R ecen zje
195
o w ieloletn im p rezesie TNK i A kadem ii U m iejętności, rektorze U niw ersytetu Ja giellońskiego, w ybitn ym fizjologu i antropologu Józlefie M ajerze i jego najbliższej rodzinie®. Postać M ajera przypom niał dzisiejszem u pokoleniu Adam W rzosek w m o nografii Józef M a je r (1808— 1889) w tom ie I w ydaw n ictw a S ze ść setlec ie m e d y c y n y
k ra k o w sk iej (K raków 1963)4. A rtykuł N ieciow ej przekazuje natom iast nieco szcze
gółów z pryw atnego życia Majera.
Część tomu pośw ięconą TNK zamyka artykuł Józefa D użyka przedstaw iający na podstaw ie głosów w spółczesnej prasy kulturę K rakowa w siedem dziesiątych la tach ubiegłego w iek u , a w ięc w okresie końcow ej działalności TNK i p oczątków A kadem ii U m iejętności. W artykule znalazły odbicie m.inj: nauka, popularyzacja n auki, szkolnictw o w yższe, m uzealnictw o ł bibliotekarstw o ów czesnego K rakowa.
Z. Br.
NOWE DANE Z ŻYCIORYSU WOJCIECHA KĘTRZYŃSKIEGO -S ylw etk a Wielkiego historyka, W ojciecha K ętrzyńskiego, k tórego 50 rocznica śm ierci przypada w 1968 r., doczekała się stosunkow o liczn ych opracowań, jednak jeszcze w iele m om entów z jego ż y d a w ym aga w yśw ietlen ia. Do m niej znanych lat należy okres królew iecki, zw łaszcza udział w pow staniu styczniow ym . W nrze 1—2/1967 „K om unikatów M azursko-W arm ińskich” Janusz Jasiński uzupełnił no w ym i faktam i to tak w ażne dla K ętrzyńskiego w ydarzenie (art. W ojciech K ę tr z y ń
sk i w pow stan iu sty czn io w ym ), opierając się n a n ie w yzysk anych dotychczas przez
n ikogo aktach Kam m ergeriohtu w Ber lin ie (obecnie wDeuitsiChes Zentralarchiv w M er- seburgu). Za udział w p rzem yd e broni do w ojew ództw a płockiego K ętrzyń ski był skazany na rok twierdzy. K arę odsiedział w Kłodzku. Tam przełożył n a ła d n ę sw ą dysertację doktorską. Po w y jś d u z w ięzien ia pow tórnie się im m atrykulow ał na U niw ersytecie K rólewieckim ; 12 X I I 1866 r. obronił sw ą pracę doktorską De
bello a B oleslav Magno cum H enrico rege G erm aniae gęsto a 1002—1005. „Jednakże
m anifestacyjn e ośw iadczenie się za p olsk ośd ą, a zw łaszcza udział w pow staniu styczniow ym , tak dalece obciążyły K ętrzyńskiego w oczach w ładz, iż pomimo uzy- skandia dyplom u naukowego na uniw ersytecie pruskim n ie m ógł znaleźć odpowied n iej prący w śród polskiej lu d n o śd w państw ie pruskim , n a skutek czego, w o sta tecznym rezu ltade, w 1873 r. osiadł w e L w ow ie”, pisze J. Jasiński w zakończeniu sw ego artykułu (w 1873 r. K ętrzyński został sekretarzem naukow ym Zakładu N aukow ego im. O ssolińskich i odtąd, jak wiadom o, aż do końca ż y d a b y ł zw iązany
z tym Zakładem).
Z. Br.
TRADYCJE STATYSTYKI POLSKIEJ
„W yśledzić źródła zam ożności, ukazywać stan ich użytku, w ym iarkow ać sto sunki płodów natury, rozważać ich w zgląd do potrzeb, środków, przem ysłu i licz by m ieszkańców; przeto za jej tylko pomocą m ożna dochodzić pew nej m iary sił fizycznych i m oralnych narodu, przy jej św ietle ła tw iej jest dostrzec te w ady, k tó
* Członkiem TNK był też brat Józefa Majera, W ojciech (1806—1861), prezes Sądu W yższego w K rakow ie. Zob. o nim : M. K aczyński, Ż y w o t W ojciech a M ajera ze
szczególn ym rozbiorem jego prac dru kow an ych , „Rocznik T ow arzystw a N auk ow e
go K rakow skiego”, 1864. ss. 421—462.
* Por. też notatkę bibliograficzną o M ajerze jako ojcu polskiego słow n ictw a le
karskiego w o rze 1/1967 „Kwartalnika” (s. 187) i cytow aną -tam w cześniejszą książ kę A. Wrzoska o Majerze.