Andrzej Mat czak
PERCEPCJA PR ZESTR ZEN I TU R Y STY C ZN EJ POLSKI PRZEZ ZA M IE JSC O W Ą M ŁO D ZIEŻ A K A D EM IC K Ą STU D IU JĄ C Ą W LODZI LA PERCEPTIO N L' ESPA C E TO U R ISTIQ U E DE LA PO LO G N E PAR
La j e u n e s s e a c a d é m i q u e d e d e h o r s é t u d i a n t à ł ó d ź
PERCEPTION OF TH E T O U R IST SPA CE OF POLA N D BY U N IV ER SITY STUDENTS FRO M O U TSID E Ł Ó D Ź BUT STUDYING IN ŁÓ D Ź
W artykule przedstawiono wyniki badań percepcji przestrzeni turystycznej Polski przeprowadzonych wśród zam iejscowej m łodzieży akademickiej studiującej i zam iesz kującej w okresie nauki w Łodzi w domach studenckich osiedla Uniwersytetu i Politech niki Łódzkiej. Przeprowadzone badania wskazują na dalece zunifikowany obraz przes trzeni turystycznej Polski postrzegany przez badaną m łodzież, obejmujący głów nie trady cyjne regiony turystyczno-w ypoczynkow e kraju; W ybrzeże, Tatry, Mazury, B ieszczady i in. oraz pow szechn ie znane, miejskie centra ruchu turystycznego: Gdańsk, Kraków, Warszawa, Zakopane i in. W ydaje się, że taki obraz przestrzeni turystycznej Polski m łodzież akademicka w dużym stopniu uzyskuje ze środków m asow ego przekazu.
B adania percepcji przestrzeni turystycznej Polski przeprow adzono wśród m łodzieży akadem ickiej studiującej i zam ieszkującej w okresie nauki w Łodzi W dom ach studenckich osiedla U niw ersytetu Łódzkiego (UL) i Politechniki Łódzkiej (PŁ) w roku akadem ickim 1989/1990 (U L) i 1990/1991 (PŁ) m etodą kw estionariuszow ą. W yw iady przeprow adzili studenci III roku specjalizacji 2 geografii turyzm u U niw ersytetu Łódzkiego. W zakresie m erytorycznym kw es tionariusz zaw ierał trzy pytania. Pierwsze dotyczyło faktycznie odbytych do tychczas podróży do różnych regionów i m iejscow ości turystyczno-w ypoczyn kowych, drugie regionów i m iejscow ości, które respondent chciałby odw iedzić, trzecie regionów i m iejscow ości, w których respondent nie był i nie chce być, ale słyszał o nich jak o o regionach i m iejscow ościach turystyczno-w ypoczyn kowych. K w estionariusz uzupełniała m etryczka zaw ierająca charakterystykę
m ograficzną, pochodzenie społeczne i zam ożność rodziny respondenta. W ybór osób do badań był losowy. Badaniam i objęto 135 osób zam ieszkujących osiedle U Ł (w tym 30 osób studiujących w Akadem ii M edycznej) i 126 osób zam iesz kujących osiedle PŁ.
I. C H A R A K T E R Y ST Y K A BAD A N EJ POPULACJI
Pod w zględem struktury dem ograficznej, a zw łaszcza społecznej, badana m łodzież była znacząco zróżnicow ana. W iek m łodzieży zam ykał się w przedzia le 19-24 lata. W śród badanych w osiedlu U Ł przew ażały dziew częta (63% ), natom iast w osiedlu PŁ chłopcy (63,5% ). Zróżnicow anie wieku badanej m ło dzieży pośrednio ilustruje struktura poziom u zaaw ansow ania nauki. W badaniu najliczniej reprezentow ani byli studenci II roku (40,7% UŁ i 32,6% PŁ). O po nad połow ę m niejsze udziały m ieli studenci III, IV i I roku. N ajniższy udział w śród ankietow anych m ieli studenci V roku (11,2% U Ł i 8,7% PŁ). W śród m łodzieży zam ieszkującej osiedle U Ł najliczniej reprezentow ani byli studenci m edycyny (22,3% ) i kierunków hum anistycznych U Ł (43,6% ). N atom iast za m ieszkujący osiedle PŁ najliczniej reprezentow ali trzy kierunki kształcenia: m e chaniczny, elektryczny i w łókienniczy (61,8% ). B adana m łodzież w yw odziła się generalnie z dwóch środow isk społecznych: inteligenckiego i robotniczego. Studenci zam ieszkujący osiedle U Ł pochodzili w 51,9% z rodzin inteligenckich i w 28,2% z robotniczych, pozostałe grupy społeczne m iały ju ż m arginesow e udziały. O dm ien ną stru k tu rą pochodzenia społecznego charakteryzow ali się ba dani studenci zam ieszkujący osiedle PŁ. Tutaj przew ażała m łodzież z rodzin ro botniczych (36,5% ) i inteligenckich (27,7% ) przy znaczącym udziale m ło dzieży chłopskiej i robotniczo-chłopskiej (25,4% ) oraz urzędniczej (7,1% ). M łodzież zamiejscowa studiująca w uczelniach Łodzi pochodziła głównie z szeroko rozumianego regionu łódzkiego. Tylko w pojedynczych przypadkach zasięg uczelni łódzkich obejm ow ał inne ośrodki akadem ickie kraju. Do Łodzi na studia przy byw ała głów nie m łodzież z małych (do 25 tys. m ieszkańców ) i średnich (2 5 -
-1 0 0 tys. m ieszkańców) miast, na którą przypadało w osiedlu UŁ 80,7% ankieto wanych i w osiedlu PŁ 81,1%. Udział młodzieży pochodzącej z dużych miast (po wyżej 100 tys. mieszkańców) i studiującej w Łodzi nie przekraczał 20% ogółu ba danych. O kreślenie poziom u zam ożności ankietow anej m łodzieży było bardzo trudne. A naliza „znam ion” zam ożności obejm ująca posiadanie sam ochodu oso bow ego, sprzętu audiow izualnego, dom ku letniskow ego i zam ieszkiw anego na stałe obiektu oraz struktury społecznej wskazuje, że ankietowana młodzież po chodziła głów nie z rodzin średnio zam ożnych ze znaczącym udziałem m łodzie ży pochodzącej z rodzin lokujących się w yraźnie poniżej tego poziom u.
