Postępy P~}'chiatrii i Nellrologii, 1992, 1, 55-57
Analiza porównawcza wyników
badańprzy pomocy skali Overalla
i skali
Jaroszyńskiegow kolejnych
dziesięciurzutach
schizofrenii paranoidalnej
JANUSZ PERZyŃSKI
Z Katally i A1iniki Psychiatrii AM IV Lublinie
STRESZCZENIE. Podjęto próbę oceny dynamiki schizoji'enii paranoidalnej przy pomocy skali oceny stanu psychicznego wg Overalla (BPRS) i skali oceny ilm'ciowej zespołu paranoidalnego wg Ja-roszyńskiego. Badaniom poddano 18 chO/)'ch podczas kolejJlych dziesięciu hospitalizacji. Porów-nano wyniki skalo wOli przeprowadzonych na początkll i przy zakończeniu każdego leczenia klinicz-nego. Stwierdzono, że w okresach początkowych kolejnych rZlltów p~chozy stopnioH!o obniżał się
poziom psychopatologii mierzonej skalą Overalla, podczas gdy natężenie zespołu paranoidalnego oceniane przy pomocy skali JaroszY/lskiego nie lllegało zmianie. Pomimy wykonane przy zakończeniu
hospitalizacji zarejestrowały w prz)1Jadku obił skal tendencję do niewielkiego wzrostu POZi0J1111 psychopatologii.
Słowa kluczowe: schizofrenia-skala Overalla- skala .larosz)'Iiskiego
Stosowane w psychiatrii od 75 lat skale klini-czne pełnią wciąż niezast~!pioną rolet narz«dzi badawczych, umnożliwiających porównywalną rejestrację objawów psychopatologicznych. Uzyskane przy pomocy poszczególnych skal wy-niki należy, zgodnie z zaleceniami wiciu klinicy-stów, traktować jako informacje uzupełniające
lub w pewnym stopniu porządkujące dane z tra-dycyjnego badania psychiatrycznego (1, 4). W opracowanym przez polskich autorów syste-mie dokumentacji oceny klinicznej leków psy-chotropowych znajdują si« m. in. cz«sto stoso-wane: skala oceny stanu psychicznego (BPRS, Brief Psychiatrie Rating Scale) wg Overalla i skala oceny zespołu paranoidalnmcgo wg
Jaro-szyńskiego (12, 13).
Przegląd polskiego piśmiennictwa pozwala na stwierdzenie, że wymienione skale wykorzy-stywane są najczęściej przy analizach porów-nawczych, dotyczących efektywności różnych
metod leczenia biologicznego (2, 3, 6, 10, 14), rzadziej przy określaniu np. tak zwanych czynni-ków rokowniczych (3, 4, 5). Podj«to próbę za-stosowania obu skal do dynamiki obrazu
klini-cznego kolejnych rzutów psychotycznych schi-zofrenii paranoidalnej.
PACJENCI
W lubelskiej Klinice Psychiatrii prowadzona jest od ponad 20 lat ciągła obserwacja grupy chorych na schizofrenię paranoidalną. We wszy-stkich przypadkach proces psychotyczny po-przedzony był trwającym średnio 21 miesięcy zespołem nerwicowym. Charakterystykę sta-dium prodromalnego oraz formującego się
na-stępnie zespołu paranoidalnego przedstawiono
wcześniej (7, 8, 9). Diagnozę schizofrenii posta-wiono zgodnie z kryteriami ICD-9 i DSM-III. W niniejszym doniesieniu zestawiono wyniki
badań 18 chorych (11 kobiet, 7 mężczyzn),
u których, w okresie średnio około 16 lat od ujawnienie się pierwszych objawów psychotycz-nych, doszło do dziesięciu hospitalizacji. METODA
Podczas każdej z kolejnych hospitalizacji prowadzono u pacjentów - raz w tygodniu - ba-dania przy pomocy m.in. skali Overalla (18
56 Ja/11/.I'z Perzy/iski
ccch) i skali ilościowej oceny zespołu paranoi-dalnego wg Jaroszyńskiego. Pierwsze skalowa-nie przeprowadl'.ano na pocz,!tku pobytu w Kli-nice (jeszcze przed rozpoczc;ciem leczenia), ostatnie - na ogół w dniu wypisu. Ze wzglC;du na
rożnie długie okresy leczenia szpitalnego po-szczególnych pacjentów, do analiz porównaw-czych wykorzystano wyniki skalowań pierwsze-go i ostatniepierwsze-go, przeprowadzonych podczas każ
dej z dziesic;ciu hospitalizacji. WYNIKI I IClI OMÓWIENIE
Poniżej (tabl.1) zestawiono średnic wartości
punktowe wyników badań uzyskanych w okresie
początkowym każdej z dziesic;ciu kolejnych ho-spitaIizacj i.
