Wykład 9 i 10: Drogi szerzenia się zakażeń w populacji. Epidemiologia. Patogeny alarmowe. Kontrola zakażeń szpitalnych.

Drogi szerzenia się zakażeń w populacji. Podstawowe pojęcia z epidemiologii. Patogeny alarmowe w

epidemiologii zakażeń i kolonizacji przewodu

pokarmowego. Kontrola zakażeń szpitalnych w aspekcie żywienia pacjenta.

Piotr Leszczyński WNoZ

Podstawowe definicje

• choroba zakaźna - choroba, która została wywołana przez drobnoustroje, ich toksyczne produkty, a także przez

pasożyty lub inne biologiczne czynniki chorobotwórcze, które ze względu na na charakter i sposób szerzenia się stanowią zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi

• zakażenie - wniknięcie do organizmu i rozwój w nim żywego biologicznego czynnika chorobotwórczego

Podstawowe definicje

• Rezerwuar - naturalne, biologiczne środowisko

umożliwiające metabolizm i namnożenie drobnoustroju (ludzki, zwierzęcy, roślinny, materia martwa)

• Źródło zakażenia - miejsce z którego czynnik

chorobotwórczy zostaje przeniesiony na osobę wrażliwą. Personel medyczny, chorzy lub osoby odwiedzające

Podstawowe definicje

• źródło endogenne - czynnikiem etiologicznym jest flora naturalna lub okresowo kolonizująca organizm pacjenta • źródło egzogenne

– suche: powietrze (kurz), ściany, meble, aparatura, pościel, - bakterie Gram (+), bakterie kwasooporne, przetrwalniki bakterii np. C. diffici1e. grzyby

zarodnikujące

– wilgotne: nawilżacze, urządzenia sanitarne, miski,

baseny, kaczki, ręczniki, gąbki - bakterie Gram (-) np. Enterobacteriaceae, Pseudomonas, Legionella

Najczęstsze źródła zakażenia

• personel - flora skóry dłoni lub nosogardła, fartuchów i słuchawek, manometrów itp.,

• drobny sprzęt medyczny - niejałowy, sprzęt anestezjologiczny i respiratory

• krew i inne płyny ustrojowe osób chorych

• pościel, materiały opatrunkowe, zlewy, wanny, ręczniki inhalatory, nawilżacze, baseny, woda wodociągowa i stojąca w wazonach

• środki myjące i dezynfekcyjne - przeterminowane roztwory robocze, mydło (w kostce)

Drogi szerzenia zakażeń szpitalnych

• droga powietrzna - wdychanie skażonego aerosolu lub kurzu (wielkość cząstek przenoszących drobnoustroje) • droga kontaktowa –

– kontakt bezpośredni – kontakt pośredni

• droga pokarmowa

Podstawowe definicje

• Droga zakażenia, to sposób w jaki drobnoustrój jest przenoszony ze źródła zakażenia na osobę wrażliwą lub zwierzę. Drogi zakażenia można podzielić na dwie

grupy: bezpośrednie i pośrednie – bezpośrednie:

• horyzontalna: podawanie rąk, stosunki płciowe, ukąszenia przez zwierzęta, przenoszenie podczas badań i zabiegów lekarsko-pielęgniarskich,

• wertykalna: ciężarna-płód

– pośrednie: poprzez wodę, pokarmy, powietrze,

przedmioty i materiały (z którymi stykał się chory), poprzez przenosicieli (stawonogi).

Podstawowe definicje

• Drogi pośrednie poprzez przenosicieli (stawonogi)

– przenosiciel czynny: drobnoustrój chorobotwórczy (w nim) namnaża się albo przechodzi cykl rozwojowy – przenosiciel bierny: przenosi drobnoustrój

chorobotwórczy mechanicznie na odnóżach albo tułowiu

Łańcuch epidemiologiczny

szerzenia się zakażeń

Rezerwuar

(źródło) Droga szerzenia się _{drobnoustrojów}

pacjent personel

Podstawowe definicje

• epidemia - wystąpienie na danym obszarze zachorowań na chorobę zakaźną w liczbie wyraźnie większej niż w poprzedzającym okresie lub nagłe wystąpienie chorób zakaźnych wcześniej niewystępujących

