Z działalności pracowni IBL

Z działalności pracowni IBL

Biuletyn Polonistyczny 26/1-2 (87-88), 267-296

267

-Z D-ZIAŁALNOŚCI PRACOWNI IBL

PRACOWNIA HISTORII LITERATURY STAROPOLSKIEJ

P r a c o w ni a li c z y o b e cni e osiem osób: czworo s a modz iel nych p r a c o w n i k ó w nauki (doc. dr hab. H. O z i e c h c i ń e k a , prof. 3. Lewa li­ ski, doc. d r hab. T. Mic h a ł o w s k a - k i e r ownik Pracowni, doc. dr hab. 3. W o r o n c z a k ) oraz c z t e r y pra c o w n i c e młodsze, p r z y g o t o w u j ą ­ ce a k t u a l n i e rozpr a wy d o k t o r s k i e (mgr mgr K. Dmowska, K. Mroczek, T. Szostek, M. Z a chara). Ca ło ś ć dzieli się (nieformalnie) na dwa zespoły: t r z y o s o b o w y, z l o k a l i z o w a n y w e Wro c ł a w i u , o prof ilu me- d i e w i s t y c z n y m , p r o w a d z o n y p r z e z »3. W o r o n c z a k a o r a z p i ę c i o o s o b o ­ wy, m a j ę c y s i e d z i b ę w W a r s z a w i e , k o n c e n t r u j ą c y się głównie, choć

nie w y ł ę c z n i e , na p r o b l e m a t y c e l i t e r a t u r y nowszej (XVI-XVII w i e ­ ku).

Pro w a d z o n e tu p r ace o ga r n i a j ą nast ę p u j ą c e pola problemowe: 1. Z e s p ó ł m e d i e w i s t y c z n y , b a d a j ą c y l i t e r a t u r ę i kul turę p o l s ki e g o ś r e d n i o w i e c z a skupia się na w y b r a n y c h formach p i ś m i e n ­ nictwa. A p o k r y f y i h a g i o g r a f i ę o p r a c o w u j e 3. Woro n c z a k , p l a n u j ę c w tym z a k r e s i e z a r ó w n o m o n o g r a f i ę h i s t o r y c z n o l i t e r ac k ą , jak k a­

talog z a b y t k ó w z n a j d u j ą c y c h się na terenie Polaki. E gzemp lam i z a j m uj e s ię T. Szostek, która po u k o ń czeniu r o z prawy doktorsk iej z tej d z i e d z i n y p r z e w i d u j e na p i s a n i e s t udium nt. obrazu świata w e g z e m p l a c h X I V - X V wieku. Poezj ę łacińakę bada K. Dmowska; po z a ­ k o ń c ze n i u p r a c y doktor skiej o h e k a a m e t r z e w t w ó r czoś ci p o l s k i e g o ś r e d n i o w i e c z a r o z p o c znie ona p r ac ę nt. łacińskiej poezji nieli- tu r gicznej na ślęaku. 3. W o r o n c z a k n i e z a l e ż n i e od toku prac me- d i e w i a t y c z n y c h b i erze c z y n n y udz iał ( redakcyjny i aut ors ki) w p r z y g o t o w y w a n e j o b e c n i e zbiorow ej edycji sejmowej "Dzieł w s z y s t ­ kich" 3ane K o c h a n o w s k i e g o .

- 268

-2. Ba d ania nad sze rok o poję tym ż y ciem lit e r a c k i m w dawnej P o l s c e pr o w a d z i H. D z i e c h c i ń s k a , która p r z y g o t o w u j e a k t u a l n i e k s i ą ż k ę nt. p r z e k a z u w i z u a l n e g o i or a l n e g o w ku l t u r z e l i t e r a c ­ kiej X V I -X V I I wieku, ini cjują c j e d n o c z e ś n i e studia nad p u b l i c z ­ n o ś c i ą l i t e r a c k ą i te atral ną (tom zbiorowy: " P u b l i c z n o ś ć lite ­ racka i teatr a l n a w dawnej Polsce" zn a j d u j e się o b e c n i e w o p r a ­ c o w a n i u w y d a w n i c z y m w PWN) oraz nad l i t e raturą m ó w ion ą w ok resie s t a r o p o l s k i m (tom z b i o r o w y o tej tematyce - w p r z y g o towan iu) . Z p r o b l e m a t y k ą życia l i t e r a ckieg o w i ą ż e się również b ędąca na u­ k o ń c z e n i u praca doktorska M. Z a c h a r y p oświęcona s y l wom s z l a c h e c ­ k im i ich f u n k c j o m w ż y c iu s p o ł ecz nym i k u l t u r a l n y m P o l ski XVII w i e k u ( p i s a n a pod k i e r u n k i e m prof. dr M. Boguckiej, Uw).

3. Badania nad teatrem i dram atem s t a r opo lski m k ont ynuu je

w y b i t n y zn a w c a tej probl ema tyki, 3. Lewański, k t ó r y p r z y g o t o w u ­ je o b e c n i e trzeci tom syntezy: “T e a t r i dramat w Polsce", po­ ś w i ę c o n y cz a s o m saskim. T e n ż e a u t o r posiada na w a r s z t a c i e tom _ b i b l i o g r a f i i d r a m a t ó w s t ar opols kic h, o b e j m u j ą c y m a t e r i a ł l it e ­ racki z a c h o w a n y w źró dła ch rę kop iśmiennych.

4. St u d i a z z a k r e s u poet yki h istorycznej są p r o w a d z o n e g ł ó w n i e w a s p e k c i e g e n o l o g i c z n y m (T. Mi c h a ł o w s k a ) ; w p r z y g o t o w a ­ niu z n a j d u j e się m o no g r a f i a p o ez ji polskiej do p o ł o w y XVI II w i e ­ ku. P od k i e r u n k i e m niżej podpisanej p o w staje także rozprawa d o k ­ to r sk a na temat s t a r o p o l s k i e g o e p i t a l a m i u m - formy poetyckiej z w i ą za n e j z o k o l i c z n o ś c i ą z a ś l u b i n ( K. Mroczek). Aspekt ge n o l o - g i c z n y p o s i a d a j ą nadto nie kt ó r e prace m e d i e w i s t y c z n e w y m i e n i o n e w p u n k c i e 1.

5. K o n t y n u u j e się badania nad z a g a d n i e n i a m i ś w i a d o m o ś c i te- o r e t y c z n o l i t e r a c k i e j w o k r e s i e s t a ropolskim. Po a n t o l o g i i " E u r o ­ p e j s k i e źródła s t a r op ols kiej teorii poezji i prozy" (opracowanej p r z e z T. M i c h a ł o w s k ą w s p ó l n i e z prof. dr M. Cytowską , UW), z n a j ­

du jącej się o b e c n i e w o p r a c o w a n i u w y d a w n i c z y m w PWN, powst aje k o l e j n y tom tej serii o b e j m u j ą c y poetykę i retorykę w Pol s c e do p o ł o w y X V I I I w., p r z y g o t o w y w a n y przez ten sam z e s p ó ł autorski. P l a n u j e się też d a l s z e prace, w tym m o n o g r a f i c z n e o p r a c o w a n i e h i s t o r i i p o e t y k i w dawnej Po ls c e (T. Micha ł o w s k a ) ora z "Słownik s t a r o p o l s k i c h t e r m i n ó w literac kich" (t. Micha ł o w s k a ) .

6. K o n t y n u u j e się p r o w adz oną od kilk u n a s t u lat pra cę d o k u ­ m e n t a c y j n ą , p o l e g a j ą c ą na r e j e s trowaniu u t w orów l i t e racki ch

z n a j d u j ą c y c h się w rękopisach do p o ł o w y X V III w i e k u (m. Zachara, K. M r o cz ek ). P o w s t a jąca w w y n i k u rejestracji k a r t ot eka obu dowan a i n d e k s a m i r z e c z o w y m i i o s o b o w y m i (obejmująca na razie źródła z n a j d u j ą c e się w b i b l i o t e k a c h w a r s z a w s k i c h ) t w o r z y grunt own ą p o d s t a w ę m a t e r i a ł o w ą do prac b a d a wczych nad poezją i prozą o k r e ­ su s ta r o p o l s k i e g o .

N a l e ż y podk r e ś lić , iż c ał y z e s p ó ł Pracowni S t a r o po lsk iej b ył z a a n g a ż o w a n y w p r z y g o t o w a n i e "Słownika l i t e r a t u r y s t a r o p o l ­ s k i e j " 1 .

S p o ś r ó d p l a n o w a n y c h pr zez Pr a c o w n i ę k o n f e r e n c j i n a u k ow ych ( ze w z g l ę d ó w o r g a n i z a c y j n y c h o d b y w a j ą c y c h się rzadziej niż w po­ p r z e d n i m okresie) w s p o m i n a m y dwie: p o ś w ięconą p u b l i c z n o ś c i l i t e ­ rackiej i teatr a l n e j w dawnej Polsce (r. 1983; o r g a n i z u j e

H. Dzi e c h ci ń s k a ) oraz p r o b l e m a t y c e g e n o l ogicznej (r. 1984; o r g a ­ n i z u j e T. M i c h a ł o w s k a ) . M a t e r i a ł y k o n f e r e n c j i "Jan K o c h a n o w s k i i

2

epoka renesansu. W 450 rocznic ę u r o dzin poety" , która odbyła się w p a ź d z i e r n i k u 1980 r. z n a j d u j ą się w o p r a c o w a n i u w y d a w n i ­ c z y m w PWN.

1 Zob. B P 1983 z. 1/2 s. 304-306. 2 Zob. BP 1981 z. 1/2 s. 287-301.

- 269

- 270

PRACOWNIA DOKUMENTACJI STAROPOLSKIEJ I HISTORII KSIĄŻKI

Ba d an i a w P r a c owni p r o w a d z o n e eą w dwóch kierunkach: b i ­ b l i o g r a f i c z n y m i księ goz nawcz ym.

