R e c e n z je
897
krótkich rozdziałów: W stęp; D zieje odkrycia i rozpowszechnienia poem atu; Kilka słów o ważniejszych poematach hutniczych; A u tor poematu; Treść poematu; R e fleksje nad poematem. U zu p ełn ia książeczkę in form acja biblio graficzn a dla czy telników, interesujących się historią polskiego hutnictwa żelaznego. T ek st „ o k ra szają” ilustracje, będące re prod uk cjam i zarów n o z samego dziełka Roździeńskiego, ja k i A g rie o li (D e re metallica) czy Biringuccia (D e la pirotechnia). W sp om n ian e jest am erykańskie w y d a n ie poem atu Roździeńskiego z 1976 r. i re p ro d u k o w an a o bw olu ta tegoż w ydania.
P o n iew aż całość pisana jest żyw o i zajm ująco, zainteresuje w ie lu czytelników. S pełni d obrą rolę popularyzacyjną. Z radością należy p ow itać ukazanie się pozycji.
H en ryk Jost (Zako pan e)
Politechnika Gdańska. W ydział Mechaniczny. X L -l e c i e Politechniki Gdańskiej G d ań sk 1985 r. W y d a w n ic tw o Politechniki G d ań sk iej 177 s s + 2 0 ilustr.
W y d a n a w nakładzie 300 egzem plarzy, p ow ielana książeczka pośw ięcona jest pow staniu i dziejom W y d zia łu M echanicznego Politechniki Gdańskiej. U k a z a ła się w 40-lecie pow ołan ia do życia tej uczelni. S k ła d a się z dw óch części. Część I, nosząca tytuł P ionierzy W ydziału Mechanicznego, poświęcona jest profesorom , organizatorom i społecznikom ,którzy bezpośrednio po w o jn ie tw o rzy li i o rg a n i zow ali w G d ańsku W y d z ia ł M echaniczny Politechniki; część II jest zarysem h i storii W y d zia łu B u d o w y M aszyn uczelni.
Część I — oprócz krótkiego w stęp u W a c ła w a D ziew u lskiego i w spom nień znakomitego tw órcy tu rbin p arow ych prof. R oberta Szew alskiego, noszących tytuł: P rzy b y łe m do Gdańska — obejm uje szkice sylw etek poszczególnych uczonych, profesorów : M aksy m ilian a Tytusa H u bera, M ich ała Broszki, R oberta Szew alskiego, M ieczy sław a Dębickiego, A d o lfa P o lak a, S tan isław a Ł ukasiew icza, K a r o la T ay lora, W ła d y s ła w a Floriańskiego, Antoniego K ozłow skiego, E d w a rd a Tadeusza G eislera, M arian a Sienkow skiego — pióra różnych osób, zw iązanych w p ew ien sposób z tym i uczonymi. Kończy tę część artyk u ł W a c ła w a D ziew u lskiego pt. O profesorze H u - berze — inaczej, o m aw iający działalność tego w ie lk iego uczonego w K asie M ia nowskiego w szczególnie trudnych w aru n k ach okupacyjnych, gd y tuż przed w y buchem w o jn y prezes Kom itetu K a s y — prof. K arol Lutostański — zm arł, a jego obow iązki p rze ją ł prof. Huber.
Część II o pracow ał W itold Piotrow ski. W y d z ia ł B u d o w y M aszyn Politechniki p ow stał w 1956 r. w skutek zarządzenia M inistra Szkolnictw a W yższego, m ocą którego W y d zia ł M echaniczny został podzielony na d w a w y d z iały : W y d z ia ł M a szynowy oraz W y d zia ł Technologii M aszyn. W części tej zamieszczono w y k a z dziekanów W y d ziału Mechanicznego, dziekanów i p rodziek anów W y d z ia łu M a szynowego (obecnie W y d zia ł B u d o w y M aszyn), w y k az katedr i ich k ie ro w n ik ó w w poszczególnych okresach oraz obecny uk ład o rganizacyjn y z u w zględn ieniem O ddziału w E lb lą g u (Z A M E C H — Z a k ła d y Mechaniczne). Załączone tabele p rze d staw iają liczbę studentów z rozbiciem na studia dzienne m agisterskie i w ie czo ro w e obu stopni (m agisterskie i inżynierskie). U k azan a jest k adra W y d z ia łu i do łączony alfabetyczny w y k a z p racow n ik ó w n au kow o-d ydaktycznych tej p laców k i, pełniących fu n k cje organizacyjne i kierow nicze w przeszłości i obecnie. C ałość kończy w y k a z skryp tów i podręczników, opracowanych przez p raco w n ik ó w W y działu oraz w y k a z doktoratów i habilitacji. Podano rów nież liczbę studen tów i absolw en tów W ydziału.
