INFRASTRUKTURA I EKOLOGIA TERENÓW WIEJSKICH INFRASTRUCTURE AND ECOLOGY OF RURAL AREAS Nr 3/I/2012, POLSKA AKADEMIA NAUK, Oddziaá w Krakowie, s. 27–36
Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi
Iwona M. Batyk
ELEKTROWNIE WIATROWE CZY KRAJOBRAZ
I TURYSTYKA. STUDIUM PRZYPADKU
____________
WIND FARMS IN OPPOSITION TO THE LANDSCAPE
AND TOURISM. CASE STUDY
Streszczenie
Od kilku lat w Polsce ma miejsce ofensywa wiatrakowa. Elektrownie wia-trowe powstają na terenach z przepiĊknym krajobrazem, gdzie ludzie Īyją gáównie z turystyki. Województwo warmiĔsko-mazurskie posiada jedne z najlepszych w Polsce warunków do rozwoju energetyki wiatrowej. Sytuacja spoáeczno-gospodarcza w regionie przyczynia siĊ do poszukiwania dodatkowych Ĩródeá fi-nansowania wydatków gminnych. Wykorzystują to zagraniczne koncerny, które uruchamiają kolejne elektrownie wiatrowe w regionie. Samorządowcy tylko na to czekają, bo marzą o milionach od inwestorów na najbardziej potrzebne inwestycje w gminach.
W opracowaniu podjĊto dyskusjĊ na temat rozwoju energetyki wiatrowej w kontekĞcie ochrony walorów krajobrazowych regionu Warmii i Mazur.
Sáowa kluczowe: elektrownie wiatrowe, ochrona Ğrodowiska, atrakcyjnoĞü
tury-styczna
Summary
For several years in Poland there is offensive windmills. Wind turbines are formed in the areas with a beautiful landscape where people live mainly from tourism. The Warmia and Mazury has one of the best Polish conditions for wind energy development. Socio-economic situation in the region contributes to seek additional sources of financing municipal expenditure. Use are foreign corporations that run more wind farms in the region. Local government is only waiting and dreaming of millions from investors for the most-needed investment in
The paper contains a discussion on wind energy development in the context of the landscape protection of the Warmia and Mazury region.
Key words: wind farms, environmental protection, tourist attraction. WPROWADZENIE
Obecnie panuje moda na wytwarzanie w ĞwiadomoĞci spoáeczeĔstwa ekologicznego wizerunku regionów. Wykorzystują to koncerny energetyczne, oferując energiĊ pochodzącą ze Ĩródeá odnawialnych, czyli wykorzystujących energiĊ wiatru, wody, promieniowania sáonecznego, a takĪe biomasy i ciepáa wnĊtrza Ziemi.
Wysokie dotacje do rozwoju energetyki wiatrowej w Polsce, powodują ogromne zainteresowanie inwestorów. Skierowane jest ono na póánocne rejony województwa warmiĔsko-mazurskiego, gdzie warunki zaraz po terenach nad-morskich uznano za najlepsze w Polsce. W województwie warmiĔsko-mazurskim jest 18 elektrowni wiatrowych, co lokuje region na 7 miejscu w kra-ju. SpecjaliĞci szacują, Īe na Warmii i Mazurach moĪe powstaü nawet 800 wia-traków, które wyprodukują prąd dla 1 mln gospodarstw domowych.
Argumentów za wiatrakami jest tyle samo co przeciwko nim. Z jednej strony to czysta, ekologiczna energia, z drugiej haáas, zakáócenia odbioru telewi-zji oraz zagroĪenie dla ptaków. Nie bez znaczenia są teĪ argumenty natury este-tycznej, poniewaĪ skupiska wiatraków kompletnie zmieniają krajobraz. Mimo to dla wielu są symbolem nowoczesnoĞci, dla którego warto poĞwiĊciü coĞ tak banalnego - ich zdaniem - jak krajobraz [Kurs , Beáza 2011].
ROZWÓJ ELEKTROWNI WIATROWYCH W POLSCE
Pierwszą turbinĊ wiatrową produkującą energiĊ postawiono w Polsce w 1991 r., ale gwaátowny rozwój farm wiatrowych zacząá siĊ dopiero na począt-ku XXI w. W ciągu dwóch ostatnich lat liczba elektrowni wiatrowych w Polsce wzrosáa dwukrotnie i do koĔca 2011 roku wedáug danych UrzĊdu Regulacji Energetyki dziaáaáo ich 526.