Prace b i b l i o g r a f i c z n e k onc e n t r u j ą się na cztere ch tematach: 1. B i b l i o g r a f i a d z i eł Jana K o c hanowskiego.

2. Dra m a t s t a r o p o l s k i od p o c z ą t k ó w do powstania S c e n y N a r o ­ dowej. T. II i III.

3. S t a r o p o l s k i e d r u k o w a n e k a l e n d a r z e X V I - X V I I I w. 4. P o d r ę c z n i k i szk oln e dr u k o w a n e w Pols c e XVI - X V I I I w. Pierw s z a z w y m i e n i o n y c h prac jest k o n t y n u a c j ą z a p o c z ą t k o w a ­ nych w latach p o p r z e d n i c h w Prac own i tzw. m o n o g r a f i i b i b l i o g r a ­ fi cz n y c h (m. Rej, A. Frycz Modrze wski). Z a k r e s jej nie og ranic za się j e d y n i e do o k r e s u s t ar opols kie go, reje s t r u j e również wy d a n i a X I X- i X X - w i e c z n e oraz tłu macze nia na o bce j ę z y k i dzieł mistrza z C z a r n o l a s u . Po n a d to p r z e w i d z i a n e są takie działy, jak: K o c h a ­ n o w s k i w sztuce, w literaturze, ikonografii, teatrze itp.

O b e c n i e o p r a c o w y w a n y tom D r a m a t u (li, cz. 3 ) rejestruje p r o g r a m y s z k ó ł r ó ż n o w i erczy ch oraz teatru dworskiego . Ł ą c z n i e z p o p r z e d n i o w y d a n y m i czę ś c i a m i ( pr o g r a m y teatru jezuic kiego , pi- j a r s k i e g o i in n y c h zakon ów) p r e z e n t u j e komplet p r o g r a m ó w t eat­ ralnych w y d a n y c h w Po lsce w o k re sie renesansu, baroku i o ś w i e c e ­ nia. B i b l i o g r a f i a ta nie o g r a ni cza się do m e c h a n i c z n e j r e j e stra­ cji druków, lecz pod aje m a t e r i a ł w formie a d n o t o w a n e j , w y d o b y w a ­ jąc i n f o r m a c j e t y c ząc e muzyki, baletu, aktorów, i n s t r u m e n t ó w mu ­ z y c z n y c h itp.

O s t a t n i e dwie z w y m i e n i o n y c h prac b i b l i o g r a f i c z n y c h: "Sta­ r opo l sk i e k a l e n d a r z e drukowane" i " P o d r ę c z n i k i szkolne", pr zygo­ t o w y w a n e sę w a n a l o g i c z n y sposób jak " D r a m a t ” . N ie tylko reje­ s trują, lecz również w y d o b y w a j ą m a t e r i a ł y i n t e r e s u j ą c e historyka k u l t u r y i literatury.

P r a c e k a i ę g o z n a w c z e o b e jmują na o b e c n y m etapie również c z t e r y tematy:

1. D r u k a r z e dawnej P o l s k i od XV do XVIII W.

2. B i b l i o g r a f i a p r z e d m iot owa tycząca dawnej ksi ążki w P o l s c e .

3. P r z y w i l e j e drukarzy , k s i ę g a r z y i i n t r o l i g a t o r ó w w X V I I wieku.

4. Z d z i e j ó w b i b l iotek i cz yte l n i c t w a okre s u s t a r o p o l s k i e ­ go.

D o t y c h c z a s w ramach p ier w s z e g o tematu u k a z a ł y się c zte r y tomy: t. III, cz. 1: W i e l k o p o l s k a ; t. IV: Pomorze; t. V: W i e l k i e K s i ę s t w o Litewskie; t. VI: Ma ł o p o l s k a - Ziemie Ruskie. O b e c n i e w o p r a c o w a n i u jest cz. 2 tomu III: M a z o w s z e i Podlasie, cz. 1 tom u I: M a ł o p o l s k a w iek XVI (w druku) o raz cz. 2 tomu I: M a ł o ­ polska wie k XVII i XVIII. Prace nad tomem II: Śląsk, w z w i ą z k u ze ś m ie r c i ą prof. B. K ocowskiego, u l e g ł y cza s o w e m u zawiesz eni u. P ub l i k a c j a ta st a no wi n a j p e ł n i e j s z e o p r a c o w a n i e d z i ejów d r u k a r ­ stwa s t a r o p o l s k i e g o o p a r t e (zwłaszcza t. III i I ) na m a t e r i a ­ łach ź r ó d ł o w y c h d o t y c h c z a s nie znanych. S t a n o w i p o d s ta wowe ź r ó d ­ ło do da l s z y c h badań k s i ę g o z n a w c z y c h i czytelnictwa.

" B i b l i o g r a f i a p r zedmi oto wa" i " P r z ywileje drukarzy" s t a n o ­ wią z a m k n i ę c i e w y d a w n i c t w a " D r u karze dawnej Polski" - p odają

pełną, scaloną b i b l i o g r a f i ę tyczącą dawnej książki oraz p o d s t a ­ w o w e m a t e r i a ł y źródłowe.

Prace nad o s t a t n i m z o p r a c o w y w a n y c h tematów: "Z d z i e j ó w c z y t el n i c t w a . . . " z n a jdu ją się d o piero na etapie zbier ani a m a t e ­ riałów. W pierwszej k o l e j n o ś c i zamierza się opracować:

1. A d n o t o w a n ą b i b l i o g r a f i ę p r z e d m i o t o w ą do d z i ej ów b i b l i o ­ tek i c z y t e l n i c t w a s t ar opols kie go.

-2. R e j e s t r rę kopi ś m i e n n y c h i d r u k o w a n y c h k a t a l o g ó w b i b l i o ­ tek i ich w ł a ś c i c i e l i.

- 272

-M gr K r y s t y n a K o r o t a j o w a

PRACOWNIA LITERATURY RENESANSU I BAROKU

P r a c o wn i a L i t e r a t u r y Ren e s a n s u i B a r o k u p o w stał a w 1 9 7 8 r. jako o s o b n y z e s p ó ł p o ś w i ę c o n y d z i e j o m l i t e r a t u r y s t a r o p o l s k i e j XVI i XVII stulecia, z i n i c j a t y w y i pod k i e r u n k i e m prof. dra 3. Pelca; od j e s i e n i 1981, w z w i ą z k u z p r z e j ś c i e m prof. Pelca do p r a c y d y da k t y c z n e j w U n i w e r s y t e c i e W a r s z a w s k i m , k i e r o w n i c t w o pr z e j ęł a doc. dr hab. B. O twi nowsk a. 3eet to z e s p ó ł na razie n i e liczny, a k t y w i z u j ę c y j e d nak do znacznej części ewych z b i o r o ­ w y c h p r z e d s i ę w z i ę ć g r up ę młodzież y, uc z e s t n i c z ą c e j w s e m i n a r i u m d o k t o r a n c k i m prof. 3. Pelca o ra z o d w o ł u j ą c y się - w e d l e u s t a l o ­ nej już w tym ś r o d o w i s k u trad ycj i - do w s p ó ł p r a c y z całą o g ó l n o ­ polską kadrą b a d a c z y l i t e r a t u r y st a r o p o l s k i e j , a także do r ó ż n o ­ rakich k o n t a k t ó w z p r z e d s t a w i c i e l a m i innych dysc y p l i n , z w ł a s z c z a h i s t o r y k ó w i h i s t o r y k ó w sztuki. W rezu l t a c i e tego o t w a r t e g o c h a ­ rakteru pr a c o w n i o r g a n i z o w a n e prze z nią k o n f e r e n c j e są po p i e r w ­ sze i n t e r d y s c y p l i n a r n e , a po d r ug ie “młode", b ę dąc c zęs t o p l a t ­ formą p i e r w s z y c h k r o k ó w n a s z ych m ł o d s z y c h k o l e g ó w na s z e rsz ym forum n aukowym. T a k i w ł a ś n i e c h a r a k t e r m i a ł y t rzy p o w a ż n i e j s z e k o n f e r e n c je , z o r g a n i z o w a n e s t a r a n i e m zespołu:

l) " S t a n i s ł a w H e r a k l i u s z L u b o mirs ki - p i s a r z - p o l i t y k - m e c e ­ nas" (l8-19 p a ź d z i e r n i k a 1 9 7 9 ) - m i ę d z y n a r o d o w a sesja z o r g a n i ­ zowana wra z z I n s t y t u t e m S z t u k i PAN; tom m a t e r i a ł ó w z tej

1

2) " R e t o r y k a i lite r atu ra" (20-22 marca 1981) - m a t e r i a ł y w druku.

3) " L i t e r a t u r a i ku lt ura polska na prz e ł o m i e XVI i XVII w i e k u ” ( 1 8 - 2 0 p a ź d z i e r n ika 1982) - k o n f e r e n c j a z o r g a n i z o w a n a w s p ó l n i e z I n s t y t u t e m L i t e r a t u r y UW.

O p r ó c z tego p o s z c z e g ó l n i r e pre zentanci praco w n i brali c z y n ­ n y u dz i a ł w s e s j a c h z o r g a n i z o w a n y c h przez inne, krajow e i z a g r a ­ n i c z n e i n s t y t u c j e i ośrodki.

