Zmarli

Ksenia Kostenicz

Zmarli

Biuletyn Polonistyczny 12/34, 141-145

p a t r z e n i e i c h w k o m e n ta rz e , w stę p y , przygotow yw anie r e c e n z j i w ew nętrznych i t p .

H is to r y c y l i t e r a t u r y p o l s k i e j I n s t y t u t u p rz y g o to w a li s p o rą i l o ś ć h a s e ł d o ty c z ą c y c h l i t e r a t u r y p o l s k i e j do ’'W ie lk ie j Ency­ k l o p e d i i R a d z i e c k i e j " , "M ałej E n c y k lo p e d ii R a d z ie c k ie j" o raz "M ałej E n c y k lo p e d ii L i t e r a c k i e j " . Z am ieszczane są ró w nież s y s ­ te m a ty c z n ie k r ó t k i e r e c e n z je i c h a u to r s tw a z b ie ż ą c y c h p o ls k ic h p u b l i k a c j i l i t e r a c k i c h i naukowych w " B iu le ty n ie B ib lio te k i L i ­ t e r a t u r Z a g ra n ic z n y c h " / " L i t e r a t u r a P ię k n a za G r a n ic ą " /.

O becnie w D z ia le L i t e r a t u r S ło w ia ń s k ic h I n s t y t u t u S ło w ia - noznaw stw a p rz e w id u je s i ę d a ls z e r o z s z e r z e n ie - w porów naniu z okresem u b ieg ły m - badań nad problem am i h i s t o r i i l i t e r a t u r y p o l s k i e j . B ę d z ie ró w n ież kontynuow ana i r o z s z e r z a n a w sp ó łp ra c a z naukowymi placów kam i P o l s k i , w tym ta k ż e z I n s ty tu te m Badań L i t e r a c k i c h PAN.

Tam ara A gapkina

I n s t y t u t Słow ianoznaw stw a AIT ZSRR

3 . ZMARLI JÓZEF SFÍTKOT/SKI 13 X 1907 - 3 X 1968

Urodzony w d n iu 1 3 p a ź d z ie rn ik a 1907 r . w p o d k rak o w sk ie j ■wsi Kaszo?;, w r o d z i n i e m a ło ro ln y c h , od ro k u I9I 9 p o b ie r a ł nau­

kę w gim nazjum w K rakow ie, u z y s k u ją c m atu rę w r o k u I928.S tu d ia w z a k r e s i e f i l o l o g i i p o l s k i e j odbywał w l a t a c h 1923-1934 w U- n i w e r s y t e c i e J a g ie llo ń s k im pod k ie ru n k ie m S te f a n a Kołaczkow­ s k ie g o . Z k o l e i , uzyskaw szy sty p en d iu m k r a jo w e , s tu d io w a ł /w r . a k a d , 1 9 5 4 /3 5 / f i l o z o f i ę i e s te t y k ę w U n iw e rs y te c ie Warszaw­ sk im . ľ/ г е s a c ie , ja k o s ty p e n d y s ta Funduszu K u ltu ry N arodow ej, p rze b y w ał p rz e z o k re s p ó łro c z n y w N iem czech i we F r a n c j i .

'ii l a t a c h 957—^939 p e ł n i ł obow iązki a s y s t e n t a przy K ated­ r z e H i s t o r i i L i t e r a t u r y P o l s k i e j U n iw e rs y te tu J a g ie l lo ń s k ie g o , n auczając- ró w n o c z eśn ie /w r . s a k . 1 9 3 7 /5 3 / w jednym z gim nazjów k ra k o w s k ic h . W o k r e s ie tym o p u b lik o w ał p r a c ę p t ." B a r w y ,k s z t a ł

-ty i ru c h w K rólu-D uchu " /Kraków 193 6, "P ra c o H is to r y c z n o ­ l i t e r a c k i e " t . 4 8 / o raz u z y s k a ł t y t u ł d o k to ra f i l o z o f i i na pod­ s ta w ie rozpraw y p t . " S ta n is ła w B rzozo w sk i, e s te ty k - k r y ty k f' /K ra ­ ków 1939, " P r a te z H i s t o r i i L i t e r a t u r y P o l s k i e j " , t . 6 / .