2. WYNIKI B A D A Ń
Percepcję przestrzeni turystycznej Polski przez zam iejscow ą m łodzież akade m icką stu d iu jącą w Łodzi analizow ano w ujęciu regionów geograficznych i m iejscow ości, które m łodzież uw aża za turystyczne oraz w edług liczby fak tycznych odw iedzin (znajom ość bezpośrednia z autopsji), deklarow anej chęci odw iedzenia i znajom ości pośredniej (z różnych „publikatorów ”).
2.1. Percepcja regionów geograficznych Polski
Z przeprow adzonych badań wynika, że 135 studentów i studentek z osiedla UŁ odw iedziło dotychczas w celach turystycznych 54 regiony geograficzne, na tom iast 126 studentów i studentek z osiedla PŁ tylko 34 regiony geograficzne. W najbliższej przyszłości m łodzież z osiedla UŁ chce odw iedzić 55 regionów , a z osiedla PŁ 31 regionów. Pośrednia znajomość regionów turystycznych w przypadku m łodzieży zam ieszkującej osiedle UŁ obejm uje 59 regionów , a PŁ zaledw ie 19 regionów . M łodzież z obu osiedli w ponad 1/3 przypadków w ym ie nia o b ieg o w e nazw y re g io n ó w u k ształto w an e h isto ry czn ie , tak ie ja k : W y brzeże, Pom orze, M azury, M azow sze, W ielkopolska, Śląsk, M ałopolska, Su dety, K arp aty .
W celu przeprow adzenia analizy w ym ieniane przez m łodzież regiony zagre gowano w 10 grup regionów historyczno-geograficznych (tab. I). W ym ienione w tab. I regiony m łodzież akadem icka odw iedzała w różnym stopniu. Studenci zam ieszkujący osiedle UŁ najczęściej odw iedzali W ybrzeże (region ten odw ie dziło 93,3% ankietow anych) i K arpaty (84,4% ). M niejsza liczba osób odw ie dziła M azury (59,2% ) oraz M ałopolskę Z achodnią (57% ) i Sudety (43,7% ). W ielkopolskę i M azow sze odw iedziło po 30,4% studentów . Pozostałe regiony odw iedzała ju ż znacznie m niejsza liczba osób (poniżej 20% ). Przeciętnie biorąc najczęściej odw iedzano M azow sze (9,3 raza), W ybrzeże (7,3) i K arpaty (5,6). C zęstotliw ość odw iedzania pozostałych regionów kształtow ała się w granicach °d 2,5 raza dla Pom orza do 4,7 dla M ałopolski Zachodniej. Studenci zam iesz kujący osiedle PŁ najczęściej odw iedzali K arpaty (ale tylko 38,9% ankieto wanych podało nazw ę tego regionu), W ybrzeże (27% ), M azury (19,8% ) i Su dety (15,9% ), W m niejszym stopniu Pom orze (11,1% ) i M ałopolskę Z achodnią (10,3% ). Pozostałych regionów nie w ym ieniano w ogóle. Średnia liczba odw ie dzin poszczególnych regionów była w yrów nyw ana i zam ykała się w granicach °d 1,5 raza dla Sudetów do 2,8 raza dla M ałopolski Zachodniej. Przedstaw ione Wyniki w skazują z jednej strony na duże różnice liczbowe w ystępujące w pozio mie odw iedzin poszczególnych regionów pom iędzy obu grupam i m łodzieży, 2 drugiej zaś na duże podobieństw o w ystępujące w kolejności najczęściej
od-T a b e l a I Percepcja regionów historyczno-geograficznych Polski przez zam iejscow ą m łodzież akadem icką studiującą na Uniw ersytecie Łódzkim
(n = 135) i Politechnice Łódzkiej (n = 126)
La perception des régions historico-géographiques par la jeu n esse de dehors étudiant à 1' U niversité de Ł ódź (n = 135) et 1' E cole Polytechnique (n = 126)
N azw a regionua
Liczba studentów i studentek Uniwersytetu Łódzkiego
Liczba studentów i studentek Politechniki Łódzkiej
którzy odw ie dzili dotychczas dany region którzy chcą odw iedzić dany region którzy znają pośrednio dany region
