Zmarli : Jadwiga Kucianka, Leon Płoszewski.

Zmarli : Jadwiga Kucianka, Leon

Płoszewski.

Biuletyn Polonistyczny 13/39, 106-111

Na zakończenie tej krótkiej relacji nie można pominąć wielu ciepłych, słów dla organizatorów Zjazdu - działaczy Od­ działu Piotrkowskiego Towarzystwa, z drem Michałem Fidelu- sem na czele. Piotrkowianie wytworzyli atmosferę prawdziwie staropolskiej gościnności i serdeczności. Działacze tamtej­ szego Oddziału Towarzystwa wciągnęli do współpracy przed­ stawicieli lokalnych władz partyjnych, "zarazili" swym za­ pałem prezesa piotrkowskiego oddziału PTTK,który oprowadzał przybyłych gości po mieście oraz był przewodnikiem w nie­ dzielnej /4- X/ wycieczce do Polichna, Wolborza i Sulejowa. Nie zabrakło i innych atrakcji: wieczór na zamku/2 X/,zwie­ dzanie huty szkła "Hortensja" /3 X/.

Mgr Marek Tumanowicz

ZMARLI

JADWIGA KUCIANIjĄ (11X1924 — 4 m 1970)

Tragicznie zmarła dr Jadwiga Kucianka pochodziła z ro­ dziny robotniczej. Należała do grona - wcale nie tak licz­ nego - rodzimej śląskiej inteligencji humanistycznej, wyk­ ształconej już w okresie powojennym.

Naukę gimnazjalną podjęła wprawdzie już w r. 193S? ale rychło musiała ją przerwać z powodu wojny.W latach 194-2-194-3 przebywała na robotach przymusowych w Niemczech, gdzie pra­ cowała w fabryce sprzętu wojennego. Udało jej się jakoś stam­ tąd wydostać i już- do końca wojny spokojnie przetrwała w ro­ dzinnym Chorzowie.

Po wojnie szybko uzupełniła wykształcenie średnie,uzys­ kując maturę w czerwcu 194-6. Zaraz też podjęła studia polo­ nistyczne, które zakończyła magisterium w czerwcu

1950

W latach 1950-1952 mgr Jadwiga Kucianka była nauczyciel­ ką języka polskiego w Zasadniczej Szkole Zawodowej w

Mysło-- 107

-wicach., po czym od 1 XI 1952 do 1 X 1966 r. pracowała w Bi­ bliotece Śląskiej w Katowicach, przechodząc różne szczeble i działy pracy bibliotecznej. Od 1 III 1958 do 28 II 1959, w okresie bezpłatnego urlopu naukowego, zajmowała się śląskim pisarstwem samorodnym.

Pod koniec r. 1961 zgłosiła się na seminarium doktoran­ ckie zorganizowane przez Katedrę Bibliotekoznawstwa Uniwer­ sytetu Wrocławskiego, skąd jednak rychło, bo już z począt­ kiem r.

1962

1 X 1966 dr Jadwiga Kucianka została powołana na stano­ wisko adiunkta w Katedrze Historii Literatury Polskiej WSP w Katowicach, gdzie była zamiłowanym i pełnym życzliwości dla młodzieży studenckiej pedagogiem.

Rozprawę pt. "Ligoniowej spuścizny niesłuszne pomnożenie" należy uznać za debiut naukowy J.Kucianki.W latach 1963-'1970 opublikowała szereg rozpraw oraz najważniejszą swą pracę,an­ tologię pt. "Śląscy pisarze ludowi /1800-1914-/"»Wrocław 1963, którą poprzedziła obszernym wstępem, będącym podsumowaniem wieloletnich badań. Z inspiracji prof• S.Pigonia podjęła J. Kucianka nowy temat przewidziany jako rozprawa habilitacyj­ na: "Obraz Śląska w oczach podróżników polskich XVIII i XIX w.". Pierwsze artykuły na ten temat przekazała do druku na przełomie lat 1969-1970. Jak widać z opublikowanych i ukazu­

jących się jeszcze artykułów, rozprawa zapowiadała się bar­ dzo interesująco i odsłoniłaby zapewne wiele niezwykle cen­ nych świadectw polskości tych ziem.