W i e l e z b i o r o w e g o w y s i ł k u z e s p o ł u w i ą z a ł o się z p r z y g o t o w a ­ n i e m o r g a n i z a c y j n y m , a u t o r s k i m i r edakcyjnym tych spotkań, m a j ą ­ c y c h duże z n a c z e n i e dla całego, o g ó l n o p o l s k i e g o ś rodo wiska b a d a ­ c z y s t a r o p o l s z c z y z n y , spot kań b ę d ących nie tylko okazją do w y ­ m i a n y p o g l ą d ó w i doświ adc zeń, a le i ewentualną podni etą do w s z c z ę c i a n o w y c h b a dań lub z i n t e n s y f i k o w a n i a podjęty ch w c z e ś ­

niej. Z w ł a s z c z a d w i e p i e rwsze k o n f e r e n c j e b yły zarówno w y n i k i e m d ł u g o f a l o w y c h pra c i z a i n t e r e s o w a ń zespołu, jak i w e z w a n i e m pod a d r e s e m o g ó ł u b a d a c z y do podjęcia w s p ó ł p r a c y na tym terenie: m o ­ wa tu o i n i c j a t y w i e cyklu p r z e d s i ę w z i ę ć z w i ą z a n y c h z t wó rczoś cią S.H. L u b o m i r s k i e g o oraz b a da ń d o t y c z ą c y c h dz i e j ó w retoryki s t a ­

ropolskiej. Te dwa p r o b l e m y uznano za n a j i s t o t n i e j s z e dla w s p ó l ­ nych w y s i ł k ó w p r a c o w n i na n a j b l i ż s z e lata - o c z y w i ś c i e o prócz prac p o w s t a ł y ch i p o w s t a j ą c y c h w a u rze w i e l k i e g o J u b i l euszu Jana K o c h a n ow sk ie g o .

Hołd p o s t a c i i d z i ełu Jana z C z a r n o l a s u z o s t a ł zło żony pr ze z 3, Pelca, a u t o r a mono g r a f i i "3an K o c h a n o w s k i - szczyt re­ n e s a n s u w l i t e r a t u r z e polskiej (Warszawa 1980), która jest o w o ­ cem w i e l o l e t n i e g o trudu autora. Ukazała się nadto a ntolo gia o ­ pracow a na przez M. Korolkę: "Kochanowski. 2 d z i e j ó w badań i re­ cep c ji twórczości" (Warsza wa 1980). Powstaje edycja zbioru d o ­ k u m e n t ó w do życia i tw órczo ści 3ana z C z a r n olasu, o pr acowy wan a

-przez M. Korolkę, M. G a rba cz i W. Urbana pod redakcją na u k o w ą 3. Pelca. Po n a d t o 0. Pelc i B. Ot w i n o w s k a u c z e s t n i c z ą w p r z y g o ­ t o waniu kr y t y c z n e j edycj i "Dzieł w s z y s t k i c h ” 0. K o c h a n o w s k i e g o , p owstającej na g r u n c i e B P P pod red. M.R. M a y e nowej i 0. W o r o n - czaka (b. O t w i n o w s k a - "Pieśni", J. Pelc - "Fraszki"), r e a l i z o ­ w anej we w s p ó ł p r a c y z h ist o r y k a m i języka i filo l o g a m i k l a s y c z n y ­ mi. Pr z y g o t o w y w a n a jest nadto s t a r a n i e m z e s p o ł u pracowni, p r z y nadal trwającej w s p ó ł p r a c y prof. 0. Pelca, m i ę d z y n a r o d o w a sesja p o ś w i ęc o n a 0. K o c h a n owsk iem u, której data d o k ł a d n i e j s z a - rok 1 9 8 4 - nie jest je s z cze sprec yzowa na; w s t ę p e m do niej b ę dz ie k o n f e re n c j a robocza ustalona na 18 -19 p a ź d z i e r n i k a 1983 z a t y t u ­ łowana " T w ó r c z o ś ć i epoka Jana z C zarnolasu". W ś r ó d i n d y w i d u a l ­ nych prac z tego z a k r e s u w y m i e n i ć n a l e ż y również p r z y g o t o w y w a n ą prz e z M. K o r o l k ę k s i ą ż k ę " H u m an iści w k a n c e l a r i i króla Z y g mun ta A u g u s t a " .

Osią ba d a ń d o t y c z ą c y c h s p u ś c i z n y literackiej S.H. L u b o m i r ­ s kiego jest z a m i a r k r y t y c z n e g o o p r a c o w a n i a "Dzieł wsz y s t k i c h " tego pisarza. W o p a r c i u o tę i m p r ezę p o wstać powinny; " P r o l e g o ­ mena do t wó r c z o ś c i S.H. Lub omirs kie go" (a. K a r p i ń s k i i W. R o s z ­ kowska), m o n o g r a f i a pisarza ( z a p ewn e W. Roszkowska), a także e d y ­ cje p o p u l a r n o n a u k o w e ("Komedie" dla BN o p r a c o w u j e a k t u a l n i e W. R o s zkowska), a r t y k u ł y i szkice biograficzne. N a s t ę p n ą - m i ę ­

d z y n a r o do w ą ses j ę do t y c z ą c ą t w ó r c z o ś c i S.H. L u b o m i r s k i e g o i p ó ź ­ nego baroku p l a n u j e m y na lata 1 98 5 lub 1986.

Badania nad retoryką s t a r o p o l s k ą p r o w a d z o n e są - ogóln ie b i o r ą c - w dwu k i e runkach: w y k r e ś l e n i a rozwoju "polskiej s z k o ł y retorycznej" na tle a n a l o g i c z n y c h z j a wisk w z a k r e s i e e u r o pej ­ skich d z i e j ó w r etoryki oraz ukazania w p ł y w u e d u k a c j i retorycznej na kształt różnych g a t u n k ó w i w a r s z t a t ó w p i s a r s k i c h tych dwu epok. W dr u k u z n a j d u j e się już tom m a t e r i a ł ó w z k o n f e r e n c j i ( m a ­ rzec 1981). P o d o b n e spotk ania i p u b l i k a c j e p l a n o w a n e są na p r z y ­

-275

-szłość. P l a n u j e eię także cykl prac 1 s p o tkań d o t y cz ących prozy X V I 1 X V I I wieku, w tym z w ł asz cza h i s t o r i o g r a f i c z n e j . Powsta je " S ł o w n i k t e r m i n ó w retorycznych" p r z y g o t o w y w a n y przez M. Korolkę. P o d s t a w o w e a r t y k u ł y - h a s ł a d o t y c z ą c e p r o b l e m ó w dawnej retoryki ( w o p r a c o w a n i u B, O t w i n o w e k i e j ) z o s t a ł y zł o ż o n e w redakcji " S ł o w n i k a l i t e r a t u r y st aropo lsk iej". W o r b i c i e tych z a i n t e r e s o ­ w a ń i d y s k u s j i z n a j d u j e się kilka prac p r z y g o t o w y w a n y c h przez

d o k t o r a n t ó w I B L i U W jako ich ro zprawy doktorskie.

Poza tymi trzema b l o kam i p racownia pro w a d z i również prace i n d y w i d u a ln e : W. Roszk owska redaguje tom II serii “Dramat i t e a t r sta r op o l s k i " , w tomie III z n a j d z i e się jej włas na rozprawa " K o m e d ia d e l l ' a r t e na dw or z e k r ó ló w saskich"; W. Roszk ows ka jest r ó w nież a u t o r k ą r o z pr awy o ż y ciu t eat r a l n y m na dworze S obi e s k i c h z ł o ż o n e j do tomu w s p ó ł w y d a w a n e g o przez Instytut Sztuk i PAN i w ł o s k ą F o n d a z i o n e Cini. B. O t w i n ows ka pr a c u j e nad m on o g r a f i ą z z a k r e s u e s t e t y k i l i terackiej baro ku pt. "Ingenium", pl anu je rów­ nież p o p u l a r n e m o n o g r a f i c z n e o p r a c o w a n i e s y l wetki M. Reja. M. K o r o l k o z b i e r a na d a l sta r o p o l s k ą lirykę p i e ś n i o w ą (głównie b a r o ­ ku). Pi eśni r e l i g i j n e ś r e d n i o w i e c z a i renesansu w y s z ł y w a l b u ­ m ac h PA X - u i w t omiku BN, ponad to - po w y d a n i u poezji S. S z e m i o ­ ta ( l 9 8 l ) - p r a c u j e nad edycj ę w y b o r u piam Sz. S t ar owols kie go. A. K a r p i ń s k i z ł o ż y ł do d r uku m o n o g r a f i ę na temat sta ropolskiej p o e z j i z i e m i a ń s k i e j o r a z e dycję "Flisa" S. Klonowica. Nie porzu- cajęc tej t e m a t y k i g ł ó w n y m k i e r u n k i e m ewych n a j b l i ż s z y c h trud ów czyni z a w i ł e d z i e j e tw ór c z o ś c i S.H. Lu b o m i r s k i e g o (do tomu "Pr o­ l egomena"). W n a j b l i ż s z y m cz asi e p r z e k a z a n y zo s t a n i e do w y d a w n i ­ ctwa z b i ó r m a t e r i a ł ó w eeaji na temat " P r zełomu w l i t e r a t u r z e i k u l t u r z e X V I i X V I I wieku" (red. B. O t w i nowskiej i 3. Pelca).

- 276

1 Zob. GP 1980 z. 4 8. 39-43.

Doc. dr hab. Barbara O t w i n o w s k a

PRACOWNIA HISTORII LITERATURY OŚWIECENIA POL S K I E G O W W A R S Z A W I E

O ś w i e c e n i o w a P r a c o w n i a w W a r s z a w i e jest ze s p o ł e m n i e w i e l ­ kim; składa się tylko z 5 o sób (l adiunkt, 4 s a m o d z i e l n y c h p r a ­ c o w n i k ó w n a u k o w y c h na sta n o w i s k u docenta). Co więcej, z a i n t e r e ­ sowania n a uk o w e c z ł o n k ó w tego z e s p o ł u sę od dawna bardzo z r ó ż n i ­ cowane i o b e j m u j ę dość o d l eg łe od siebie d z i e d z i n y p o s z u k i w a ń l i t e r a t u r o z n a w c z y c h , p o c z ę w s z y od p r o b l e m a t y k i edyto rstwa i t e kstologii, p o p r z e z .zagadnienia s o c j ologii l i t e r a t u r y i k u l t u r y l iterack i e j , ś w i a d o m o ś c i e s t e t y c z n o - l i t e r a c k i e j . poetyki h i s t o ­ rycznej, języka p o e t y c k i e g o aż po s p rawy badań k o m p a r a t y s t y c z - nych. Oc z yw iście, ten sam m a t e r i a ł i z e s p ó ł faktów h i s t o r y c z n o ­ literack i c h , s t a n o w i ę c y s t a ły punkt odni e s i e n i a dla w s z y s t k i c h b a d a c z y tej epoki, stwarza m o ż l iw ość poroz u m i e n i a i w s p ó ł p r a c y , niemniej jednak fakt tak bardzo r ozstr z e l o n e g o z a k r e s u z a i n t e r e ­ sowań c z ł o n k ó w P r a c ow ni utrudnia plan o w a n i e i p o d e j m o w a n i e ta ­ kich szerzej z a k r o j o n y c h prac z es połowych, które m o g ł y b y k o n c e n ­ trować się na w y r a ź n i e w y o d r ę b n i o n e j dzi e d z i n i e badawczej.

