Zarządzanie ryzykiem zmian ceny ropy naftowej w sektorze
rafineryjnym
Zmieniające się ceny ropy naftowej stanowią ważny element życia gospodarczego i przedmiot dyskusji w licznych opracowaniach naukowych. W przeszłości gwałtownym wahaniom wartości tego surowca niejednokrotnie towarzyszyły kryzysy finansowe, które przyczyniały się do upadków przedsiębiorstw z różnych branż. Znaczenie ropy potęguje fakt, że mimo postępu technologicznego, pozostaje ona najważniejszym surowcem energetycznym na świecie. Stan ten nie powinien ulec zmianie także w ciągu najbliższych lat.
W rozprawie doktorskiej poruszono problemy związane z ryzykiem zmian ceny ropy naftowej i konsekwencjami, jakie fluktuacje cen tego surowca wywołują w sektorze rafineryjnym. Przedsiębiorstwa z tej branży odpowiedzialne są za rafinację ropy naftowej. W zależności od rodzaju instalacji technologicznych znajdujących się w ich posiadaniu, podejmują próby optymalizacji przerobu surowca, dążąc tym samym do uzyskiwania możliwie najbardziej wartościowej wiązki produktów. Co prawda ceny większości otrzymywanych towarów są zazwyczaj dodatnio skorelowane z cenami ropy naftowej, jednak nie zawsze podążają w tym samym kierunku. W rezultacie rafinerie stale narażone są na ryzyko zmian ceny ropy naftowej, a konsekwencje materializacji tego ryzyka mogą być odczuwalne zarówno w poziomie kosztów zakupu surowca, jak i w wartości marż rafineryjnych.
Jak wynika z przeprowadzonego przez autora dysertacji przeglądu literatury, jedną z metod, dającą możliwość sterowania tak zdefiniowanym ryzykiem jest tworzenie strategii zabezpieczających w oparciu o instrumenty pochodne. Sposób rozliczania transakcji na rynku derywatów powoduje, że jego uczestnicy mogą ustalać cenę kupna bądź sprzedaży ropy i otrzymywanych z niej produktów znacznie wcześniej niż w terminie dostawy. Szczególną grupę wśród instrumentów pochodnych stanowią kontrakty opcyjne, których specyficzna konstrukcja powoduje, że sterujący ryzykiem mają możliwość ustalania maksymalnych kosztów zabezpieczenia, związanych z zajęciem pozycji w danym rodzaju opcji.
W związku z powyższym, za główny cel dysertacji przyjęto próbę zbadania skuteczności stosowania strategii opcyjnych przy różnych poziomach fluktuacji ceny ropy naftowej. Posiadanie wiedzy na ten temat, może stanowić dla menedżerów rafinerii ważne źródło informacji w procesie zarządzania ryzykiem zmian wartości omawianego surowca. W przekonaniu autora dysertacji, skuteczność stosowania poszczególnych strategii można zmieniać dzięki użyciu w ich konstrukcji opcji z różnymi cenami wykonania. Do budowy zabezpieczeń posłużyły zatem - oprócz opcji ATM - opcje ATM-10%, ATM-5%, ATM-2%, ATM+2%, ATM+5% oraz ATM+10%. W przeprowadzonych obliczeniach wykorzystano ceny futures ropy naftowej WTI, notowane na giełdzie NYMEX w okresie od 22 lipca 2009 roku do 16 sierpnia 2016 roku. Na ich podstawie ustalono wyniki osiągnięte w poszczególnych strategiach, które odnosiły się do konkretnych miesięcy dostawy ropy, tj. od września 2009 roku do września 2016 roku (w sumie 85 miesięcy).
