Osady czwartorzędowe w rejonie Garwolina

(1)

STEFANIA GAIDOM81tA

ImItJWt

Ge9lOl§lcr.oy-OSADY

· CZWARTORZĘDOWE

W REJONffi GARWOLINA

W

· YNIiK.I ·BADA:&

przeprowoadzionycl1

na

am.

Gar-. wo1:lin Gar-.

w

;latach .

1955-57

tdla

Sr1Jc:zegó!dwej Mapy

~j

Powm

w

skali 1:

50000

ctały pOdstawę

do rus1aJl..eb1a

.trałygrafii

osad6rw

.

czwar1xln:ędu

tego

terenu.

Oparto

się głÓlWlDo1e

na

wJereen.ładh przebljającycil Czw'arlomęd 'OrI!I2W

2IIlGa"ei9le

na~

osadów

llB

punktach

dokUlmemtaeyjnylCh o

gł~

od

2 00 5

m.

Pr.zekJrój

geoloeicmY,

który

w

części

jest

przedsta-wiony

pa

rY'C!.

l,

pmelbd.ega

z

N na 5,

rrostał

wykona-ny

lila

podstawtle

8

wierceń.

.za

podstaJwę piOdż!Iału

sflMtyg:ra:f:lcznegO

przyjęto

Poziomy gJ.in

'ZWałowym,

OS!l'dów

~ah OIl'IlZ

<poziomy

erozyjne.

Og6lMe

moŻllla powied7lleć, że

na

ob~

arlrusza

many

jest

pliocen,

preglacjał. <CIl'IaZ C'1JWarl<n"zęd

o

.

miąŹ'S:ZlOŚlCi

od

48 do

pOlllad

100 m,repil"EIZentmYany

pl'2ez

osady

:zJlodoWlacenia poludnfowqpolsk!l:ego i

trt:Id-kowopols1dego.

,

'

.

MiąŻ87JOŚĆ

pllxx:emJ.

IW

tym

lrejm:łe

rue

jest

znana,

gd.yZ

wiercenia.

dJotarły

jedyoie-

do

jeeo

stl'!Qpu.

PHo-oen

wykształcony

jeet

w

postaci petrydh

!Iłów 1I'lJIłT'O

zielooycil,

roza.wych

z

wkładkami piasków lIIlb muł

ków.

Strop

łeży

na ró2nej

w~i

nad

~em

rpiO-'l'ZII1.

Na linil

~ju

Dpada z

północy

ku

Wildze

z

rwysdrości

68 m

n.p.m.. (otw.

Wygoda)

do 40

m

n.p.m.

(O'tw.

Jagodne).

.Na

· pol:udrld.e

lOd

GaIrrwtnlina

strop pMooenu

leży mQłCZDJie wyżej,

bo

na

wy;stdlrośoi

70 rn.p.m. (Zo!ialllÓW)

II. podnosi.

9ię

comz

bal"lChioej ku

ipOłudn'iiowd.

.

W olrolicy GarwtdJ.ina zamacza

sIę

dolina

w

podłIo

fu

wYPełnIona'

madami

C7.'W8.l"tIo.rdu.

Głębolro6ć

jej

jest

!Il!lemarna;

gdyż otwór

w

Garwolmie

.

rn1e

przebił CŻJw.ariolrLędu,

gdy

tyinlCZaJSe'm

oba'k

w

otwarze

ZQ-'WIaICtr

SIImap

'

lPilIOjCIeIIlIl Jei..vlrn-a

~

18 m

1lo.IP.m.

Na

podstawie

nawSIZydJ.

'W'ieroeó'

(np.

iKościel19k,a

na W

od

Garwolma), gdrzi.e.

rówtt:i:l.eż

do

głębOkości

100 m

nile pi'lZewieroanoo

IOSMiów

czwartolrzędu,

!!DIOiDa

przyrpwm:zać isłlnlle:nlie więlkszej lDoścl

podobnycb

do-11n.