NajwiĊcej turbin wiatrowych znajduje siĊ w województwie kujawsko-pomorskim (192), duĪe ich skupiska odnotowuje siĊ równieĪ w województwach áódzkim (90) i wielkopolskim (76). Pod wzglĊdem wytwarzanej mocy przoduje województwo zachodniopomorskie (488.912 MW). Wynika to z faktu, iĪ w regionie tym znajdują siĊ lokalizacje o najlepszych warunkach wietrznych i infrastrukturalnych w Polsce. Najmniejsza iloĞü parków wiatrowych jest na Dolnym ĝląsku, na LubelszczyĨnie i w Opolskim (po 3 elektrownie). Pomimo ekspansywnego rozwoju energetyki wiatrowej w Polsce, dostarczyáa ona
w ubiegáym roku jedynie ok. 1% energii elektrycznej, podczas gdy w Danii ok. 20%, a Ğrednia w Unii Europejskiej wynosi prawie 5%.
Tabela 1. Elektrownie wiatrowe w Polsce w podziale na województwa Table 1. Wind power in Poland by voivodeship
Województwo Liczba elektrowniwiatrowych [MW]Moc
DolnoĞląskie 3 0.315 Kujawsko-Pomorskie 192 207.874 Lubelskie 3 1.500 Lubuskie 5 12.600 àódzkie 90 144.315 Maáopolskie 9 2.064 Mazowieckie 28 20.070 Opolskie 3 31.650 Podkarpackie 18 52.355 Podlaskie 9 79.050 Pomorskie 21 141.495 ĝląskie 11 4.300 ĝwiĊtokrzyskie 12 4.406 WarmiĔsko-Mazurskie 18 187.075 Wielkopolskie 76 238.380 Zachodniopomorskie 28 488.912 SUMA 526 1616.361
ħródáo: opracowanie na podstawie danych UrzĊdu Regulacji Energetyki, stan na 31 grudnia 2011 r. Source: Study based on the Energy Regulatory Authority, 31 December 2011
Budowa elektrowni wiatrowych jest w Polsce koniecznoĞcią , poniewaĪ kaĪde kolejne obniĪenie Polsce przez KomisjĊ Europejską limitów emisji dwu-tlenku wĊgla bĊdzie skutkowaáo drastycznymi podwyĪkami cen energii. Dlatego trzeba szukaü rozwiązaĔ alternatywnych dla elektrowni wĊglowych. Do 2020 r. Polska zgodnie z unijnymi ustaleniami musi zwiĊkszyü do 15% udziaá energii elektrycznej wytwarzanej ze Ĩródeá odnawialnych [Aktualizacja Prognozy zapo-trzebowania na paliwa i energiĊ do roku 2030, 2011]. JeĪeli wymagania nie zo-staną speánione, wystąpi koniecznoĞü zakupu tzw. zielonych certyfikatów od krajów, które notują nadwyĪki w produkcji zielonej energii. Przeszkodą w roz-woju energetyki wiatrowej w Polsce nie jest brak potencjaáu lecz bariery w re-alizacji projektów budowy turbin oraz opóĨnienia w podáączaniu wiatraków do sieci przesyáu energii elektrycznej. W kolejce na realizacjĊ projektów czeka kilka tysiĊcy wniosków.
Wiele krajów np. Dania i USA szukając oszczĊdnoĞci zmniejszają wspar-cie dla firm zajmujących siĊ energią odnawialną. Nad energetyką odnawialną zbierają siĊ czarne chmury. Z raportu Energy Information Administration wyni-ka, iĪ produkcja prądu z biomasy, wiatru i sáoĔca jest wciąĪ droĪsza od tej z
utrzymania, duĪa awaryjnoĞü, zmienne warunki pogodowe i ograniczone dotacje do energetyki wiatrowej, doprowadziáy do zamkniĊcia elektrowni wiatrowych. W Stanach Zjednoczonych zakoĔczyáo dziaáalnoĞü ponad 14 tysiĊcy turbin wia-trowych, które obecnie szpecą krajobraz. Staáy siĊ one symbolem postindustria-lych Ğmieci, stanowiących zagroĪenie dla ptaków.
