1
Liczba punktów do oceny parametrycznej jednostek naukowych – 6.
Materiałów niezamówionych redakcja nie zwraca.
Redakcja nie płaci honorariów. W tekstach publikowanych zastrzega sobie prawo do skrótów, zmian tytułów, adiustacji. Artykuły są zatwierdzane do publikacji po uzyskaniu pozytywnych recenzji. Copyright by
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie
Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie, przedrukowywanie i rozpowszechnianie całości lub fragmentów niniejszej publikacji bez zgody wydawcy jest zabronione. Nakład: do 3000 egzemplarzy Druk i oprawa: Agencja Reklamowo- -Wydawnicza Arkadiusz Grzegorczyk ww.grzeg.com.pl Na okładce zdjęcie Juliusza Sokołowskiego
Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie
Pismo ogólnopolskie
Rada redakcyjna
Marek Bryx Wiesław Czyżowicz Barbara Dobiegała-Korona Tadeusz Dudycz Leszek Dziawgo Andrzej FierlaJoze Gricar (Słowenia, Maribor) Wiesław M. Grudzewski Irena Hejduk
Andrzej Herman – przewodniczący Marta Juchnowicz Stanisław Kasiewicz Andrzej K. Koźmiński Kazimierz Kuciński Elżbieta Mączyńska Adam Noga
D. Mario Nuti (Włochy, Rzym) Krzysztof Obłój
Leszek Pawłowicz
Vitalija Rudzkiene (Litwa, Wilno) Krzysztof Rutkowski
Roman Sobiecki Barbara Szubińska Stanisław Sudoł Andrzej Szablewski
Israel Spiegler (Izrael, Tel-Awiw) Władysław Szymański
Gertruda K. Świderska
Keijo Virtanen (Finlandia, Turku) Piotr Wachowiak Lech W. Zacher Dariusz Zarzecki
Redaktor naczelny
Andrzej HermanZespół redakcyjny
Alicja Kołodko – redaktor prowadząca Ryszard Ginalski – redaktor
Mirosław Makowski – opr. graficzne
Adres redakcji
Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie budynek M, pok. 111 02-513 Warszawa ul. Madalińskiego 6/8 tel./fax: (0-22) 564 92 36 redakcja@przedsiebiorstwo.waw.pl
Prenumerata
Nella Mamos-Sutkowska tel./fax: (0-22) 564 92 36 e-mail: nmamos@sgh.waw.pl www.przedsiebiorstwo.waw.plDystrybucja
Oficyna WydawniczaSzkoły Głównej Handlowej w Warszawie 02-554 Warszawa
al. Niepodległości 164 tel. (0-22) 564 94 77 fax: (0-22) 564 86 86 www.wydawnictwo.waw.pl
Jarosław Korpysa
Oczekiwane dochody
a przedsiębiorczość młodzieży
Przedsiębiorczość określana jest jako skłonność do tworzenia nowych miejsc pracy, poszukiwania zatrudnie-nia, a także do wszelkiej aktywizacji w celu zmiany dotychczasowego stylu i jakości życia. Wpływają na to liczne czynniki. Jednym z najważniejszych jest oczekiwany poziom dochodu6).
Według Schumpetera, Knighta czy też Kirznera, oczekiwany poziom docho-du wpływa na przedsiębiorcze działania człowieka5), który podejmuje decyzję o
wyborze formy aktywności zawodowej. Zgodne to jest z teorią maksymalizacji użyteczności, według której człowiek za-wsze dąży do wyboru najatrakcyjniejszej alternatywy, z której będzie czerpał naj-większe zadowolenie i zyski. W przypad-ku działań przedsiębiorczych atrakcyj-ność ta będzie uzależniona od dochodu otrzymywanego za daną pracę. Zgodnie z klasycznym założeniem teorii ekonomicz-nych, iż jednostka ludzka zawsze dąży do maksymalizacji swoich przychodów3),
przedsiębiorczość będzie uzależniona od porównania dochodów możliwych do otrzymania z poszczególnych form ak-tywności zawodowej.