· Z

tegO

'Wniosek,

~

<pOWII.erzcbrnia

podłoża

C7JW'ar-.

tOrzędlu

jest baD:'ldrlJ.iej

sIromp1l'koM11na,

rniż

ipl1Zedstawia

to

pr'Zek.rój •

..

H

mn.p.m

.

180 Wygoda

:=::::::!Il

["

:

::.::

:

::J

2 Trąbie;

I· '.:

:

:.:

~

,·:

:

15 &~·.:.

:

,:,·.:.J7

o, ., ••• •

I~

_{-lT16 ,,- \-\.18}

~dndJo

na pliocenIe

leżą

osady

preglacjał'll

•

Nazwą tą dkreślOllllO

utwory

.bez

lrDa1ieriakl

półnłocne.,.

10,

leżącego

na

ił.a.c:.il pMoceńSkich

a

ipIOd

lIlajstarszy-mi

osadami

'C3JWar1Iorzędu.

.

'. iPlreglalCjal

stw'iemrono

w

kt1ku

otwomdh. NajleM

'

piej

w~tałcona

seria

preglacjału wyStępuje

w

~o

ffanowde,

~. miąższość

je1

dcdJ.odzd

do

3'5

m.

Leży

ona

.

pod

brukiem

skał

krystaJ.i.c!z.nydl

'i

chalra!k:tery-zuje

się

czterema

)ak

gdyby

serda:md

żwi1"OWlo-P'ieaz

czysflo..muikowa-tym.l.

W waM'bwadl

pillSlZClZy9lio-żwl

rowyob.

występują

6'bosImkowo

c~

ulaRlEi

k·~

mdend,

mflneraly clElrlme,

kMn'IC

:orarz.

miejscami szcząt

ki

organiczne na wtómym.

złożu,

z

lldórY'ch

wY'Jron<a-na awY'Jron<a-nalJitul

pyłkowa wykazała wśród

lirmydb

pyłkÓW

dEllniaJ.ie

:I!oo:an

~

..

.

Osady

zlodowacenIa

połud:niowQplQl.skiego

7I8Ch1oWa":'

ły się bądź

w

pogtac1

g}iny

;zwałowej,

BZalrej

o

mIąż ~

od5

do

D m

{1liaJ

N

od

Giatt'w1dl~), ~

W

jej

r.eal.tduów

w

poBItad

ib'l"U!ku

(ZofLalnów -

W'84'8f1wa

bruku

wynoei 1

m)

OEaIl.:

piasków

t

żwll'órw.

Os9dórw

in'berglacjału

wielldi.,

na

iOłlazamze

adrusza

me

sbwierd2lono.

Pr2ypuszcza

Bl.ę, że

ok.res

ten

.

'WyIraz!ił się fazą

:intensywnej

erozjd, ·wskurt.ek ezegIo

:zIostała

IZnlilsI1C'1.IOIl'a

glina

lZW'ałOwa

lZl0d0waoenioa

połudndowo

polslclEg.o,

<l6ady

preglacjału

i

pJiiocenu

Ol"aZ tpOMrtała

rwie1!k.a

dIolimla

!pOd

Gwrwol'in-em. Nlf.e wy<klJucOODe

też, że położenie

jej

mogłoby być

uwa:runIIrowane

opiel."-wotnym

abnJ.żeniEiD dslDiejącym.

w

pll(JCeIllie.

MO'ŻlIi

'WIe też, że qczątek

doldny

mógł pow\'ł1ać wczeŚ'niej,

a

erozj'a

'Jn.ł.erglacjału

wielkiego

mogła ją :pI()W'tó:rzyć

i

pogłębić.

.

Osadyzlodowooenia~lsikIlego tworzą

Clz:tery

IPIClZJiIC~ gJ.iD Z!Wlaław'Y\dh, ~e1.oI!le od

sie-bie osadami :zastalslk:owymd.

W

spągu

rnajstarszego pazIomu gliny

zw.wej

le-żą

osady' zastoWrowe

li.

wad.n!olJodorwcow. Od dWu

twor:zą

je

iły' wstęgowe lO miąższości dt.