Tabela 2. Koszt wytworzenia megawatogodziny w dolarach Table 2. The cost megawatodzina in dollars
Koszt wytworzenia megawatogodziny Dolary
Ogniwa fotowoltaiczne 400
Panele sáoneczne 260
Elektrownie wiatrowe na morzu 190
Elektrownie wiatrowe 150
Zaawansowane elektrownie jądrowe 120
Zaawansowane elektrownie wĊglowe 110
Zwykáe elektrownie wĊglowe 100
Zaawansowane elektrownie gazowe 75
ħródáo: opracowanie na podstawie Energy Information Administration Source: Study based on the Energy Information Administration
Dotacje unijne na wiatraki są Īyáą záota dla wielkich firm i maáo która weĨmie pod uwagĊ takie argumenty jak ochrona walorów krajobrazowych regionu. Wystarczy, Īe przekonają do swoich planów lokalnych urzĊdników i mieszkaĔców, by zgodzili siĊ odsprzedaü kawaáek ziemi pod wiatraki i mogą robiü, co chcą. Nie jest to trudne, bo przed uzyskaniem zgody firmy czĊsto obie-cują ogromne zyski, nowe miejsca pracy, ale czĊsto pozostają one w sferze ma-rzeĔ. Brak przepisów regulujących budowĊ farm jest szczególnie dotkliwy. Plan zagospodarowania województwa warmiĔsko-mazurskiego, uwzglĊdniający bu-dowĊ farm wiatrowych, jest dopiero na wstĊpnym etapie i na jego powstanie trzeba bĊdzie poczekaü okoáo dwa lata. Ale nawet gdy powstanie to w Ğwietle dzisiejszych przepisów gminy wcale nie muszą respektowaü jego zapisów.
Obecnie w województwie warmiĔsko-mazurskim funkcjonuje 18 elek-trowni wiatrowych. NajwiĊksze z nich znajdują siĊ w Kisielicach k. Iáawy (39 turbin), pod Korszami (35), w okolicach Goádapi (18) i niedaleko Piecek k. Mrągowa (16). Wedáug danych Instytutu Energetyki Odnawialnej inwestorzy zapowiedzieli wybudowanie w województwie warmiĔsko-mazurskim elektrowni wiatrowych o mocy 1000 MW. Koszt realizacji to prawie 6 mld zá. CzterdzieĞci turbin ma powstaü na obszarze 8 km² w okolicach wsi Czerwonka, Wilimy, Bie-sowo, àabuchy i ZarĊbiec.
Z lokalizacji farm niezadowoleni są okoliczni mieszkaĔcy, którzy odczu-wają negatywne skutki takie jak: haáas, szumy w nocy oraz zakáócenia odbioru telewizji. PodkreĞlają, iĪ powstawanie elektrowni wiatrowych nie sáuĪy
rozwo-jowi turystyki, a dziaáa wrĊcz odwrotnie i na znacznie wiĊkszym obszarze niĪ zajmuje sama elektrownia. MoĪe to doprowadziü do zmniejszenia zainteresowa-nia wypoczynkiem w regionie i znaczącego ograniczezainteresowa-nia rozwoju turystyki. Niedopuszczalne jest aby w wielu gminach np. Dubeninki, posiadających jedne z najlepszych w Polsce warunków do tworzenia wyjątkowych produktów tury-stycznych opartych na wykorzystaniu walorów Ğrodowiska naturalnego, zabyt-ków i jezior, zezwoliü na budowĊ elektrowni wiatrowej. Z pewnoĞcią oddanie takiego skarbu za nieproporcjonalnie niską ceną w stosunku do wartoĞci i moĪ-liwoĞci, jakie on daje nie jest dobrym wyborem. Odmiennego zdania są miesz-kaĔcy wsi udostĊpniający swoje ziemie pod budowĊ wiatraków, którzy upatrują w dzierĪawie duĪych korzyĞci finansowych.
DoĞwiadczenia gmin, na terenie których wybudowano farmy wiatrowe np. Wolin czy Daráowo, dowodzą, Īe elektrownie wiatrowe pozytywnie wpáywają na rozwój turystyki. Wiatraki postrzegane są jako atrakcje turystyczne, które z czasem stają siĊ lokalnymi symbolami. Wzorem wielu krajów europejskich, w okolicach farm wiatrowych tworzone są centra edukacji ekologicznej, które cieszą siĊ duĪym zainteresowaniem dzieci i máodzieĪy. Gminy na terenach któ-rych znajdują siĊ turbiny, wykorzystują je do swojej promocji. Są postrzegane jako gminy przyjazne Ğrodowisku, a Ğrodki uzyskane z tytuáu podatków prze-znaczają m.in. na rozwój turystyki oraz projekty edukacyjne przyciągające tury-stów do przyjazdu i wypoczynku na terenie gminy. Na Warmii i Mazurach moĪ-na zapewne zmoĪ-naleĨü lokalizacje dla farm dziaáających efektywnie i bez uszczerbku dla walorów Ğrodowiskowych regionu.