• zagrożenie epidemiczne - prawdopodobieństwo

narastania liczby zachorowań występujących dotąd sporadycznie lub niewystępujących wcześniej na tym terenie

Podstawowe definicje

• dochodzenie epidemiologiczne - postępowanie

zmierzające do wykrycia źródła zakażenia (np. nosiciel) i drogi zakażenia. Podstawowym zadaniem w

dochodzeniu epidemiologicznym jest szczegółowa identyfikacja chorobotwórczego szczepu.

odpowiedzialnego za zachorowania na chorobę zakaźną. • dochodzenie epidemiologiczne - wykrywanie przyczyn,

źródeł i mechanizmów szerzenia się drobnoustrojów • podstawowym zadaniem epidemiologa w ognisku

Czy dojdzie do zakażenia?

• wirulencji (zjadliwości) drobnoustrojów • ilości drobnoustrojów

• kondycji układu odpornościowego człowieka

(pierwszy kontakt?)

• drogi wtargnięcia drobnoustrojów - drogi zakażenia • ogólnego stanu zdrowia człowieka (wiek, płeć,

Czynniki ryzyka zakażenia

• Czynniki zależne od stanu chorego:

• związane z obniżeniem odporności lub większą podatnością na zakażenie:

• wiek: noworodki (szczególnie wcześniaki), starcy • choroby podstawowe: cukrzyca, mukowiscydoza,

choroby nowotworowe, alkoholizm, wyniszczenie, marskość wątroby, przeszczepy, przewlekła

niewydolność nerek, wrodzone i nabyte niedobory odporności (np. AIDS), neutropenia

• urazy wielonarządowe i oparzenia, zespoły wadwrodzonych

Czynniki ryzyka zakażenia szpitalnego

Czynniki jatrogenne:

• cewnikowanie pęcherza moczowego • intubacja: wentylacja mechaniczna

• zabiegi przebiegające z naruszeniem ciągłości tkanek • kaniulacja naczyń krwionośnych

Czynniki ryzyka zakażenia szpitalnego

Czynniki jatrogenne:

• inwazyjne metody diagnostyczne, leczenie

immunosupresyjne, chemioterapia onkologiczna,

radioterapia, długotrwała sterydoterapia, implanty w układzie naczyniowym, kostnym i nerwowym.

• hemodializa i dializa otrzewnowa,

• nieracjonalna antybiotykoterapia - selekcja szczepów wielolekoopornych

Każda decyzja o włączeniu antybiotyku jest

decyzją selekcjonującą specyficzną mikroflorę !!!

Zapobieganie i zwalczanie zakażeń

Przerywanie dróg szerzenia się zakażeń

• droga powietrzno-kropelkowa: prawidłowa eksploatacja urządzeń nawilżających (mycie dezynfekcja, sterylizacja, wymiana filtrów, zbiorników na wodę)

• izolacja chorych kaszlących i kichających, higiena jamy ustnej chorych

• higiena rąk personelu (mycie i dezynfekcja), stosowanie masek ochronnych

• droga pokarmowa: higiena przygotowywania posiłków, prawidłowe przechowywanie produktów spożywczych, • mycie i dezynfekcja naczyń i pomieszczeń kuchennych • izolacja chorych z biegunką

Podstawy prawne kontroli zakażeń

• Historyczne znaczenie zarządzenia MZiOS w sprawie

zapobiegania i zwalczania zakażeń szpitalnych z 15.03.1983 roku (Dz.Urz.Min.Zdr. i Op.Społ. nr 4, poz. 28)

• Ustawa z 6-09-2001 Dz.U. 126, Poz. 1384 Ustawa o chorobach zakaźnych i zakażeniach

• rozporządzenie do ustawy (zgłaszanie chorób zakaźnych) 2002 roku (obowiązek zgłaszania sepsy)

• Rozporządzenie MZ 21-12-2004 Dz.U.285, Poz. 2869 W sprawie kwalifikacji członków zespołu kontroli zakażeń zakładowych