którzy odw ie d zili dotychczas dany region którzy' chcą odw iedzić dany region którzy znają pośrednio dany region 1. W ybrzeże 126 39 53 34 20 11 2. Pom orze 19 11 22 14 3 8 3. Mazury 80 55 45 25 28 7 4. W ielkopolska 41 11 43 - - -5. M azow sze 41 13 11 - - -6. SIąsk 23 2 4 - 2 7 7. M ałopolska Zachodnia 77 24 25 13 3 1 8. M ałopolska W schodnia 17 20 15 - 1 1 9. Sudety 59 44 26 2 0 2 6 7 10. Karpaty 114 90 58 4 9 33 13
a W skład w yróżnionych dziesięciu regionów historyczno-geograficznych w ch od zą następujące regiony fizyczno-geograficzne: W y b r z e ż e : Pobrzeże Szczecińskie, K oszalińskie, Gdańskie, W schodniobałtyckie; P o m o r z e : Pojezierze Zachodniopom orskie, W schodniopom orskie, Południow opom orskie, D olina Dolnej W isły, Pojezierze Chełm ińsko-D obrzyńskie, Pradolina Toruńsko- -Eberswaldzka; M a z u r y : Pojezierze M azurskie i Litew skie; W i e l k o p o l s k a : Pojezierze W ielkopolskie, Lubuskie, Pradolina Warciańsko-Odrzańska, W zniesienia Z ielonogórskie, Pojezierze L eszczyńskie, N izin a W ielkopolska, O bniżenie M ilicko-G łogow skie, Wał Trzebnicki; M a z o w s z e : N izin a M azow iecka, Podlaska i Polesie; Ś l ą s k : N izin a Śląska, W yżyna Śląska; M a ł o p o l s k a Z a c h o d n i a : W yżyna W oźnicko-W ieluńska, K rakow sko-C zęstochow ska, Przedborska, N ieck a N idziańska, W yżyna K ielecko-
-Sandomierska; M a ł o p o l s k a W s c h o d n i a : W yżyna Lubelska i R oztocze; S u d e t y : Przedgórze Sudeckie, Pogórze
wiedzanych regionów , co dokum entuje wysoka w artość w spółczynnika korelacji rar>g rs = 0,843.
B adana m łodzież deklarow ała chęć odw iedzenia głów nie południow ych ' północno-w schodnich regionów Polski. O bie grupy ankietow anych w pierw szej kolejności chciały odw iedzić różne obszary w K arpatach. Studenci z osie dla UŁ deklarow ali chęć w yjazdu w K arpaty w 66,7% , a PŁ w 26,2% . N a dru gim m iejscu w skazyw ano M azury. Tutaj chciało w yjechać 40,7% studentów 2 osiedla U Ł i 22,2% z PŁ. Trzecim regionem pod względem deklarow anej chęci odw iedzenia były Sudety, które chciało odw iedzić 32,6% studentów z osiedla UŁ i 20,6% z PŁ. Dopiero na czw artym m iejscu znalazł się region określony nazw ą W ybrzeże. Tutaj deklarow ało chęć wyjazdu 28,9% studentów 2 osiedla U Ł i 15,9% z PŁ. Z pozostałych regionów istotniejsze zainteresow a nie w zbudzała M ałopolska Zachodnia (głów nie w ym ieniano W yżynę K rakow sko-C zęstochow ską i G óry Św iętokrzyskie) i Pomorze. Przeprow adzona analiza korelacji w skazuje na podobne preferencje obu grup m łodzieży w zakresie de klarowanej chęci odw iedzenia regionów geograficznych Polski ( rs = 0,806).
N ajw iększe różnice pom iędzy obu badanymi grupam i m łodzieży w ystępo wały w zakresie pośredniej znajom ości regionów fizyczno-geograficznych Pol ski. N a pierw szym m iejscu obie grupy w ym ieniały Karpaty, studenci z osiedla UŁ w 43% a PŁ w 10,3%. N astępne regiony w ym ieniano ju ż przem iennie: W ybrzeże (odpow iednio: 39,2% i 8,7%), Sudety (19,2% , 5,5% ), M azury (33,3% , 5,5% ). Podobnie było z pozostałym i regionam i, np. studenci z osiedla UŁ dość dobrze znali W ielkopolskę, Góry Św iętokrzyskie i Pom orze, natom iast studenci z osiedla PŁ w skazyw ali na relatyw nie dobrą znajom ość Śląska. W y stępujące tu różnice dość dobrze uw idacznia analiza korelacji. W spółczynnik korelacji rang ( r s) dla obu grup studenckich w ynosi zaledw ie 0,576.