W tej s y t u a c j i o r g a n i z o w a n i e prac ze s p o ł u z o s t a ł o po dpo- rzędk o w an e p ewnym bardziej g e n e r a l n y m założeniom, z w i ę z a n y m z o ­ g ó l n o p o l s k i m i z a d a n i a m i i p o t r z e b a m i badań nad l i t e r a t u r ę O ś w i e ­ cenia. Z e sp ó ł o ś w i e c e n i o w c ó w Inst ytu tu - w o p a r c i u o ś r o d k i o r ­ g a n i z a c y j n e i finan s owe IBL - p odj ę ł rolę o r g a n i z a t o r a n a u k o w y c h k o n t a k t ó w i i n s p i r a t ora ini c j a t y w n a u kowych w ś r o d o w i s k u b a d a c z y

tej epoki, z w i ą z a n y c h z innymi i n s t y t u c j a m i i ośrodkami. N i e ­ w ą t p l i w a potrz e b a i poż ytek takich d z i ałań s p r a w d z i ł y się - jak m o ż n a 6 ę d z i ć - w cią gu o s t a tnic h lat. D z i a łania te z n a l a z ł y w y ­ raz p r z e d e w s z y s t k i m w kil ku znac z ą c y c h z b i o r o w y c h wydawnictwach, p r z y g o t o w y w a n y c h i z r e a l i z o w a n y c h p rz y w s p ó ł p r a c y s z e r okie go k r ę g u b a d a c z y O ś w i e c e n i a z całej Polski, a także w s y s t e m a t y c z ­ n y m o r g a n i z o w a n i u o g ó l n o p o l s k i c h k o n f e r e n c j i p o ś w i ę c o n y c h w y b r a ­ n y m p r o b l e m o m b a d a w c z y m ora z sta łych roboczych zebrań, m a j ąc ych na c e l u p r e z e n t a c j ę a k t u a l n i e p r o w a d z o n y c h prac i z e s p o łową nad n i m i dyskus j ę . Z prac wy d a w n i c z y c h , w których uczes t n i c z y l i w s z y s c y c z ł o n k o w i e Pracowni, a także liczne grono b a d a c z y epoki z u n i w e r s y t e t ó w i innych plac ówe k naukowych, w a r t o pr zy p o m n i e ć " S ł o w n i k l i t e r a t u r y po l s k i e g o O świ ecenia" ( l 9 7 7 ) or a z dwa tom y " P r o b l e m ó w l i t e r a t u r y polskiej o k r e s u O świecenia" (t. I -'1973, t. II - 1977). Z a w a r t e w tych p u b l i k a c j a c h rozprawy i o p r a c o w a ­ n i a rz u c i ł y now e świ atło na l i t e r a t u r ę epoki, a także w p r o w a d z i ­ ły do n a u k o w e g o o b i e g u kilka z u p e ł n i e nowych pro b l e m ó w b a d a w ­ c z yc h (m.in. s p r a w y s o c j o l o g i i życi a literackiego, sytua cji g a ­ t u n k ó w l i t e r a c k i c h ), które r o z s z e r z y ł y t e r e n y pen e t r a c j i n a u k o ­ wej epoki.

P o d o b n y cel p r z y ś w i e c a ł o r g a n i z o w a n y m przez P r a c o w n i ę k o n ­ f e r e n c j o m naukowym. N a j w a ż n i e j s z e z nich to: k o n f e ren cja p o ś w i ę ­ cona z a g a d n i e n i o m k u l t u r y l i terac kiej okresu, zorga n i z o w a n a w 1 9 76 r. ( m a t e r i a ł y o p u b l i k o w a n e w tomie " P r o b l e m y k u l t u r y l i t e ­ rackiej p o l s k i e g o O ś w i e ceni a", 1978); k on f e r e n c j a nt. Loci cora- m u n e 8 w y o b r a ź n i a r t ys t y c z n e j XV III w., z o r g a n i z o w a n a ze w s p ó ł ­ u d z i a ł e m h i s t o r y k ó w sztu ki (1977) w r e s z c i e k o n f eren cja p o ś w i ę ­ cona t w ó r c z o ś c i I g n a ceg o K r a s i c kie go, z o r g a n i z o w a n a w 1979 r. z o k a z j i 2 0 0 - l e c i a w y d a n i a jego n a j w a ż n i e j s z y c h d z i e ł ( m a t e r i a ł y o p u b l i k o w a n e z o s t a ł y w " P a m i ę t n i k u Literackim" 1980, z. 2).

-W y d a j e się jednak, że ogół u c z e s t n i k ó w nau k o w y c h s p o tk ań b a d a c z y Oś w i e c e n i a p r z y w i ą z u j e dużą w a g ę nie tylko do o w y c h im­ prez o c h a r a k t e r z e bardziej urocz ystym, a czasem ok a z j o n a l n y m , z w a n yc h k o n f e r e n c j a m i , ale także do o d b y w a j ę c y c h się s y s t e m a t y ­ cznie ( w W a r s z a w i e , dwa razy w c i ęgu r o k u ) d w u d n i o w y c h tzw. z e ­ brań roboc z yc h ( o s t a t n i e od był o się w p a ź d z i e r n i k u 1 9 8 2 r . ) ,

które s t w a r z a j ę o k a z j ę do z a p r e z e n t o w a n i a prac z n a j d u j ą c y c h się a k t u a l n i e na w a r s z t a t a c h , do w y m i a n y poględów, z o r i e n t o w a n i a się w d o k o n a n i a c h i p l a n a ch kolegów. W s p o t k a n i a c h tych s z c z e g ó l n i e w a ż n ą rolę o d g r y w a j ą dyskusje, z a z w yczaj bardzo o b s z e r n e i d r o ­ biazgowe, d o b r z e na o g ó ł s ł u ż ą c e a u t o r o m p r z e d s t a w i a n y c h r e f e r a ­ tów i w s z y s t k i m zebranym. L i c z n y u d ział b a d a c z y O ś w i e c e n i a ze w s z y s t k i c h o ś r o d k ó w (pr ze c i ę t n i e w z e b r a n i a c h u c z e s t n i c z y 3.0-40 osób) ś w i a d c z y o p o t r z e b i e takich i m p r e z i p ł y nącym z nic h po­ żytku.

O r g a n i z o w a n e przez P r a c o w n i ę ze b r a n i a naukowe ułatwiajię również p r a c ę redak c ji serii w y d a w n i c z e j Studia z O k r e s u O ś w i e ­ cenia, w której p u b l i k o w a n e eą m.in. o p r a c o w a n i a s t a n o w i ą c e przedmiot d y s k u s j i na o g ó l n o p o l s k i c h spot k a n i a c h o ś w i e c e n i o w c ó w .

P r a c o w n i a L i t e r a t u r y O świec eni a u c z e s t n i c z y również w z e ­ s p o ł ow y c h i n i c j a t y w a c h p o d e j m o w a n y c h p r zez inne placówki, w tym również w s p ó ł p r a c u j e z p r z e d s t a w i c i e l a m i innych d y s c y p l i n h u m a ­ nisty c z n yc h , co jest s z c z e g ó l n i e w a ż n e i pot r z e b n e ze w z g l ę d u na s p e c j a l n y c h a r a k t e r k u l t u r y tej w ł a ś n i e epoki. I tak, np. c z ł o n k o w i e P r a c o w n i brali ud zi a ł w o p r a c o w a n i u tema t u " E l i t y s p o ł e c z n e c z a s ó w Oświe cenia " , k o o r d y n o w a n e g o - w ramach prac mię­ d z y r e s o r t o w y c h - p r z e z h i s t o r y k ó w z U n i w e r s y t e t u W a r s z a w s k i e g o i I n s t y tu t u H i s t o r i i PAN. C z ł o n k o w i e Pra c o w n i biorę u d z i a ł w p r a ­ cach redakcji i n t e r d y s c y p l i n a r n e g o rocznika "Wiek O ś w i e c e n i a ” i u c z e s t n i c z ę w s p o t k a n i a c h i i n i c j a t y w a c h p o d e j m o w a n y c h przez to

-ś r o d o wi s k o .

IV pla na c h b a d a w c z y c h i d z i a ł a l n o ś c i Pracowni dużo miejsoa po ś w i ę c a się również w s p ó ł p r a c y m i ę d z y n a r o d o w e j . Dej p r z e d s t a w i ­ c ie l e w y s t ę p u j ę jak o a u t o r z y re fer atów na m i ę d z y n a r o d o w y c h s y m ­ p o z j a c h p o ś w i ę c o n y c h O ś w i e c e n i u (ostatnio na sym p o z j u m z ok azji 2 0 0 - l e c i a śm i e r c i W o l t e r a i Rousseau, w r. 1978). P l a n o w a n y jest też ich u d zi a ł ( w i o s n ę 1983 r.) w p olsk o-fr ancu skiej kon fere ncji

p o ś w ię c o n ej t e a t r o w i X V III w. P rac ownia utrzymuje stałę w s p ó ł ­ pra cę z w ę g i e r s k i m i b a d a c z a m i tej epoki, u c z e s t n i c z y też w o r g a ­ n i z o w a n y c h s y s t e m a t y c z n i e na W ę g r z e c h m i ę d z y n a r o d o w y c h s y m p o ­ zja ch p o ś w i ę c o n y c h O ś w i e c e n i u (o statnie - na k t ó r y m dwie o s o b y z P r a c o w n i w y g ł o s i ł y r e f era ty - o d b y ł o się w r. 19Bl). Ef ektem

tej w s p ó ł p r a c y jest p r z y g o t o w a n a do druku w s p ó l n a p u b l ikac ja w j ę z y k u f r a n c u s k i m " Lit e r a t u r a O ś w i e c e n i a na W ę g r z e c h i w Polscd'. O r g a n i z a c y j n o - n a u k o w e i reda k c y j n e prace nad a r t y k u ł a m i do tyc z ę - cym i l i t e r a t u r y polskiej, a n a p i s a n y m i przez a u t o r ó w różnych ś r o dowisk, z o s t a ł y w y k o n a n e w ramach planu nau k o w e g o P r a co wni pr z e z doc. dr hab. Zofię Sinko.