Podstawy prawne kontroli zakażeń

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2011 r. Dz.U. 2011 nr 294 poz. 1741

W sprawie listy czynników alarmowych, rejestrów zakażeń szpitalnych i czynników alarmowych oraz raportów o bieżącej sytuacji epidemiologicznej szpitala

• Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. Dz.U. 2008 nr 234 poz. 1570

o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi

• Rozporządzenie MZ 27-05-2010 Dz.U.108, Poz. 706 (ze zmianami)

W sprawie kwalifikacji członków zespołu kontroli zakażeń zakładowych • Rozporządzenie MZ z dnia 26 czerwca 2012 r Dz.U. 0, Poz. 739

W sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać

pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą • Europejski odpowiednik CDC w Szwecji ECDC ( w toku od 2005 rok)

• 1-12-2011 Główny Inspektor Sanitarny instytucja do koordynacji współpracy pomiędzy Polska a ECDC

Podstawowe definicje

Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. Dz.U. 2008 nr 234 poz. 1570 o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi

33) zakażenie szpitalne - zakażenie, które wystąpiło w związku z udzieleniem świadczeń zdrowotnych, w przypadku gdy choroba:

a) nie pozostawała w momencie udzielania świadczeń zdrowotnych w okresie wylęgania albo

b) wystąpiła po udzieleniu świadczeń zdrowotnych, w okresie nie dłuższym niż najdłuższy okres jej

Zakażenie szpitalne (zakładowe)

• Zakażenie które powstało u pacjenta po 48 godzinach (72) godzinach od chwili przyjęcia do szpitala - nie było w okresie wylęgania.

• Noworodek - jeżeli matka nie była zakażona w

momencie przyjęcia do szpitala a urodziła po 48 (72) godzinach zakażonego noworodka, albo zakażenie rozwija się po 48 godzinie życia pozamacicznego.

• Do rozwoju zakażenia doszło po wypisie - powiązanie z florą szpitalną

Wskaźniki zakażeń

• liczba zakażeń u pacjentów pacjentów poddanym procedurom chirurgicznym x 100 / ilość pacjentów poddanych procedurom

• liczba zakażeń u pacjentów pacjentów poddanych określonej procedurze chirurgicznej x 100 / ilość pacjentów poddanym tej procedurze

Wskaźniki zakażeń związanych z intensywną terapią

• Wskaźnik zakażeń na osobodni = liczba zakażeń x 1000/ liczba osobodni

• pochodne :

– UTI związany z cewnikiem moczowym – BSI związany z linią centralną

Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. Dz.U. 2008 nr 234 poz. 1570 o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u

ludzi Rozdział 3

Zakażenia związane z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz innych czynności, w trakcie

wykonywania których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek ludzkich

Kierownicy podmiotów leczniczych wykonujących działalność leczniczą w rodzaju świadczenia szpitalne są obowiązani do wdrożenia i zapewnienia funkcjonowania systemu zapobiegania i

zwalczania zakażeń szpitalnych, obejmującego:

• powołanie i nadzór nad działalnością zespołu i komitetu kontroli zakażeń szpitalnych;

• ocenę ryzyka i monitorowanie występowania zakażeń szpitalnych i czynników alarmowych;

• organizację udzielania świadczeń zdrowotnych, w sposób zapewniający: – zapobieganie zakażeniom szpitalnym i szerzeniu się czynników

alarmowych,

– warunki izolacji pacjentów z zakażeniem lub chorobą zakaźną oraz pacjentów szczególnie podatnych na zakażenia szpitalne,

– możliwość wykonywania badań laboratoryjnych w ciągu całej doby, – wykonywanie badań laboratoryjnych, umożliwiających identyfikację

biologicznych czynników chorobotwórczych wywołujących zakażenia i choroby zakaźne, oraz ich weryfikację przez podmioty, o których mowa w art. 9 ust. 2,

– ograniczenie narastania lekooporności biologicznych czynników

chorobotwórczych w wyniku niewłaściwego stosowania profilaktyki i terapii antybiotykowej;

