Scenariusz zajęć zintegrowanych dla klasy III z wykorzystaniem metod i technik aktywizujących

(1)

Eugeniusz Szymik, Aniela Stefan,

Danuta Duczmal-Szymik

Scenariusz zajęć zintegrowanych dla

klasy III z wykorzystaniem metod i

technik aktywizujących

Nauczyciel i Szkoła 3-4 (28-29), 192-199

2005

(2)

Eugeniusz Szymik, Aniela Stefan, Danuta Duczmal - Szymik

Scenariusz zajęć zintegrowanych dla klasy

III z wykorzystaniem metod i technik

aktywizujących

„ M ądry nauczyciel nie zaprasza Cię

do skarbnicy sw ej mądrości. P okazuje Ci raczej drogę do wzbogacenia w łasnej".

K ahlil Gibran

N auczyciel, który organizuje proccs uczenia się, w ykorzystując now oczesne m etody i techniki aktyw izujące, „nic prowadzi ucznia za rękę” , ale stwarza w arunki, aby je g o w ychowanek potrafił uczyć się, poszukiw ać, kom unikować, działać i w spółpracować w grupie.

D zięki m etodom i technikom aktyw izującym proces nauczania realizuje się badaw cze podejście do tekstu, kształci sam odzielność m yślenia i działania, rozw ija w yobraźnię i emocje.

Celem artykułu je st zorientow anie studentów zintegrow anego kształcenia w czesnoszkolnego oraz nauczycieli w problem atyce m etod i technik aktyw izu jących oraz m ożliw ościach ich w ykorzystania na lekcjach.

Uczący w m łodszych klasach szkoły podstawow ej znajdzie inspirujące uw agi na tem at m etod nauczania w książce Jadw igi K rzyżewskiej pt. Aktyw izujące m etody i

techniki w edukacji w czesnoszkolnej, w której autorka dokonała indyw idualnego

podziału m etod i technik aktyw izujących, biorąc pod uw agę cele i treść zajęć oraz podając przykłady sytuacji lekcyjnych. M etody te i techniki m ożna ogólnie podzielić na sześć g rup1 :

* Por. J. K rzy żew sk a, A k ty w iz u ją c e m eto d y i techniki w ed u kacji w cze sn o szk o ln e j, C z ę ść I, Su w ałk i 1988, S . 4 7 - 101.

(3)

Eugeniusz Szymik, Aniela Stefan, Danuta Duczmal - Szymik - Scenariusz z a ję ć ... 1 9 3

I. Integracyjne

/

Krasnoludek Pajęczynka

Π. Metody tworzenia i definiowania pojęć

\

Kula śniegowa

Graffiti

Mapa pojęciowa Burza mózgów

III. Metody hierarchizacji

Promy czko we \ Diamentowe Piramida uszeregowanie \ uszeregowanie priorytetów

Poker kryterialny

IV. Metody twórczego rozwiązywania problemów

Burz i mózgów 6 3 5 Rybi szk ielet\ Metoda trójkąta Sześć myślących kapeluszy Mapy mentalne

V. Metody pracy we współpracy

Układanka puzzle Zabawa na haslo lub Jigsaw

VI, Metody ewaluacyjne

Kosz Tarcza Rybi i walizeczka strzelecka szkielet

Z kolei M ałgorzata Taraszkiew icz w książce Ja k uczyć lepiej? czyli refleksyjny

p ra ktyk w działaniu przedstaw ia szesnaście metod, m ających za zadanie zakty

w izow ać uczniów podczas zajęć lekcyjnych2 :

■ wykład

• praca z tekstem

■ pom oce w izualne

■ pokaz - dem onstracja

■ pytania i odpow iedzi

■ dyskusja

■ burza m ózgów

■ metody aktyw ności kreatywnej

- analiza przypadku - odgryw anie ról - dram a - sym ulacja - karty dydaktyczne - mapy mentalne - linie czasu - w izualizacja - praca w grupach.

2 Por. M . T araszk iew icz, Jak u cz y ć lep iej? czyli reflek sy jn y p rak ly k w d z ia ła n iu , W yd. C O D N . W arszaw a 1998, s. 81 - 156.

(4)

194 Nauczyciel i Szkoła 3-4 2005

Zdaniem autorki, każda z proponowanych metod może być aktywizująca bądź przynieść wręcz przeciwne efekty. Wszystko zależy od postawy i inwencji nau czyciela, który kierując pracą uczniów na lekcjach, może ich zaktywizować albo zablokować.