A nalizę korelacji w ykorzystano w poszukiw aniu różnic i podobieństw w ob rębie każdej z badanych grup m łodzieży, w preferencjach dotyczących regionów odw iedzonych, deklarow anych do odw iedzenia i znanych pośrednio. W przy padku studentów z osiedla UŁ w spółczynnik korelacji rang ( r s) dla odw ie dzonych i deklarow anych do odw iedzenia regionów w yniósł 0,721, dla odw ie dzonych i znanych pośrednio 0,843, a dla deklarow anych do odw iedzenia i zna nych pośrednio 0,733. Przedstaw ione w artości w spółczynnika korelacji w ska zują, że w tej grupie m łodzieży akadem ickiej bliższe było podobieństw o m iędzy odw iedzonym i a znanym i pośrednio regionam i, aniżeli odw iedzonym i i deklaro wanymi do odw iedzenia regionam i oraz tymi ostatnim i a regionam i znanym i Pośrednio. W grupie studentów z osiedla PŁ podobieństw a i różnice w preferen cjach dotyczących regionów odw iedzonych, deklarow anych do odw iedzenia 1 znanych pośrednio m iały inny charakter aniżeli w śród studentów z osiedla UŁ. Tutaj najw yższe w artości w spółczynnika korelacji w ystępow ały pom iędzy od w iedzonym i i deklarow anym i do odw iedzenia regionam i ( r s = 0,867) oraz m ię dzy odw iedzonym i i znanym i pośrednio regionam i ( r s = 0,843). N atom iast za
leżność je s t nieco m niejsza m iędzy deklarow anym i do odw iedzenia a znanymi pośrednio regionam i ( r s = 0,770). N a deklarow ane chęci odw iedzenia historycz- no-geograficznych regionów Polski przez studentów z osiedla PŁ niem al w rów nym stopniu oddziaływ ał zarów no pobyt, ja k i znajom ość pośrednia regionu.
2.2. Percepcja m iejscow ości turystyczno-w ypoczynkow ych Polski
O bie grupy m łodzieży w ym ieniały znacznie w iększą liczbę nazw m iejsco wości odw iedzonych, deklarow anych do odw iedzenia i znanych pośrednio, ani żeli to m iało m iejsce w przypadku regionów fizyczno-geograficznych. M łodzież akadem icka z osiedla UŁ w ym ieniła 180, a z PŁ 183 m iejscow ości odw iedzone. Ł ączna liczba odw iedzin w yniosła dla studentów z osiedla UŁ 803, a PŁ 572. W artości przeciętne w ynosiły odpow iednio 4,5 i 3,1 osoby na każdą z odw ie dzonych m iejscow ości. Podobna kolejność w ystąpiła też w przypadku liczby de klarow anych do odw iedzenia m iejscow ości. Tutaj rów nież nieco więcej m iejs cow ości chciała odw iedzić m łodzież z osiedla PŁ (69), aniżeli z osiedla UŁ (66). K ażdą z w ym ienianych m iejscow ości średnio chciały odw iedzić 3 osoby z osiedla U Ł i 2,9 osoby z PŁ. Pośrednia znajom ość m iejscow ości turystyczno- -w ypoczynkow ych obejm ow ała w śród m łodzieży akadem ickiej z osiedla UL - 90, a z PŁ - 76 m iejscow ości. P rzeciętna liczba osób znających pośrednio każdą z w ym ienionych m iejscow ości była nieco w yższa dla studentów z osiedla PŁ -2.2, aniżeli z U L - 2 osoby.
Rozkład przestrzenny odw iedzonych, deklarow anych do odw iedzenia i zna nych pośrednio m iejscow ości turystyczno-w ypoczynkow ych w Polsce przez obie grupy m łodzieży analizow ano przy pom ocy m ap koncentracji (rys. 1), m ap punktow ych (rys. 2) i rachunku korelacji.
G eneralnie biorąc dotychczas odw iedzone przez badane grupy m łodzieży m iejscow ości turystyczno-w ypoczynkow e skup iają się w obrębie W ybrzeża, W arm ii i M azur, K arpat z Krakowem , Sudetów - zw łaszcza Zachodnich, w oko licy K ujaw i Poznania, K azim ierza Dolnego i Lublina, Zbiornika Sulejow skiego i G ór Św iętokrzyskich. W artości w skaźników koncentracji dla obu grup m łodzieży były niem al identyczne i kształtow ały się na średnim poziom ie: dla studentów z osiedla U Ł r\ = 0,644, a z PŁ r\ = 0,650. W wym ienionych regio
nach najczęściej odw iedzano duże centra ruchu turystyczno-w ypoczynkow ego, np. M iędzyzdroje, K ołobrzeg, Zakopane, i in., w tym rów nież i w ielkie m iasta, np. K raków , W arszaw ę, Poznań, Gdańsk. Zam ieszczone m apy (rys. 1 i 2) ujaw n ia ją o g ó ln ą zgodność posiadanych przez obie grupy m łodzieży m odeli przes trzennych odw iedzonych m iejscow ości turystyczno-w ypoczynkow ych. Potw ier dza to rów nież w ysoka w artość w spółczynnika korelacji Pearsona ( r p), który w yniósł 0,818.
