Marian Płachecki
O poszukiwaniu światopoglądu.
Interpretacja "Granicy" Zofii
Nałkowskiej, Ewa Frąckowiak,
"Pamiętnik Literacki" R. 64 (1973) :
[recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 16/50, 168
( I I ' 1 FORNALCZYK F e l i k s : H a r d y l i r n i k wioskowy. Studium
o K o n d r a t o w i c z u - S y r o k o m l i . P o z n a ń 1 9 7 2 , ’.Yyd. P o z n . , ss.
54C, n l b . 4 , t a b l . 9 , b i b l i o g r . , z ł 6 0 .
-O p r a c o w a n a p r z e z au tora m o n o g r a fia Syrokomli porządkuje - w u k ł a d z i e ch ro n olog iczn y m - dotychczasowe w y n ik i badań
n a d b i o g r a f i ą p i s a r z a . Na podstawie zachowanych m a ter ia łó w
r ę k o p i ś m i e n n y c h , l i s t ó w p o e t y , wspomnień w spółczesnych i i n nych ź r ó d e ł zgromadzono w k s i ą ż c e znaczną i l o ś ć i n f o r m a c j i r e k o n s t r u u ją c y c h s y lw e t k ę c z ł o w ie k a i p i s a r z a . Główny na c i s k z o s t a ł p o ło ż o n y na ukazanie r a d y k a l i z a c j i poglądów Sy r o k o m l i na t l e wypadków p o l i t y o z n y c h e p o k i . Za m a t e r i a ł e g z e m p l i f i k u j ą c y p o s ł u ż y ł y t a k ż e fragm enty t w ó r c z o ś c i p o e t y .
BP/50/51 E l . J .
( I I ' FRANKOYiIAK Ewa: 0 poszukiwaniu ś w ia to p o g lą d u . I n t e r p r e t a c j a " G r a n i c y " Z o f i i N a ł k o w s k i e j . "P a m ię tn ik L i t e - r a o k i " R. 64:1973 z . 1 s . 75-105.
S zkod liw e d l a w a r t o ś o i a r t y s t y c z n e j " G r a n ic y " dychotomie są świadectwem p o rz u c a n ia p r z e z Nałkowską r e la ty w iz m u e t y k i p ra g m a tys ty c zn e j i zwrotu ku monizmowii m a t e r i a lis t y c z n e m u , uznającemu p e łn ą - b i o l o g i c z n ą i s p o łe c z n ą - d e te r m in a c ję po stępo w a nia j e d n o s t k i ; t o stanow isko widoozne j e s t w kom p o z y c j i " G r a n i c y " . B l i s k a p o w i e ś c i k ry m in a ln e j in w e r s y jn o ś ć toku fa b u ły p o d k r e ś la zam knięty, d e t e r m in i s t y c z n y o h a r a k te r ś w ia t a p r z e d s t a w io n e g o ; l o s y p o s t a c i otrzym ują dwa równo r zę d n e układy motywacyjne - p s y c h o a n a l it y c z n y i s p o łe c z n y . Głównym źródłem " f i l o z o f i c z n o ś c i " t e j k s i ą ż k i są komentarze w szech w iedzącego n a r r a t o r a ; w ła ś c iw o ś ć t ę w iąże a utorka z egocentryzmem N a łk o w s k ie j o ra z z c h a r a k t e r y s t y c z n ą oechą XX-
- w i e c z n e j e s e i s t y c z n e j " p o w i e ś c i i d e i " : z dominacją dysku r-
s y w n o ć c i nad l i t e r a c k o ś c i ą .