Dla lokalnych wáadz powstające parki wiatrowe są Īyáą záota. Szacują oni, Īe do gminnego budĪetu moĪe wpáywaü co roku ok. 2,5 mln zá, które inwestor páaciáby z tytuáu podatku od nieruchomoĞci. Inwestorzy chcąc przekonaü samo-rządowców remontują infrastrukturĊ, finansują budowy placów zabaw, wspie-rają imprezy kulturalne. ChĊü przyciągniĊcia inwestorów jest tak duĪa, Īe gmin-ni wáodarze przekonują wáadze sąsiedgmin-nich gmin o rozwoju energetyki wiatrowej, i pomimo ogromnych protestów ludnoĞci zamieszkującej te tereny chcą stwo-rzyü wspólny front gmin z energią odnawialną. PodkreĞlają, Īe Warmia i Mazu-ry są energetyczną pustynią i aĪ poáowa prądu dla regionu jest przesyáana ze ĝląska. Dlatego teĪ elektrownie wiatrowe mogáyby zmieniü te proporcje.
ODDZIAàYWANIE ELEKTROWNI WIATROWYCH NA ĝRODOWISKO Proces uzgadniania lokalizacji elektrowni wiatrowych w Polsce jest bardzo záoĪony i wymaga sporządzenia prognozy oddziaáywania inwestycji na Ğrodowi-sko, na potrzeby zmiany miejscowego planu zagospodarowania oraz raportu oddziaáywania na potrzeby uzyskania decyzji Ğrodowiskowej niezbĊdnej do otrzymania pozwolenia na budowĊ.
Turbiny wiatrowe są urządzeniami wysokimi (do 150 m), które w zaleĪno-Ğci od uksztaátowania terenu i sposobu jego zagospodarowania , a takĪe typu i liczby posadowionych w jednym miejscu urządzeĔ, mogą byü widoczne nawet z duĪych odlegáoĞci. Niestety, ocena wpáywu projektowanych inwestycji na krajobraz jest bardziej záoĪona i dotyczy nie tylko zmiany dotychczasowego charakteru otoczenia, który w duĪej mierze jest sprawą subiektywnego postrze-gania. Przez wiele osób turbiny postrzegane są jako nowoczesne, przyjazne Ğro-dowisku instalacje o prostym , a jednoczeĞnie wyrafinowanym ksztaácie. Oce-niając wpáyw elektrowni wiatrowych na krajobraz, naleĪy mieü na uwadze, iĪ alternatywą dla energii odnawialnej jest energia z konwencjonalnych Ĩródeá, których wpáyw na krajobraz jest nieporównywalnie wiĊkszy.