O 20 40 60 80 100% — LICZBA _ MIEJSCOWOŚCI _ | POWIERZCHNIA 100% LICZBA
MIEJSCOWOŚCI LICZBAMIEJSCOWOŚCI
POWIERZCHNIA POWIERZCHNIA
2,51020 38
II C /
0 20 40 60 80 100%
LICZBA
MIEJSCOWOŚCI LICZBAMIEJSCOWOŚCI LICZBAMIEJSCOWOŚCI
POWIERZCHNIA ” ) POWIERZCHNIA
100%
POWIERZCHNIA
TD0%
2,56,515 28,5
Rys. 1. K oncentracja m iejscow ości turystyczno-w ypoczynkow ych w Polsce
IA - odw iedzonych dotychczas przez m łodzież akadem icką zamieszkującą w osiedlu Uniw ersytetu Ł ódzkiego; IB - deklarowanych d o odwiedzenia; IC - znanych pośrednio; IIA - odw iedzonych dotychczas przez m łodzież akadem icką zamieszkującą w osiedlu Politechniki Łódzkiej; IIB - deklarowanych d o odwiedzenia; IIC - znanych pośrednio
D essin 1. La concentration des localités touristiques et de repos en Pologne
IA - visitées jusqu’à présent par la jeunesse académ ique habitant la cité universitaire; IB - localités q u ’on prétend visiter; IC - localités connues indirectement; IIA - visitées par la jeunesse académ ique habitant la cité de l’E cole Polytechnique; IIB - localités q u ’on prétend visiter; I1C - localités connues indirectem ent
C«6rf»MK> JMftMfePi Gor# V/drfyai«Ml i i fjuArmi0W(0
"O'Gołdap Q W *8orz»wo A w irW * ^(0a*cz«cto ©Pyrzyc« Gorzów Wlkp. a>
to
Kętrzyn Q 1 © M łM tto V',^ " T A l i ] ) M<(£ S ,fl i ’J ^ * a 0 9i>Ni«Qocto i © Otsztyn Q, ©E«, (Q, 1 P«plln Ołtróda 0 Mrąjowo Augustów *«awa © O O p h i O Szczytno O Ruciam-^ida Choinie« o O Drawsko Pom, O T u c M a C h a M a 0N k“ “ O CIachoctnak O C iach an iw 1 K rja ra fc a w ta c la w rt 0 K ru u w tc a ° O P tack GrM zno OSlaraków OLubni*włca OŁaoów O Kórnik 0 àl#sin © Konto O Kutno O Z M onaG óra O G togów Spała * “ * * •
DStoradz OO tnowtói © Puławy 0 P k * *ów T ,yb. ^ § £ * * 0 " SuMów Kaztmtarz Oto. ^L u U to
O Wąchock } l M U g “ W t o j d w r o o ł ^ c " KazimtarzDto. ^ Ś U c a d ó w Z d r KI ---,..m o ( ĘkBoWw S z k lw ik a U jjû ^ , OBwtobodzIn OBrz«g iftilDwtoTi* ■¿axa*' Duszniki Zdrój r -KMce o ® ©
Chęciny ® Sandorntarz Zamość
“ • ®IViC Î**
J?Pt^ R»uaSw 0L*ł^‘l1
1 Gortie« Kromo » Jl O 0 Sanok | . ¡ ą m i.iujBBPj!» ^U atrzykl Doła
Kamionna Góra (D d o S o s ó b © 6 -1 0 © 1 1 -2 0 © 2 1 -S0 ( • >50 B. • Bukowina C. >Czoraztyn G. - Gore« M. - Międzyzdroje 4. • Śwłnoujict* P. -Piwniczna Ustrzyki Gm. u b a ^ ' I B Ustk^O°Gd, J" i © Słupsk Jastrzębia Góra Szklarska Poręba Jastrzębia Góra t e b a i n - . W ładysławowo ^ Chałupy O Częstochowa K u d o ^ f f o 5 § j * ^ , uchota Tarnawskie Góry
¿ar. ■ ** — O do 5 osób O 6-10
©
1 1 -2 0 (¡ÏÏI) 21 - 50 Tyj)<ro4ęiejD I c Jastrzębia Góra (^«JurataGcJy.iù^« łtel Krynica M
Międzyzdroje wMioino fid a iitl
i Krynica M. ■ ■ ¿ w : łptlwn*i(o,ob™fl °K a m la ń Pom. folln Czagllnek OSzczocIn
o GEIbląa *,° fS Lidzbark War
KołcWa M0|bor)<
oM
or,a
WagowoC h o jn ic . O C za r. k ... Q Grajewo O Tuchola IławaO Bydgoszcz O Q T o ru ń B iskupin o Ciechocinek ° KrSirwIcO™“ ''**11 Szamotuły Poznań o O Gniezno Żelazowa - q o K ó m lk W o lO © W arszawa Ś wiebodzice Łęczyca -A rka d ia
Kalisz N^ 0rdW O OSIeradz O Wąchock Busko Zdr. O II c Trzęsą cz ç ©Koszalin i o Kołobrzeg ^ Dziw nówek Bl^ 1 3 Wolin ° Węgorzewo Łeba, G d a ń s k " W y n lc * M. ©Malbork Giżycko © O Nowinko qO Chojnice Człuchów Poznań Ó © K ó rn ik Świeradów Zdr. W rocław Jelenia Góra ° O Książ Poręba K irp a c! Duszniki T ^ u ń © Ciechocinek > © Ś lesin © W yszogród O Łęczyca M. - Międzyzdroje Ś - Świnoujście O Częstochowa ©Ogrodzieniec tp & w ię c im CoO iców ^ b l ^ Q K ra k ô w Szi ffoW>i h» c l.„ l izczawmcSfynłca Zakopane Ustrzyki Gm.
