PROF. DR HAB. JANUSZ LIPECKI
WYBITNY NAUKOWIEC, NAUCZYCIEL I PRAKTYK
W tym roku Profesor po wieloletniej i owocnej pracy dla rodowiska lubelskiego oraz dla wielu o rodków akademickich w kraju i za granic przeszedł na emerytur . Z tej okazji prezentujemy Jego dokonania dla nauk ogrodniczych i yczymy dalszych osi -gni w tej dziedzinie wiedzy oraz pomy lno ci w yciu osobistym.
Urodził si 28 marca 1937 r. w Lublinie. Jest absolwentem Wydziału Rolniczego Wy szej Szkoły Rolniczej w Lublinie. Studia uko czył w 1959 r. prac magistersk wykonan w Katedrze Ogrodnictwa pod kierunkiem
prof. dr. hab. Stanisława Zaliwskiego. Od 1959 r. pracował w Katedrze Sadownictwa Akademii Rol-niczej w Lublinie. Doktorat uzyskał w 1964 r.; jego promotorem był równie prof. Stanisław Zaliwski. Rozprawa dotyczyła efektów chemicznego od-chwaszczania czarnej porzeczki. Habilitował si w 1973 r. na podstawie rozprawy na temat endogennych czynników decyduj cych o ukorzenianiu si zdrew-niałych sadzonek czarnej porzeczki. Tytuł profesora nadzwyczajnego nadano mu w 1980 r., a stanowisko profesora zwyczajnego uzyskał w 1992 r.
Podczas swojej pracy odbył w latach 1967– –1968 sta naukowy w Rolniczej Stacji Do wiad- czalnej w Geneva w USA, podlegaj cej Uniwersyte-towi Cornella, pod kierunkiem dr. Franka G. Denni-sa, oraz w 1978 r. w Sadowniczej Stacji Do
wiad-czalnej w East Malling w Wielkiej Brytanii, pod kierunkiem dr. Davida Atkinsona. Prowadził wykłady jako visiting professor w uczelniach w Egipcie, Niemczech, we Włoszech i w Holandii. Brał udział w sympozjach i zjazdach we Włoszech, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, na Litwie i Białorusi. Jego doniesienia naukowe współautorzy pre-zentowali w USA, na Słowacji, w Estonii, w Wielkiej Brytanii i w Kanadzie. Profesor brał czynny udział w kilkudziesi ciu konferencjach krajowych o zasi gu wiatowym, m.in. w Kongresie Ogrodniczym w Warszawie w 1974 r., w Kongresie ISTRO w Puła-wach w 1997 r., w Sympozjum „Regulatory wzrostu w sadownictwie” w Poznaniu, „Nawo enie sadów” w Warszawie w 1990 i 2004 r. Był współorganizatorem kilkunastu konferencji o zasi gu krajowym w ramach działalno ci Zespołu Herbicydowego KNO PAN, Sekcji Sadowniczej KNO PAN, konferencji z okazji XXV-lecia KNO PAN oraz innych. Uczestniczył w konferencji Zarz du Głównego Mi dzynarodowego Towarzy-stwa Nauk Ogrodniczych (ISHS) w Coolum Beach (Queensland) w Australii w 2004 r. jako reprezentant Polski oraz w posiedzeniu zespołu ds. nauki i dydaktyki w
ogrodnic-twie ISHS w Leuven w Belgii i w Wiedniu w 2005 r. Jest członkiem grupy inicjatywnej ds. utworzenia Europejskiego Towarzystwa Nauk Ogrodniczych oraz organizacji I Eu-ropejskiego Sympozjum Ogrodniczego w Wiedniu w 2008 roku.
Zainteresowania naukowe prof. Janusza Lipeckiego dotycz zasadniczo dwu pro-blemów: agrotechniki sadów z uwzgl dnieniem przyjaznych rodowisku metod kontro-lowania zachwaszczenia, szczególnie relacji mi dzy chwastami, ro linami sadowniczy-mi i gleb , oraz wegetatywnego rozmna ania ro lin sadowniczych.
Profesor był pionierem – obok dr Ireny Ła niewskiej z ISiK w Skierniewicach – od-chwaszczania chemicznego sadów; przyczynił si do wprowadzenia tej metody do po-wszechnego u ycia (przez ponad 30 lat dominowała ona w nasadzeniach sadowniczych w Polsce). Na podstawie wieloletnich do wiadcze i obserwacji okre lił reakcje ro lin sadowniczych i chwastów, a w pewnym stopniu tak e gleby, na długotrwałe stosowanie chemicznego odchwaszczania i innych metod piel gnacji gleby w sadach. Wykazał jako pierwszy w Polsce pojawienie si odporno ci na herbicydy triazynowe w obr bie gatun-ku przymiotno kanadyjskie (Erigeron canadensis L.) oraz jako pierwszy w wiecie – w gatunku Capsella bursa pastoris (L.) Med. – tasznik pospolity. Przyczynił si do wpro-wadzenia metod odchwaszczania bezpiecznych dla rodowiska, bez lub z ograniczonym udziałem herbicydów dolistnych (Roundup i Basta), m.in. przy u yciu ciółek organicz-nych i nieorganiczorganicz-nych (folia, włóknina). Bior c udział w pracach kierowaorganicz-nych przez prof. dr. hab. Andrzeja Sadowskiego z SGGW w Warszawie, przyczynił si do ustalenia nowych liczb granicznych zawarto ci składników mineralnych w li ciach jabłoni. Efek-tem tych bada było opracowanie zalece obni aj cych dawki nawozów w sadach, co prowadziło do zmniejszenia kosztów i ska enia rodowiska nawozami. W zakresie agro-techniki sadów współpracował z dr. Davidem Atkinsonem z East Malling Research Station w Anglii.