898
R e c e n z jeM y ślą p rzew od nią książeczki by ło ocalenie od zapom nienia w ie lu zasłużonych profesorów , jak rów nież krótkie om ówienie działalności W y d z ia łu M echanicznego oraz W y d zia łu B u d o w y M aszyn, który po podziale W yd zia łu M echanicznego ro z w ija ł się samodzielnie. O p raco w an ie zainteresuje z pewnością szersze kręgi czy telnicze.
H en ryk Jost (Zakopane)
P U B L I K A C J E Z Z A K R E S U M O L I N O L O G I I
A n d re G a u c h e r o n , J. K e n n e t h M a j o r : The Eolienne Bollee. Bibliotheca M olinologica. The International M olin ological Society. R eading 1985. 66 ss+5 9 ilustr.
Piękn ie i bogato ilustrow ana książeczka om aw ia patent „Eolienne” w y n alazk u E. S. i A . Bolee, dotyczący w ykorzystania energii w iatru . U rządzenie n ie miało p op rzed nik ów w sposobie rozwiązania. Istn iały tu d w a pierścieniow e u k ła d y ło p atk ow e (ao n u lar sails), z których jeden jest stały, zaś d rugi ruchomy. Z a ró w n o rotor, jak i stator są umieszczone na w spó ln ej osi. Skręt obu u k ła d ó w łopatkow ych jest przeciwny. Są one ustaw ione lotką ku w iatro w i. C ałość umieszczona b y ła na w y so k iej rurze lub też wieży. U rządzenie nie m iało następców, toteż stanowi u n ikalną pozycję w historii silników w ietrznych. B u d o w a i u k ła d są analogiczne ja k w tu rbinie w o dn ej n ap o ro w ej (Francisa). P ierw szy patent Ernesta B ollee pochodzi z r. 1868. Ulepszenia dokonał syn E rnesta, A uguste Boltóe, opatentow aw szy je w 1885 r. N astaw ian ie urządzenia w kieru nku w iejącego w ia tru dokonuje się tu kółkiem ze śm igam i w zależności od siły podmuchu. B yło ono używ ane głów n ie do napędu pomp, pom pujących wodę.
W książeczce zn ajd u ją się nie tylko opisy patentowe urządzenia, lecz także dane biograficzne rodu Bolee. F irm a b y ła producentem w ie lu urządzeń technicz nych, głó w n ie z dziedziny hydrau liki, zaopatrzenia w w odę, ale A m adeusz B ollće zbu d o w ał też omnibus (Obeissante, M a rie -A n n e itd.) i samochody. W p u blikacji są opisane istniejące do dnia dzisiejszego „Eolienne”. U rządzen ia te o d g ry w a ły w ażn ą rolę w ro zw oju w ykorzystania en ergii w ia tro w ej w e F ran cji m iędzy ro kiem 1870 a 1014.
M artin W a t t s : C orn Milling. Shire Publications 1983, 32 ss.+39 ilustr.
W serii albu m ik ów S h ire ’a, obejm ujących szeroki w ach larz zagadnień, których ukazało się już kilkadziesiąt, znalazła się książeczka W attsa poświęcona m ieleniu zbóż. O bficie ilustrow an a dobrze dobranym i i ciekaw ym i zdjęciam i fotograficz nym i i rysun kam i składa się z kilku krótkich rozdziałów : Wprowadzenie-, Historia przemiału; Rodzaje ziarna; Transport i magazynowanie; Przygotow anie do prze miału; Kam ienie m łyńskie; M lew niki w alcow e; Przesiewanie, oddzielanie; Produkt końcowy. N a końcu zamieszczono zestawienie miejsc godnych zwiedzenia, o b e j m ujących zarów no m łyny wodne, jak i w ia tra k i w A n g lii oraz muzea, dysponu jące różnym i urządzeniam i młyńskimi. Książeczka zainteresować może nie tylko m olinologów, lecz wszystkich, których ciekaw ią zagadnienia z zakresu historii techniki.