O p r ó c z u d z i a ł u w e w s p o m n i a n y c h wyżej z b i o r o w y c h p r z e d s i ę ­ w z i ę c i a c h o r g a n i z a c y j n y c h i n a u k o w y c h c z ł o n k o w i e P r a c owni s y s t e ­ m a t y c z n i e p r o w a d z ę i n d y w i d u a l n e p r ace badawcze, zw i ę z a n e z ich w ł a s n y m i polami z a i n t e r e s o w a ń , ujęte w ich planach naukowych. O w o c u j ę one p u b l i k a c j a m i w c zaso pis mach, w serii Studia z O k r e s u O ś w i ec e n i a ora z w k s i ę ż k a c h z bi orowych.

- 279

280 -PRACOWNIA LITERATURY ROMANTYZMU

W o s t a t n i c h l atach z a i n t e r e s o w a n i a b a d a w c z e tej pracowni sk up i aj ą się prz e d e w s z y s t k i m w o k ó ł typowo r o m a n tyc znych form p r ze ż yw a n i a egzyste ncj i. W s z y s t k o w s k a z u j e na to, że w n a j b l i ż ­ szej p r z y s z ł o ś c i p r o b lem ten d o cz eka się o ś w i e t l e n i a z w i e l u różn or o dn y ch p u n k t ó w wid zen ia. Na p o c zątek zajęto się s z c z e g ó l ­ nie fasc y n u j ę c ę t a j e mnicą tej epoki. Z e spół p o s t a n o w i ł w y s t ą p i ć z pr ób a mi i p r o p o z y c j a m i nowej, l e k t u r y t w ó r czości i bi o g r a f i i J u li u s za S ł o w a c k i e g o w o k r e s i e mistycznym. Praca ta zn a l a z ł a swój k u l m i n a c y j n y w y r a z w sympo zju m, które o d było się w W a r s z a ­ w i e 10-11 grudnia 1979 roku. M a t e r i a ł y z tej k o n f e r e n c j i w r a z z d y s k us j ą z o s t a ł y już o p u b l i k o w a n e w książce " S ł o wacki m i s t ycz ny" ( W a r s za w a 1981). K i l k u l e t n i e s z c z e g ó l n i e żywe o b c o w a n i e p r a c o w n i ze S ł o w a c k i m z a o w o c o w a ł o po nad to trzema k s i ą ż k a m i i n d y w i d u a l n y ­ mi: J.M. R y m k i e w i c za " Juliu sz S ł o w a c k i pyta o godzinę" ( W a r s z a w a 1982), R. P r z y b y l s k i e g o "P odr óż Juliusza S ł o w a c k i e g o na W s c h ó d " ( K r a k ó w 1 9 8 2 ) i M. Pj.wińskiej o m e t a f i z y c z n y m z w i e l o k r o t n i e n i u

bytu w w i z j a c h m i s t y c z n y c h S ł o w a c k i e g o ( w druku - PIW).

Po o p u s z c z e n i u tego punktu o b s e r w a c y j n e g o z e s p ó ł w s w ych ba da n i ac h s k u p i ł się z kolei nad formami eks p r e s j i c z ł o wiek a z n a j d u j ą c e g o się w s y t u ac jac h o gól no l u d z k i c h , o k r e ś l o n y c h w s z a k ­ że z a r ó wn o prz e z h istorię, jak i przez p a n u j ą c y w tej epoc e styl estetyczny. Te b a d ania w i e ń c z y ko l e j n e sym p o z j u m pt. "Roma nty zm i style z a c h o w a ń s p oł ecz nych" , k t óre odbyło się w W a r s z a w i e w dni ac h 6-7 gr u d n i a 1982 roku. B a d a n i o m z o s t a ł y poddane sytuacj e k o n s p i r a t o r a , p odsądnego, w i ę źni a, emigranta, u m i e r ające go i m a ­ rzyciela. P r z e w i d z i a n e jest o p u b l i k o w a n i e m a t e r i a ł ó w z tej k o n ­ ferencji.

P r o b l em a t y k a r o m a n t y c z n e g o p r z e ż y w a n i a egzy s t e n c j i znalazł a po na d to w y r a z w i n d y w i d u a l n y c h p r a cach c z ł o n k ó w pracowni lub

b a d a c z y b l i s k o z nią z wiązanych. M. Dani o n i M. Żmigrodz ka pr a ­ c u ją nad s y n t e z ę " R o m a n t y z m i e g zystencja", dla B i b l i o t e k i Ro ­ m a n t y c z n e j M. O a n i o n p r z y g o t o w u j e tom "śmierć romantyczna", a M. Pi w i ń e k a od d a ł a już do druku ks i ą ż k ę "Miłość romantyczna".

O r u g i m w i e l k i m tematem, k t ó r y p r z e k ształca c z ł o n k ó w P ra­ c o w n i L i t e r a t u r y Epoki R o m a n t y z m u w z e s p ó ł ba d a w c z y są po wstania n a r o d o w e w w i e k u XIX. Oest to zbyt p o w a ż n y temat, a b y można b y ł o p o s ą d z a ć z e s p ó ł o p r z y p a d k o w e zai n t e r e s o w a n i e , w y w o ł a n e p r z e z p r z y p a d a j ą c e w latach 1980 1 1983 rocznice. W y s t ą pieni a r o c z n i c o w e p r a c o w n i n a l e ż y tr a k t o w a ć jako w y r a z publ i c z n e g o h o ł ­ du z ł o ż o n e g o na s z ym przodkom, k t ó r y w i e ń c z y w i e l o l e t n i e p r z e m y ­ ślenia. Z tym p r z e k o n a n i e m z e s p ó ł u c z e s t n i c z y ł w k o n f e r e n c j i po ­ ś w i ę co n ej P o w s t a n i u L i sto pad owemu , zo r g a n i z o w a n e j w s p ó l n i e z In­ s t y t u t e m H i s t o r i i PAN w g r u d n i u 198 0 r. J e den z cztere ch dni t e ­ go s y m p oz j u m , p o ś w i ę c o n y p r o b l e m a t y c e literackiej powstania, z o ­ s t a ł o d d a n y do d y s p o z y c j i pracowni. P r z e d s t a w i o n e w ó w c z a s refe­ raty z n a j d u j ą się już w druku ( O s s o l i n e u m ) 1 . K onfer enc ja o m a w i a ­ jąca echa l i t e r a c k i e P o w s tan ia S t y c z n i o w e g o o d b ę d z i e się w pi er w sz e j p o ł o w i e czerwca 1983 roku.

C z ł o n k o w i e Pr acown i L i t e r a t u r y Epoki R o m a n t y z m u p rz ywiąz ują dużą w a g ę do z a d a ń dydak tyc znych , które ciężą na każdym h u m a n i ś ­ cie. T e n r z e c z o w y st osu nek do o b o w i ą z k u s p o ł e c z n e g o każe im p o ­ d e j m o w a ć pra c e o c h a r a k t e r z e a k ade mickim. Piszą ted y przede w s z y s t k i m p o d r ę c z n iki. A. W i t k o w s k a ukończyła i oddała do druku w PWN tom " R o m a n t y z m 1795-1863" s t a n o w i ą c y część "Dziejów L i t e ­

rat ur y Polskiej". J e d n o c z e ś n i e dla p r z y g o towywanej przez IBL PAN w i e l o t o m o w e j " H i s tor ii L i t e r a t u r y Polskiej" R. Przyb ylski i A. W i t k o w s k a o p r a c o w u j ą a k t u a l n i e część z a t y t u ł o w a n ą "Romantyzm". P r a c ow n i a nie z a n i e d b u j e r ó w n o cz eśnie tak b a rdzo potrz ebnyc h sy nt e z w i e l k i c h s t y l ó w i problemów. S y n t e z y te, ac z k o l w i e k noszą o c z y w i ś c i e p iętno i n d y w i d u a l n o ś c i badawczych, nie tracę c h a r a k ­

-282

teru a k a d e m i c k i e g o . W tym dzial e h i s t o r y c z n o l i t e r a c k i m uka zało się już d z i e ł o " R o m a n tyz m i historia" ( W a r s z a w a 1978) na p i s a n e p rzez M. J a n i o n i M. Źmigrodzkę, a w d r u k u ( P I W ) zn a j d u j e się " K l a s ycyzm, czy l i p r a w d z i w y k o nie c K r ó l e s t w a P o l s k i e g o ” R. Przy­ b y l skiego. J e d n o c z e ś n i e A. W i t k o w s k a po d j ę ł a badania nad syntezę W i e l ki e j Emig r a c j i . C z ł o n k o w i e pr a c o w n i u c z e s t n i c z ę p o n a d t o w pr a c a ch r e d a k c y j n y c h i o p r a c o w u j ę hasła do "Słownika lit e r a t u r y w i e k u XIX" (red. A. K o w a l c z y k o w a ) i do II tomu " L i t e r a t u r y k ra­

jowej w o k r e s i e r o m a nty zmu ( 1 8 3 1 - 1 8 6 3 ) " (red. M. J a n i o n ) z serii "Ob ra z L i t e r a t u r y Polskiej".