W rozważaniach posłużono się 10 różnymi rodzajami strategii opcyjnych, w tym: long
call i long put, strategiami typu „vertical spread": spread byka i spread niedźwiedzia oraz
określonymi w pracy jako strategie „dwukierunkowe": spread motyla typu long, spread
motyla typu short, long straddle, long strangle, long strip i long strap. W każdej ze
strategii rozpatrywano różne warianty - wykorzystując do konstrukcji opcje o odmiennych cenach wykonania. W rezultacie otrzymano 168 wariantów zabezpieczeń. Ich skuteczność sprawdzono w zależności od poziomu zmian ceny ropy naftowej w rozpatrywanym okresie (osiem kategorii).
Autor pracy uznał również, że decyzja odnośnie stosowania danej strategii zależy nie tylko od potencjalnego wyniku, ale także od tzw. „apetytu na ryzyko" menedżera rafinerii. W tym celu przyjęto założenie, zgodnie z którym akceptowalny koszt zabezpieczenia, który hedger jest skłonny ponieść, nie powinien przekraczać 10% ceny ropy z dnia zajmowania pozycji w odpowiednich kontraktach opcyjnych. Rezultaty strategii, które nie spełniły wspomnianego założenia o kosztach, nie zostały uwzględnione w zasadniczej części analizy otrzymanych wyników.
W pracy zwrócono również uwagę na to, że dopasowywanie strategii opcyjnych staje się o wiele trudniejsze, gdy wartość rynkowa surowca nie wykazuje widocznego trendu
spadkowego bądź wzrostowego. Wówczas dobrym rozwiązaniem jest zbadanie rynku pod kątem poziomu zmian ceny ropy naftowej. Przeprowadzone analizy pokazały, że przy częstych i wyraźnych fluktuacjach cen tego surowca, korzystne z perspektywy rafinerii jest zabezpieczanie się przy użyciu strategii „dwukierunkowych". Rozwiązania te są zazwyczaj droższe niż strategie zaliczane do grupy „vertical spread", jednak dają gwarancję uzyskania wypłaty w przyszłości, niezależnie od tego, w którą stronę podążać będzie cena ropy naftowej.
Autorowi dysertacji udało się zatem pokazać, że odpowiednio dobrane strategie, pozwalają skutecznie kontrolować zarówno poziom kosztów związanych z koniecznością zakupu surowca, jak i wartość marż rafineryjnych. Ten drugi aspekt jest szczególnie istotny z perspektywy dążenia do poprawy rentowności przedsiębiorstw sektora rafineryjnego. Zdaniem autora dysertacji, jedynym bezpiecznym podejściem do zarządzania ryzykiem zmian ceny ropy naftowej, jest wykorzystywanie zabezpieczeń krótkoterminowych - stąd wszystkie opisane strategie obejmowały okres nie dłuższy niż jeden miesiąc. Częste zmiany, jakie zachodzą na rynku ropy naftowej, wymagają bowiem ciągłego kontrolowania metod wspomagających zarządzanie omawianym rodzajem ryzyka, czyli aktywnej postawy wobec niego.
Autor pracy zdaje sobie również sprawę z tego, że przeanalizowane strategie opcyjne nie wyczerpują obszernej grupy zabezpieczeń, możliwych do zastosowania przez menedżerów rafinerii. Warto jednak zauważyć, że przyjęty w dysertacji sposób konstruowania strategii, pozwala na ich dowolne modyfikowanie i przeprowadzanie analogicznych rozważań także dla odmiennych danych. Uzyskane w toku realizacji procesu badawczego rezultaty, należy zatem traktować jako bazę do rozwoju dalszych badań, dotyczących możliwości wykorzystania towarowych kontraktów opcyjnych w zarządzaniu ryzykiem zmian ceny ropy naftowej.
The crude oil price fluctuations represent an important element in the economy, as well as a contentious issue that has received a resurgence of research attention in recent years. In the past, undue fluctuations in this raw material value contributed to the financial crisis and as a consequence to the collapse of a large number of companies from various industries. Also, the importance of the crude oil is compounded by the fact that it remains the most significant power raw material in the world, regardless of technological development. Moreover, this situation is not expected to be changed within the next few years.
