Marta Misiarz, Ewa Szura, Agata Malczyk, Marzena Zołoteńka-Synowic, Marcel Kęcichwost
OCENA WIEDZY NA TEMAT STRESU OKSYDACYJNEGO W GRUPIE OSÓB TRENUJĄCYCH CROSSFIT
Wydział Nauk o Zdrowiu i Kulturze Fizycznej Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nysie
Dziekan: dr n. o zdr. R. Palacz
Celem pracy była ocena wiedzy na temat stresu oksydacyjnego w grupie osób trenujących Crossfit. Badaniem objęto 56 kobiet oraz 44 mężczyzn. Po-łowa badanych posiadała wiedzę na temat stresu oksydacyjnego na poziomie wysokim, wraz ze stażem treningowym wzrastał ten poziom, jednak odnotowa-no znaczny spadek wiedzy u osób trenujących >10 lat. Wyższy poziom wiedzy o stresie oksydacyjnym zaobserwowano u kobiet oraz osób trenujących wyczy-nowo w porównaniu z mężczyznami i osobami trenującymi rekreacyjnie. Słowa klucze: wiedza żywieniowa, trenujący crossfit.
Key words: nutritional knowledge, crossfit trainer.
Jedną z przyczyn występowania stresu oksydacyjnego jest wzmożony wysiłek fizyczny. Duża intensywność ćwiczeń w krótkim okresie czasu to cechy, które cha-rakteryzują trening crossfit (1, 2). Dla sportowca trenującego crossfit istotne jest posiadanie odpowiedniego poziomu wiedzy o stresie oksydacyjnym, aby znać jego przyczynę, rozumieć mechanizm i zapobiegać jego negatywnym skutkom, między innymi poprzez kompozycję odpowiedniej diety.
Celem pracy była ocena wiedzy na temat stresu oksydacyjnego w grupie osób trenujących crossfit.
MATERIAŁ I METODY
Badanie przeprowadzono na przełomie marca i kwietnia 2019 r. Badaną gru-pę stanowiło 56 kobiet oraz 44 mężczyzn, wiek badanych respondentów wyniósł średnio 28,5 lat. Badanie przeprowadzono metodą sondażu diagnostycznego z wy-korzystaniem autorskiego kwestionariusza ankiety, umieszczonego na stronie inter-netowej grupy osób trenujących Crossfit. Zwrotnie uzyskano 100 poprawnie wy-pełnionych formularzy. Kwestionariusz zawierał 12 pytań jednokrotnego wyboru,
które dotyczyły wiedzy respondentów na temat stresu oksydacyjnego oraz antyok-sydantów. Wyniki analizowano biorąc pod uwagę staż treningowy, rodzaj treningu oraz płeć badanych. W celu oceny wiedzy żywieniowej badanych osób na podstawie uzyskanych odpowiedzi na pytania ankietowe, obliczono częstość prawidłowych odpowiedzi: iloraz sumy prawidłowych odpowiedzi na pytania ankietowe i sumy maksymalnej prawidłowych odpowiedzi na pytania ankietowe, które można uzy-skać. Na podstawie wartości częstości prawidłowych odpowiedzi na pytania ankie-towe przyjęto następujące poziomy wiedzy żywieniowej: 0 : 0,4 – poziom niski; 0,41 : 0,7 – poziom średni; 0,71 : 1 – poziom wysoki.
WYNIKI I ICH OMÓWIENIE
Na ryc. 1-4 przedstawiono uzyskane wyniki poziomu wiedzy badanej grupy od-nośnie stresu oksydacyjnego. Poziom wiedzy analizowano z uwzględnieniem stażu treningowego (mniej niż rok, 1-2 lat, 3-5 lat, 6-10 lat, > 10 lat) formy treningu (re-kreacyjny i wyczynowy) oraz płci (kobiety i mężczyźni).
