Niepublikowane prace Eugeniusza Berezowskiego z zakresu historii geodezji i kartografii

668 Kronika

Archeologicznym w K rakow ie, M uzeum Techniki N O T w W arszawie, M uzeum Ziemi PAN w W arszawie, A G H w K rakow ie.

Ścisła w spółpraca łączy także Towarzystw o z instytucjam i i organizacjam i naukow ym i z terenu województwa kieleckiego a zwłaszcza z Instytutem H istorii Wyższej Szkoły Pedago­ gicznej oraz Kieleckim Towarzystwem N aukow ym .

W ciągu 10 lat działalności Towarzystw o zaznaczyło w yraźnie swój udział w życiu naukow ym środow iska kieleckiego, a wiele jego osiągnięć naukow ych i organizacyjnych m a znaczenie ponadregionalne.

Andrzej Rembalski (Kielce)

K OPA LN IA ZA BYTKOW A IM. S. STASZICA

Staraniem władz wojewódzkich w Częstochowie, jed n ą z kopalń likwidującego się Okręgu G órnictw a Rud Żelaza zam ieniono na M uzeum górnictw a rud żelaza pod nazw ą K opalni Z a­ bytkowej im. S. Staszica. W ybrano — położoną w pobliżu południow ych granic stolicy województwa — pow stałą w 1953 r. — now oczesną kopalnię, zw aną „Szczekaczką” . Jej pod­ ziemne wyrobiska przystosow ane są obecnie dla potrzeb ruchu turystycznego. N atom iast w przykopalnianych obiektach naziemnych zorganizow ane z o sta n ą : wystawa geologii i górnictw a rud żelaza w Polsce oraz centralne archiwum górnictw a rudnego.

W ram ach przystosow ania kopalni do funkcji muzealnej zdecydow ano, że pod ziemią eksponow ane b ęd ą'n arzęd zia górnicze stosow ane dawniej w K arpatach, na Wyżynie K rakow ­ sko-Częstochowskiej, w G órach Św iętokrzyskich, na D olnym Śląsku i w okolicy Łęczycy. N arzędzia te będą ilustrow ały postęp myśli technicznej i nierozłącznie z tym związany postęp m etod wydobywania rud żelaza. Pod ziemią jeden ciąg wystawowy poświęcony zostanie ewolucji m etod wydobywczych w zależności od w arunków geologicznych i pojaw iania się nowych technik eksploatacyjnych.

Wystawę naziem ną (a częściowo też podziem ną) organizuje M uzeum Okręgowe w Często­ chowie. Scenariusz zakłada w znacznym stopniu rozbudow ę danych, dotyczących historii b ad ań rud żelaza przez geologów polskich i ekspozycję maszyn górniczych stosow anych od czasów najdawniejszych w różnych regionach Polski.

Zgodnie z planem K opalnia Zabytkow a m a być udostępniona dla zwiedzających na początku grudnia 1980 roku. Przybędzie zatem jeszcze jedno muzeum popularyzujące dzieje nauki i techniki.

W arto nadmienić, że jest to już drugie, organizujące się M uzeum górnicze w Polsce. Trw ają bowiem obecnie bardzo intensywne prace, zmierzające d o otw arcia M uzeum G órnictw a Skalnego w Krzeszowicach. M uzeum to organizuje dr Irena Rybicka, a patronem przed­ sięwzięcia jest znany historyk techniki — prof. Juljan Sulima Sam ujłło — z Akadem ii G órni- czo-Hutniczej im. S. Staszica w Krakowie.

Zbigniew J. Wójcik

(Warszawa)

N IEPU B L IK O W A N E PR AC E EU G EN IU SZA BER EZO W SKIEGO Z ZA K RESU H ISTORII G EO D E ZJI I K A R T O G R A FII

W m arcu br. Z akład Historii N auk Przyrodniczych IH N O iT otrzym ał zbiór dotychczas nie publikow anych prac Eugeniusza Berezowskiego, zmarłego w 1974 r.

