A rch eo lo g ia P olski Ś ro d k o w o w sch o d n iej, t. III, 1998
Pio tr Łu c z k ie w ic z
„ N a g r a n i c a c h a n t y c z n e g o ś w i a t a” M i ę d z y n a r o d o w a k o n f e r e n c j a n a u k o w a w Rz e s z o w j e
W dniach od 20 do 21 listopada 1997 r. odbyła się w R zeszow ie m iędzynarodow a ko n feren cja naukow a
,JVa granicach antycznego świata. Sytuacja kulturow a w południow o - w schodniej P olsce i regionach sąsied nich w m łodszym okresie przedrzym skim i okresie rzym skim ”. Została ona zorganizow ana przez M uzeum O krę
gowe w R zeszow ie oraz K atedrę A rcheologii U niw er sytetu M arii Curie-Skłodow skiej w Lublinie. W konfe rencji uczestn iczy ło ponad 50 n a u k o w có w z Polski, Ukrainy, Czech, Rum unii, ja k rów nież liczna reprezen tacja studentów z Lublina, K rakow a oraz W arszawy. Wypada w tym miejscu w yrazić głęboki żal, że z przy czyn niezależnych od organizatorów nie przybyła nie stety część zap ro szo n y ch arch eo lo g ó w u k raiń sk ich : dr D. N. K ozak, dr B. C yhyłyk oraz m gr I. Hereta. Wy głoszono ogółem 23 referaty. O bradom poszczególnych sesji przew odniczyli kolejno: prof. dr hab. G. D om ań ski, prof. dr hab. M. Gedl, prof, dr hab. Z. W oźniak, prof, dr hab. M. M ączyńska.
N a p o czą tk u sesji I m gr A. M u zyczuk (K rosno) przedstaw iła problem osadnictw a celtyckiego na Pod karpaciu. Z uw agi na w ciąż jeszcze bardzo m ałą liczbę przebadanych archeologicznie obiektów oraz pozyski wanie w iększości m ateriałów z badań pow ierzch n io wych, skala i chronologia tego osadnictw a w ym agają dalszych intensyw nych studiów. D r hab. R. M adyda-Le- gutko (K raków ) om ów iła sytuację kulturow ą w e w cze snym okresie rzym skim w polskich K arpatach. Strefy kulturowe w m łodszym okresie przedrzym skim i okre sie rzym skim na łuku K arpat przedstaw ił w sw ym w y stąpieniu dr hab. A. Kokow ski (Lublin). N iezw ykle dys kusyjny referat p rzed staw ił m gr M. O lędzki (Łódź). Analizując m ateriały kultury przew orskiej czy też sze roko rozum iane „w andalskie” z dorzecza górnej Cisy, postuluje on na podstaw ie częstego w ystępow ania w lo kalnym środow isku ceram iki toczonej na kole oraz zdo bionej ornam entem stem pelkowym konieczność w ydzie lenia nowej jednostki kulturow ej. Stan badań nad m one tą rzym ską na terenie Polski południow o-w schodniej przedstaw ił prof. dr hab. L. M o raw iecki (R zeszów ). Dr J. Janowski (Krosno) om ów ił rolę przełęczy zachod- n io k arp ack ich w m łodszym o k re sie p rz ed rzy m sk im i okresie rzym skim .
R eferaty w ygłoszone podczas sesji II koncentrow a ły się przede w szystkim na zagadnieniach bazy źródło wej. M gr W. Poradyło (Przem yśl) zaprezentow ał m ate
riały z datow anej na czasy około p rzełom u er osady w M edyce. M gr P. Ł u czk iew icz (L ublin) przedstaw ił szczegółow ą analizę brązow ego okucia pochw y m iecza z grobu nr 3 z H ryniow a, obw. lw ow ski. Zdaniem autora je st to unikatow y w ytw ór sztuki trackiej, którego w arsz tatu nie da się jed n ak w chw ili obecnej dokładniej zlo kalizow ać. M gr J. Podgórska-C zopek (R zeszów ) om ó w iła osadę kultury przew orskiej z Otałęży, woj. rzeszow skie. P odobną problem atyką zajął się rów nieżm grP . M i tura (R zeszów ), prezentując m ateriały z osady kultury przew orskiej w M ielcu. M gr m gr J. O koński i A. Szpu- nar (Tarnów) przedstaw ili w sw ym w ystąpieniu m ate riały z osady w Tarnowcu, szczególną uw agę zw racając na chaty datow ane zapinkam i A .43, A .84 i A. 154.