Tablica 1. Porów/1anie średnich wartości p1/nktów /lzy-skanych przy pomocy skal Overalla i Jaroszyńskiego w początkowym oA.Tesie kolejnych hospitalizacji.
Nasilenie wg skali (pkt):
Hospitalizacja Overalla Jaroszyńskicgo
pierwsza 42,3 8,4 druga 35,4 8,3 trzecia 30,5 7,3 czwarta 26,8 6.8 piąta 28,5 7.6 szósta 30,1 8,1 siódma 20,5 6,9 ósma 25,9 8.2 dziewiąta 21,0 6,8 dziesiąta 21,4 7,2
W odniesieniu do skali OveraIla można
za-uważyć wyraźny spadek średniej wartości pun-ktowej, określającej natc;żenie psychopatologii w kolejnych zaostrzeniach psychozy. Różnica między oznaczeniami z pierwszej i dziesiątej ho-spitalizacji wynosiła 20,9 pkt. Podobne wyniki, istotne statystycznie, uzyskano w prowadzonych
wcześniej badaniach dotyczących pierwszych czterech hospitalizacji (11). Powyższe stwier-dzenia wydają się korespondować ze spotyka-nymi w piśmiennictwie sądami o tzw.
"bled-nięciu" obrazu klinicznego kolejnych rzutów schizofrenii.
o
ile wg skali OveraIla w dziesiątym za-ostrzeniu psychozy poziom ogólnej psychopato-logii obniżył siC; w stosunku do początku choro-by dwukrotnie, o tyle zupełnie inaczejprzedsta-wiają siC; oceny dotyczące zespołu paranoidalne-go. Różnice pomiarów przeprowadzonych przy pomoc)' skali Jaroszyńskiego są nicznaczne i wskazują na stały poziom natc;żenia objawów tworz<!c)'ch zespół paranoidalny. Potwierdziły
siC; wyniki prowadzonych wcześniej własnych badań obejmując)'ch pierwsze cztery hospitali-zacje (11). Pewną niezależność objawów para-noidalnych określonych przez skaly Jaroszyń
skiego od innych objawów psychozy schizofreni-cznej sygnalizowała przed laty Greń (3).
W efekcie prowadzonego podczas każdej ho-spitalizacji leczenia, uzyskiwano poprawy stanu psychicznego pacjentów umożliwiającą wypisa-nie z Kliniki. Zakres redukcji natc;żenia obja-wów był podobny do opisywanego w publi-kacjach innych autorów (2, 3). Wyniki skalowań
przeprowadzonych przy zakończeniu kolejnych dziesiyciu hospitalizacji (tab I. 2) wskazują, że
obie skale rejestrują tendencjy do niewielkiego Tablica 2. Porównanie średnich wartości punktów uzy-skanych przy pO/11Ocy skal Overalla i Jaroszyńskiego l\' końcoll)'/11 okresie kolejnych hospitalizacji.
Nasilenie wg skali (pkt):
Ilospitalizacja Overalla Jaroszyńskiego
pic/wsza 5,3 1,3 drugll 4,6 1,5 trlecia 4,0 1,4 cz:,.varla 4,8 1,5 pi,!ta 6,0 1,8 szósta 6,8 2,2 siódma 6,5 2,0 ósma 7,7 3,1 dziewiąta 7,7 2,8 dziesiąta 8,2 3,0
wzrostu natyżenia psychopatologii "zejściowej". Być może pierwsza ze skal sygnalizuje narastają
cy poziom tzw. objawów ubytkowych a druga -wiC;ksz<) oporność na leczenie kolejnych
Skala Ol'eralla a skala ]aroszyń.l'kiego 57
W dost«pnym piśmiennictwie nie spotkano pracy, której autor prowadziłby podobne anali-Vj, stąd trudno o porównania. Ze wzgl«du na
małą grupy badanych, uzyskane rezultaty nie
dają podstaw do uogólnień, ale stanowią
cie-kawą - jak siy wydaje -przesłanky do prowadze-nia dalszych obserwacji.
