Krzysztof Dmitruk
Konferencja poświęcona badaniom
życia literackiego w Polsce w latach
1863-1970
Biuletyn Polonistyczny 19/3 (61), 35-37
- 35
-K O N F E R E N C J A
P O Ś WI Ę C O NA B A D A N I O M Ż Y C I A L I T E R A C K I E G O W P OLS CE W L A T A CH 1 8 6 3 - 1 9 7 0
K olejna k o n fe re n c ja p rz e d s ta w ic ie li zespołów naukow ych b ad ający ch życie lite r a c k ie XIX i XX w ieku, k tó re j gospodarzem był tym razem In stytut F ilo lo g ii P o ls k ie j U n iw e rsy te tu Ś lą sk ie g o , odbyła się w Sosnow cu w dn iach 17 i 18 lis to p a d a 1975 r . W porów naniu z p oprzednim i im p re zami (Ł ó d ź , W rocław , K raków ), n a ra d a ś lą s k a m iała n ieco odmienny ch a r a k te r : zesp o ły u n iw e rsy te c k ie zdobyły już bowiem zn aczną o rie n ta c ję w z a k re s ie p rzedm iotu badań i zdecydow anie p rz e k ro c z y ły w stępne etapy o rg a n iz a c ji p r a c dokum entacyjnych. W te j s y tu a c ji obecni n a k o n fe re n c ji k iero w n icy zespołów (lu b delegow ani p r z e z n ic h s p e c ja liś c i) mogli p rz e d staw ić w yniki sw oich dośw iad czeń i dokonać k ry ty c z n e j oceny d o ty ch cza sowego d o ro b k u .
P o d staw ę d y sk u sji stanow iły r e f e r a ty przygotow ane p rz e z członków dwóch zespołów u n iw e rsy te c k ic h : w a rsz a w sk ie g o i łó d z k ie g o . O b sz e rn a , 1 7 0 -stro n ic o w a p ra c a J. K o steckiego ( UW) d o ty czy ła faktów życia l i t e ra c k ie g o W arszaw y w ro k u 1878. R zecz p rz e d sta w io n a z o sta ła u c z e s tn i kom k o n fe re n c ji jako p ro je k t sy n tety czn eg o o p raco w an ia k ro n ik i ży cia l i te ra c k ie g o o k re ślo n e g o o śro d k a i ro k u . Była to je d n o cześn ie bogato ud o kum entowana p ró b a p re z e n ta c ji te c h n ik i i m etodologii p r a c prow adzonych p rz e z z e sp ó ł U n iw e rsy te tu W arszaw sk ieg o pod kierow nictw em d oc. S . F r y b e s a . D rugi r e f e r a t , B. M azana ( UŁ) , dotyczył sp raw kultu Hen ryka S ie n k ie w ic za w Ł odzi w la ta c h 1 9 0 0 -1 9 0 4 .
Oba r e f e r a ty sp o rz ą d z o n e z o sta ły w edług in s tr u k c ji o p raco w an ej k il ka la t tem u p r z e z d o c. S . F r y b e s a . W obu p rz y p a d k a c h podstawowym
źródłem in fo rm acji było cza so p ism o , a ele m e n ta rn ą jed n o stk ą ch ro n o lo giczną - ro k k ale n d a rz o w y . D y sk u sja d o ty czy ła głów nie ty ch w łaśn ie za łożeń i u s ta le ń g e n e ra ln y c h . W ięk szo ść u czestników n a ra d y w skazyw ała na o d rę b n o ść c z a su lite r a c k ie g o i c z a su fizy czn eg o : m echanicznie w ydzie lone i sz tu c z n ie zam knięte odcinki p ro c esó w h is to ry c z n o lite ra c k ic h p r o wadzić mogą, w edług d yskutantów , jedynie do u zy sk iw an ia obrazów zn ie
- 36
-k szta łc o n y c h i nau-kowo b ez w a rto śc io w y ch . R zeteln e i in te r e s u ją c e r e f e r a ty dowiodły w r e z u lta c ie , że niezb ęd n e je s t gruntow ne p rz e m y śle n ie i udoskonalenie zało żeń m etodologicznych prow adzonych b adań i p o sz u k i wań dokum entacyjnych.
W d y sk u sji p o ru szo n o tak że problem ujemnych sk u tk ó w , jak ie p r z y n ie ś ć m usi podtrzym yw anie z łu d zen ia , że badanie ż y c ia lite ra c k ie g o od bywać się winno za pomocą dwóch n ie z a le ż n y c h p ro c e d u r i te c h n ik . P ie r w s z a , k tó ra w ystąpić ma na e ta p ie grom ad zen ia m ateriałó w dokum en ta cy jn y ch , odbywa się rzekom o b ez z a p le c za te o re ty c z n e g o , k la sy fik a c ji
(w a rto śc io w a n ia ) i in te r p r e ta c ji; z zało ż e n ia teg o w ynikałoby, że p ra c e te wykonywać może zesp ó ł dość pow ierzchow nie p rzygotow any m e ry to ry c z n ie , re s p e k tu ją c y n ato m iast zasa d y sz tu k i d o k u m en tacji. D opiero na drugim e ta p ie m usiałby się pojaw ić h is to ry k i socjolog lit e r a t u r y w ra z ze swoimi n a rz ę d z iam i i aparatem naukowym, d o p ie ro tu ta j bowiem p rz e w i dziane je s t m iejsce na moment in te r p r e ta c ji , h ie r a r c h iz a c ji e tc .