R ys. 2. M iejscow ości turystyczno-w ypoczynkow e w Polsce
IA - odw iedzone dotychczas przez m łodzież akadem icką zamieszkującą w osiedlu U niw ersytetu Łódzkiego; IB - deklarowane d o odwiedzenia; IC - znane pośrednio; 1IA - odw iedzone dotychczas przez m łodzież akadem icką zamieszkującą w osiedlu Politechniki Łódzkiej; IIB - deklarowane d o odwiedzenia; IIC - znane pośrednio
D essin 2. Les localités touristiques et d e repos en Pologne
IA - visitées jusqu’à présent par la jeunesse habitant la d té universitaire; IB - prétendues à visiter; IC - connues indirectement; IIA - visitées par la jeunesse académ ique habitant la cité de l’Ecole Polytechnique; IIB - prétendues à visiter; IIC - connues indirectement
W najbliższej przyszłości m łodzież akadem icka planow ała odw iedzić duże centra krajow ego ruchu turystycznego, zw łaszcza ośrodki krajoznaw cze W G dańsku, Szczecinie, K rakow ie i in. oraz w ypoczynkow e w Kołobrzegu, Szczyrku, Zakopanem i in. W artości w skaźników koncentracji były w yrów nane ' kształtow ały się na średnim poziom ie, dla studentów z osiedla U Ł r| = 0,683, a z PŁ r| = 0,680. M apy koncentracji (rys. 1) i punktow e (rys. 2) u jaw n iają je d nak znaczące różnice lokalne pomiędzy przestrzennymi modelami miejscowości turystyczno-w ypoczynkow ych deklarow anych do odw iedzenia przez badane grupy m łodzieży. Z arejestrow ane różnice lokalne dotyczą W ybrzeża Środko wego (brak zainteresow ania nim studentów z osiedla PŁ), W arm ii i M azur, Nizin Środkow ej Polski, W yżyny K ielecko-Sandom ierskiej, B ieszczadów i K ot liny Kłodzkiej (w obu ostatnich przypadkach brak zainteresow ania ze strony studentów z osiedla UŁ). W skazane różnice lokalne były na tyle istotne, że W sposób w yraźny ujaw niły się w w artości w spółczynnika korelacji obliczonego dla obu grup studenckich, który w yniósł 0,692.
M łodzież studencka pośrednio zna ja k o m iejscow ości turystyczno-w ypo czynkowe kilkadziesiąt na ogół dużych ośrodków krajoznaw czych i w ypoczyn kowych na W ybrzeżu (G dańsk, Ustka, M iędzyzdroje i in.), W arm ii i M azurach (Olsztyn, M ikołajki i in.), w Zachodniej W ielkopolsce i na K ujaw ach (Poznań, Gniezno i in.), w Jurze K rakow sko-C zęstochow skiej, w K arpatach i Sudetach. Pomiędzy obu grupam i m łodzieży w ystępują dość istotne różnice lokalne W przestrzennych m odelach m iejscow ości znanych im pośrednio ja k o turys tyczno-w ypoczynkow e. U jaw niło się to na m apach koncentracji (rys. 1) i punk towych (rys. 2) oraz w w artościach w skaźników koncentracji, który dla stu dentów z osiedla UŁ w ynosił r) = 0,627, a z PŁ r| = 0,690, a także, choć w m niejszym stopniu, w w artości w spółczynnika korelacji rp= 0,774. R óżnice w znanych pośrednio badanym grupom m łodzieży m iejscow ościach turys tyczno-w ypoczynkow ych w ystępow ały głów nie na Pomorzu, w pasie N izin Środkowej Polski i w Sudetach.