P o d czas o k u p a c ji n ie m ie c k ie j b r a ł czynny u d z ia ł w ta jn y m n a u c z a n iu , zarówno u n iwe r s y t e с kim , j a k ś re d n im .

Po w o jn ie p o d ją ł p ra c ę w U n iw e rs y te c ie J a g ie l lo ń s k im , p e ł ­ n ią c k o le jn o o b ow iązki a s y s t e n t a , a d iu n k ta / o d r . 1 9 5 1 / , z a ­ s tę p c y p r o f e s o r a / o d r , 19 5 5 / , w re s z c ie s ta r s z e g o wykładowcy /o d r . I96I / ; rów nocześnie w ykładał na Studium Wstępnym U ni­ w e r s y te tu J a g ie l lo ń s k ie g o /w l a t a c h 1 9 4 5 -1 9 4 9 / o raz na S tu d iu n •D zienn ik arskim w Krakowie /w l a t a c h 1 9 4 7 -1 949/»

Obok d z i a ł a l n o ś c i naukowej / t u t a j wym ienić п а 1 е ф p rz e d e w szy stk im rozpraw ę p t . : "0 z a s a d n ic z e j i d e i K o rd ian a " / K r a ­ ków 19 4 8 , "P ra c e K om isji H i s t o r i i L i t e r a t u r y P o l s k i e j PAU", t , 2 / i p e d a g o g ic z n e j, r o z w i j a ł z p o c z ątk ie m te g o o k re s u oży­ w ioną d z i a ł a l n o ś ć p o p u la r y z a to r s k ą / j a k o wykładowca i d z i a ł a c z u n iw e rsy te tó w ludow ych/ o raz p u b lic y s ty c z n ą .

Zmarł v/ Krakov.de d n ia 3 p a ź d z ie r n ik a I968 r .

STANISŁAW PIGOIÏ 27 IX 1 8 8 5 - 1 8 X II 1968

18 g ru d n ia I968 r . zm arł w Krakowie P r o f e s o r S ta n is ła w P i ­ goń.

U ro d z ił s i ę 27 w rz e ś n ia 1885 r . we w si Kom bornia na Rze- szo w szczy źnie w u b o g ie j r o d z i n i e c h ło p s k ie j.W y k s z ta łc e n ie zdo­ bywał z ż e la z n ą w y tr w a ło ś c ią , z u p a r t ą w olą w iedzy: s z k o ła w Komborni, potem w K o rc z y n ie , gimnazjum w J a ś l e , u n iw e r s y te t w Krakowie - t o p r z e s z ło d w a d z ie ś c ia l a t m o zo lnej d r o g i, uw ień­ c z o n e j v/ I9I 4 r . d o k to ra tem - i dorobkiem 92 drukowanych pozy­ c j i . Tegoż ro k u a u s t r i a c k i poddany S ta n is ła w P ig o ń musiał przyw­ d z ia ć mundur. Jako o f i c e r a r t y l e r i i wć.*_czył w B e l g i i i we F ra n ­ c j i , na f r o n t a c h r o s y js k im i w łoskim . P ó ź n i e j , ju ż ja k o o f i c e r p o l s k i , pod Lwowem i na W ołyniu.

W r , 19 19 ro z p o c z ą ł d z ia ła ln o ś ć n-a k a te d r z e u n iw e rs y te c ­ k i e j : w P o z n a n iu , n a s tę p n ie w W iln ie , g d z ie p o n a d to w l a t a c h

11926-1928 p ia s to w a ł godność r e k t o r a U n iw e rs y te tu S te f a n a B a to ­ gi

i?ego i g d z ie s p ę d z i ł n a js z c z ę ś liw s z y o k re s swego ż y c ia . Od r . 119 3 1 - k a te d r ą na U n iw e rsy te c ie J a g ie llo ń s k im .