W przyrodniczo-przestrzennych aspektach lokalizacji energetyki wiatro-wej w województwie warmiĔsko-mazurskim, powstaáych w 2006 roku, przed-stawiono obszary, na których lokalizacja obiektów energetyki wiatrowej jest niewskazana lub wykluczona. Są to m.in.:
– obszary objĊte ochroną prawną za wyjątkiem obszarów chronionego krajobrazu, gdzie moĪliwe jest dopuszczenie lokalizacji pojedynczych turbin, w przypadku stwierdzenia braku negatywnego oddziaáywania na awifaunĊ i krajo-braz,
– obszary znajdujące siĊ na tzw. Shadow List (potencjalne obszary Natu-ra 2000),
– strefy otaczające obszary Natura 2000 w pasie szerokoĞci min. 500 m, – trasy migracyjne ptaków, w tym: 20 km pas wybrzeĪa Zalewu WiĞla-nego, tereny w promieniu 5 km od najcenniejszych miejsc koncentracji wĊdru-jących ptaków objĊtych ochroną miĊdzynarodową (Jezioro DruĪno, Jezioro àuknajno, Jezioro Siedmiu Wysp), tereny w promieniu 5 km od rezerwatów faunistycznych utworzonych z uwagi na ochronĊ awifauny, rozlegáe tereny áą-kowo-bagienne stanowiące miejsca odpoczynkowe na trasach wĊdrówki,
– tereny w promieniu do 3 km od zwartych kompleksów leĞnych oraz innych rejonów wystĊpowania cennych gatunków ptaków, w szczególnoĞci pta-ków drapieĪnych, objĊtych ochroną w ramach Dyrektywy Ptasiej,
– obszary tworzące osnowĊ ekologiczną województwa, wymagając za-chowania, tj.:
– tereny podmokáe ze zbiorowiskami roĞlinnoĞci torfowiskowej i áąkowej na glebach torfowych i muáowo-torfowych,
– kompleksy leĞne,
– cenne zbiorowiska roĞlinne poza lasami i bagnami, w tym murawy kse-rotermiczne, wrzosowiska,
– akweny,
– miejsca waĪne dla ptaków – atrakcyjne Īerowiska, trasy regularnych przelotów wĊdrówkowych,
– obszary o wysokich walorach krajobrazowych, tj.: • krawĊdzie wysoczyznowe,
• zespoáy wnĊtrz krajobrazowych – zarówno zamkniĊtych, wydzielo-nych róĪnymi formami terenowymi, jak i otwartych z widokami poza ob-rĊb wnĊtrza,
• przedpola panoram, strefy osi widokowych i ciągów widokowych, • tereny projektowanych parków kulturowych,
– strefy ekspozycji krajobrazowej o szerokoĞci do 3 km od gáównych ciągów komunikacyjnych (drogi krajowe, wojewódzkie, gáówne linie kolejowe) oraz szlaków i akwenów turystyki wodnej (zwáaszcza na ĩuáawach oraz w kompleksie Wielkich Jezior Mazurskich),
a takĪe:
– tereny korytarzy ekologicznych áączących europejską sieü Natura 2000, – tereny wystĊpowania udokumentowanych záóĪ kopalin,
– tereny stanowisk archeologicznych,
– tereny w granicach administracyjnych miast, inne tereny zabudowane, – tereny przeznaczone do uĪytkowania na cele inne niĪ energetyka wia-trowa,
– tereny o wysokiej wartoĞci historycznej i kulturowej, w tym miejsca wielkich bitew historycznych,
– tereny wyznaczone przez powierzchnie ograniczające lotniska, – tereny ochrony uzdrowiskowej,
– tereny kluczowe dla rekreacji i wypoczynku, – tereny uĪytkowane na cele obronnoĞci,
– tereny planowanych inwestycji w rozwój turystyki [Przyrodniczo-przestrzenne aspekty lokalizacji energetyki wiatrowej w województwie warmiĔ-sko-mazurskim 2006].
NajwiĊcej kontrowersji na temat oddziaáywania elektrowni wiatrowych na Ğrodowisko mają ekolodzy, obroĔcy zwierząt i lokalne organizacje spoáeczne. Twierdzą oni, iĪ trudno liczyü, Īe farmy wiatrowe bĊdą powstawaáy z poszano-waniem dla warunków przyrodniczych, skoro brakuje przepisów, które regulo-waáyby ten proces. Wiatrakową samowolĊ mającą miejsce na Warmii i Mazu-rach chce powstrzymaü spoáeczna koalicja „Bezpieczna Energia”. Spoáecznikom zaleĪy, by budowa parków wiatrowych w regionie nie przerodziáa siĊ w niekon-trolowany proces, który w nieodwracalny sposób zmieni krajobraz. Obecnie gminni wáodarze, licząc na duĪe zyski, pozwalają stawiaü turbiny wiatrowe w chaotyczny sposób i doprowadzają do niszczenia unikalnego krajobrazu Warmii i Mazur.
Badania naukowe przeprowadzone na Ğwiecie wskazują, Īe wpáyw elek-trowni wiatrowych na ptaki zaleĪy od zastosowanego typu urządzeĔ, ich wyso-koĞci, liczby, ustawienia wzglĊdem siebie, ale w najwiĊkszym stopniu uzaleĪ-niony jest od wyboru lokalizacji inwestycji. Parki wiatrowe stanowią przeszkodĊ
na trasie przelotu ptaków jednak jako obiekty o duĪej wysokoĞci, w dodatku poruszające siĊ, są widoczne dla ptaków, które w wiĊkszoĞci przypadków z áa-twoĞcią je omijają (dostosowują kurs przelotu lub jego puáap). Kolizje ptaków z elektrowniami zdarzają siĊ w sytuacji zlokalizowania elektrowni na trasie gáów-nych przelotów ptaków lub w miejscu, gdzie znajdują siĊ waĪne dla nich Īero-wiska. Pewne zagroĪenie wystĊpowaü moĪe takĪe w trakcie nocnych przelotów i w warunkach záej widocznoĞci [Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej].