WNIOSKI
1. W badanej grupie 18 chorych na schizofreniy
paranoidalną stwierdzono, że w poczc)tko-wym okresie kolejnych dziesic;ciu zaostrzeń
psychozy, stopniowo obniżał siy poziom psy-chopatologii mierzony przy pomoc)' skali Overalla, natomiast nie ulegało zmianie
na-tyżenie zespołu paranoidalnego mierzonego przy pomocy skali Jaroszyńskiego.
2. Obie skale odnotowały tendencjy do wzrostu poziomu psychopatologii mierzonej przy
za-kończeniu kolejnych dziesic;ciu hospitaliza-cji.
PIŚMIENNICTWO
1. Bilikiewicz A, Landowski l.: W sprawie kwantyfikacji objawów psychopatologicznych. I'sychiatr. 1'01. 1973,7, 4,397·402.
2. Goh;biewska-I'opielarska M., Skowrońska-Żabińska l.: Skala oceny zespołu paranoidalnego jako kontrola wy-ników leczenia. W: I'sychofarmakologia schizofrcnii. Leki o p'ledłużonym działaniu. Oddział Wrocławski I'TI', Wrocław 1975, s.111-113.
3. Greń K.: Autoagresja w schizofrenii. I'sychiatr. Pol. 1982,16,3,141-144.
4. Jaroszyński .I., Bokicwicz M., Charazińska E., Staniko-wska 1.: Wartość diagnostyczna i prognostyczna skal stosowanych w depresji i zespołach paranoidalnych. I'sychiatr. 1'01. 1976,3,10,233-238.
5. .laroszYliski .l.: Niektóre przesłanki rokownicze w schi-zofrenicznych psychozach paranoidalnych. Psychiatro 1'01. 1983, 17,4,302.
6. Kicłczawa .l., Linka M.:Efekt leczniczy śpiączek insuli-nowych w schizofrcnii prawdziwej. Pamic;tnik XXXIV Zjazdu Naukowego Psychiatrów Polskich, Gdańsk 1983 (czc;ść 2), s. 90-97.
7. Perl.yński .l.: Z badań nad strukturą i dynamiką ze-społów nerwicowych inicjuj'lcych proces schizo-freniczny. I'sychiatr. 1'01. 1981,15,1,9-15.
8. I'er/.yński .I.: Analiza wybranych parametrów grupy pa-cjentów hospitalizowanych po raz pierwszy z powodu schizofrcnii o pocz,!tku 'l.ckomonerwicowym. Psy-chiatr. 1'01. 1984,18,3,213-218.
9. I'crl.yński .l.: Z badań nad symptomatologią pierwszcgo obrazu psychotyczncgo schizofrenii rozpoczynającej się zespołem rlckomonclwicowym. Psychiatr. Pol. 1984,18,6,561-566.
10. I'crlyński l.: Ocena porównawcza wyników leczenia in-suliną wczesnej schizofrenii rozpoczynającej się zabu-rl.eniami 'l.ekomonerwicowymi. Psychiatr.l'ol. 1986, 20,6,436-440.
11. Pen:yński .l.: Ocena kolejnych rzutów psychotycznych schizofrenii paranoidalnej w oparciu o wybrane skale kliniczne. Psychiatro Pol. 1986,20,6:461-464.
12. Pużyński S.: Projckt systemu dokumentacji klinicznej occny leków psychotropowych. Biul. IPN 1975, 6, 3(18), 11-18.
13. Pużyński S.: Standardowe metody oceny stanu psy-chicznego w ocenie klinicznej leków psychotropowych. Psychiatr. Pol. 1976,10,1,15-27.
14. Wasik A, I Iorodnicki l., Firko M., Sidorowicz S., Bryś .I., Morasicwicz l., Pobocha l.: Badanie kliniczne sku-teczności tzw. megadawek f1ufenazyny w leczeniu schizofrenii prlcwlekłcj. Terapia i Leki, 198232,5-6,55-60.