Na p o c z ą tk u o k u p a c ji, uw ięzio n y razem z innym i p ro fe s o ra m i . m akowskim i, wyw ieziony z o s t a ł do obozu w S a c h sen h a u se n , skąd u w o ln io n y , p o w ró c ił do Krakowa, by p ro w ad zić t a j n e w ykłady. Od я*. I945 znowu U n iw e rs y te t J a g i e l l o ń s k i , aż do r . i9 6 0 , k ied y eem ery tu ra p r z e r w a ła je g o d z i a ł a l n o ś ć n a u c z y c ie ls k ą .D z ia ła ln o ś ć m aukow a, n iez w y k le b o g a ta p r a c a p i s a r s k a i e d y to r s k a , tr w a ła jzawsze n ie p r z e r w a n ie , aż do o s t a t n i c h - d osło w n ie - c h w il ż y c ia . Umiłoxvanym przedm iotem badań P r o f e s o r a , tw ó rc ą Jego s e rc u m a jb liż s z y m b y ł M ic k ie w ic z . Z a c z ę ło s i ę t o je s z c z e w Kom borni, ]kiedy w n a g ro d ę p i l n o ś c i p r z y n i ó s ł ze sz k o ły "Pana T a d e u sza ": '"T ak t o z a w ią z a ła s i ę t a m iło ś ć , z k t ó r e j czarow nego k rę g u n ie

2

u m ia ł ju ż n ig d y w y j ś ć " . P ie rw s z ą k s ią ż k ą S ta n is ła w a P ig o n ia

b y ło o g ło sz o n e w I9I I i*« studium "0 K sięg ach n a ro d u i p i e l g - rzym stw a p o l s k i e g o « " , o s t a t n i e , k i l k a n a ś c i e m inut p rz e d zgo­ nem n a p is a n e , słow a mówiły o " D z ia d a c h ". Czarowny k rą g z o s t a ł z a m k n ię ty . Z m ie ś c ił ogrom tru d ó w i ogrom zd o b y czy ,o d p r e c y z y j­ n y c h przyczynków do fu n d a m e n ta ln e j m o n o g ra fii "3>ban Tadeusz <£. W z ro s t, w ie lk o ś ć i s ła w a " , od p o p u la rn e g o, d l a robotników p r z e z ­ n aczo n eg o v/y d a n ia "K sią g n a ro d u i p ie lg rz y m stw a " - do wyż yn S ejm ow ej, Narodow ej i J u b ile u s z o w e j e d y c ji utworów D oety.

Po n ic k ie w ic z o lo g a c h na jw ię k s z ą może w dzięczność- winni P ro - ' f e s o r o w i b ad acze i c z y t e l n i c y A le k s a n d ra F r e d r y : o g ł o s i ł o nim odl:rywcze p r a c e i do X II tomu d o p ro w a d z ił d ru k n ie d o ś c ig n io ­ nego w m is t r z o s tw ie f ilo lo g ic z n y m w ydania je g o "Pism w s z y s t­ k i c h " . A le n ie t y l k o M ick iew icz i n ie t y lk o F r e d r o . S ta n is ła w P ig o ń w ydał " D z ie ła " S t e f a n a Ż ero m sk ieg o , wydawał G o sz c z y ń sk ie ­

g o , K o n o pn ick ą, O rkan a, T o w iań sk ieg o i in n y c h . P i s a ł o n i c h , a ta k ż e o Słow ackim , N o rw id z ie , K ra s iń s k im , K arp ińskim i d z ie ­ s i ą t k a c h w ię k sz y c h i m n ie js z y c h , w zbo g acając i c h pojmowanie o nowe w a r to ś c i . Ze s z c z e g ó ln ą uwagą zajm ow ał s i ę p is a r z a m i l u -1 _{" D z ie s ię ć l a t /w r; 7 il n ie / z e s z ło ja k je d n o u p o je n ie p r a c ą wy­} chowawczą i badaw czą / . . . / . J a ty lk o jed n o t a k i e d z i e s i ę c i o ­ l e c i e m iałem w ż y c iu " / S t . P ig o ń : "Z p rz ę d z iw a pam ięci", Y/or- ■ szaw a 1963, s . 2 4 6 /.

dowymi, p o ś w ię c a ją c i n k s i ą ż k i : łtITa d ro g ac h i manowcach k u l ­ t u r y ludow ej" /1959/-» "Z a ry s now szej l i t e r a t u r y ludowej"/1 9 4 6 /„ "Wybór p is a r z y ludowych" /1 9 4 7 -1 9 4 8 /, "ľ/ła d y sław O rkan. 'Twór­ c a i d z ie ł o " / 1 9 5 8 /. Łączny d o ro bek naukowy S ta n is ła w a P i c o - n i a dawno p r z e k r o c z y ł t y s i ą c p o z y c ji drukowanych .

