View of J. M. De Lachaga, Église particulière et minorities ethniques

R

E

C

E

N

Z

J

E

I

O

M

Ó

W

I

E

N

I

A

S T U D I A P O L O N I J N E

T. S. L u b l i n 1983

J. M. D e L a c h a g a. Eglise particulière et minorités ethniques. Paris

1978 s. 284. Le Centurion.

J est to k siążka z d zied zin y teo lo g ii pastoralnej o charakterze n au k ow ym . Jak w sk azu je tytuł, je s t ona p o św ięco n a relacjom m ięd zy K o ścio łem p artyk u larn ym a m n iejszościam i etn iczn ym i. A u torem k sią żk i jest h iszp ań sk i k siądz, doktor n auk teologiczn ych , d u szp asterzu jący n a jp ierw w K raju B ask ów , n a stęp n ie w P aryżu, a w m om en cie w y d a n ia sw ej p racy — w śró d h iszp a ń sk ich em ig ra n tó w N o w eg o Jorku. Jak w id ać, zarów no w y k sz ta łc e n ie jak i d o św ia d czen ie d u szp a stersk ie u p o ­ w a żn ia ły A utora do p od jęcia tego bardzo aktu aln ego, a przy ty m w c a le n ie ła tw e g o tem atu.

Poprzedzona dość ob szern ym w stę p e m praca d zieli się n a 5 rozd ziałów , zak oń ­ czen ie i dość bogatą (9 stron), choć d a lek ą do w y czerp a n ia b ib lio g ra fię przedm iotu. W e w stę p ie A utor o m aw ia ak tu aln ość zagad n ien ia, p o d a je różne u w a g i m e to ­ dologiczne oraz w y ja śn ia p o jęcie m n iejszo ści etn iczn ej i p o jęcia an alogiczn e. Z d a l­ szych rozw ażań w y n ik a , że m a on n a u w ad ze przede w sz y stk im g ru p y etn iczn e te ­ rytorialne (np. B asków , B retończyków ), a w m n iejszy m sto p n iu in teresu ją go grupy etn iczn e personalne, żyjące w d iasporze, a u tw orzon e p rzez m igrację.

P ierw sze trzy rozdziały, sta n o w ią ce p ew n ą całość, są p o św ięco n e k a to lick o ści K ościoła, a w szczególn ości jej źródłom i naturze, a ta k że d o k try n ie K o ścio ła o d ­ n ośn ie do m n iejszości etn iczn ych . T e teo rety czn e i p ozorn ie o d leg łe od tem atu roz­ w a ża n ia bardzo głęboko u zasad n iają zw ią zk i m ięd zy w ia rą a k u ltu rą oraz m ięd zy K ościołem a m n iejszościam i etn iczn ym i. W św ie tle tych w y w o d ó w w id a ć, że K o ś­ ciół zajm uje się zagad n ien iam i etn iczn y m i n ie tylk o z racji zew n ętrzn y ch , p od yk ­ tow an ych praktycznym i potrzebam i, lecz tak że z racji teologiczn ych , w y n ik a ją cy ch z natury i m isji K ościoła, k tórego isto tn ą cech ą jest k a to lick o ść. Ta zaś m a jak b y d w a aspekty: u n iw ersa listy czn y i partyk u larn y. W te n sposób d zięk i k a to lick o ści K ościół łączy w sobie n ierozd zieln ie ele m e n ty d u ch ow e, n ad p rzyrodzone p ch arak ­ terze u n iw ersa ln y m z elem en ta m i zew n ętrzy m i, socjo k u ltu ro w y m i o ch arak terze partykularnym . H arm onijna w ię ź m ięd zy tym i elem en ta m i sp raw ia, że w ia r a i in ­ ne w artości relig ijn e zak orzen iają się w k o n k retn ych sp o łeczn o ścia ch etn iczn ych , a w artości etn iczn e słu żą i ubogacają K ościół. A utor zw raca jed n a k u w a g ę cz y te l­ n ik a na p od w ójn e n ieb ezp ieczeń stw o w tej d zied zin ie: z jed n ej stro n y n a u n ifo r- m izm , który lek cew a ży ele m e n ty etn iczn e, a przez to czyn i K o śció ł ob cym d la d a ­ nej społeczn ości, a z drugiej n a p artykularyzm , ap oteozu jący e le m e n ty etn iczn e i lek cew a żą cy w a rto ści u n iw ersa ln e, przez c o prow adzi d an ą sp ołeczn ość do e k sk lu - zyw izm u i ja ło w eg o izolacjonizm u,