40

im, wy~

cpe.łnlają.ce głów.me dolinę, 0l"IIIZ wyżej le!!ące plilakł mułkowate

i

'1m1&i

o

miąŻSZOŚCi

53 m (Jagoodne).

.

I>\1\ra

rnajstMSZe

!pOZidmy' glLn

ZWIałowych występu· ją

'tylkO

IW

dol<inie pod GarWdtinelm -

miąimuść

ich

wyn<B

Dm.

Są 0IlIe prawdopodołlnie !ZW'ląmne z wa~

handoanl:i

C2lOła. lądolodu

w

abrębloe

ddLilny

·albo.

też

zamowaly

&it:

w

mej

..

jiako

trbaiIme

poziomy

głacjalne

.

fkU.worm

_Zawady

_.

~

.

:-::-

:

.'"':.

9 .

f----J

_..

_.

_..

_.

_Gm

₁₃

I::'::';:::':::

- - _ _ Iii

'

~ ~~

·

.

EI.I-ltO

r"';~o;"';JU

:

_.

...

_.

.

..

.

..

.

. .

.

I • • • • •• ','

~16:

12 Przekrój przez osady

czwartorzędu 1D

re;onie Garwolina

i -

osady

doJJil

rzeC2llych (holocen), 2 -

.

pias.ki

wydmowe (zloci.

bałt:yekie).

Zlod.ow.aceol.e

§rodkDWO-polskle:

3 _

piaslrJ.

.tżw1ry

moren czolIowy-ch

,

ł - gllna zwałowa (st. .. Warty''), 6 - piaski,

muJkj,

iły

Zll8toliikowe,

8 _ glina . .•

zwałowa (st. główny),.

7 -

piaski l

muŁki

zastoiskowe. 8 -

glina

zwałowa, g -

plaslrJ.

i muł.kl

zaatollllrowe 10 _

glina .'zwałQwa,

11 -

.

piaskl. 1

mułki 11"7AlCIZno-zastolrtko~e,

12 -

iły

zastal.$aWe. Zloci.

południ~kie:

13 ...:

gJjna

(2)

złodowaceiIda. środkOlWqllOłskiego.

Odd21ie1ane

··

są

od

· siebl.e

8

!Dl

warsbwą

piasków

i

mułków za~.

'l'rzecl

poziom gli1ly 7:W'Ilrowej

I() !miąższości

od

12 dO 28 Im

jest

.na.jIlepdej

w.ybzta!łcoaly

li

.

uważany lZ8 ;główny

pazliom glac,jalny

a:lodowacenia

środk:owlopol

skdego.

Odd7Jielany jest

'Od

stal1"Szydh pooz.iomów

gla-cjalJnydh

ogadami miS'tOll.Sllrowy1mi

I() miąż92XJlŚci

40 m,

'Wy~;9l!iająey.lni główn.le odI~.

Czwarty .

pomOlrn

gliny

2iWaławej wymępuje

ip'l'Ze-~ ·00

pawf.er2clml1

Jf.

1U'W~BJD.y

jest za

odpclW'ied-nflk

iS1ladiBłu

Wl8lt'ty.

Jego

lIllIi'ąŻSZlOŚĆ

maleje

IZ północy

a;

30 m

(WygO<ia)

.00

4 lm

lIlI8. 'Połudlnlie(~ialll6w).

Zasięg stadiału

"Warty"

1W»m!lJClZ8ją .na~

dti:m!l.ej mareny

gIOńcz.ydkie

(ok.

105 kim

lIla

SE

od

G8Il'W01i.na).

.

..

.