Program kontroli zakażeń szpitalnych

• szybka identyfikacja ognisk epidemicznych – wyszukiwanie przypadków

– szybki system ostrzegawczy

– monitorowanie drobnoustrojów alarmowych

• opracowanie instrukcji dla procedur związanych z ryzykiem wystąpienia zakażeń

• edukacja i pisemny zbiór wytycznych

• zalecenia i wskazówki dotyczące racjonalnego wykorzystania – środków dezynfekcyjnych

– sterylizacji

Program kontroli zakażeń szpitalnych

• opracowanie zasad antybiotykoterapii i profilaktyki antybiotykowej

• stałe szkolenia personelu – cele kontroli zakażeń – definicje zakażeń

– zasady rejestracji

– podstawy higieny szpitalnej

– schematy profilaktyki i terapii antybiotykowej

– pobieranie materiału do badania mikrobiologicznego – zapobieganie zakażeniom u personelu

Ramowy program kontroli zakażeń szpitalnych

• monitorowanie procedur związanych z ryzykiem powstania zakażenia

• tryb wyszukiwania i analizy poszczególnych przypadków i epidemii

• monitorowanie leczenia przeciwbakteryjnego – zużycie antybiotyków

– wzory oporności drobnoustrojów szpitalnych • kontrola sterylizacji i dezynfekcji

Ramowy program kontroli zakażeń szpitalnych

• zapobieganie i zwalczanie epidemii szpitalnych • określenie sposobu postępowania w określonych

obszarach szpitala – pralnia

– kuchnia

– usuwanie odpadów

• doradzanie w zakresie budownictwa szpitalnego i remontów

CMJ

• KZ 1. W szpitalu prowadzi się działania redukujące

ryzyko zakażeń. Redukowanie ryzyka zakażeń obejmuje: • KZ 1.1. efektywne funkcjonowanie zespołu i komitetu

ds. kontroli zakażeń,

• KZ 1.2. mycie i dezynfekcję rąk,

• KZ 1.3. sprzątanie i dekontaminację pomieszczeń szpitalnych,

• KZ 1.4. mycie i dekontaminację sprzętu użytkowego, • KZ 1.5. mycie, dezynfekcję i sterylizację sprzętu

CMJ

• KZ 1.6. postępowanie z bielizną szpitalną,

• KZ 1.7. stosowanie środków ochrony osobistej, • KZ 1.8. szczepienia personelu,

• KZ 1.9. postępowanie po ekspozycji zawodowej,

• KZ 1.10. izolację chorych zakażonych oraz pacjentów o podwyższonym ryzyku zakażenia,

• KZ 1.11. identyfikację i wygaszanie ogniska epidemicznego.

W skład zespołu kontroli zakażeń szpitalnych

wchodzą:

• lekarz jako przewodniczący zespołu;

• pielęgniarka lub położna jako specjalista do spraw

epidemiologii lub higieny i epidemiologii, w liczbie nie mniejszej niż 1 na 200 łóżek szpitalnych;

• diagnosta laboratoryjny jako specjalista do spraw

mikrobiologii, jeżeli lekarz, wymieniony w pkt 1, nie posiada specjalizacji z dziedziny mikrobiologii

Do zadań zespołu kontroli zakażeń szpitalnych

należy:

• opracowywanie i aktualizacja systemu zapobiegania i zwalczania zakażeń szpitalnych;

• prowadzenie kontroli wewnętrznej oraz przedstawianie wyników i wniosków z tej kontroli kierownikowi szpitala i komitetowi

zakażeń szpitalnych;

• szkolenie personelu w zakresie kontroli zakażeń szpitalnych; • konsultowanie osób podejrzanych o zakażenie lub chorobę

zakaźną oraz tych, u których rozpoznano zakażenie lub chorobę zakaźną.