• Osobny r o z d z i a ł sta n o w i d z i a ł a l n o ś ć r e d a k t o r s k a P r o f e s o ­ r a . Nie sposób w y lic z y ć k s ią ż e k , o k tó ry c h p o zio m ie i k s z t a ł ­ c ie zadecydow ała Jego o p ie k u ń c z a r ę k a . W nosząc n i e r a z aż r o z ­ r z u tn y w k ła d w ie d z y , in w e n c ji, t r o s k l i w o ś c i , sw o je j - n a jw y ż ­ s z e j próby - r z e t e l n o ś c i nau k ow ej, S ta n is ła w P ig o ń p rz e d w o j­ n ą i t u z po n i e j b y ł re d a k to re m ’’ub w s p ó łre d a k to re m s e r i i: B i­ b l i o t e k a P ra c P o lo n is ty c z n y c h /W iln o /, P ra c e z H i s t o r i i . L i t e ­ r a t u r y P o l s k i e j /K rak ó w /, B i b l i o t e k a P is a r z y P o ls k ic h /PAU, Kraków/ i innych'. Z a s i l a j ą c s t a ł ą w s p ó łp ra c ą a u to r s k ą "Parnięt- n i k L i t e r a c k i " , od r . 1953 do 1947 "był c z ło n k ie m K o m itetu He- ó a k c y jn e g o , n a s t ę p n i e , k ie d y " P a m ię tn ik " o b j ą ł I n s t y t u t Badań L i t e r a c k i c h - c z ło n k iem Rady R e d a k c y jn e j. P o c z y n a ją c .o d d r u ­ g i e j połowy l a t 195 0 -y ch k o n ta k ty z I n s t y t u te m p o s z e r z a ją s ię . Z godnie ze swoim c n a ra k te re m i e ty k ą naukową, ' P r o f e s o r n i e s z c z ę d z ił I n s t y t u to w i k r y t y k i , k ie d y uw ażał t o z a s łu s z n e , i z równą o t w a r t o ś c ią rad ow ał s i ę .każdym je g o o s ią g n ię c ie m ,k a ż ­ dą p o trz e b n ą i d o b rą i n i c j a t y w ą , Każdą w y b itn ą k s ią ż k ą , k t ó r a vr r z ł a z w a r s z t a tu IBL. A u to r i w s p ó ła u to r I i с ziiych wydawnictw I n s t y t u t u , prom otor lu b r e c e n z e n t w ie lu je g o d o k to ra n tó w ,S ta ­ n i sław Pigoń c z y n n ie , tw ó rc z o , owocnie i p r z y j a ź n i e pom agał I n s ty tu to w i, d z i a ł a j ą c w je g o R adzie Naukowej,w Komitecie Na u -^ Z e s ta w ie n ie w a ż n ie js z y c h ty tu łó w b i b l i o g r a f i i podm iotow ej i

przedm iotowe;:., .* ^,akże k r ó tk ą n o tę b i o g r a f i c z n ą z a w ie ra "S łow nik w sp ó łc ze sn y c h p i s a r z y p o ls k ic h " /W&rszawá 1964, t . I I , s . 669-684-/; p e łn ą b i b l i o g r a f i ę p ra c P r o f e s o r a , a ta k ż e głosów i i n f o r m a c ji o Nim za l a t a 1 9 O8- I 959 opracow ał Z b ig ­ niew J e rz y Nowak /" K s ię g a pam iątkow a ku c z c i S ta n is ła w a P i ­ g o n ia " . Wydano s ta r a n ie m K rakow skiego O d d z ia łu PAN, Krakov; I96I , s . 7-1 2 5 , łą c z n ie 12 5 9 p o z y c j i / . Po ro k u 1959» n ie l i ­ c z ąc stu d ió w i ro zp raw publikow anych w c z a so p ism a c h , ukaza­ ły s i ę k s i ą ż k i S t . P ig o n ia : "D rze w ie j i w c z o r a j. Wśród zagad­ n ie ń k u ltu r y i l i t e r a t u r y " /Kraków 1 9 6 6 / , "Formowanie » D z ia ­ d ó w « c z ę ś c i d r u g i e j . R e k o n s tru k c ja g ram a ty c z n a " /W arszaw a ^ 9 6 7 / , "L iiłe ż y c ia d r o b ia z g i. P o k ło s ie " /W arszaw a 1 9 6 4 /, "Wspominki z obozu w S ach sen h au sen " /W arszaw a i960/ , "Z og­ niw ż y c ia i l i t e r a t u r y . Rozprawy" /W rocław I96I / , "Z p r z ę ­ dziw a p a m ię c i. Urywki wspomnień" /W arszaw a I968/ , "Zawsze- o Nim. S t u d ia i od czyty o L iickiew iczu " /Kraków I 9 6 0 / .

