P O L E M I K I, R E C E N Z J E, S P R A W O Z D A N I A
ROCZNIKI PSYCHOLOGICZNEMaria M a k o w s k a, Wprowadzenie do psychometrii, Lublin: Wydawnictwo
KUL 2010, ss. 134
W ostatnich latach pojawiło si wiele wanych ksiek, które z powodzeniem pełni rol podrczników wprowadzajcych w zagadnienia psychometrii. Warto tu wymieni przede wszystkim podrcznik Elbiety Hornowskiej Testy psychologiczne. Teoria i prak-tyka, wydany w serii „Wykłady z Psychologii” przez Wydawnictwo Scholar, czy choby jeden z najnowszych: Psychometria – podstawowe zagadnienia, opracowany pod re-dakcj Krzysztofa Fronczyka. Pomimo tego, e mona znale kilka propozycji, które pozwalaj dobrze zrozumie podstawowe zagadnienia z zakresu psychometrii i mogłoby si wydawa, e trudno tu co doda, ksika Marii Makowskiej Wprowadzenie do psychometrii wnosi inn perspektyw, proponuje własne ujcie omawianej problematyki. Ksika składa si z czternastu rozdziałów, które uzupełniaj dwa dodatki powi-cone definicji zmiennej losowej oraz analizie regresji. W kolejnych rozdziałach omó-wione zostały najpierw statystyczne zagadnienia pomiaru testowego oraz załoenia kla-sycznej teorii testów. A pi rozdziałów powiconych jest rzetelnoci testów i błdowi pomiaru. Dobrze wyjaniona została statystyczna definicja rzetelnoci, oparta na załoe-niach klasycznej teorii testów. W prosty sposób pokazane zostało take przejcie od de-finicji rzetelnoci do wzoru na współczynnik rzetelnoci, czego nie znajdziemy w innych nowych podrcznikach psychometrii. Trzy rozdziały zawieraj omówienie zagadnie trafnoci testów, z wyjanieniem istoty trafnoci kryterialnej oraz standardowego błdu przewidywania. Oprócz tego w ksice zostały opisane strategie konstruowania kwestio-nariuszy osobowoci, analizy pozycji testowych oraz transformacji normalizacyjnej i tworzenia norm. Liczne wykresy i ilustracje obrazujce omawiane zalenoci pozwalaj lepiej je zrozumie; stanowi one szczególny walor dydaktyczny tego podrcznika.
Nie znajdziemy tu natomiast omówienia ogólnych zagadnie dotyczcych diagnozy psychologicznej z pomoc testów czy problemów ich praktycznego stosowania. Brak ten nie stanowi jednak mankamentu, poniewa kwestie te omówione s szeroko w innych podrcznikach psychometrii oraz diagnozy. Dziki temu, zamiast powtarzania tych tre-ci, Autorka proponuje uzupełnienie ich o solidne podstawy statystyczne. Wprowadza w ten sposób czytelnika w rzeczywisto, jaka kryje si za „tajemniczymi” operacjami dokonywanymi przez coraz szerzej dostpne pakiety statystyczne. Dziki poznaniu na prostych przykładach istoty operacji prowadzcych do obliczenia na przykład przedziału ufnoci dla wyniku otrzymanego współczynnika rzetelnoci dla prób o rónej wariancji, czytelnik moe bardziej wiadomie posługiwa si narzdziami statystycznymi w anali-zie wyników testowych i lepiej rozumie raporty generowane przez programy staty-styczne. W tym miejscu trzeba jednak zaznaczy, e Autorka „idzie pod prd” tenden-cjom do upraszczania i redukowania, sprowadzania wszystkiego do kilku klikni
POLEMIKI, RECENZJE, SPRAWOZDANIA
208
myszk. Proponuje bowiem podjcie wysiłku w celu zrozumienia zaplecza operacji ma-tematycznych, które stoj za wynikiem generowanym przez pakiet statystyczny. W tym zakresie mona si nawet zastanawia, czy propozycja ta nie wykracza poza to, czego aktualnie si oczekuje od studenta studiów magisterskich.
Ksik wyrónia dbało o zapis statystyczny – Autorka zwraca na przykład uwag na odmienny zapis parametrów dotyczcych teoretycznej populacji oraz ich estymatorów z próby empirycznej, czyli wyników konkretnego badania. Ta dbało o cisło nie jest przypadkowa. Sama bdc absolwentk fizyki, Maria Makowska zaznacza, e „U pod-staw koncepcji pomiaru wystpujcej w klasycznej teorii testów ley niewtpliwie teoria pomiaru wielkoci fizykalnych” (s. 35).
Podrcznik ten stanowi podsumowanie wielu lat pracy dydaktycznej Marii Makow-skiej. Dowiadczenie to zaowocowało wypracowaniem prostych, a zarazem pozwalaj-cych zrozumie podstawowe zagadnienia zada. Niektóre z nich zostały zaopatrzone w przykłady rozwiza, pokazujce, jak podej do problemu. Inne wymagaj samo-dzielnej pracy studenta i mog by wykorzystane na przykład w trakcie wicze. Warto zaznaczy, e nie s to zadania opracowane wyłcznie na uytek tej ksiki, ale spraw-dzone w praktyce dydaktycznej.
Ksika została wydana w roku odejcia na emerytur Autorki, która przez wiele lat prowadziła zajcia z psychometrii. Jeli absolwenci psychologii KUL s uznawani za dobrze przygotowanych do prowadzenia diagnozy psychologicznej, to jest w tym take Jej zasługa. Jako współpracowniczka ks. prof. Zdzisława Chlewiskiego przez wiele lat prowadziła wykłady i wiczenia z podstaw psychometrii, stajc si jedn z charakterys-tycznych postaci Instytutu Psychologii, take jedn z ulubionych bohaterek studenckich anegdot. Cho znana jest jako umysł cisły, dcy do matematycznej poprawnoci i precyzji, mało kto wie, e jest take poetk o bogatym yciu duchowym. Mona si cieszy, e koczc swoj prac dydaktyczn, zostawiła ksik, która stanowi cenny podrcznik wprowadzajcy w statystyczne zaplecze psychometrii.
Mariola Łaguna Instytut Psychologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II