Powyższą zależność potwierdzają wy-niki licznych badań – dochód stanowi główną determinantę wyboru przez daną jednostkę między podjęciem pracy na-jemnej, tworzeniem własnej działalności gospodarczej a zaprzestaniem wszelkiej aktywności zawodowej1). Jednak związek
dochodu z przedsiębiorczością nie jest
jednoznaczny. Z jednej strony, wysokie wynagrodzenia w gospodarce nie zachę-cają, zwłaszcza osoby pracujące, do ja-kichkolwiek zmian w swojej aktywności zawodowej. W efekcie większość osób nie chce podejmować ryzyka związanego z działaniami przedsiębiorczymi2). Ponadto
wysokie wynagrodzenia podnoszą koszty prowadzenia działalności gospodarczej, co również przyczynia się do zmniejszenia atrakcyjności tworzenia własnych firm. Z drugiej strony wysoki poziom wynagro-dzeń może sprzyjać przedsiębiorczości4).
Utrzymywanie się wysokich płac w dłuż-szym okresie powoduje spadek popytu na pracę, gdyż towarzyszy temu trudniejsza sytuacja osób szukających zatrudnienia, co odzwierciedla wzrost poziomu bezro-bocia. W dalszej konsekwencji powodu-je to, iż coraz więcej osób pozbawionych pracy podejmuje działania związane z tworzeniem własnych przedsięwzięć. Warto przy tym pamiętać, iż wyższe wynagrodzenia są również czynnikiem wpływającym na zamożność społeczeń-stwa. Powoduje to, iż osoby posiadające więcej pieniędzy są skłonne do ponosze-nia większego ryzyka związanego z dzia-łaniami przedsiębiorczymi. Dysponują także większym kapitałem finansowym, który mogą przeznaczyć na działalność przedsiębiorczą3).
Mając na uwadze powyższe zależno-ści, zasadne jest podjęcie analizy wpływu oczekiwanego poziomu dochodu na po-stawy przedsiębiorcze. W celu realizacji
KWARTALNIK NAUK O PRZEDSIĘBIORSTWIE — 2011 / 4
96
podstawowego zadania przeprowadzono badania ankietowe wśród młodzieży za-mieszkałej na terenach wiejskich w woje-wództwie zachodniopomorskim. Dobór populacji badawczej był podyktowany tym, iż młodzież jest szczególną grupą społeczną, dla której podejmowanie i kreowanie inicjatyw przedsiębiorczych, kształtowanie pozytywnych postaw wo-bec przedsiębiorczości oraz promowanie przykładów sukcesu, może być czynni-kiem niwelującym różnice w rozwoju spo-łeczno-gospodarczym wsi i miast. Wybór obszaru badawczego wynikał z faktu, iż Pomorze Zachodnie ma jeden z najwyż-szych wskaźników bezrobocia wśród mło-dzieży wiejskiej w Polsce.
W badaniach przeprowadzonych w 2010 roku wzięło udział 423 responden-tów. Dobór próby miał charakter repre-zentatywny. Zbiorowość statystyczną stanowiły osoby w wieku między 15 a 24 rokiem życia.
Na wstępie poproszono respondentów o odpowiedź na pytanie: czy założenie własnej firmy sprzyja możliwościom za-robienia większych pieniędzy niż praca najemna? Zdecydowana większość (85,02 proc.) respondentów odpowiedziała twierdząco. Przeciwnego zdania było tyl-ko 8,76 proc. ogółu badanej populacji, zaś 6,22 proc. nie wyraziło opinii. W kontek-ście uzyskanych rezultatów ciekawa jest struktura odpowiedzi, analizowana przez pryzmat płci oraz źródła stałego docho-du. Analizując uzyskane wyniki według płci należy zauważyć, iż więcej kobiet niż mężczyzn uważa, że założenie własnej firmy sprzyja możliwościom zarobienia większych pieniędzy. Odsetek wskazań wynosił odpowiednio: wśród pań 87,55 proc., zaś u panów 81,87 proc. Odmien-ny pogląd prezentowało 8,30 proc. kobiet oraz 9,33 proc. mężczyzn. Ponadto inte-resujący jest fakt, iż dwa razy więcej męż-czyzn w porównaniu do kobiet nie od-powiedziało na to pytanie. Rozbieżności w odpowiedziach można zaobserwować
również w strukturze wyróżnionej przez pryzmat stałego źródła dochodu. Bezro-botni i pobierający zasiłek znacznie częś-ciej w porównaniu do osób, dla których źródłem dochodu było wynagrodzenie z pracy stałej wskazali, iż założenie własnej firmy sprzyja możliwościom zarobienia większych pieniędzy. Odsetek wskazań wynosił odpowiednio, dla pierwszej gru-py 88,89 proc., zaś dla drugiej 71,72 proc.