N a w ielkość różnic lokalnych w ystępujących w m odelach percepcji przes trzeni turystycznej Polski pom iędzy obu grupam i m łodzieży w skazuje rys. 3. Zaznaczone na nim położenia centroidów (środki ciężkości) dla studentów za m ieszkujących w osiedlu UŁ m ają lokalizację c e n tra ln ą lecz w yraźnie są prze sunięte na północ w stosunku do w yznaczonych centroidów dla m łodzieży za m ieszkującej w osiedlu PŁ. Sytuację te należy interpretow ać jak o silniejsze od działyw anie regionów nadm orskich i pojeziernych na m łodzież z osiedla UŁ, aniżeli z PŁ. N atom iast m łodzież z osiedla PŁ bardziej „ciąży” do górskich re gionów turystycznych w porów naniu do studentów z osiedla UŁ.
A nalizę korelacji w ykorzystano rów nież w poszukiw aniu różnic i podo bieństw m iędzy obu badanym i grupam i m łodzieży w preferencjach dotyczących m iejscow ości turystyczno-w ypoczynkow ych odw iedzonych, deklarow anych do
Rys. 3. Lokalizacja centroidów (punktów ciężk ości) w yznaczonych w stosunku do m iejscow oś ci turystyczno-w ypoczynkow ych w P olsce odw iedzonych, deklarowanych do odw iedzenia i zna nych pośrednio przez m łodzież akademicką z osiedla Uniwersytetu Łódzkiego (1 - dla m iejsco w ości odw iedzonych, 2 - dla deklarowanych do odw iedzenia, 3 - dla znanych pośrednio) i P oli techniki Łódzkiej (4 - dla m iejscow ości odw iedzonych, 5 - dla deklarowanych do odwiedzenia,
6 - dla znanych pośrednio)
Dessin 3. La localisation des centroïdes (points de gravité) désignés par rapport aux localités touristiques et de repos en P ologn e visitées, qu' on prétend à visiter, connues indirectement par la jeunesse habitant la cité universitaire (1 - pour les localités déjà visitées, 2 - pour les localités qu' on prétend visiter, 3 - pour les localités connues indirectement) et par la jeunesse habitant la cité de l'Ecole Polytechnique, 4 - pour les localités visitées déjà, 5 - pour les localités qu'on prétend à
visiter, 6 - pour les localités connues indirectement)
odw iedzenia i znanych pośrednio. W przypadku studentów z osiedla UŁ w spół czynnik korelacji ( r p) dla odw iedzonych i deklarow anych do odw iedzenia m iej scow ości turystyczno-w ypoczynkow ych wynosił 0,744, dla odw iedzonych i zna nych pośrednio 0,879, a dla deklarow anych do odw iedzenia i znanych pośrednio 0,750. W tej grupie m łodzieży wartości w spółczynnika korelacji są wysokie i w yrów nane. W skazują na w zajem ne pow iązania w ystępujące w grupie studen tów z osiedla UŁ pom iędzy odw iedzonym i, deklarow anym i do odw iedzenia
i znanym i pośrednio m iejscow ościam i turystyczno-w ypoczynkow ym i w Polsce. W grupie studentów z osiedla PŁ podobieństw o w preferencjach dotyczących m iejscow ości turystyczno-w ypoczynkow ych odw iedzonych, deklarow anych do
odw iedzenia i znanych pośrednio zaznacza się jeszcze silniej. Tutaj najw yższe wartości w spółczynnika korelacji w ystępują pom iędzy m iejscow ościam i znany mi pośrednio a deklarow anym i do odw iedzenia r p = 0 ,9 1 6 i m iędzy odw iedzo nymi a znanym i pośrednio rp = 0,864. N ieco niższą w artość osiąga w spółczyn nik korelacji m iędzy m iejscow ościam i odw iedzonym i a deklarow anym i do od w iedzenia r p = 0,808. M ożna zaryzykować stw ierdzenie, że m łodzież z osiedla PL, w porów naniu z m łodzieżą z osiedla UŁ, chce w w iększym stopniu od w iedzić te m iejscow ości turystyczno-w ypoczynkow e w Polsce, które zna po średnio z różnych „publikatorów ” .