W badaniach nad wegetatywnym rozmna aniem ro lin sadowniczych, które rozpo-cz ł w rozpo-czasie sta u w USA pod kierunkiem dr. Franka G. Dennisa, wykazał zale no ci mi dzy tzw. kofaktorami ukorzeniania a zdolno ci wytwarzania korzeni przez sadzonki ró nych ro lin (wi ni, leszczyny, porzeczki czarnej). Okre lił te wpływ ró nych regula-torów wzrostu oraz innych czynników, tak e rodowiskowych, na ten proces.
Dorobek naukowy Profesora został zawarty w 253 publikacjach, w tym 86 oryginal-nych rozprawach naukowych i monografiach, 94 artykułach naukowych oraz doniesie-niach na zjazdy krajowe i zagraniczne, a tak e 73 artykułach popularnonaukowych. Uczestniczył te w opracowaniu 2 wydawnictw ksi kowych. Prace oryginalne ukazy-wały si m.in. w takich czasopismach, jak Fruit Science Reports, Journal of Fruit and Ornamental Plant Research, Journal of American Society for Horticultural Science, HortScience, Pest Resistance Management Newsletter, Soil and Tillage Research, Acta Horticulturae, Acta Agrobotanica, Acta Societatis Botanicorum Poloniae, Folia Horticul-turae, Annales UMCS, Roczniki Nauk Rolniczych, Post py Nauk Rolniczych. Ogółem w j zyku angielskim opublikował ok. 30 rozpraw. Jest jedynym lub pierwszym autorem około 60 oryginalnych prac. Obecnie bierze udział – jako jeden z redaktorów – w przygotowywaniu do druku kolejnego wydania ksi ki „Fizjologia ro lin sadowni-czych” pod redakcj prof. Leszka Jankiewicza.
Profesor wypromował 7 doktorów, w tym jednego Egipcjanina; pi ciu jego współpra-cowników uzyskało stopie doktora habilitowanego, a dwóch z nich ma tytuł profesora.
Janusz Lipecki był prodziekanem i dziekanem Wydziału Ogrodniczego AR w Lu-blinie oraz wiele lat (1974–2003) kierownikiem Katedry Sadownictwa. Jako członek Senatu AR brał udział w pracach komisji ds. współpracy z zagranic , dyscyplinarnej i ds. bada naukowych.
Był przewodnicz cym (2 kadencje) i wiceprzewodnicz cym, a obecnie jest człon-kiem Rady Naukowej Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach oraz członkiem Zespołu Krajowego ds. Współpracy z Mi dzynarodowym Towarzystwem Nauk Ogrodniczych (ISHS). Przewodniczy Radzie Redakcyjnej czasopisma Folia Horti-culturae (organ Polskiego Towarzystwa Nauk Ogrodniczych, Kraków). Jest te człon-kiem Centralnej Komisji ds. Tytułu i Stopni Naukowych (szósta kadencja), autorem kilkudziesi ciu opinii w sprawie nadania stopnia dr. habilitowanego i tytułu profesora.
Profesor przewodniczył Komitetowi Nauk Ogrodniczych PAN (2 kadencje) oraz Ze-społowi Herbicydowemu i Sekcji Sadowniczej tego Komitetu, był redaktorem naczel-nym czasopisma Acta Agrobotanica (organ Polskiego Towarzystwa Botanicznego), członkiem Zarz du Głównego PTNO i Zespołu Ekspertów MEN, jest członkiem hono-rowym PTNO. Uczestniczył te w pracach Sekcji Nauk Ogrodniczych i Sekcji Nauk o Ro linie w Ministerstwie Nauki i Informatyzacji, obecnie bierze udział w pracach Sekcji PO-6 Departamentu Bada Naukowych MSWiN.
Spo ród wielu presti owych nagród i odznacze przyznanych Profesorowi nale y wymieni 3 nagrody Ministra Nauki, Szkolnictwa Wy szego i Techniki, Krzy Kawaler-ski Orderu Odrodzenia PolKawaler-ski, Medal Komisji Edukacji Narodowej. W dowód uznania osi gni naukowych i dydaktycznych został te wyró niony przez rodowisko akade-mickie Uniwersytetu Warmi sko-Mazurskiego w Olsztynie tytułem Honorowego Profe-sora tej uczelni. Otrzymał tak e honorow odznak Instytutu Sadownictwa i Kwiaciar-stwa w Skierniewicach – „Kryształowe Jabłko”.
Prof. Janusz Lipecki wyró nia si nieprzeci tnymi zdolno ciami badawczymi i pra-cowito ci . Zyskał uznanie elitarnych rodowisk naukowych, studentów i producentów tak e dzi ki ogromnej kulturze osobistej, yczliwo ci i otwarto ci w kontaktach z inny-mi. Przez wszystkie lata pracy w Akademii Rolniczej w Lublinie był znakomitym amba-sadorem tej uczelni w kraju i za granic , a tak e wybitnym reprezentantem nauki pol-skiej w dziedzinie ogrodnictwa.