Reasumując, należy stwierdzić, iż metod i technik jest wiele, zaś twórczy nau czyciel na pewno wybierze coś z proponowanego w niniejszym artykule katalogu i będzie z nich korzystał tak, aby nic zrobić ’’krzywdy” ani sobie, ani przede wszystkim dzieciom.

Dodajmy, że efektywny nauczyciel myśli jak mędrcy, ale mówi prostym i zrozumiałym językiem, posiada bogaty zasób metod i technik oraz przestrzega zasady: „Bezpieczeństwo w różnorodności”.

Poniżej przedstawiamy propozycję scenariusza zajęć zintegrowanych w klasie III (z wykorzystaniem metod i technik aktywizujących proces nauczania), który może zainspirować nauczycieli do poszukiwania niekonwencjonalnych sposobów nauczania.

Temat cyklu: Dbamy o nasze zdrowie Temat dnia: Ruch w życiu człowieka

Zapis w dzienniku: Porządkowanie informacji na temat zdrowia. Układanie zdań z rozsypanki sylabowej.

Ciche czytanie wiersza W. Chotomskiej „Duchy” -inscenizowanie treści z wykorzystaniem rekwizytów, zaprojektowanie i wykonanie plakatów promujących zdrowie. Zabawa ruchowa do „Piosenki gimnastycznej”.

Cel ogólny:

- Kształtowanie postaw czynnego wypoczynku i dbałości o swoje zdrowie

poprzez ruch, taniec, muzykę Cele szczegółowe : Uczeń:

-potrafi współpracować w grupie -czyta ze zrozumieniem

-ułoży zdania z rozsypanki sylabowej -wic, co sprzyja, a co szkodzi zdrowiu

(5)

Eugeniusz Szymik, Aniela Stefan, Danuta Duczmal - Szymik - Scenariusz zajęć ..

195

M etody i techniki aktyw izujące: -integracyjna

-sytuacyjna -inscenizacja

-gry dram atyczne (sym ulacyjne) - dram a

-burza m ózgów

-uszeregow anie prom yczkow e -rybi szkielet

-tarcza strzelecka Form y pracy: zbiorow a

indyw idualna grupowa

Środki dydaktyczne: taśm a z nagraniem m uzycznym i piosenką, tekst w iersza W. Chotom skiej pt. „D uchy” i J. Tuwim a „Raz, dwa, trzy...” , m ateriały do w ykonania plakatów.

Przebieg lekcji:

I. Podanie celów i w yw ołanie zaciekaw ienia tem atem a) w stępna rozm ow a z uczniami

b) zabaw a integracyjna (dzieci siedzą w kręgu i za pom ocą gestu, mimiki twarzy, ruchu w yrażają sw oje sam opoczucie),

c) chętni w ypow iadają się na tem at sw ojego sam opoczucia. II. W łaściw a prezentacja tematu.

-U stalenie tem atu lekcji :„Dwa słów ka na tem at zdrów ka” (na podstaw ie rozsy panki w yrazowej).

-W ypowiedzi uczniów na tem at obrazków w yw ieszonych na tablicy (przedsta w iających człow ieka chorego i zdrowego).

„Jak rozpoznać, że ktoś je s t chory, albo ktoś je st zdrow y” - w ypow iedzi ustne. - „Burza m ózgów ” w okół tematu:

„Jak postępować w życiu, aby być zdrow ym ?”

[Uczniow ie zapisują propozycje na kolorow ych karteczkach, następnie odczy tują je , układają i przylepiają na plakat. W ten sposób pow staje „Prom yczkow e uszeregow anie”].

(6)

196 Nauczyciel i Szkoła 3-4 2005

III. Drama.

N auczyciel proponuje uczniom w ykonanie zadania:. Z a pom ocą ruchu, gestu i m im iki „Pokaż, co Ci j e s t ? ”

U czeń w roli dziecka chorego:

Boli Cię brzuch, plączesz

---Boli Cię głow a złe

Skaleczyłeś kolano, kulejesz ^ sam opoczucie

M asz dreszcze i gorączkę M asz katar, jesteś przeziębiony U czeń w roli dziecka zdrowego: G im nastykujesz się, jesteś zadow olony M asz ładne zdrow e zęby, uśm iechasz się Pływ asz

D basz o czystość osobistą Tańczysz

jesteś zadow olony

IV. Zabaw a ruchow a ( utw orzenie grup)

N auczyciel odlicza : kolek, żabka, piesek, kaczka.