W skład komitetu kontroli zakażeń szpitalnych

wchodzą pracownicy szpitala:

• kierownik szpitala lub jego przedstawiciel oraz wyznaczeni przez niego kierownicy komórek organizacyjnych szpitala, w tym działu diagnostyki mikrobiologicznej, centralnej sterylizatorni, apteki

szpitalnej - jeżeli szpital posiada takie komórki organizacyjne; • przewodniczący oraz członkowie zespołu kontroli zakażeń

szpitalnych;

• osoba kierująca pracą pielęgniarek w szpitalu;

• lekarz wykonujący zadania służby medycyny pracy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny

Do zadań komitetu kontroli zakażeń szpitalnych

należy:

• opracowywanie planów i kierunków systemu zapobiegania i zwalczania zakażeń szpitalnych;

• ocena wyników kontroli wewnętrznej przedstawianych przez zespół kontroli zakażeń szpitalnych;

• opracowywanie i aktualizacja standardów

farmakoprofilaktyki i farmakoterapii zakażeń i chorób zakaźnych w szpitalu.

Zapobieganie i zwalczanie zakażeń

Profilaktyczne uodpornianie i ochrona

• wcześniejsze leczenie zakażenia i eliminacja nosicielstwa • szczepienia ochronne np. szczepienie przeciwko WZWB • leczenie nosiclelstwa lub kolonizacji u personelu:

program MRSA

• izolacja ochronna chorych z immunosupresja oraz

profilaktyczne ich leczenie np.. stosowanie antybiotyków u chorych z neutropenią

• wczesne leczenie i profilaktyka zakażeń CMV u pacjentów po przeszczepie narządu

Zapobieganie i zwalczanie zakażeń

Likwidacja źródła drobnoustrojów

• wykrywanie i leczenie

– nosicielstwa pałeczek jelitowych Salmonella u personelu bloku żywieniowego

– nosicieistwa MRSA u personelu medycznego i innych chorych

• właściwa dezynfekcja i sterylizacja

• szeroko traktowana higienizacja pracy szpitala

-właściwe utrzymanie higieny pomieszczeń urządzeń i personelu

Zapobieganie i zwalczanie zakażeń

Przerywanie dróg szerzenia się zakażeń

• droga przez przerwaną ciągłość tkanek

• prawidłowe przygotowanie pola zabiegu (dezynfekcja skóry, jałowe obłożenie)

• prawidłowa sterylizacja narzędzi lub jednorazowy sprzęt • prawidłowe przygotowanie personelu do pracy w

warunkach aseptycznych (mycie I dezynfekcja rąk przed zabiegiem, jałowe rękawiczki jałowe ubrania i maski)

• przygotowanie pomieszczeń do warunków aseptycznych (sale zabiegowe)

Zapobieganie i zwalczanie zakażeń

Przerywanie dróg szerzenia się zakażeń

• opieka nad miejscem wkłucia, zranieniem lub raną po zabiegu

• prawidłowa technika zakładania cewników naczyniowych

• usunięcie cewników naczyniowych i wenflonów jeśli nie są potrzebne i wymiana w ciągu określonego czasu

• prawidłowa prof1aktyka antybiotykowa miejsca operowanego

Postępowanie zmierzające do zmniejszenia egzogennych zakażeń szpitalnych pacjent sprzęt produkty spożywcze sala chorych powietrze woda kontakt z personelem chory z czynnym zakażeniem personel nosiciel szczepu szpitalnego po dg rzew a n ie chl o ro w a ni e stery liza cj a dezy nfek cja odpowiednie sprzątanie ubranie ochronne leczenie

Kierownicy szpitali lub zespołów zakładów opieki zdrowotnej, w skład których wchodzi szpital, są obowiązani do wdrożenia i zapewnienia funkcjonowania systemu zapobiegania i zwalczania

zakażeń szpitalnych, obejmującego:

• powołanie i nadzór nad działalnością zespołu i komitetu kontroli zakażeń szpitalnych;

• ocenę ryzyka i monitorowanie występowania zakażeń szpitalnych i czynników alarmowych;

• organizację udzielania świadczeń zdrowotnych, w sposób zapewniający: – zapobieganie zakażeniom szpitalnym i szerzeniu się czynników

alarmowych,

– warunki izolacji pacjentów z zakażeniem lub chorobą zakaźną oraz pacjentów szczególnie podatnych na zakażenia szpitalne,