3. PO D SU M O W A N IE
Uzyskane w toku analizy m odele percepcji przestrzeni turystycznej Polski przez zam iejscow ą m łodzież akadem icką studiującą w Łodzi w ykazują duże po dobieństw o. O bejm ują one głów nie tradycyjne regiony turystyczno-w ypoczyn kowe kraju: W ybrzeże, Tatry, M azury, Bieszczady i in. oraz pow szechnie znane, m iejskie centra ruchu tu ty stycznego: G dańsk, Kraków, W arszawa, Zakopane i in. M odele te w skazują na dalece zunifikow any obraz przestrzeni turystycznej Polski postrzegany przez zam iejscow ą m łodzież akadem icką studiującą w Ł o dzi. D okum entują to zbliżone w artości wskaźników koncentracji i w ysokie w ar tości w spółczynników korelacji w ystępujące m iędzy preferow anym i przez ba dane grupy m łodzieży m odelam i percepcji przestrzeni turystycznej Polski. Jed nak, pom im o ogólnie dużego podobieństw a, w uzyskanych m odelach percepcji uw idaczniają się różnice o charakterze lokalnym. W ydaje się, że są one pochod n ą zróżnicow ania cech społecznych badanej m łodzieży. W tym tkwi przyczyna stosunkow o słabiej rozbudow anych m odeli percepcji przestrzeni turystycznej Polski w śród m łodzieży z osiedla PŁ w porów naniu z m łodzieżą z osiedla UŁ. A naliza korelacji w skazuje też na w ysoką zależność planow anych w przyszłości przez m łodzież podróży turystyczno-w ypoczynkow ych od posiadanej dotych czas w iedzy o przestrzeni turystycznej Polski. Znajom ość zakresu tej wiedzy pozw ala z dużym pow odzeniem w skazać na praw dopodobne kierunki i m iejsca jej przyszłych podróży turystycznych.
Dr hab. Andrzej Matczak W płynęło:
Katedra Geografii M iast i Turyzmu 15 września 1993 r.
Uniwersytet Łódzki al. K ościuszki 21 9 0 -4 1 8 Ł ódź
RÉSUM É
Dans l'article, on a présenté les résultats des recherches d'enquête se rapportant à la perception de l'espace touristique de la Pologne, laites dans le milieu des étudiants habitant, pendant leurs études, les m aisons des étudiants dans la cité de l'Université de L ô d i (135 personnes enquêtées) et celle de l'Eeole Polytechnique (126 personnes enquêtées), dans les années académiques 1989/1990 et 1990/1991.
Les recherches faites démontrent une grande ressemblance des m odèles de la perception de l'espace touristique de la P ologn e que s'est formé la jeunesse enquêtée. Ils embrassent avant tout les régions habituellement touristiques et de repos du pays: le littoral, les Tatra, la Mazurie, les B icszczad cs et autres (Tabl. I) et les centres urbains du m ouvement touristique bien connus, tels que: Gdansk, Varsovie, Zakopane et autres (D essin 2). C es m odèles démontrent, que la jeunesse de dehors étudiant à L ôdz s'est formé l'image de l'espace touristique de la Pologne profondément unifiée. Le docum entent aussi les valeurs rapprochées des indices de concentration (D essin 1) et les hautes valeurs des coefficients de corrélation existant entre les m odèles de la perception de l'espace touristique de la P ologn e que se sont formé les groupes enquêtée de la jeunesse. Cependant, malgré une grande ressemblance générale, se font voir les différences au caractère local (D essin s 1, 2, 3). Il sem ble qu'elles découlent de la différenciation des traits sociaux de la jeu n esse exam inée. C est ici qu'il faut chercher l'explication du fait, que les m odèles de la perception touristique de la P ologn e sont moins développés chez les habitants de la cité de l'Eeole Polytechnique, que ceux que se sont formé les jeunes habitants de la cilé universitaire.
L'analyse de la corrélation indique que les voyages touristiques et de repos planifiés par les jeu n es dépendant au haut degré de leur savoir actuel sur l'espace touristique de la Pologne. La connaissance de la sphère de ce savoir permet d'indiquer avec su ccès les directions et les lieux de voyages touristiques qu'entreprendront probablement les jeunes.
Traduit par Lucjan K owalski
SU M M A R Y
In the article there are presented the results o f a survey exam ining the perception o f the tourist space o f Poland. The survey was carried out am ong the university students studying and living during the studies, in Łódź, in the student hostels o f the University o f Lódź (135 persons) and o f the Polytechnic o f Ł ódź (1 2 6 ) in the academic years 1989/1990 and 1990/1991. The research proves that there exists strong similarity am ong the m odels o f perception o f the Polish tourist space by the youn g people in the survey. The m odels mainly concern the traditional tourist regions o f Poland: the seaside, the Tatra mountains, the Mazurian lake district, the B ieszczady mountains, etc. (Table I), as well as popular urban centres o f tourist traffic: Gdańsk, Cracow, Warsaw, Zakopane, etc. (Fig. 2). T hese m odels point to a strongly unified image o f the Polish tourist space that university students from outside Ł ódź but studying there have in mind. It is proven by similar values o f the concentration ratio (Fig. 1 ) and high values o f the correlation coefficient which occur am ong the m odels o f perception o f the Polish tourist space by the student groups in the survey. However, despite general similarity, in the obtained m odels o f perception one can observe differences o f local nature (Fig. 1, 2, 3). It seem s that they derive from the differences in the social features o f the students in the survey. That is where one can find the reason for less developed m odels o f perception o f the Polish tourist space am ong the students from the student hostels o f the Polytechnic, in comparison with the University.
The analysis o f correlation also points to the fact that the trips planned by the students for the future depend very much on the know ledge o f the Polish tourist space they possess. In order to predict the directiond and places o f these future trips one must be familiar with the range o f this knowledge.