U c z e s t n i c z ę a k t y w n i e w za j ę c i a c h dy d a k t y c z n y c h . A. W i t k o w ­ ska o p i e k u j e się S t u d ium D o k t o r a n c k i m p r z y IBL PAN, a M. Oani on ( p r z y w s p ó ł u d z i a l e wyżej w y m i e n i o n e j ) p r o w a d z i na nim s e m i n a r i u m p o ś w i ę c o n e romantyzmowi. Oo roku 198 2 p r o w a d z i ł a ona także z a j ę ­ cia w U n i w e r s y t e c i e Gdańskim, od roku a k a d e m i c k i e g o 1 982 /1983 k i e r uj e j e d n y m z s e m i n a r i ó w w U n i w e r s y t e c i e W a r s z awskim . R ó w n i e ż M. Ż m i g r o d z k a i A. K owa l c z y k o w a z w i ę z a n e był y z ośr o d k a m i u n i ­ w e r s y t e c k i m i : pi e r w s z a z U n i w e r s y t e t e m J a g i e l l o ń s k i m (do 1982) , druga z W y ż s z ę Sz k o ł ę P e d a g o g i c z n ę w K i e l c a c h (do 1982).

P r a c e i n d y w i d u a l n e c z ł o n k ó w p racowni, w y k r a c z a j ę c e poza te ­ m a t y j e d n o c z ę c e zespół, doty czę z a g a d n i e ń z w i ę z a n y c h z d i a l e k t y - kę p r o c e s u l i t e r a c k i e g o w epoce r o m a ntyzmu (studium M. Z i e l i ń ­ skiej o s t o s u n k u e p i g o n ó w do w i e szcz a - w druku, PIW), w i e lkic h

postaci, k t ór e z a c i ę ż y ł y na epoce (esej J.M. Rymkiewi cza o w i e l k i m k s i ę c i u K o n s t a n t y m - w druku. Piw) i a r c y d z i e ł epoki

( rozprawa R. P r z y b y l s k i e g o o " D z i a d a c h ”). N i e k i e d y po sz c z e g ó l n e p race i n d y w i d u a l n e s kup iaj ę się w o k ó ł j e d n e g o w a ż n e g o tematu. T ak było ze s t u d i a m i nad s t o s u n k i e m r o m a ntyzmu do popr z e d z a j ę - cych go epo k l i t e r a c ki ch i nad recepcję rom a n t y z m u od p o z y t y w i ­ zmu do d w u d z i e s t o l e c i a m i ę dzyw oje nnego, k t ó r e z o s t a ł y o p u b l i k o

283

-w a n e -w 3 nrze " P r o b l e m ó -w P o l s k i e g o Romantyzmu" ( W r o c ł a -w 1981).

1 Zob. BP 1981 z. 4 s. 86-92.

Ooc. dr hab. Ryszar d P r z y byl ski

ZES P Ó Ł LITERATURY OKRESU POZYTYWIZMU

W s t y c z n i u 1981 r. p o w o ł a n o do życia w I n s t y t u c i e Badań L i t e r a c k i c h PAN z e s p ó ł m a j ą c y za z a d anie p r z y w r ó c e n i e w I n s t y t u ­ cie pr a c o w n i l i t e r a t u r y o k r e s u pozytywizmu. W skład z e s p o ł u w e ­ szl i doc. dr hab. J. M a c i e j e w s k i i dr M. Płachecki. W ś c i s ł y m z nim i k o n t a k c i e z g o d z i ł się być prof. E. Jankowski. W s p ó ł p r a c ę z z e s p o ł e m n a w i ą z a ł o pona dto cz woro u c z e s t n i k ó w s t u d i u m d o k t o r a n ­ c k i e g o p r z y IBL (mgr mgr: G. B orkowska, A. Gołąb, J. T o m k o w s k i i M. W a l i c k a ) oraz kilku d o k u m e n t a l i s t ó w (m. B rykalska, D. świer- czyńska, K. T o k a r z ó wn a, T. T ysz k i e w i c z ) .

Zespół, k t ó r e go g ł ó w n y m z a d a n i e m jest sku p i e n i e w o k ó ł w s p ó l n y c h a k c j i s z e r s z e g o grona osób ( r e k r u t o w a l i b y się z niego w p r z y s z ł o ś c i ba d a c ze et a t o w o z w i ą z a n i z prac o w n i ą ) - n a w i ą z a ł k o n t a k t y z p o l o n i s t y c z n y m i o ś r o d k a m i u n i w e r s y t e c k i m i ora z innymi i n s t y t u c j a m i h u m a n i s t y c z n y m i , w któ rych pr o w a d z i się ba dania nad p o z y t yw i zm e m . Oo tej pory b l i s k ą w s p ó ł p r a c ę udało się nawi ąza ć z U n i w e r s y t e t a m i śląskim, W a r s z a w s k i m i Gdańskim, z I n s t y t u t e m S z t u k i PAN, I n s t y t u t e m F i l o z o f i i i S o c j o l o g i i PAN oraz z I n s t y ­ tutem K s i ą ż k i i C z y t e l n i c t w a B i b l i o t e k i Narodowej. W i d a ć to c h o ­ c i a ż b y z t e m a t y k i trzech z o r g a n i z o w a n y c h przez z e s p ó ł c a ł o d n i o ­ wych, o g ó l n o p o l s k i c h zebrań, o n a s t ę p u j ą c y m programie:

po-- 2 84 po-- łowię X I X wieku"

G. B o r k o wsk a (IBL) - "Mowa postaci w dobie k r y z y s u (na p r z y k ł a d z i e » B r a c i « E l izy Orzes z k o w e j ) "

0. M a c i e j e w s k i (iBL) - Koncepcja i plan prac b a d a w ­ czych P r a c o w n i P o z y t y w i z m u

11 V 1981: B. S karga (iFiS P A N ) - " P r z y r o d o z n a w s t w o a f i l o z o ­ fia w ep oce p ozy tywiz mu"

M. P ł a c h e c k i ( i B L ) - " M a k r o społeczna sytuacja k o m u ­ niko w a n ia w d o bi e n i e w o l i (Królestwo Polskie po 1 8 6 4 r.)"

S. Fr y b es ( U W ) - "Hie rarchia pro b l e m ó w p o l s k i e g o pozytyw iz mu"

T. B u j n l c k l ( UŚ1.) - "L ogiczna w y o b r a ź n i a i » a n a l o ­ g i c z n y dar odt wa r z a n i a « . Sienkie w i c z o w s k a ob ro n a p o w i e ś c i h ist orycz nej "

7 X II 1981: D y s k u s j a nad ksią żkę "F ilozofia i myśl sp ołecz na w l atach 1 865-95", w y b . , oprać, i w s t ę p A. H o c h f e l d o - wej 1 B. S k a r g i - w p r o w a d z e n i e 0. K u l c z y c k a - S a l o n i ( U W ) i 0. M a c i e j e w a k i (IBL)

K. K ł o s ińs ka ( uśl.) - "Powieść w p i r w a z e j o s o b i e osta t n i ej d e k a d y X I X w i e k u (z p r o b l e m ó w ś w i a d o m o ś c i l i t e r a c k i e j )"

A. T u s z y ń s k a (IS P A N ) - "Warszawska publ i c z n o ś ć t e a t r a l n a II p o ł owy X IX wieku".

W 1982 r. w z w i ą z k u ze sta nem w o j e n n y m z e b r a ń nie o r g a n i z o ­ wano, n a j b l i ż s z e pl a nuje się na s t y c z e ń 1983 r. W dniach 18-20 m arca 1983 o d b ę d z i e się n atomi ast sesja naukowa p r z y g o t o w y w a n a od dł u ż s z e g o cza s u p r zez z e s p ó ł p o z y t y w i z m u IBL w s p ó l n i e z Z a ­ k ł a d e m L i t e r a t u r y P or oma n t y c z n e j I nstytutu L i t e r a t u r y i K u l t u r y Polskiej U n i w e r s y t e t u śląskie go, dot y c z ą c a p r o blemu "Prz eło mu m n t y p o z y t y w i a t y c z n e g o w l ite r a t u r z e polskiej". ( R e f e r a t y i

dys-- 285

-kusja będę w y d a n e w p o s t a c i osobnej księżki.)

Poza p r z y g o t o w y w a n i e m zebra ń i w s p o m nianej wyżej k o n f e r e n ­ cji z e s p ó ł p r z y s t ę p i ł do o p r a c o w a n i a tomu z b i o r o w e g o przynos zę- cego p r ó b y n owych prz ekr ojów, s y n t e t y z u j ę c y c h p r o b l e m a t y k ę his- j ry c z n o- i a o c j o l o g i c z n o ł i t e r a c k ę o k resu p o z y t y w i z m u w l i ter a­ t u rz e polskiej. P r o w a d z o n e sę t a kże i n d y w i d u a l n e pra ce w z a k r e ­ sie l i t e r a t u r y II p o ł o w y X IX wieku.

Oprać.

doc. dr hab. J a n u s z M a c i e j e w s k i dr M a r i a n Płachecki

P RA C O W N I A HISTORII LITERATURY OKRESU MŁODEJ POLSKI / 1 9 8 1 - 1 9 8 2 /

N i e d a wn a p r e z e nt ac ja P r a c o w n i H i s torii L i t e r a t u r y Okr e s u

i

Młodej P o l s k i IBL PAN na łamach " B i u l e t y n u Polonistyc zne go" z w a l ni a a u t o r a nini ejs ze j relacji z o b o w i ę z k u szcze g ó ł o w e g o p r z e d s t a w i e n i a p l a n ó w i prac tego zespołu. T o t e ż uwagi poniż sze d o t y c z ę tylko z m i a n z a s z ł y c h w d w u latach ost a t n i c h i sy tuacj i a k t u a l n e j .