– możliwość wykonywania badań laboratoryjnych w ciągu całej doby, – wykonywanie badań laboratoryjnych, umożliwiających identyfikację

biologicznych czynników chorobotwórczych wywołujących zakażenia i choroby zakaźne, oraz ich weryfikację przez podmioty, o których mowa w art. 9 ust. 2,

– ograniczenie narastania lekooporności biologicznych czynników

chorobotwórczych w wyniku niewłaściwego stosowania profilaktyki i terapii antybiotykowej;

Antybiotykoterapia

zakażonego pacjenta

Kierownicy zakładów opieki zdrowotnej oraz inne osoby udzielające świadczeń zdrowotnych są obowiązani do

podejmowania działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych.

• stosowanie środków ochrony indywidualnej i zbiorowej w celu zapobieżenia przeniesieniu na inne osoby biologicznych

czynników chorobotwórczych;

• wykonywanie badań laboratoryjnych oraz analizę lokalnej sytuacji epidemiologicznej w celu optymalizacji profilaktyki i terapii

antybiotykowej;

• prowadzenie kontroli wewnętrznej w zakresie realizacji działań, o których mowa w ust. 1.

Kierownicy zakładów opieki zdrowotnej oraz inne osoby udzielające świadczeń zdrowotnych prowadzą dokumentację realizacji działań, o których mowa w art. 11.

Izolacja rozszerzona

• decyzję o rodzaju izolacji i czasie jej trwania podejmuje lekarz

– kontakt – objawy

– sytuacja epidemiologiczna

– wiek pacjenta, lokalizacja zakażenia/kolonizacji • informacja ustna dla pacjenta, oznakowanie pokoju i

udokumentowanie w historii choroby

• w przypadku braku warunków izolacji pacjent pacjenta

należy przekazać do oddziału zakażnego lu innej jednostki spełniającej warunki izolacji

i. uwzględniająca drogi przenoszenia

• i. kontaktowa (C): adenowirusy (dorośli), C.difficile, błonica skóry, enterowirusy (małe dzieci), goraczka Ebola,Marburg,Lassa,

• i. powietrzno-kropelkowa (D): adenowirusy (małe dzieci i zapalenie płuc dorośli), błonica gardła, grypa,

H.influenzae - zapalenie nagłośni/zapalenie zom-r, zom-r N.meningitidis, koklusz, Parwowirus B19, różyczka

• i. powietrzno-pyłowa (A): ospa wietrzna/półpasiec u pacjentów z obniżoną odpornością i postać rozsiana, odra, gruźlica płuc

RĘCE

MYCIE RĄK

• medyczne

• higieniczne -

• mycie chirurgiczne -

• 5 minut w bieżącej wodzie mydłem (5 razy po 1 ml mydła) • do czyszczenia paznokci używa się jałowej szczotki

„MEDYCZNE” MYCIE RĄK

• Przed i po każdym dniu pracy

• po kontakcie z krwią, płynami ustrojowymi,

wydzielinami, wydalinami

• po kontakcie z brudnym lub skażonym sprzętem lub

bielizną

• przed jedzeniem, piciem lub przygotowywaniem

posiłków

• po wyjściu z toalety

Personel działu żywności

- zobowiązanie zgłoszenia zakażenia

• Jeżeli chorowałem na chorobę w wyniku której występowały:

– wymioty – biegunka

– wysypka na skórze

– zakażone uszkodzenia skóry (czyraki, zakażone rany, itp. niezależnie od ich wielkości)

Personel działu żywności

- zobowiązanie zgłoszenia zakażenia

Zobowiązuję się zgłosić kierownikowi działu lub jego zastępcy:

• Po powrocie do pracy i przed rozpoczęciem czynności pierwszego dnia jeżeli występował u mnie, któryś z objawów

• Po powrocie z urlopu, w czasie którego, biegunka lub wymioty trwały dłużej niż dwa dni