Eugeniusz Berezowski, wieloletni współpracownik i członek Zespołu Geodezji Zakładu H istorii N auki i Techniki PA N oraz wykładowca w Wojskowej A kadem ii Technicznej im. Jarosław a D ąbrow skiego w W arszawie, był autorem licznych publikacji z zakresu historii astronom ii, geodezji i kartografii, zagospodarow ania m iast, topografii i terenoznawstw a. Publikował również wyniki swych badań, dotyczące działalności wybitnych geodetów,

astrono-Kronika 669 mów , kartografów i budowniczych miast. Prace te ogłosił m. innymi na łam ach „K w artalnika H istorii N auki i Techniki”, w miesięczniku „ U ran ia”, „Przeglądzie G eodezyjnym ” i w „Przeglą­ dzie Wojsk Lądow ych” , a także w czasopism ach zagranicznych „V erm essungstechnik” (N R D ), „G eodeticky a K artograficky O broz” (Czechosłowacja) i „G eodetiski L ist” (Jugosławia). Otrzym ane przez Z akład Historii N auk Przyrodniczych m ateriały obejm ują wiele opracow ań — głównie z zakresu historii geodezji i kartografii wojskowej oraz inform a­ cje o ich autorze, dotyczące jego działalności dydaktyczno-naukow ej. O to tytuły w zm ian­ kow anych opracow ań: Z historii polskiej kartografii wojskowej. R ękopis: 19 stro n ; Przyrząd do mechanicznego rozwiązywania podstawowych zadań trygonometrycznych. M aszyno­ pis: 17 s. M ateriał w ykorzystano do opracow ania wniosku wynalazczego; Poligonizacja specjalna w technice wojskowej. R ękopis: I wersja — 26 stro n ; II wersja — 9 s.; Rola i znaczenie gospo­ darki przestrzennej w obronie terytorium Kraju. R ę k o p is: III wersja — 8 s tro n ; Pierwsze wyższe szkoły wojskowe w Polsce początkiem rozwoju rodzimej m yśli technicznej. R ękopis: 17 s; W 150 lecie założenia pierwszej szkoły wojskowej w Polsce. R ękopis: 18 s; Uwagi o szkoleniu w zakresie topografii wojskowej i terenoznawstwa. M aszynopis: 5 s.; Rosyjskie najdawniejsze atlasy geograficzne. M aszynopis: 19 s. oraz streszczenie; Ogólna charakterystyka m etod zakładania osnów geodezyjnych. R ękopis: 11 s.; Tradycja i postęp w geodezji i karto­ grafii. R ękopis: 16 s.; Pierwsza polska sieć triangulacyjna. R ękopis: 19 s. oraz n o ta tk a ;

Historia triangulacji w b. zaborze rosyjskim k’ X IX wieku. R ękopis: 26 s. oraz notatki. M ateriały dot. E. Berezowskiego: W ykaz p ra c; Życiorys własny; Zestawienie prac dy- daktyczno-zawodowych i społecznych; Sym patycy poezji „Poezja” n r 5/74; Spóźniony debiut (recenzja) „Nowy W yraz” nr 10/76; B. Lipiński: M gr inż. E. Berezowski. Wspomnienie pośmiertne. „Przegląd G eodezyjny” nr 1/75.

D o najwybitniejszych prac E. Berezowskiego należy zaliczyć Rozwój terytorialny m. Łodzi w X IX wieku; C harakterystyka dokładności instrumentarium astronomicznego Kopernika oraz podręcznik Podstawy geodezji opracow any i w ydany w 1966 r. dla studentów W ojskowej A kadem ii Technicznej.

O prócz dydaktyki i badań nad historią nauki i techniki E. Berezowski w ostatnich latach swego życia poświęcał wiele czasu poezji. Jego wiersze — to liryki oraz utw ory refleksyjno-filozoficzne, kantaty poświęcone astronom ii i M ikołajowi K operinkow i, w ydane w 1974 r. w zbiorze Wiersze wybrane.

Leandra Bogumiła Sowińska

(Warszawa)