The present dissertation attempts to discuss the issues of oil price risk management, as well as the consequences of price fluctuations in a refinery sector. The companies from this sector are responsible for petroleum refining. Depending on the type of technology they possess, the companies try to optimise the raw material processing in order to obtain the most valuable bundles of produce. It is worth mentioning that the crude oil prices and the prices of most of the products do not always go in the same direction, though admittedly they are usually positively correlated. As a result, refineries are constantly exposed to the risk of crude oil price fluctuations. Additionally, the consequences of materialisation of the risk can be felt both in the cost of raw materials and the value of refining margins.
Following the literature review conducted by the author of dissertation, we may assume that one of the methods which allows to control the above-mentioned risk is the creation of hedging strategies based on derivatives. The method of transaction settlement in the fields of derivative market leads to the situations in which the participants are able to set bid or asking price of crude oil and its products significantly earlier than the delivery date. Among a large number of derivative instruments, there is one particular group, namely option contracts, which specific structure allows risk controllers to set maximum hedging costs associated with particular options.
On the basis of the above, the main goal of this work was to explore the effectiveness of the use of option strategies with various levels of crude oil prices fluctuation. Having knowledge of this matter may be an important source of information for oil refinery
management used in the risk management process. Following the author's assumption, the efficiency of particular strategy can be changed with different strike prices options. Except ATM options, ATM-10%, ATM- 5%, ATM-2%, ATM+2%, ATM+5% and ATM+10% options were used in order to set suitable security. According to the research calculations, the WTI crude oil futures were used, quoted on NYMEX exchange, between 22nd of July 2009 and 16th August 2016. On the basis of that, the results of tested strategies of particular delivery months of crude oil were presented, including the time between September 2009 and 2016 (in total 85 months).
Ten different option strategies were used therein: long call and long put, strategy types "vertical spread": bull spread and bear spread, designed in this dissertation as "bidirectional" strategies: long butterfly spread, short butterfly spread, long straddle, long strangle, long strip and long strap. Each strategy took into consideration different variants, namely there were options used with various strike prices. As a result, 168 variants were created. The effectiveness of these strategies was tested on the basis of the crude oil prices fluctuation in examined period (eight categories).
The author also claims that the decision regarding the use of particular strategy depends not only on the potential results, but also on the so-called 'appetite for risk' that the manager of refinery has. According to this, it was assumed that the acceptable cost of collateral that the hedger is willing to pay should not exceed 10% of the crude oil price on the day of taking positions in relevant option contracts. The results of strategies that did not meet the above-mentioned cost assumption, were not included in the main part of the analysis of the obtained results.
We also pointed out that the process of matching the option strategies becomes much more difficult when the market value of the raw material does not show a visible downward or upward trend. Hence, a good idea is to conduct the research in terms of the fluctuation level of crude oil prices on the market. Additionally, the analysis of results has shown that for the frequent and predictable fluctuations of crude oil prices, it is advisable for the refinery to use "bidirectional" strategies. The above- mentioned solutions are usually more expensive than the so-called 'vertical spread' strategies, however, they guarantee a future payout regardless of the price of the crude oil.
The author of the dissertation has succeeded in demonstrating that well-matched strategies allow to control both the cost of raw materials and the value of refining margins effectively. The second aspect is particularly important from the perspective of improving the profitability of refiners. According to the author of the dissertation, the only safe approach of management in this kind of risk is the use of short-term hedging. Hence, all of the strategies provided in the paper covered no more than one month. The frequent fluctuations that occur on the oil market require continuous control of the methods supporting risk management.
The author is also aware of the fact that the option strategies analysed in this paper do not exhaust the subject of extensive collateral group that can be used by the managers of the refinery. It is worth noting, however, that the presented model of strategy construction can be used for a large number of modifications and analogical considerations for different data. The results obtained in the course of the research process should therefore be considered as a basis for the development of further research which takes into consideration the possibility of using option contracts in the oil price risk management.