• Jeżeli u kogokolwiek zamieszkującego ze mną wystąpiła biegunka lub wymioty

Najczęstsze problemy żywienia zbiorowego

• mycie i czyszczenie surowców - obróbka wstępna • zanieczyszczenie ze strony niedomytych maszyn i urządzeń

• niewłaściwa obróbka cieplna

• zbyt powolne schładzanie żywności

• długie przechowywanie żywności w niewłaściwych warunkach

• niewłaściwa higiena pracowników • nosicielstwo

GHP - Dobra Praktyka Higieniczna

• warunki sanitarno higieniczne zakładu • maszyny i urządzenia

• procesy mycia i dezynfekcji • zaopatrzenie w wodę

• kontrola odpadów

• zabezpieczenie przed szkodnikami • szkolenie personelu

• higiena personelu

Funkcjonalność procesów

• droga surowców

• droga półproduktów

• droga potraw gotowych

• droga czystych naczyń kuchennych • droga brudnych naczyń kuchennych • droga odpadów poprodukcyjnych

HACCP

Hazard Analysis and Critical Control Point System

System Analizy Zagrożeń i Krytycznych

Punktów Kontroli

Elementy systemu HACCP

• identyfikacja mogących pojawić się zagrożeń • ocena ich istotności

• oszacowanie ryzyka (prawdopodobieństwa) ich wystąpienia

• określenie metod ich ograniczenia

w łańcuchu produkcyjnym i dystrybucyjnym wszystkie etapy i czynności w których mogą wystąpić

CCP - Critical Control Point

KPK - Krytyczny Punkt Kontroli

Czynność lub etap procesu, gdzie można

zastosować środki kontroli w celu zapobieżenia występowania zagrożeń, wyeliminowania go lub

ograniczenia do akceptowalnego minimum Wartość krytyczna i zakresy tolerancji

Drobnoustroje chorobotwórcze szczególne ważne w

epidemiologii zakażeń szpitalnych

• czynniki alarmowe = szczepy alarmowe = alert

patogeny

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2011 r. Dz.U. 2011 nr 294 poz. 1741

W sprawie listy czynników alarmowych, rejestrów zakażeń szpitalnych i czynników alarmowych oraz raportów o bieżącej sytuacji epidemiologicznej szpitala

Szczepy alarmowe - Gram-dodatnie

• Staphylococcus aureus

– oporny na metycylinę (MRSA)

– lub oporny na glikopeptydy (VISA lub VRSA); • Streptococcus pneumoniae

– szczepy oporne na cefalosporyny III generacji lub penicylinę

Szczepy alarmowe - Gram-dodatnie

• Enterococcus spp.

– szczepy oporne na glikopeptydy (VRE) • Clostridium difficile

– szczepy chorobotwórcze laseczki beztlenowej oraz

– wytwarzane przez nie toksyny A i B; • Clostridium perfringens

Szczepy alarmowe - Grzyby

• grzyby Candida oporne na flukonazol lub – inne leki z grupy azoli lub kandyn;

Szczepy alarmowe - Gram-ujemne

• pałeczki Gram-ujemne Enterobacteriaceae spp. – wytwarzające beta-laktamazy o rozszerzonym

spektrum substratowym (np. ESBL, AMPc, KPC) lub

– oporne na karbapenemy lub

– oporne inne dwie grupy leków lub – oporne na polimyksyny

Szczepy alarmowe - Gram-ujemne

• Pseudomonas aeruginosa (pałeczka ropy błękitnej) – oporna na karbapenemy lub

– oporna na inne dwie grupy leków lub – Oporna polimyksyny;

• pałeczki z rodzaju Acinetobacter spp. – oporne na karbapenemy lub

– oporne na inne dwie grupy leków lub – oporne na polimyksyny;

Szczepy alarmowe - wirusy

• rotawirusy, • norowirusy

• syncytialny RS,

• zapalenia wątroby typu B (HBV), • zapalenia wątroby typu C (HCV),

Szczepy alarmowe - inne

• biologiczne czynniki chorobotwórcze izolowane z krwi lub płynu mózgowo-rdzeniowego, odpowiedzialne za uogólnione lub inwazyjne zakażenia.