Dr Adam Jarosz Uniwersytet śląski

LEON PŁOSZEWSKI

(12 v m 1890 — 9 v n 1970)

9 lipca 1970 r. zmarł w Krakowie prof.dr Leon Płoszewski, historyk literatury, znakomity badacz twórczości Mickiewicza

i tWyspiańskiego, wybitny wydawca, który całe niemal życie poświęcił żmudnym pracom edytorskim.

Urodził się 12 sierpnia 1890 r. w Krakowie.W 1.1908-1912 studiował na Wydziale Filozoficznym UJ polonistykę i romani- stykę. Studia z zakresu literatury i języka francuskiego u­ zupełniał w latach 1913/1914 na Uniwersytecie w Grenoble i na Faculté des Lettres w Sorbonie. W maju 1916 r. złożył egza­ min na nauczyciela szkół średnich.

Pracę nauczycielską rozpoczął w r. 1915 w polskim gim­ nazjum w Orłowej na Śląsku Cieszyńskim, po czym uczył kolej­ no w Krakowie, w Żywcu, a od 1919 r. aż do wybuchu wojny - w Warszawie. Brał również żywy udział w organizacyjnej dzia­ łalności nauczycielskiej, służąc swymi doświadczeniami szer­ szym kręgom polonistów. W 1. 1925-1931 był członkiem redak­ cji "Przeglądu Pedagogicznego” , w 1931-1934 redagował dział informacyjno-iiteracki w czasopiśmie "Polonista”, a kiedy w r. 1937 powstało Towarzystwo PolDnistów R.P. - został jego prezesem. Współpracował również z Wielką Biblioteką, przygo­ towującą teksty do użytku nauczycieli i uczniów szkół śred­ nich /tu wydał "Wesele” Wyspiańskiego i “Balladynę” Słowac­ kiego/.

Praca i działalność nauczycielska pochłaniała prof. Pło- szewskiemu wiele czasu, niemniej od samego początku starał się pogodzić z nią pracę naukowoliteracką. Studiując na UJ polonistykę i romanistykę, myślał początkowo o pracach kompa- ratystyczoychï debiutował rozprawką "Trembecki jako tłumacz Tassa” /"Pamiętnik Literacki" 1912/. Wykłady prof. I.Chrza - nowskiego o "Prelekcjach” Mickiewicza skierowały jednak jego zainteresowania na inny temat i epokę. Odtąd Mickiewicz,póź­ niej także Wyspiański, skupią na sobie cały ogromny trud ba­ dań Profesora, prowadzonych wytrwale aż do ostatnich chwil życia.

Badania nad ideologią "Prelekcji” na tle ówczesnych kie­ runków umysłowych i społecznych rozpoczął prof. L.Płoszewski już w czasie studiów w Paryżu w

1

1925

Redak-- 109

-cyjny fczw. Wydania Sejmowego "Dzieł" Mickiewicza zlecił mu opracowanie krytyczne "Prelekcji". Praca nad rekonstrukcją tekstu wykładów Mickiewicza w College de France przedstawia­ ła szczególne trudności i wymagała długotrwałych, poszukiwań archiwalnych w kraju i za granicą. Płoszewski odnalazł, zeb­ rał i przebadał wszystkie dostępne przekazy i po zestawieniu ich z dotychczasowymi wydaniami dokonał restytucji i rekon­ strukcji francuskiego tekstu "Prelekcji", po czym tekst ten przetłumaczył. Przygotował też szczegółowy komentarz naukowy i zebrał - w czasie kilkakrotnych pobytów we Francji - ma­ teriały do planowanego studium o "Prelekcjach". W wydaniu Sejmowym ukazał się tylko jeden tom "Prelekcji",tom IX/1955/, obejmujący kurs II; w sierpniu 1939 r. dobiegał końca druk kursu I. Odbite arkusze spłonęły w czasie wojny, ocalał tyl­ ko jeden pełny egzemplarz u Stanisława Pigonia.W piwnicy spa­ lonego domu, w którym mieszkał Płoszewski w czasie wojny, u­ ratowały się materiały do kursów następnych: zrekonstruowany tekst francuski i komentarze.