Następne pytanie dotyczyło wysokości dochodu (netto), jaka skłoniłaby respon-dentów do założenia własnego przedsię-biorstwa. Dla 43,24 proc. badanych zado-walający dochód mieścił się w przedziale od 2001–4000 PLN, 19,37 proc. wskaza-ło dochód wyższy od 4001–6000 PLN, zaś 16,22 proc. utworzyłoby firmę, jeśli miałoby zagwarantowany zarobek w prze-dziale od 1001–2000 PLN. Kryterium podziału wg płci wykazało tu istotne róż-nice: kobiety do założenia własnej działal-ności gospodarczej skłoniłby przeciętny zarobek rzędu 2064 PLN, przy czym naj-więcej pań wskazywało 2000 PLN. Jako najmniejszy dochód wymieniały one 500 PLN, zaś największy 6500 PLN. W przy-padku mężczyzn preferowany dochód wynosił średnio 2620 PLN, czyli o prawie jedną czwartą więcej od dochodu poda-wanego przez kobiety. Jednak, podobnie jak u pań, wśród odpowiedzi dominowa-ła kwota 2000 PLN. Badając minimalną i maksymalną kwotę należy zaznaczyć, iż dla mężczyzn najmniejszy dochód – 500 PLN, był taki sam jak w przypadku kobiet, zaś największy dochód wynosił 12 000 i był dwukrotnie wyższy niż de-klarowany przez panie.
Na tle powyższych rezultatów cieka-wie prezentują się wysokości zarobków, które już skłoniły młodzież do utworze-nia własnej działalności gospodarczej. Dla 43 proc. właścicieli firm był to dochód między 2000 a 4000 PLN, dla co piątego przedsiębiorcy dochód ten był większy niż 4000, ale mniejszy niż 6000, zaś dla co siódmego dochód przekraczał 6000 PLN.
Według uzyskanych deklaracji, dochód poniżej tysiąca złotych nie skłonił żadne-go przedsiębiorcy do utworzenia własnej firmy.
Interesująco przedstawiają się także deklaracje ankietowanych na temat: w jakim okresie po rozpoczęciu działalności powinien pojawić się pierwszy dochód dla przedsiębiorcy (rysunek 1).
Wyniki ankiety wskazują, iż dla zde-cydowanej większości respondentów pierwszy dochód powinien się pojawić po pół roku (35,59 proc.) lub po roku dzia-łalności (31,53 proc.). Co piąty (21,17 proc.) wskazał, iż do pół roku, a niespełna 4 proc. badanej populacji zadeklarowało, iż po dwóch latach. Ciekawie przedstawia się struktura odpowiedzi wyodrębnio-na wg. kryterium skłonności do ryzyka. Osoby, które określiły się jako ryzykanci, najczęściej oczekują pierwszych docho-dów do pół roku działalności firmy. W odróżnieniu od nich realiści uważają, iż pierwszy zarobek powinien pojawić się po roku działalności. Różnice w strukturze odpowiedzi można również zaobserwo-wać przyjmując za kryterium podziału badanej zbiorowości płeć: mniejszą cierp-liwość w oczekiwaniu na pojawienie się pierwszych profitów do pół roku dzia-łalności wykazały kobiety (19,51 proc.), większą zaś mężczyźni (23,23 proc.).
Obok pracy na własny rachunek, ko-lejną formą aktywizacji przedsiębiorczej społeczeństwa jest zatrudnienie. Zasadne zatem było zbadanie preferencji
płaco-wych. W tym celu zapytano responden-tów o to, za jaką wysokość płacy netto byliby skłonni podjąć pracę?
Prawie tyle samo młodzieży wyraziło gotowość podjęcia pracy za wynagrodze-nie mieszczące się w przedziale 800–1200 PLN (27,65 proc.), jak i 1201–1600 PLN (26,73 proc.). Co czwarty ankietowany preferuje wynagrodzenie na poziomie 1601–2000 PLN, zaś co piąty oczekuje więcej niż 2000 PLN. Przeciętny ankie-towany jest skłonny podjąć pracę za około 1748 PLN, przy czym 25 proc. osób to najmniej wymagający, skłonni pracować za mniej niż 1200 PLN, natomiast drugie 25 proc. to najbardziej wymagający, któ-rzy nie podejmą pracy za kwotę niższą od 2000 PLN.