W n astęp n ych rozdziałach (XV i V), sta n o w ią cy ch rów n ież p ew n ą całość, A utor ok reśla p ojęcie i n atu rę K ościoła partykularnego, którego nied łączn ą cech ą jest jeg o etn iczn e „ za b a rw ien ie”, jego tubylczość. W szczególności p rzed staw ia on m ie j­ sce i rolę, jak ie w ty m K o ściele p o w in n a p osiad ać etniczność, a zw ła szcza ojczysty język , w ła sn a tradycja i kultura. Etniczny; charakter K ościoła w in ie n zn aleźć sw ój w yraz w jeg o zew n ętrzn ej strukturze: ep isk o p a cie i d u ch o w ień stw ie, różnych in sty ­ tu cjach i — o g ó ln ie m ó w ią c — w| stw o rzen iu od p ow ied n ich p ersp ek ty w d la rozw oju d u szp asterstw a o ch arak terze etn iczn ym . W d u szp a sterstw ie ty m trzeb a dlatego w ziąć pod u w a g ę potrzeb y i k u ltu rę poszczególnych m n iejszości. D ecyd u jące zna­ czen ie m a tutaj d op u szczen ie do du szp asterstw a ojczystego języka, odrębnej liturgii i sp ecy ficzn ej d u ch ow ości.

Z asad n iczym w n io sk iem , jaki n a su w a się z p rezen tow an ej pracy, jest m yśl, że K ościół je s t ob o w ią za n y z racji sw eg o k a to lick ieg o charakteru do p oszan ow an ia i ochrony m n iejszo ści etn iczn y ch i w y p e łn ia n ia sw ej m isji ew a n g eliza cy jn ej w śc is­ łej sy m b io zie z ich kulturą. N azb yt u n iform istyczn y, ja k dotąd, sty l życia K ościoła w y m aga d latego ad ap tacji do w a ru n k ó w grup m n iejszo ścio w y ch , w czym zasad n i­ czą ro lę m a ją do sp ełn ien ia poszczególn i b isk u p i, partyk u larn e syn od y i k on feren ­ cje b isk u p ów .

W p o d ty tu le A utor ok reślił sw ą p racę jako w sk a za n ia dlai e w a n g eliza c ji m n ie j­ szości etn iczn ych . O cen iając tę pracę, trzeba przyznać, że ten zam iar w zasadzie osiągn ął. N a szczeg ó ln e u zn a n ie w ty m w z g lę d z ie zasłu gu ją liczn e i g łęb ok ie an a­ lizy, aby te w sk a za n ia uzasadnić. S łab szą stroną k siążk i są nazbyt, jak się w yd aje, ok rężn e w y w o d y , których w n io sk i są m ało sk on k retyzow an e w asp ek cie p astoral­ nym . W yn ik a to najp raw d op od ob n iej stąd, że A utor w n ie w ie lk im tylk o stopniu sięg n ą ł do źró d eł i opracow ań d otyczących d u szp asterstw a em igracyjn ego, którego zasad y od n oszą s ię do w sz e lk ic h grup m n iejszo ści etn iczn ych . M iędzy in n y m i n ie w sp o m n ia ł on n a w e t o in stru k cji K on gregacji B isk u p ów D e p a s t o r a li m i g r a t o r u m cura z 22 V III 1969 r.

M im o w sp o m n ia n y ch zastrzeżeń k siążka D e L achagi zach ow u je sw ą dużą w a r ­ tość i god n a je s t p o lecen ia teologom i duszpasterzom zain teresow an ym d u szp aster­ stw em grup etn iczn y ch .

J ó z e j B a kala rz TChr

B. W y s o c k i . Nad rzeką Ebro. Wrocław — Warszawa — Kraków —

Gdańsk 1*979 s. 142. Ossolineum.

P rezen to w a n a k siążk a zaw iera w sp o m n ien ia , sp isa n e na p o d sta w ie dość szcze­ g óło w o prow ad zon ego p a m iętn ik a w ojen n ego, b yłego w ię ź n ia h iszp ań sk iego obozu k on cen tracyjn ego w M iranda de Ebro. Z w y ją tk ie m trzech rozdziałów p roblem o­ w y ch p ozostałe sześć u jęte są w k o n w en cji p am iętn ik a.

A u torem w sp o m n ień jest B o le sła w W ysocki (urodził s ię w 1 1912 r. w C hrzano­ w ie), który, zm o b ilizo w a n y w sierp n iu 1939 r. do w o jsk a w stop n iu podporucznika, w z ią ł u d ział w w a lk a ch z N iem cam i jak d ow ód ca plutonu. W raz z w y co fu ją cy m się