Równolegle z'pracami nad Mickiewiczem prowadził Płoszew­ ski już przed wojną badania nad twórczością Wyspiańskiego. Pierwszym sygnałem tego drugiego "umiłowania" było opracowa­ nie "Wesela" dla Wielkiej Biblioteki /1928/, po czym Biblio­ teka Polska zaproponowała Płoszewskiemu opracowanie końco­ wych tomów zbiorowego wydania "Dzieł" S. Wyspiańskiego/t .VI- -VIII, Warszawa 1931-1932/. Z pracy nad wydaniem powstała rc prawa "Fragmenty dramatyczne Stanisława Wyspiańskiego"; na jej podstawie uzyskał w r.

1932

Dzieląc czas między szkołę i szeroko pojęty "warsztat edytorski’*! interesował się Profesor żywo wszelkimi przejawa­ mi życia kulturalnego i naukowego, toteż rychło* w r.

1929

-członkiem-korespondentem Wydziału I Towarzystwa Naukowego War­ szawskiego. Sam był jednym z inicjatorów i organizatorów Klu­ bu Licerackiego i Naukowego /tzw. KLiN/.

Wojnę przeżył Leon Płoszewski w Warszawie, biorąc udział w tajnym nauczaniu. Po wojnie osiadł w Krakowie, próbując od­ budować swój zniszczony warsztat pracy.

25

W r. 1956 Leon Płoszewski został mianowany samodzielcęrm pracownikiem naukowym Instytutu Badań Literackich PAN, od 1 VII 1957 - jako profesor nadzwyczajny.

Lata następne poświęcił całkowicie pracom nad wydaniem "Dzieł zebranych" Stanisława Wyspiańskiego,przygotowaniem wy­ dania jego korespondencji i wspomnień o Wyspiańskim.

Wydanie "Dzieł" Wyspiańskiego zostało ukończone w 1966 r. 14 tomów obejmuje całą dostępną spuściznę literacką pisarza. W komentarzu znajdzie czytelnik szczegółowe dane o wydaniach, rękopisach, fragmenty listów Wyspiańskiego o danym utworze itd.

111

-Ostatnią pracą, którą Płoszewski częściowo zdążył jesz­ cze oddać do druku, są dwa tomy "Wspomnień współczesnych o Wyspiańskim". Nad korektami tekstu i opracowywaniem komen­

tarza do tomu II zastała Go choroba. Trwała krótko. A tyle jest jeszcze do zrobienia! W niezliczonych teczkach jego ar­ chiwum pozostały przede wszystkim cztery tomy listów Wys­ piańskiego, przygotowane niemal w całości i do druku; tam, gdzie nie zdążył opracować komentarzy, pozostawił zebrane do nich materiały - uporządkowane tak, że będzie można tę pra­ cę dokończyć idąc śladami wytyczonymi przez niego samego.

Całe życie służył swoim dorobkiem każdemu, kto się do Hiego zwrócił o pomoc. Nie dość na tym: sam pamiętał o pra­ cach prowadzonych przez innych, służył radą, notował każdy szczegół mogący się komuś innemu przydać. Warsztat,który po­ zostawił - właśnie w tych licznych teczkach,kartotekach,wy­ pisach - będzie służył dalej niejednemu poloniście.

Dr Krystyna Czajkowska Instytut Badań Literackich

MATERIAŁY NADESŁANE

- Bimonthly Rewiew of Scientific Publications.Warszawa 1970, nry 1/51/,

2

52

Sditorial Committee: J.Barbag, E.Czetwertyński, T.Jaczew­ ski, B.Neuman, S.Treugutt, T.Żeligowski.

Polish Academy of Sciences. Distribution Centre for Scien­ tific Publications. Editorial Office: Warszawa,Pałac Kul­ tury i Nauki, XVI piętro.

z

- Biuletyn Informacyjny Studiów z Dziejów Stosunków Polsko­ -Radzieckich. Rok V, nr 19: Warszawa,lipiec-wrzesień 1970. Redaguje: Komitet Redakcyjny. Warszawa, Pałac Kultury i Nauki, pok. 2014. Zakład Historii Stosunków Polsko-Ra­ dzieckich.