G1dInę l'l!Wałową stadiału

W.arly

lOddrzlieO .. a od stadiallU

najsta.'mzego

seria

.osadów

zlł'S1.dfSlk:owydl I()

miąż-82lOŚCi

od

2 do

35 m,

zbudoW'alm

glóvmie

rz; liłów

'WW-wowycll

i

!mułtków

z

pialSlk"ami

IW ~e

d

~ągu,

'Przy

czym

.

sedai'lars1ia

IWY'S'tępuj.e głównie

na

póllDoc

od G9a:twIoliLna.

ny

te

wys·tępują

!Ila

poW'feo.'lzlc!lm!i.

IW są

·siedrz!bwlie

dO!l!lny Wilgli

i

bard2lO

częsilo są

ęila:\plooto-waIIle

dla

cegielń.

.

Glinę Z'WQWwą stadiału

Wany

pok>rywają

prawie

W8Zędzde

pi.askti:

z g!arzami

ilrub

p;iaoSk'i

gldnia'9te

o

'IIIIQ-k:sym:a:lnej

m:iąŻSZ'ości

1..;....2

m,

a

w

~yctt lPartJłach

obszaru

piaoSilm

alkUlm1il:acji 1W000olodawcawej,

w

"<>-pie

tpJ."1JeW,aŻl'lie

pmewdooe.

.

W

półnoanej częśc'l

arkusza

'W

Okolicy

Wygody

występuje duże

!Ilagq'OImad7.enie

kułrnlllnacji

:l1<Mirowych

wyrdnie

2:aznaczającycb się

w

morfologii

(2wiry

te

Są ezę,ścfuwo eksploałmvane). Sfntygrałiemie

osady

te

U'ln!lIlO

za najlmlodsze

w tym

ob!rt.arrrA!

ubwory'

glacjaJlne'

związane

z

IdkaJną oscylacją lądolodu śta

wału

Warty.

Leżą

me

Ibezpośredn!lo

lIla gli:n.ie

rDWaJo..

wej !1tadiaru

Warty, przy

&ym spąg ich

tworzy

den-!k:a

warstwa

mułków

i

Jf.łów

.zastoislrowyoh o

niią'Ż s2XlŚCi

!Od

3 do 5 m,

wyChodząca

mnejscami

na

po-wierzchlnię. Mułkd

:PJ:U.Ykryte

są lbąl:lŹ

lIl'ieWliE!lkimi

pła

tami

glJiJny

r2lWarowoej. o

lInIiąż&7Joścł

od

Ido 5

m,

bądź też

plial9'k:ami

flUlWlilOgliaej'alnymi

o

miąilszośoi

2-4

m.

Osady

zl:odowacem.a

bałtyCkiego 1Jwomą

pi'll'9ki

!I'Zec2ll1e o

mi~i

ipOIIl'ad

4 m

tal"8SU

.alrumu1acyj-nego

Wtilg!i.

OSady hoLocenu

ll8

~e

ariNs:za

są Słabo

wy-kwztalioone.

R-epl'eI'l,en1lują

je

utwcxry

~

musowe

i

torfiaste

taIrasu

ml~ W~

onz

boICIzJnydl dolinek

d

zagłębień Jbe7JOCłpływowydl.

Stres7.ezając

w,Y'M11d

badań dotyczącydJ.

stratY-gra-fl:1

.rejonu

G!Il"Wolma

nalleźy pow!led7Jleć, że:

1)

nrie stwtlen:lrwno

rw

tym rejonie osadÓW'

intergla-cjału

Wlielkiego,

natomiast

ip1TlY1pisuje

się

ternu

dtre-.8lOWil

wielką erozję;

.

2)

'VI

zakresie

zlodoW'acema

Śl"Od!k:IOwopoiskdego

na

podstawie kia[ru

lPOZiamów

gUn

zwalłowydI można pr.zypus:rozać

o

1iS1Jn~eniu

kHIku

stadiałów 'VI

odr6m1f,e-niu

od

dotychczats

'Pl'ZY

jęOego !pOd7Jlału

na

stadllał

maksymaomy

i

Wariy;

3)

przypus;:z,ma

się, Żi:!

Ibadany

.

00s:ma.-

leży

w

za-sięgu

strefy

brzeżnej