Dzieci zamykają oczy i za pomocą wydawanych głosów : miau, re, re, kum, kum, hau, hau, kwa, kwa odszukują się w grupach.

Siedzenie w bezruchu i bez mrugania (uświadomienie, że ruch jest potrzebny w życiu dla naszego zdrowia).

Praca w grunach

Ciche czytanie tekstu w iersza pt. „D uchy” celem uzyskania odpow iedzi na pytania:

Co poradził doktor duchow i Słabeuszowi?

W jaki sposób cztery duchy dbały o sw oje zdrow ie? Jakie dziedziny sportu „upraw iały”?

N a podstawie rekw izytów i treści tekstu uczniow ie sam odzielnie przygotow ują inscenizację i przydzielają sobie role.

Inscenizacja treści tekstu

(7)

Eugeniusz Szymik, Aniela Stefan, Danuta Duczmal - Szymik - Scenariusz zajęć .

197

Prow adzący zajęcia zwraca uw agę na popraw ność ortograficzną i znaczenie sensu pow yższego zdania.

Uczniowie przepisują zdanie, twórczo uzupełniają brakujące litery, podkreślają występujący w nim czasownik.

V. Projektow anie plakatów prom ujących zdrow y stvl życia.

I. grupa-w ycinanka do hasła: Sport to zdrow ie !

II. grupa-rysow anie w ęglem i m azakami: N ie pal ! III. grupa- w ydzieranka do hasła: N ie śmieć ! IV. grupa-w ycinanka do hasła: Dbaj o higienę ! Prezentacja prac - w ypow iedź lidera grupy. VI. Podsum ow anie (praca w grupachl

Jeden uczeń w każdej grupie czyta fragment wiersza J. Tuwima „Raz, dwa, trzy...”, pozostali w grupie inscenizują ruchem tekst.

..Rybi szkielet’Y utrwalenie w iadom ości)

N a plakacie modelu ryby uczniow ie w pisują głów ne czynniki sprzyjające zdrowiu, na przykład:

(8)

198

Nauczyciel i Szkoła 3-4 2005

- Ew aluacja „Tarcza strzelecka”

Każdy uczeń na swojej tarczy zaznacza flamastrem swój udział w zajęciach.

- Propozycja zabaw y ruchow ej, połączonej z piosenka gim nastyczną, poznaną

wcześniej przez uczniów.

B ibliografia

B cm acka D., Od słowa do działania. Przegląd współczesnych metod kszta

łcenia, Wyd. Arka Żak, W arszawa 2001.

Dyduchowa A ., Metody kształcenia sprawności językowej uczniów. Projekt sys

temu, model podręcznika, W ydaw nictwo N aukow e WSP, K raków 1988.

G oźlińska E., Jak skonstruować grę dydaktyczną, WSiP, W arszawa 2004.

Kozak W., Mapa mentalna czyli twórcza technika notowania, W ydaw nictwo

Pedagogiczne ZNP, K ielce 1999.

K rzyżew ska J., Aktywizujące metody i techniki w edukacji wczesnoszkolnej,

Cz. I, Wyd. O M EG A , Suwałki 1988.

M atula - Przybylska B., D uszyńska G., K otulska B., Pocw a B., Już w szkole.

Dramowa interpretacja lektur szkolnych, Wyd. N ow a Era, W arszawa 2004.

Szlosek F., Gry dydaktyczne, Wyd. COD N, W arszawa 1999.

Taraszkiewicz M., Jak uczyć lepiej? czyli refleksyjny praktyk w działaniu, Wyd.

COD N, W arszawa 1998.

Zielińska - Latoch M., Słowne potyczki czyli o trudnej sztuce dyskusji,

(9)

Eugeniusz Szymik, Aniela Stefan, Danuta Duczmal - Szymik - Scenariusz zajęć .

199

Summary

The summary o f the article entitled: ‘ ’The scenario o f integrated classes for students in year three with the use o f active methods and techniques” .

The remarks conccming methods and techniques which activate the leaching proccss according to Jadwiga S. and Małgorzata T. arc placed in the theoretical part o f the article.

The practical part includes (he exemplary scenario o f integrated classes for students in year three. Its authors propose the use o f different methods ( for instance: integrated, situational and drama ones) and techniques (for instance: ray alignment, ‘’fishy skeleton” and dartboard) during the lesson.

This scenario may inspire students and teachers o f integrated (caching (and not only) to the search o f unconventional ways o f teaching.