zach o d n iej), ry s u ją c y się n a p la n ie Jako półkoliste z aciem n ien ie, n a profilu z a ś Jako n leek o w ale zag łęb ien ie, w y p ełn io n e d u ż ą Ilością k am ien i (zsy p lsk o z w a łu - z boczn y ch ś c ia n "b ram y '). W Jego o b ręb ie zn alezio n o pojedyncze kaw ałk i k o ści zw ierzęcych, nieliczne u łam k i n aczy ń g lin ia n y c h o raz 1 s z k la n y p acio rek , fra g m e n t żelaznego g ro tu s trz a ły 1 35 d ro b n y c h w yrobów brązo w y ch [m. In. fra g m e n t krzyżyka zdobionego żó łtą em alią). W są s ie d z tw ie om aw ianego o b ie k tu (w p o b liżu Jego południow ej
P ań stw o w e M u zeu m A rcheologiczne w W arszaw ie
U n iw ersy tet M ikołaja K o p ern ik a In s ty tu t A rcheologii I E tn o g ra fii Z a k ład A rcheologii Ś re d n io w ie c z a I Cza- sów N ow ożytnych w T o ru n iu _______
100
W CZESNE ŚREDNIOWIECZE kraw ędzi) w y stą p iło zag łęb io n e p a le n isk o z k o n s tru k c ją k a m ie n n ą , o m iąższo śc i okoló 3 0 cm 1 m a k s y m a ln e j ś ro d n ic y 9 0 cm . W Jego w y p eln lsk u zn alezio n o b ard zo d u żo k o ści zw ierzęcych Ip o n ad 100 fragm entów ) o raz pojedyncze u ła m k i ceram ik i.W d ru g im w ykopie (o w y m ia ra c h 2 .5 x 5 m), s ą s ia d u ją c y m z wyżej om ów ionym , e k s p lo ro w a n o trz y n a s tę p u ją c e po so b ie kolejno w arstw y: glin y ze ś la d a m i sp a le n iz n y , p la s k u z b a rd z o licznym i u ła m k a m i w ęgla drzew nego o ra z g liny ze żw irem . Byó m oże ich c h a r a k t e r l u k ła d J e s t w y n ik iem p ra c p ro w ad zo n y ch n a g ro d z isk u w o k re s ie w czesn o śred n io w ieczn y m (w o sta tn ie j fazie o sa d n ic tw a ), m a ją c y c h n a c e lu z m ia n ę u k sz ta łto w a n ia lej p a rtii m a jd a n u . W y jaśn ien ie c h a r a k t e r u 1 z a k re s u tych p rz e k s z ta łc e ń w ym aga w y k o n an ia p rz e k o p u przez w al g ro d zisk a,
W o m a w ia n y m w ykopie m a te ria l zabytkow y, w p o sta c i n ie lic z n y c h k aw ałk ó w k o ści zw ie rzę c y c h o raz 62 frag m en tó w ręczn ie lep io n y ch n aczy ń , w y stą p ił Jed y n ie w d w ó ch w a rs tw a c h g lin y . C hro n o lo g ię c e ra m ik i m o ż n a o k re ślić b ard zo szero k o - od o k re s u póżnorzym skiego po w czesn e śred n io w iecze (do XIII w.). D ato w an ie to o d n o si się rów nież do u łam k ó w n aczy ń , z n a le z io n y c h w p o zo stały ch w y k o p ach (n ie k tó re z n ic h n a w ią z u ją do m a te ria łu zn an e g o z o b s z a ru Litwy - do tzw. c e ra m ik i k re s k o w a n e j I ’‘oblew anej"). N a to m ia st z a b y tk i m etalow e (2 ż e la z n e I 69 brązow ych}, o d k ry te w o b ręb ie dw ó ch , u sy tu o w a n y c h w są sie d z tw ie w alu w ykopów , p o c h o d z ą z X - XIII w ., a n a lo g ic z n ie Ja к p rzed m io ty z n ale zio n e w tra k c ie p o p rz e d n ic h sezo n ó w b ad aw czy ch .
M a te ria ły (n r In w. P M A /V /8 S 6 4 ) 1 d o k u m e n ta c ja z b a d a ń z n a jd u ją s ię w PMA w W arszaw ie. B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e .
I
K ali ag - Z a w o d łie , Q ro d i i в k oB a d a n ia prow adzili d r T a d e u sz B a ra n o w sk i 1 m g r L eszek G ajew ski; o p ie k ę n a u k o w ą sp raw o w ali ргоГ. d r h a b . W itold I ie n s e l I prof, d r h ab . S ta n is ła w T ah aczy ń sk l; uczestn iczy li geologowie: prof, d r h a b . E w a S tu p n lc k a (UW) 1 d r F ran co P la n e ttl (W łoska R a d a B a d a ń N au k o w y ch - W enecja); rysow nlczka M arla K rakow iak i fo lo g raf M arek G m u r(lllK M ) o ra z s tu d e n c i 1 m łodzież z Ol IP. F in an so w a! WKZ w K aliszu. Pom ocy u d zielało M uzeum O kręgow e Zlcm l K aliskiej. S z ó sty sezo n d ru g ieg o e ta p u b a d a ń . G ro d zisk o w czesn o śred n io w ieczn e.