k i o L i t e r a t u r z e , - w R ad zie R e d a k c y jn e j "O brazu l i t e r a t u r y p o l­ s k i e j XIX i XX w ie k u ", w k o m ite c ie p rzygotow ującym k ry ty c z n ą ' e d y c ję d z i e ł M ic k ie w ic z a , w K o m itecie Redakcyjnym B i b l i o t e k i P is a rz ó w P o l s k ic h i od r . 1956 w K o m ite c ie Redakcyjnym A rc h i­ wum L i t e r a c k i e g o , k tó re g o b y ł - wraz z K azim ierzem Budzykiem i Tadeuszem M ikulskim - w s p ó łz a ło ż y c ie le m . R e d a k to r naukowy " K r o n ik i ż y c ia i tw ó r c z o ś c i M ic k ie w ic z a " , i n i c j a t o r j e j kon­ t y n u a c j i po u k a z a n iu s i ę p ie rz /s z ego tom u, b y ł 'n a j t r o s k l iw s z y m j e j opiekunem i orędow nikiem .

T ych, komu n ie b y ło dane z e tk n ą ć s i ę ze S ta n isła w e m P ig o ­ niem o s o b i ś c i e , d z iś o d e s ła ć można ju ż t y l k o do z a p o z n a n ia s i ę z Nim p o p rz e z Jego p i s a r s tw o . A u to b io g ra f ic z n e k s i ą ż k i "Z Kom- b o r n i w ś w ia t" /Kraków 1957 - w yd.4 , r o z s z e r z o n e / i "Z p r z ę ­ dziw a p a m ię c i" /ľ/a rsza w a 1 9 6 3 / opow iedzą, j a k ż y ł i czym b y ł . Żył z a ś n ie t y l k o p ię k n ą k a r i e r ą naukową. Z losów P o la k a w os­ t a t n i m p ó łw ie c z u n ic n ie z o s t a ł o Mu z a o s z c z ę d z o n e . P r z e b y ł n a j c i ę ż s z e p ró b y , n igd y s i ę n ie załam aw szy, z a i s t e " n i e s k a z i

-4

t e l s y o b y w a te l, c z ło w ie k mocny i praw y" . I j e s z c z e : c z ło w ie k o r z a d k i e j , bo n ie t y lk o w i e l k i e j i a k ty w n e j, lecz p rz e d e wszy­ s tk im mądre j , bezkompromisowo e ty c z n e j d o b r o c i .

D oskonały n a u c z y c i e l , u m ie ję tn y i zam iłow any wychowawca,z p o tr z e b y s e r c a n ie s tru d z o n y d z ia ł a c z s p o łe c z n y , z je d n a ł s o b ie P r o f e s o r w d z ię cz n o ść i n a j c i e p l e j s z e u c z u c ia l u d z i . P o z o s ta ­ w i ł po s o b ie n i e z a t a r t y ś l a d . Jego ś m ie rć j e s t s t r a t ą nie t y l ­ ko d l a lite r a tu r o z n a w s tw a } o d s z e d ł je d e n z w ie lk ic h l u d z i n a ­ s z e j e p o k i. Dr K se n ia K o s te n ic z I n s t y t u t Badań L i t e r a c k i c h /j.

Z n e k ro lo g u S t . P i g o n ia , o g ło szo n eg o p r z e z Tow arzystw o L i t e ­ r a c k i e im. A .M ickiew icza w " Ż y c iu Warszawy" z 28 X II 1 9 6 8 r .