Wedáug opinii Polskiej Izby Gospodarczej Energii Odnawialnej wpáyw energetyki wiatrowej na ĞmiertelnoĞü ptaków jest w porównaniu z innymi for-mami dziaáalnoĞci ludzkiej niewielki.
Tabela 3. Przyczyny Ğmierci ptaków na 10.000 przypadków Table 3. Causes of death in 10.000 cases of bird
Przyczyna Liczba
elektrownie wiatrowe <1
wieĪe telekomunikacyjne 250
pestycydy 700
pojazdy 700
linie wysokiego napiĊcia 880
inne formy dziaáalnoĞci czáowieka 1000
koty 1000
budynki 5500
ħródáo: opracowanie na podstawie danych Polskiej Izby Gospodarczej Energii Odnawialnej Source: Study based on the Polish Economic Chamber if Renewable Energy
W województwie warmiĔsko-mazurskim, wzdáuĪ Zalewu WiĞlanego prze-biega jeden z najwaĪniejszych w Europie korytarzy migracyjnych ptaków, cią-gnący siĊ wzdáuĪ wybrzeĪa morskiego od Gibraltaru do Zatoki Botnickiej (szlak iberyjsko-skandynawski). Dlatego teĪ lokalizacja elektrowni wiatrowych na tych obszarach wywoáuje wiele kontrowersji i wpáywa na bardzo negatywne nasta-wienie spoáecznoĞci lokalnych. Brak spoáecznej akceptacji jest jedną z powaĪ-niejszych barier rozwoju energetyki wiatrowej w regionie Warmii i Mazur.
Na terenie województwa warmiĔsko-mazurskiego znajduje siĊ równieĪ bardzo duĪo obszarów o wysokich walorach kulturowych, w istotny sposób powiązanych z walorami przyrodniczymi np. w strefach rolniczo-leĞnych wzdáuĪ dolin rzecznych. Ponadto na terenie województwa zachowane są miejsca znaczących bitew historycznych m.in: Pola Grunwaldzkie, StĊbark pod Olsztyn-kiem (miejsce bitwy niemiecko-rosyjskiej w 1914 r.), Ignalin (miejsce bitwy wojsk prusko-rosyjskich z wojskami napoleoĔskimi), Prostki (pola bitwy wojsk litewsko-szwedzkich), Wopáawki (gdzie walczyli Litwini z KrzyĪakami), Bar-kweda, Jagarzewo czy ĝwiĊty Gaj. Na polach bitewnych lokalizacja energetyki wiatrowej powinna byü wykluczona.
W regionie Warmii i Mazur znajduje siĊ okoáo 5 tys. stanowisk archeolo-gicznych wpisanych do ewidencji zabytków, stanowiących bardzo bogatą spu-ĞciznĊ kulturową. Miejsca te naleĪy bezwzglĊdnie chroniü przed zniszczeniem.
Powstawanie elektrowni wiatrowych w sąsiedztwie zabytkowych zespo-áów osadniczych, w wielu miejscach naruszaü moĪe niepowtarzalną harmoniĊ przyrodniczo–kulturową wielowiekowego ksztaátowania siĊ krajobrazu. W efek-cie moĪe zostaü utracony tak zwany „duch miejsca”, nieodáącznie związany z przyrodniczo-kulturowym krajobrazem. Na Warmii i Mazurach, od wieków stanowi on istotne walory pozamaterialne regionu.
Ksztaátowanie harmonijnego i piĊknego krajobrazu, zarówno w skali re-gionalnej jak i krajowej jest istotnym elementem ochrony krajobrazu. Dlatego teĪ, naleĪy dbaü o krajobraz nie tylko na obszarach chronionych. NaleĪy reali-zowaü politykĊ ochrony krajobrazu spójną dla caáego obszaru. Ochrona krajo-brazu w ujĊciu caáoĞciowym oznacza:
– ochronĊ i ksztaátowanie Ğrodowiska przyrodniczego, – ochronĊ i ksztaátowanie Ğrodowiska kulturowego, – ochronĊ i ksztaátowanie Ğrodowiska wizualnego.