P ra c e s k o n c e n tro w a n o w e w sc h o d n ie j części g ro d zisk a, w o b rę b ie ta k zw anej k o leg iaty p.w, Św . Paw ła. O d sło n ięto ca ły rz u t poziom y w kopów fu n d a m e n to w y c h n a js ta rs z e j bu d o w li, na* zw anej roboczo “kościołem Л". O b iek t le n , w zn iesio n y z d re w n a I g lin y s k ła d a ł się z p r o s to k ą t n e j n aw y o w y m ia ra c h około 8 .0 x 7,6 m 1 p ro s to k ą tn e g o p re z b ite riu m o w y m ia ra c h około 4 .0 X 3 ,8 m. O ś p o d łu ż n a leżała n a lin U NE - SW. Rów fu n d a m e n to w y o sz e ro k o śc i 75 - 8 0 c m z a c h o w a n y był do głęb o k o ści około 70 cm . W w ew n ętrzn y ch ś c ia n a c h w k o p u stw ie rd z o n o śla d y sz a lo w a n ia d e sk a m i. W w y p e ln ls k u w kopu fu n d am en to w eg o 1 w Je g o o to c z e n iu w y stę pow ało w iele frag m en tó w n lezd o b lo n y ch p ły tek ce ra m ic z n y c h , p o ch o d zący ch n ajp ew n ie j z w y stro ju śc ia n . Liczne g ru d k i sto p io n eg o b rą z u św iad czą o p ierw o tn y m Is tn ie n iu m etalow ych ele m e n tó w k o n s tru k c y jn y c h lu b d ek o ra c y jn y c h . W dw óch p u n k ta c h fu n d a m e n ty "kościoła Л" p rz y k ry te s ą w ypełń Is k lem row u fu n d am en to w eg o późniejszego o b ie k tu , ozn aczo n eg o Jako "kościół B".
W 1988 r. p ra c e objęły ta k ż e o b ie k t u z n a n y przez o dkryw ców (lala 1958 - 1963) za grobow iec M ieszka S ta re g o I M ieszka M lcszkow fca. Na ra z ie n ie w y jaśn io n o w sz y stk ic h w ą tp li w ości. W ażnym z n a le z isk ie m z tego o b s z a ru Jest p la k ie tk a m ie d z ia n a , d e k o ro w a n a e le m e n te m p rz y p o m in a ją c y m w zór n a d e n a r a c h krzyżow ych.
Na z e w n ą trz law y fu n d a m e n to w e j n ajw ięk szeg o zało ż en ia k a m ie n n e j "kolegiaty" n a tra fio n o n a niższe (w s to s u n k u do o d k ry ty c h w la ta c h 1S59 - 1983) poziom y c m e n ta rz y s k a zw iązanego
t kościołem . O d sło n ię to c z te ry groby. Na szczeg ó ln ą u w ag ę z a słu g u je g ró b 4 / 8 8 , w k tó ry m
w d re w n ia n e j tr u m n ie p o ch o w an o zm arłeg o - k alek ę. Był to d o ro sły , o z n ie k sz ta łc o n y c h k o ś c ia c h k rę g o s łu p a (garb) o ra z o zdeform ow anej I k ró tszej praw ej ręce. P ochów ek te n nie w yróżniał się ż a d n y m szczegółem w y p o sażen ia od Innych s p o ty k a n y c h n a ty m c m e n ta rz y s k u .
W ś c ia n ie w y kopu bad aw czeg o "k o leg iaty ' o d sło n ięto n a w a rstw ie n ia p o zw alające n a pow ią za n ie z w y n ik a m i po p rzed n ieg o e ta p u b a d a ń .
M ateria ły z n a jd u ją się w K aliskim S ta n o w is k u A rcheologicznym . P r a c e b ę d a k o n ty n u o w a n e . K a m ie n i e c , g m . Z b ro s ła w ic e , w o j, k a to w ic k i e , s t . 2 U n iw e rsy te t ś l ą s k i I n s ty tu t H istorii. M u z e u m Ś lą s k ie D ział A rcheologii w K ato w icach P o lsk a A k a d e m ia N a u k I n s ty tu t H i sto rii K u ltu ry M a te ria ln e j K aliskie S ta n o w is k o A rcheologiczne_________
