Jerzy Romanow,Wiesław
Piszczałowski
Wschowa. Zbór p. w. Żłobka
Chrystusowego, woj. leszczyńskie
Informator Archeologiczny : badania 13, 240-241
240
Na p o z io m ie o k o ło 1, 50 m od p o w ie r z c h n i o d s ło n ię to n a r o ż n ik m u r u o k o n s t r u k c j i c e g la n o - k a m ie n n e j, p o s ia d a ją c y s z e r o k o ś ć o k o ło 1, BO - 2 m , d łu g o ś ć n a l i n i i p ó łn o c - p o łu d n ie o k o ło 3, 20 m , a n a l i n i i w s c h ó d - z a c h ó d o k o ło 3, 20 m . M u r w z n ie s io n o z d u ż y c h k a m ie n i g ra n ito w y c h u k ła d a n y c h w a r s t w a m i , a w c e lu w y pi o now a n ia l i c a u ż y to m n ie js z y c h k a m ie n i i fra g m e n tó w c e g ie ł. Na p o w ie r z c h n i m u r u w z a p r a w ie w a p ie n n e j w id o c z n e s ą n e g a ty w y p o tk w ią c y c h w n ie j k a m ie n ia c h o r a z ś la d y po r u m o s z u c e g la n y m , k tó r e g o u ż y to d o w y ró w n a n ia p o z io m u . Z e w z g lę d u n a b e z p ie c z e ń s tw o s ta ty k i b u d y n k u e k s p l o r a c j ę k o n ty n u o w a n o ty lk o d o p o z io m u o k o ło 3 ,6 0 m , c z y li o d s ło n ię to m u r d o w y s o k o ś c i o k o ło 2 ,1 0 m . M u r u r y w a s i ę p r z y f u n d a m e n c ie b u d y n k u , n o s z ą c w y r a ź n e ś la d y r o z b i ó r k i . C z ę ś ć m a t e r i a ł u , p o c h o d z ą c e g o z r o z e b r a n e j p a r t i i m u r u , z o s t a ł a w tó r n ie u ż y ta d o budow y s to p y fu n d a m e n to w e j b u d y n k u . O d s ło n ię ty f r a g m e n t m u r u e ta n o w i p r z e d ł u ż e n i e fu n d a m e n tó w z a m k u w y s o k ie g o o d k r y ty c h w l a t a c h 1 9 7 3 -1 9 7 4 . Ł ą c z n a d łu g o ś ć o d k r y ty c h fu n d a m e n tó w w y n o s i 2 3 ,5 m , w ty m s ą dw a n a r o ż n i k i . K o ro n a c e g la n a fu n d a m e n tó w z a m k u z o s t a ł a r o z e b r a n a p ra w d o p o d o b n ie p o p o ż a r z e m i a s t a w 1781 r . U z y s k a n y m a t e r i a ł z a b y tk o w y t o f r a g m e n ty c e r a m i k i , u ła m k i n a c z y ń s z k la n y c h i f r a g m e n ty p r z e d m io tó w m e ta lo w y c h . J e d n o c z e ś n ie z p r a c a m i w y k o p a lis k o w y m i p ro w a d z o n o d a l s z ą in w e n t a r y z a c j ę p r z e b ie g u m i e j s k i c h m u ró w o b ro n n y c h , W p a r t i a c h p r z y z i e m i a d o m u p r z y u l. S t a r o f a r n e j 2 a o d k ry to p o z o s t a ł o ś c i b a s z ty o r a z u z u p e łn io n o obw ód m u ró w w o k o lic y u l. S z k o ln e j i ś w ie c k ie j. B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e . T Y K O C IN w o j. b i a ł o s t o c k i e p o s e s j a p r z y u l. Ś w ie r c z e w s k ie g o 12 W E N E C JA G Ó R N A , g m . Ż n in w o j. b y d g o s k ie W O JN O W IC E , g m , K ie tr z w o j, o p o ls k ie S ta n o w is k o 1 W SCHOW A Z b ó r p . w . Ż ło b k a C h r y s tu s o w e g o w o j. le s z c z y ń s k i e B a d a n ia p r o w a d z ili d r J e r z y R o m a n o w i m g r W ie s ła w P i s z c z a ł o w s k i . F in a n s o w a ł W K Z w L e s z n i e . P i e r w s z y s e z o n b a d a ń . U r z ą d z e n ia o b r o n n e tz w . B r a m y P o ls k ie j z X IV /X V w ie k u . p a t r z o k r e s n o w o ż y tn y p a t r z o k r e s y , b r ą z u p a t r z o k r e s y b r ą z u P P P r a c o w n ie K o n s e r w a c ji Z a b y tk ó w P r a c o w n ia A r c h e o lo g ic z n o - K ons e r w a t o r s k a O d d z ia ł w e W ro c ła w iu