Drugim istotnym problem em zajm ującym uwagę u czestn ik ó w k o n fe re n c ji była sp raw a u d o skonalenia te ch n ik z b ie ra n ia i przech o w y w an ia in fo rm acji. W szyscy d y sk u tan c i zgodnie s tw ie r d z ili, że k a rto te k i r o z r a s t a j ą się w zaw rotnym tem pie i sam i b adacze p r z e s ta ją już panow ać nad m a te ria łem , a w yszukanie p o trz eb n y ch in fo rm ac ji s ta n ie się w k ró tce po p ro s tu niem ożliw e. R ozm iary k a rto te k zw ię k sz a ją się głów nie z powodu n ie z lic z o n ej lic z b y k a r t odsy łaczo w y ch , indeksów e tc .
P ostanow iono w ięc podjąć p ró b y u jed n o licen ia z a p isu , kodow ania i k la sy fik a c ji k a r t dokum entacyjnych. P ró b y te obejm ują tak że o p ra c o w a nie p ro je k tu zmiany system u g ro m ad zen ia, przygotow yw ania i p rzech o w y w ania in fo rm a c ji. W tym celu sp ra w d z i się p rz y d a tn o ść do p ro w ad zen ia badań nad życiem lite ra c k im p erfo ro w a n y ch k a r t' se le k c y jn y c h K^PN i o p ra c u je w zó r k s ię g i kodowej w ra z z in s tr u k c ją .
Podobne d z ia ła n ie k oordynacyjne i in te g ru ją c e podjęto w sp ra w ie u sta le n ia kanonu ź ró d e ł w yzyskiw anych p rz e z p o szczeg ó ln e zesp o ły o ra z p rzedyskutow ano form y p u b lik acji wyników badań.
K o nferencja uśw iadom iła zebranym , że d y sc y p lin a n a s z a , ro z w ija n a w ram ach p rz y s z łe g o problem u w ęzłow ego, n ie może mieć c h a ra k te ru d zied zin y p rz y c z y n k a rs k ie j i pom ocniczej. D y sk u sja w y kazała je d n o c z e ś
- 37
n ie , że te n d e n c je do u trzy m an ia w ąsk ie j (w y łączn ic " w y so k o arty sty c z n c j" i lite r a c k ie j) p e rsp e k ty w y badań nad życiem lite ra c k im są w n ie k tó ry c h ze sp o łach je s z c z e b a rd z o s iln e . N iedoceniana je s t p o trz e b a z a ję c ia się zjaw iskam i sz e ro k o pojm owanej kom unikacji lite r a c k ie j i sp o łe c z n e j, o b e j m ującej p rz e d e w szystkim sp raw y o d b io rcy i o d b io ru . W d o ty ch czaso w ej " in s tru k c ji" główny n a c is k położomy je s t na te k s t i jego " w irtu a ln e " , a nie na r z e c z y w is te , ży cie lite r a c k ie i k u ltu ro w e .
K o n feren cja m iała c h a r a k te r ro b o c z y , zakończyła się w ięc sz e re g ie m k o n k retn y ch dokonań p rogram ow ych, z le c e ń i czy n n o ści o rg a n iz a c y jn y ch .
Zmiana system u fin an so w an ia ty ch badań n ie w ątp liw ie stanow ić będzie d o datkowy czynnik p r z y s p ie s z a ją c y p r z e o b r a ż e n ia sty lu p ra c y zespołów n a u kow ych. N astępne spotkanie (planow ane na p o czą tek 1976 r . ) za ją ć się ma już r e a liz a c ją p o stu lató w i p ro p o z y c ji zgłoszonych p r z e z p o szczeg ó ln e gru p y i ze sp o ły b ad aw cze.
D r K rz y sz to f Dm itruk
K O N F E R E N C J A T E O R E T Y C Z N O L I T E R A C K A PT. . . DI A L O G W L I T E R A T U R Z E ”
W d n ia c h 12—14- m aja 1975 r . odbyła się na U n iw e rsy te c ie W arsz a w skim ( s a la im . B ru d ziń sk ieg o ) m ięd zy u n iw ersy teck a K o n feren cja T e o r e - ty c z n o lite ra c k a n a tem at "D ialog w l i t e r a t u r z e " , zo rg an izo w an a p r z e z
Zakład T e o r ii L ite r a tu r y i P o ety k i UW pod kierow nictw em d o c . d r a An d r z e ja L am a. S tro n ą o rg a n iz a c y jn ą K o n fe ren cji zajm ow ali s ię d r d r Euge n iu s z C z a p le je w ic z i E dw ard K a s p e rs k i. Na p ro g ra m K o n feren cji złożyły się r e f e r a ty z ośrodków u n iw e rsy te c k ic h w W a rsz a w ie, Ł odzi i T o ru n iu . W śród g o ś c i u c z e stn ic z ą c y c h w ‘d y sk u sja c h z n a le ź li się m .in . p r z e d s ta w iciele K rakow a i L u b lin a . W o b ra d a c h u d ział b r a li — o p ró c z r e f e r e n tów i z a p ro sz o n y c h g o śc i - z a in te re so w a n i p raco w n icy In sty tu tu F ilo lo g ii P o lsk ie j UW o r a z stu d e n c i.
Na K o n fe re n c ji w ygłoszono ogółem 16 re fe ra tó w . W pierw szy m dniu ob rad dom inow ała p ro b lem aty k a o g ó ln o te o re ty c z n a d ia lo g u . P r o f . d r T e r e s a C i e ś l i k o w s k a (Ł ó d ź) za in au g u ro w ała o b rad y re fe ra te m "R