O brady sesji III otw orzyły dw a referaty dotyczące kultury kurhanów karpackich. A ktualny stan badań nad tą kulturą na U krainie podsum ow ała dr L. Vakulenko (K ijów ). D r V. M ihailescu-B irliba (Jassy) przedstaw ił referat dotyczący kultury kurhanów karpackich w R u munii. M gr B. Stroceń om ów ił osadę z m iejscow ości K obylja, datow aną na późny okres rzym ski. Prof. dr hab. M. M ączyńska (Łódź) przedstaw iła szczególnie intere sujące zagadnienie końca kultury przew orskiej i jego konsekw encji dla południow o-w schodniej Polski. Z na kom itym uzupełnieniem jej referatu było w ystąpienie prof. dr hab. M. P arczew skiego (K raków ), dotyczące ziem Polski południow o-w schodniej na przełom ie sta rożytności i średniow iecza. Przedstaw iony w nim został problem , na ile zachodzące zm iany były kontynuacją w se n sie p rz e ż y w a n ia się e le m e n tó w d a w n iejszeg o podłoża kulturow ego, a na ile gw ałtow nym przejściem z jednej jakości etnicznej i kulturow ej w drugą. W oby
dw u referatach w spom niane zostały częściow o te same m ateriały (np. G óra B irów ), w idziane jed n ak z dw óch różnych perspektyw badaw czych - „późnorzym skiej”, re prezentow anej przez prof. M ączyńską, oraz „w czesno średniow iecznej” prof. Parczew skiego. N a zakończenie sesji III m gr J. P odgórska-C zopek i dr S. Czopek (R ze szów ) om ów ili najnow sze badania na osadzie z przeło m u starożytności i w czesnego średniow iecza w G rodzi sku D olnym (woj. rzeszow skie).
O brady sesji IV skoncentrow ały się głów nie na pro blem atyce osadnictw a kultury przew orskiej w południo w o-w schodniej Polsce. M gr m gr J. O koński i J. K ordec ki (Tarnów) om ówili mikroregion osadniczy kultury prze w o rsk iej n a p ra w o b rz e żu d o ln eg o b ieg u Raby. M gr
328 Kr o n ik a
A. G ruszczyński (R zeszów ) przedstaw ił na tle osadnic tw a w regionie rzeszow skim datow aną na IV i V w. osa dę ze Świlczy. S ytuacją k u ltu ro w ą w rejonie D ołów Ja- sielsko-S anockich w okresie rzym skim zaprezentow ali m g r m g r J. G in a lsk i i A. M u zy czu k (K rosno). M gr A. K operski (P rzem yśl) zajął się zagadnieniem osad nictw a kultury przew orskiej w m ikroregionie przem y skim . M gr W. P oradyło (Przem yśl) przedstaw ił w sw ym w ystąpieniu osadę k ultury przew orskiej w N ehrybce, w oj. przem yskie. N a zakończenie obrad m gr G. K ifer- ling (K raków ) om ów ił po krótce zabytki z okresu w pły w ów rzym skich, znajd u jące się w zbiorach M uzeum w Jarosław iu.
K onferencja um ożliw iła uczestnikom dogłębne za poznanie się z sytuacj ą kulturow ą w południow o-w schod niej Polsce w m łodszym okresie przedrzym skim i okre
sie rzym skim , pozw oliła rów nież na w gląd w najnow sze, często niepublikow ane jeszcze badania licznych ar cheologów i ośrodków naukow ych. D la uzyskania peł nego obrazu om aw ianych zagadnień zabrakło jed n ak archeologów z Ukrainy. W yniki prow adzonych przez nich badań oraz konfrontacja ich osiągnięć z tem atam i przedstaw ionym i przez uczestników konferencji w nio słyby w iele now ego do rekonstrukcji procesów kulturo w ych zachodzących na om aw ianym obszarze. Tym nie m niej, za duży sukces organizatorów należy uznać fakt zgrom adzenia tak licznej reprezentacji specjalistów z róż nych ośrodków i przedstaw ienia niezm iernie interesują cych referatów . D orobek konferencji będzie stanow ił doskonałą podstaw ę dla dalszych badań nad przem iana mi k u ltu ro w y m i w p o łu d n io w o -w sc h o d n ie j P o lsc e w m łodszym okresie przedrzym skim i okresie rzymskim.