241 P r o g r a m b a d a ń a r c h e o lo g ic z n y c h , u z u p e łn io n y c h b a d a n ia m i a r c h i te k to n ic z n y m i, m i a ł w p ie r w s z y m r z ę d z i e d o p r o w a d z ić d o o k r e ś l e n i a d a w n eg o k s z ta łtu f r a g m e n tu u r z ą d z e ń o b ro n n y c h z a w a r ty c h w b r y l e Z b o r u , j a k r ó w n ie ż do w y ja ś n ie n ia u s y tu o w a n ia p r z e s t r z e n n e g o 2 k a m ie n ic z n a n y c h z p rz e k a z ó w . W y n ik i b a d a ń u p o w a ż n ia ją do w y d z ie le n ia w r a m a c h b a d a n e j a r c h i te k tu r y 4 faz b a d a w c z y c h . F a z a 1 W p o łu d n io w o -z a c h o d n ie j ś c i a n i e z b o r u z a w a r ty j e e t w y r a ź n ie w y d z ie la ją c y s i ę f r a g m e n t ś r e d n io w ie c z n e g o m ie js k ie g o m u r u o b ro n n e g o z b u d o w a n e g o z k a m ie n i i d a to w a n y c h p r z e d p o ło w ą X IV w ie k u . F a z a 2 R o z b u d o w a d a w n y c h u m o c n ie ń o b ro n n y c h m ia s ta * M ia n o w ic ie n a s t ą p iła lik w id a c ja d a w n e j b r a m y m i e j s k i e j , z n a jd u ją c e j s i ę n a jp ra w d o p o d o b n ie j w l i n i i zab u d o w y m u r u m i e j s k i e g o i b u d o w a n o w ej w y s u n ię te j z n a c z n ie p r z e d l i n i ę o b w odu o b r o n n e g o . W b a d a n y m o b ie k c ie p o z o s t a ł o ś c i ą t e j f a z y j e s t p ó łc y l in d r y с z n a w ie ż a , m u r s z y j i b r a m n e j , o r a z k la tk a s c h o d o w a p r o w a d z ą c a n a II k o n d y g n a c je w ie ż y . W t e j s a m e j f a z ie b u d o w y d o k o n a n o r ó w n ie ż n adbudow y d a w n y c h m u ró w m i e j s k i c h . M u r y II fa z y b u dow y w y k o n a n e z o s t a f y z c e g Jy u k ła d a n e j w w ą tk u g o ty c k im . B u d o w ę u m o c n ie n ia b r a m n eg o, tz w . B r a m y P o l s k i e j z g o d n ie z e ź r ó d ła m i h i s t o r y c z n y m i n a le ż y w id z ie ć p r z e d I p o ło w ą XV w ie k u . F a z a 3 Z w ią z a n a j e s t z d a l s z ą r o z b u d o w ą B r a m y P o l s k i e j . N a s tę p u je m i a n o w ic ie ro z b u d o w a fa z y w n a r o ż u u tw o rz o n y m p r z e z m u r b r a m y o r a z d a w ny m i e j s k i m u r o b ro n n y . P o w s ta je c z w o ro b o c z n e , z a m k n ię te p o m ie s z c z e n ie z e s t r z e l n i c a m i w m u r a c h z e w n ę tr z n y c h . R o z b u d o w ę u r z ą d z e ń o b ro n n y c h B r a m y P o ls k ie j n a le ż y w ią z a ć z b u d o w ą tz w . p a r c a n u m n o v u m , o k tó r y m m o w a w d o k u m e n t, z 1444 r . F a z a 4 B u d o w la n a z w ią z a n a j e s t z a d a p t a c j ą o b ie k tu d la celó w z b o r u , k t ó r a n a s tę p u je od p o c z ą tk u X V II w ie k u . I W w yn ik u b a d a ń a r c h e o lo g ic z n y c h p ro w a d z o n y c h w o b ydw u o b ie k ta c h o d k r y to 3 k r y p ty w ią ż ą c e s i ę z fu n k c ją z b o r u . N ie s tw ie r d z o n o u r z ą d z e ń ła ź n i w z m ia n k o w a n y c h w ź r ó d ła c h ja k r ó w n ie ż n ie u z y s k a n o d a n y c h p o tw ie r d z a ją c y c h w c z e ś n i e j s z e i s t n i e n i e w ty m m ie js c u 2 k a m ie n ic m ie s z c z a ń s k i c h . W ROCŁAW p a t r z A r s e n a ł W r o c ła w s k i w c z e s n e ś r e d n io w ie c z e W ROCŁAW p l . l M a ja W o je w ó d zk i O ś r o d e k A r c h e o lo g ic z n o - K o n s e r w a to r s k i w e W ro c ła w iu