Powinno siĊ w szczególnoĞci uwzglĊdniaü indywidualnoĞü krajobrazową obszaru, uwarunkowania wewnĊtrzne i zewnĊtrzne oraz stan krajobrazu i pro-blemy ochrony. Specyfika krajobrazu i wystĊpujące na danym obszarze proble-my ochrony powinny byü punktem wyjĞcia do sporządzenia koncepcji ksztaáto-wania krajobrazu. Wówczas ksztaátowany krajobraz bĊdzie zindywidualizowany i zachowa swój niepowtarzalny charakter. NaleĪy dąĪyü do zachowania warto-Ğciowych cech krajobrazu – przyrodniczych, kulturowych i wizualnych [Przy-rodniczo-przestrzenne aspekty lokalizacji energetyki wiatrowej w województwie warmiĔsko-mazurskim].
PODSUMOWANIE
W przypadku obszaru tak specyficznego pod wzglĊdem przyrodniczym jak Warmia i Mazury, warto wsáuchaü siĊ w argumenty spoáeczników znających ten region. Nie ma wątpliwoĞci, Īe na wielu obszarach Warmii i Mazur ze wzglĊdu na wystĊpowanie wyjątkowych walorów przyrodniczych i kulturowych nie po-winny byü lokalizowane elektrownie wiatrowe.
Istnieje obawa co bĊdzie dziaáo siĊ z turbinami po wstrzymaniu dotacji na ich dziaáalnoĞü. Czy energia z wiatru nie bĊdzie tylko podatkowym przekrĊtem i czy jej produkcja nie skoĔczy siĊ wraz z koĔcem unijnych dotacji. Coraz czĊ-Ğciej pojawiają siĊ sceptyczne gáosy, Īe to nie wiatr napĊdza turbiny wiatrowe ale dotacje. Oby motywowana naciskami grup interesu ingerencja w energetykĊ odnawialną nie przyniosáa Ğrodowisku wiĊcej szkód niĪ poĪytku. W wyniku duĪego nasycenia przestrzeni turbinami wiatrowymi moĪe ulec dewastacji
nie-kwencji doprowadzi do obniĪenia walorów turystycznych w rejonach lokalizacji wiatraków. W takim przypadku straty ekonomiczne poniesione przez lokalne spoáecznoĞci mogą byü wiĊksze od zysków z podatków od firm eksploatujących elektrownie wiatrowe.
KaĪdy mieszkaniec Warmii i Mazur zna zapewne miejsca, w których wia-traków nie chciaáby nigdy zobaczyü. Czy ich tam nie bĊdzie? Niestety, przy dzisiejszym stanie prawnym i ĞwiadomoĞci urzĊdników, pewnoĞci nie ma. Dla-tego warto zadaü sobie pytanie, jak dáugo Warmia i Mazury pozostaną cudem natury i czy za kilka lat kraina jezior nie stanie siĊ krainą wiatraków.
BIBLIOGRAFIA
Aktualizacja Prognozy zapotrzebowania na paliwa i energiĊ do roku 2030, Agencja Rynku
Ener-gii S.A., Warszawa 2011
Kurs T., Beáza M., Ekoterroryzm? Nie, to spoáeczna wojna z wiatrakami, Gazeta Wyborcza, Olsztyn 2011.
Przyrodniczo-przestrzenne aspekty lokalizacji energetyki wiatrowej w województwie warmiĔsko-mazurskim, WarmiĔsko-Mazurskie Biuro Planowania Przestrzennego w Olsztynie, Elbląg
2006.
World Energy Outlook 2010 – IEA, ParyĪ 2010.
Wytyczne w zakresie oceny oddziaáywania elektrowni wiatrowych na ptaki. Polskie
Stowarzysze-nie Energetyki Wiatrowej, Szczecin 2008.
Dr inĪ. Iwona Michalina Batyk Katedra Towaroznawstwa i BadaĔ ĩywnoĞci Uniwersytet WarmiĔsko-Mazurski Pl. CieszyĔski 1 10-726 Olsztyn tel. 89 524-52-09 e-mail: iwona.batyk@uwm.edu.pl