W g r o n i e P r a c owni za b r a k ł o w o s t a t n i m roku dra hab. 3.0. Lipskiego, k t ó r y po a r e s z t o w a n i u w g r u d n i u 1981 - w marcu 1982 r. z m o c y u s t a w y u t r a c i ł status pra c o w n i k a Instytutu Badań Lite­ rackich PAN. Dr hab. Lipski p o z o s t a w i ł nie u k o ńczone prace, k t ó ­ re - jako k o l e j n e t omy w i ę k s z y c h p r z e d s i ę w z i ę ć nauk owych (III tom m o n o g r a f i i k a s p r o w i c z o w s k i e j , VI i n a s tępne tomy "Pism ze­ b r a n y c h ” Kasprowicza) - nadal p o z o s t a j ę w planach Pracowni. Ich k o n t y n u a c j a i u k o ń c z e n i e zależę od dalszych l o s ó w autora. Dr A. Ł e m p i c k a z a k o ń c z y ł a p r a c ę w I n stytucie, p r z e c h o d z ę c na e m e r y t u ­

286

-rę. W d z i a ł a l n o ś c i P r a cowni nie u c z e s t n i c z y ł dr hab. 3. Prokop, k o r z y s t a j ą c y z u rlopu b e z p ł a t n e g o i p r o w a d z ą c y w y k ł a d y na uni­ w e r s y t e c i e w Turynie. W roku 1982 mgr 3. Z i e l i ń s k i uz y s k a ł sto­ p i e ń doktora.

W z a k r e s i e p l a n ó w i n d y w i d u a l n y c h u k o ń czone z o s t a ł y prace n a s t ę p u j ą c e : " P r o b l e m y po w i e ś c i a u t o b i o g r a f i c z n e j p r z e ł o m u X IX i XX w i e k u ” (3. Z i e l iński; rozprawa d oktorska); "Poezje" B o g u sława A d a m o w i c z a (edycja; 3. Z ie liń ski); "Ofiara królewny" Jana L e m a ń ­ s k i e g o ( w s t ę p i k o m e n t a r z do wydania; M. Puchalska). Uk azała się d r u k i e m k s iążka z b i oro wa " S t a n i s ł a w Przybyszewski. W 50 roczni cę z g o n u pisarza" ( W r o c ł a w 19 82) pod red.-H. F i l i p kowskie j ( s p r a w u ­ jącej o p i e k ę r e d a kcyjną nad tomem tym już spoza I BL PAN, w któ­ rym p r z e s t a ł a p r a c o w ać w p a ź d z i e r n i k u 1979 r.). W y s z e d ł spod p r a s y w y b ó r "Dzi e n n i ków " S t e fan a Ż e r o m s k i e g o w serii Bib l i o t e k a N a r o d o w a ( W r o c ł a w 1980, oprać. J. Kądziela).

Na p r o ś b ę a u t o r ó w w y c o f a n o z planu p r a c y tematy: "Wybór no ­ wel, o p o w i a d a ń i reportaży" W ł a d y s ł a w a Stan i s ł a w a Reymonta ( M. P u c h a l s k a ) i “3. R u s kin i Młoda Polska" ( R. Zimand). W o be c z a ­ t w i e r d z e n i a w c z e r w c u 1981 r. h a b i l i t a c j i dra 3.3. Lipski ego ( p r z e p r o w a d z o n e j w roku 19 75) s k r e ś l o n y z o s t a ł również a l t e r n a ­ t y w n y temat jego r o z p r a w y hab i l i t a c y j n e j : " M o d e r n i z m polski jako prąd w i e l o n u r t o w y " . Do p lan ó w w p r o w a d z o n o "Wybór poezji" Jana L e chonia, p r z e z n a c z o n y do B i b l i o t e k i Narodowej ( R. Loth; praca na u k ończeniu).

W z a k r e s i e z e s p o ł o w y c h in i c j a t y w Pr a c o w n i z o r g a n i z o w a n a z o ­ s tała t r z y dn i o w a k o n f e r e n c l a naukowa " ś w i a domość lit e r a c k o - e s t e - t y c z n a i k ul t u r a l n a Młodej Polski" ( W a r s z a w a - P ł o c k 18-2 0 maja

o

1981 r . , w s p ó l n i e z T o w a r z y s t w e m Na u k o w y m Płockim) . Z akoń czo no p r o w a d z o n y od 1975 roku cyk l z e b r a ń s e m i n aryjnych, p oświę con ych s t u d i o m p o r ó w n a w c z y m nad m o der niz mem. W ciągu sz e ś c i u lat i st ­

ni e n i a tego s e m i n a r i u m - k i e r o w a n e g o przez doc. R. Zimanda - o d ­ b y ł o s ię 29 s p o t k a ń d y s k u sy j ny ch. Na jego miejsce p o w ołano do ż y c i a n o w y cykl s e m i n a r y j n y pt. "Lektury", w k t ó rego progr ami e p r z e w i d z i a n e są d y s k u s j e nad p o s z c z e g ó l n y m i u t w orami z okr e s u M ł o d e j P olaki i w a ż n i e j s z y m i o p r a c o w a n i a m i d o t y c z ą c y m i epoki. I n i c j a t o r e m i k i e r o w n i k i e m s e m i n a r i u m jest doc. Zimand. Dwa p i e r w s z e sp o t k a n i a (26 czerw ca i 12 listopada 198 2 r.) p o ś w i ę c o ­ ne b y ł y d y s k u s j i nad n a s t ę p u j ą c y m i powieściami: 1) "Stara z i e ­ mia" 0. Ż u ł a w s k i e g o i "Żela zna s t o p a ” 3. Londona (z zaga j e n i e m R. Z i manda); 2) " P ł o mie nie" S. B r z o z o w s k i e g o i " D z i e c i ” B. P ru­ sa (z z a g a j e n i e m 0. W alc a).

Prace z e s p o ł u m ł o d o p o l s k i e g o stanowią k o n t y n u a c j ę tych k i e ­ ru n k ó w badań, k t ó r e z o s t a ł y p r z e d s t a w i o n e we w s p o m n i a n y m na w w s t ę p i e o m ó w i e n i u d z i a ł a l n o ś c i i p r o filu Pracowni.

1 Zob. BP 198 0 z. 4. 2 Zob. BP 198 2 z. 3/4.

s Doc. dr hab. Roman Loth

PRACOWNIA BADAŃ K U L TURY LITERACKIEJ

P r acownia B a d a ń K u l t u r y Literackiej IBL powstała w 1968 r. Jej o r g a n i z a t o r e m i w i e l o l e t n i m k i e r o w n i k i e m był prof. dr Stefan Żółkiewski. W skł a d z e s p o ł u n a u k o w e g o obecnie wchod zę: prof. dr S. Żółkiewski, doc. dr hab. K. Dmitruk, dr M. Hopfinger, mgr 3. Kordys, dr 3. Lalewicz, dr P. Stasiński, mgr M. S taszewska, doc. dr hab. 3. S t r a d e c k i , m gr M. Zaleski. W roku 1975 zmarła dr K a mi l a Ru d zińska, z a t r u d n i o n a w I n s t ytucie B a dań L i t e ra cki ch od 1965 roku. Do c h w i l i p r z e jś cia na eme r y t u r ę (tj. do grudnia 1980 r.) c z ł o n k i e m z e s p o ł u była również doc. dr E. Korzeniewska. Po

288

-p r z e jś c i u na e m e r y t u r ę -prof. dra S. Ż ó ł k i e w s k i e g o w c z e r w c u 1981 r. k i er o w n i k i e m P r a c o w n i z o s t a ł K. Dmitruk.

P o w o ł an i e P r a c o wni miało na celu u t w o r z e n i e w IBL ośr odk a bad a ń i n t e r d y s c y p l i n a r ny c h , w i ę ż ę c y c h p o s z c z e g ó l n e d z i e d z i n y li­ te r at u r o z n a w s t w a z r ozmaitymi d y s c y p l i n a m i h u m a n i s t y c z n y m i i prz y r o dn i cz y m i . W p l anach n a u ko wych z e s p o ł u od p o c z ą t k u s z c z e ­ gólną p o z yc j ę z a j m o w a ł y p r o b l e m y teorii i n f o r m a c j i i c y b e r n e t y ­ ki, so c j o l o g i i i a n t r o p o l o g i i (etnologii), l i n g w i s t y k i i p s y c h o ­ logii społecznej, h i s t o r i i i teorii sztuki. Dla p o d e j m o w a n y c h bad a ń na j w i ę k s z e z n a c z e n i e m i a ły p r o p o z y c j e m e t o d o l o g i c z n e i k o n c ep c j e t e o r e t y c z n e w s p ó ł c z e s n e g o j ę z y k o z n a w s t w a oraz s e m i o t y ­ ki. I n t e r d y s c y p l i n a r ne z a i n t e r e s o w a n i a c z ł o n k ó w z e s p o ł u z y s k a ł y w ten sposób dość j e d n o l i t ą p od s t a w ę e p i s t e m o l o g i c z n ą , u m o ż l i ­ w i a j ą c tym samym reali zac ję w i e l u p r z e d s i ę w z i ę ć z biorow ych .

Z różnych w z g l ę d ó w tr udn o jest tu mówić o takim p o z i omi e zi n t e g r o w a n i a g r u p y badaczy. Jaki z w y k l i ś m y p r z y p i s y w a ć tzw. “ szkołom". N i e w ą t p l i w i e jedna k o s o b owość naukowa p r o fe sora Żół­ k i e w s k i e g o o d e g r a ł a w a ż n ą rolę w u k s z t a ł t o w a n i u o b e c n e g o c h a r a k ­ teru i p ro g r a m u Pracowni. Z e s p ó ł na ogół w i e r n i e t o w a r z y s z y ł po ­ s z u k i w a n i o m Prof e s o r a, z jego prac c z e rpał i nspiracj e, d z i e l i ł z nim j ę z y k o w e na w y k i i t e r m i n o l o g i c z n e pomysły. W i ę k s z o ś ć p o d s t a ­ w o w y c h k a t e g o r i i i pojęć u ż y wan ych dotąd w na s z y c h b a d a n i a c h da ­

łoby się z a p e w n e b e z p o ś r e d n i o w y w i e ś ć z ks i ą ż e k i a r t y k u ł ó w S. Żó ł k i ewskiego. Na uwagę z a s ł u g u j e przede w s z y s t k i m samo w y o d ­ rębni en i e p r z e d m i o t u b a dań - k u l t u r y l iterackiej - i p o d s tawo we w y p o s a ż e n i e m e t o d o l o g i c z n e tej dziedziny. W y d a j e się również, iż w s p ó l n ą w ł a s n o ś c i ą s t a ł y się także niektóre k o n k r e t n e n a s t a w i e ­ nia i f a s c y n a c j e P r ofesora: ni echęć do e k s p r e s y j n y c h i językopo- d o b n y c h t e orii kultury, k r y t y c z n y s t o sunek do i d i o g r a f i c z n y c h p o c z yn a ń w ba d a n i a c h tzw. życia l i terackiego, z a i n t e r e s o w a n i a

s p o ł e c z n y m i a s p e k t a m i b a d a n y c h z j a wisk i ich ko m u n i k a c y j n ą n a ­ turą.