Z analizy badanej zbiorowości we-dług kryteriów jej podziału wynika, iż najbardziej rozbieżne były odpowiedzi respondentów wyodrębnionych poprzez pryzmat wykształcenia. Osoby z wy-kształceniem podstawowym i niższym są skłonne podjąć pracę za kwotę mniejszą (800–1200 PLN), niż młodzież z wy-kształceniem zasadniczym i średnim, któ-ra oczekuje 1201–1600 PLN. Młodzież z wykształceniem wyższym ma takie same oczekiwania.
Znając już preferencje młodzieży wiej-skiej dotyczące wysokości wynagrodze-nia netto, skławynagrodze-niającej do podjęcia pracy, warto też poznać poziom płacy który ankietowani uznaliby za w pełni satys-fakcjonujący. W tym celu poproszono Rysunek 1 Okres oczekiwania na pojawienie się pierwszego dochodu od rozpoczęcia
działalności
KWARTALNIK NAUK O PRZEDSIĘBIORSTWIE — 2011 / 4
98
Bibliografia:
1. Audretsch D.B., Grilo I., Thurik A.R., Entrepreneurship: Determinants and Policy in a European − US Comparison, Kluwer, Boston 2002, p. 35.
2. Blanchflower D.G., Shadforth Ch., Entrepreneurship in the UK, “Foundations and Trends in Entre-preneurship” 2007, Vol. 2/4, pp. 32-34.
3. Gaweł A., Bariery rozwoju przedsiębiorczości w Polsce, „Przegląd Organizacji” 2005, nr 5, s. 89. 4. Ilmakunnas P., Kaniainen V., Entrepreneurship, Economic Risks, And Risk Insurance In The Welfare
State: Results With OECD Data 1978-93, CESifo Working Paper Series 2000, nr 356, pp. 7-15. 5. Praag van C.M., Cramer J., The roots of entrepreneurship and labour demand: Individual ability and
low risk aversion, “Economica” 2004, vol. 68 (269), pp. 45-625.
6. Scheiner C.W., Fundamental determinants of entrepreneurial behavior, Gabler, Wiesbaden 2009, pp. 7-12.
Dr Jarosław Korpysa, Katedra Mikroekonomii, WNEiZ, Uniwersytet Szczeciński. ich o udzielenie odpowiedzi na pytanie: za
jakie wynagrodzenie netto jest Pan/Pani w stanie przekwalifikować się, tj. zmie-nić dotychczasowe swoje wykształcenie, kwalifikacje? Z uzyskanych odpowiedzi wynika, iż dla przeciętnej badanej jedno-stki jest to około 2312 PLN. Oznacza to, że przeciętnie ankietowani byliby skłonni zmienić pracę albo stanowisko za pensję wyższą średnio o około 560 PLN od pensji progowej. Z grupy o najmniejszych wyma-ganiach 25 proc. osób wyraziło gotowość zmiany kwalifikacji za pensję w wysokości około 1500 PLN, natomiast 25 proc. naj-bardziej wymagających za 2500 PLN.
Patrząc na poszczególne deklaracje re-spondentów według kryteriów podziału analizowanej zbiorowości należy zauwa-żyć, iż ponownie dość duże zróżnicowanie
odpowiedzi zaobserwowano w przypadku wykształcenia. Młodzież z wykształce-niem zasadniczym i niższym jest gotowa przekwalifikować się, jeśli dostałaby wy-nagrodzenie miesięczne netto nie mniejsze niż 1700 PLN. Natomiast respondenci z wykształceniem średnim oraz wyższym zmieniliby dotychczasowe kwalifikacje za wynagrodzenie wyższe niż 2500 PLN.
Z analizy przeprowadzonych badań wynika, że oczekiwany poziom dochodu determinuje zachowania przedsiębiorcze młodzieży wiejskiej. Wskazuje na to do-datnia zależność pomiędzy wysokością oczekiwanego dochodu, a skłonnością do podejmowania działań przedsiębiorczych, zatrudnienia oraz podnoszenia kwalifika-cji zawodowych.
Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych.