Dość w c z e ś n i e w y ł o n i ł y się i n a b r a ł y o r g a n i z a c y j n e g o k s z t a ł t u p o d s t a w o w e formy d z i a ł a l n o ś c i Pracowni. Oprócz prac in­ d y w i d u a l n y c h i z b i o r o w y c h p r z e d s i ę w z i ę ć w y d a w n i c z y c h (piszem y o n i c h o s o bn o ) b y ł y to:

- K o n w e r s a t o r i u m p o ś w i ę c o n e gł ó w n y m z a g a d n i e n i o m teorii i h i s t o r i i kultury, m e to d o l o g i i bada ń w s p ó ł c z e s n e j huma n i s t y k i i w y b r a n y m p r o b l e m o m l i t e r a t u r y X X wieku. K o n w e r s a t o r i u m miał o z a ­ się g o g ó l n o p o ls k i , u c z e s t n i c z y ł y w nim o s oby o różnych p r o f e s j o ­ n a l n y c h s p e c j a l n o ś c i a c h i rozmai tych o r i e n t a c j a c h badawczych;

- K o n f e r e n c j e naukowe. T e m a t y p o s z c z e g ó l n y c h sesji d o t y c z y ­ ły m.in.: w s p ó ł c z e s n e j k u l t u r y literackiej (1970), s połec zny ch f u n kcji t ekstów l i t e r a c k i c h i p o z a l i t e r a c k i c h (1973), życia li­ t e r a c ki e go w P olsce lat 18 63- 1973 (1974), społ e c z n y c h u w a r u n k o ­ w a ń i n s t y t u c j o n a l n y c h życia l i t e r a c k i e g o (1977), p r o b l e m ó w p u ­ b l i c z n o ś c i l iterackiej (1979), relacji z a c h o d z ą c y c h m i ę d z y k u l ­ turą i l i te r a t u r ą (l980);

- W sp ó ł p r a c a z innymi p l a c ó w k a m i naukowymi. Zespół Prac own i u c z e s t n i c z y ł w w i e l u z a d a n i a c h bada wczych p o d e j m o w a n y c h w s p ó l n i e przez IBL i inne i n s t yt ucj e naukowe. Wy m i e n i ć tu można np. refe­ raty S. Żó ł k i e w s k i e go, K. Dmitruka, 0. Lalewicza, P. S t a s i ń s k i e ­ go na k o n f e r e n c j a c h t e o r e t y c z n o l i t e r a c k i c h or g a n i z o w a n y c h przez P r a c o w n i ę P oe tyki H i s t o rycz nej al b o u d z i a ł w sesjach naukowych I n s t y tu t u S z t u k i ( M. Hopf inger, K. Dmitruk). M i e s z c z ą się tutaj również w y s t ą p i e n i a c z ł o n k ó w naszej Pr a c o w n i na ko n f e r e n c j a c h i z j a z d a c h m i ę d z y n a r o d o w y c h w NRD, C z e c h o s ł o w a c j i , ZSRR, Francji i W ł o s z e c h

(s.

290

-k o a p a r a t y e t y c z n y c h p r o w a d z o n y c h p r z e z S ł o w a c -k ą A -k a d e m i ę Nau-k. Istotną rolę w p l a nach n a u k o w y c h P r a c o w n i odgrywa w s p ó ł p r a c a z k r a j o wy m i z e s p o ł a m i u n i w e r s y t e c k i m i o r a z i n s t y t u t a m i r e s o r towy mi (np. z I n s t y t u t e m K u l t u r y c z y I n s t y t u t e m Ks i ą ż k i i C z y t e l n i c t w a BN);

- P r a c e d o k u m e ntacy jne . W 1970 r. p o d jęto s z e ro ko z a k r o j o n y p r o g ra m prac d o k u m e n t a c y j n y c h , z m i e r z a j ą c y c h do s t w o r z e n i a k a r ­ toteki m a t e r i a ł ó w p o ś w i ę c o n y c h polskiej k u l t u r z e l iter ack iej XX wieku. Prac e te, k i e r o w a n e p r zez S. Ż ó ł k i e w s k i e g o 1 3. S t r a d e c - kiego, d o t y c z y ł y i n s t y t u c j i z a w o d u pisarza, kultu l i t e r a t u r y (nagród literackich) , a u d y c j i l i t e r a c k i c h w Po l s k i m Radio oraz

p r z e k ł a d ó w l i t e r a t u r obc ych na Jęz yk polski;

- U d z i a ł w o r g a n i z a c j i i k o o r d y n o w a n i u badań nad ż y c i e m l i te r ackim. Z e s p ó ł Pr a c o w n i (S. Ż ółkiewski, E. K o r z e n i e w s k a , 3. S trad e ck i , K. Dmitruk) u c z e s t n i c z y ł w w i e l u p r z e d s i ę w z i ę c i a c h n a uk o wy c h i o r g a n i z a c y j n y c h K o m i s j i do B a dań Życia Liter ack iego, utworzonej p r z y K o m i t e c i e Nauk o L i t e r a t u r z e Polskiej PAN

( wspólne z e b r a n i a naukowe, k o n f e rencje, ekspertyzy, h o s p i t a c j e i k o n s u l t ac j e ) . O b e c n i e pra ce te rozwija S. Ż ó ł k iewski, p e ł n i ą c y fu nkcje k o o r d y n a t o r a tej g r u p y t e m a t ycznej w ramach probl§mii w ę ­ z ł o w e g o 11.1 - "Polaka kul tura narodowa, jej t e n d encj e rozw ojo we i p e r c e p c j a " •

U w z g l ę d n i a j ą c głów ne k i e r u n k i d z i a ł a l n o ś c i naukowej i o r g a ­ niza cy j ne j P r a c o w n i B a dań K u l t u r y Literackiej, można p owiedzieć, że pr z e w a ż a ł o w nich d ot y c h c z a s z a i n t e r e s o w a n i e p r o cesam i g l o ­ ba l ny m i nad z j a w i s k a m i i n d y w i dual nymi, s p r a w y o d b i o r u tekstów k u l t u r y z a j ę ł y w ięcej m iejsca niż p r o b l e m y twórczości, p r o c e s y d ł u g i e g o trwania i ś r e d niego z a s i ę g u z d o m i n o w a ł y histo rie w y d a ­

rzeniowe, n o m o t e t y c z n y c h a r a k t e r p o d e j m o w a n y c h zag a d n i e ń g ó r o w a ł nad i d i o g r a f i c z n y m i opracowaniami. Na c z oło w y s u n ę ł y się kw est ie

291

-m i ejsca l i t e r a t u r y w sys te-mie kultury, p r o b l e -m y w i e l o s y s t e -m o w o ś - ci i w i e l o k o d o w o ś c i tekstów, s p r a w y i n s t ytucji k o m u n i k a c j i lite­ rackiej i p u b l i c z n oś ci, w r e s z c i e w y b r a n e zaga d n i e n i a lit e r a t u r y polskiej XX w i e k u (skamander. A wan garda).

Pl a n y n a u k o w e o p r a c o w y w a n e na lata n a j b l i ż s z e przew idu ją k o nt y n u o w a n i e d o t y c h c z a s o w y c h form d z i a ł a l n o ś c i Pracowni, wra z z z a c h o w a n i e m p o d s t a w o w y c h p o w i ą z a ń k o o p e r acyjnych. Fun k c j o n u j e n adal k o n w er s a t o r i um, p r z y g o t o w u j e się kolejne konferencje. T e ­ matyka n a j b l i ż s z y c h k o n w e r s a t o r i ó w obe j m o w a ć będzie w y b r a n e p r o b l e m y s o c j o l i n g w i s t y k i , psyc h o l i n g w i s t y k i, n e u r o l i n g w i s t y k i i p s yc h o analizy. Dwie k o n f e r e n c j e (listopad 1 984 i kwiec ień 1985) p o ś w i ę c o n e będą nowym k i e r u n k o m rozwoju humanist yki.

S z c z e g ó ł o w y p r o gra m b a dań o b e j m u j e n a s t ę p u j ą c e p r o b l e m y ( p odane tu w s f o r m u ł o w a n i a c h roboczych):

- Gł ó wn e p r o b l e m y k u l t u r y lite rac kiej c z a s ó w n o w o żytn ych ( S. Żółkiewski),

- W p r o w a d z e n i e do teo rii i h i s t o r i i p u b l i c z n o ś c i l iterackiej ( K. Dmitruk),

- Z agadnienia relacji i n t e r s e m i o t y c z n y c h m i ę d z y sferą k u lt ury a u d i ow i z u a l n e j i sferą k u l t u r y literackiej ( M. Hopfinger), - Zagadnienia h i s t o r i i fabuł (j. Kordys),

- D i a ch r o n i c z n e p r o b l e m y recepcji (j. Lalewicz),

- P roblemy życia l i t e r a c k i e g o lat m i ę d z y w o j e n n y c h (3. Stradecki), - Literatura w k o n t e k ś c i e m a s o w e g o k o m u n i k o w a n i a ( P. Sta siński), - Wy b r an e p r o b l e m y l i t e r a t u r y i k u l t u r y X X w i e k u ( M. Zaleski).