Wyniki badań własnych wykazały, że połowa ogółu badanych posiadała wie-dzę na poziomie wysokim (ryc.1). Ostachowska-Gąsior i współpr. (3) zbadali poziom wiedzy osób o wysokiej aktywności fizycznej uczęszczających do klu-bów fitness w zakresie znajomości zasad odżywiania sportowców. Wykazali, że odsetek osób reprezentujących wysoki poziom wiedzy wyniósł zaledwie 27,6% (3). Niski poziom wiedzy reprezentowało zaledwie 5% badanych (ryc.1). Przy-czyny wysokiego wyniku należy szukać w ciągle rozwijających się środkach przekazu informacji. Obecnie do dyspozycji jest wachlarz wielu źródeł informa-cji. Zaznaczyć należy, że środki masowego przekazu mogą wykazywać korzystny wpływ na wiedzę i zachowania ludzi z nich korzystających (4). Zatem można przypuszczać, że łatwość w dostępie do informacji mogła mieć wpływ na duży odsetek badanych, którzy wykazali się wysokim poziomem wiedzy w badaniach własnych. Ciekawe zjawisko zaobserwowano analizując poziom wiedzy ankie-towanych odnośnie stresu oksydacyjnego z uwzględnieniem stażu treningowego (ryc. 2). Zauważono, że odsetek osób reprezentujących wysoki poziom wiedzy wzrastał wraz ze stażem treningowym w okresie < 10 lat. Jednak już w przypad-ku, gdy staż treningowy przekraczał 10 lat, zanotowano znaczny spadek odsetka respondentów, których poziom wiedzy odnośnie stresu oksydacyjnego był wy-soki. W grupie osób trenujących powyżej 10 lat wiedzę o stresie oksydacyjnym na poziomie średnim i niskim odnotowano odpowiednio u 50% v. 10% badanych w tej grupie. Wydawałoby się, że bezcenne doświadczenie osób trenujących ponad dekadę powinno gwarantować im najlepszy zasób informacji. Można przypuszczać, że wynika to ze stagnacji, a więc braku chęci dalszego rozwoju i pogłębiania wiedzy. Przeanalizowano prace badawcze, gdzie oceniana była wiedza osób uprawiających sport w różnych aspektach, różnicując grupę na oso-by trenujące zawodowo oraz amatorów. We wszystkich z tych badań poziom
wiedzy osób trenujących nie dość, że był wysoki to dodatkowo większy od po- ziomu wiedzy amatorów (5-8). Jest to zbieżne z wynikami badań własnych. Dodatkowo w grupie trenujących wyczynowo, poziom wiedzy żadnej z osób nie został sklasyfikowany na poziomie niskim (ryc. 3). Wysoki poziom wiedzy osób zawodowo uprawiających crossfit nie powinien dziwić, szybki rozwój tej dyscypliny oraz lepsze wyniki sportowców wymuszają na nich ciągły rozwój i poszerzanie wiedzy, aby znaleźć kolejne sposoby na poprawę własnych osią-gnięć. Uwzględniając płeć badanych, w uzyskanych wynikach własnych odno-śnie poziomu wiedzy na temat stresu oksydacyjnego, zaobserwowano znaczną dysproporcję w obrębie grupy o wysokim poziomie wiedzy (ryc. 4). Odsetek kobiet o wysokim poziomie wiedzy wyniósł 58,9%, przy czym u mężczyzn jedynie 38,6%. Dodatkowo, poziom wiedzy żadnej z ankietowanych kobiet nie
5,0% 45,0% 50,0% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0%
Niski Średni Wysoki
Od se te k ba da ne j gr up y
Ryc. 1. Poziom wiedzy na temat stresu oksydacyjnego w badanej grupie ogółem. Fig. 1. The level of knowledge of oxidative stress in the total study group.
11 ,1% 44 ,4% 44 ,4% 4, 2% 45 ,8% 50,0% 4, 5% 43 ,2% 52 ,3% 0, 0% 46 ,2% 53,8% 10 ,0% 50 ,0% 40 ,0% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0%
Niski Średni Wysoki
Os et ek b ad an ej gr up y
Ryc. 2. Poziom wiedzy ankietowanych odnośnie stresu oksydacyjnego uwzględniając staż treningowy. Fig. 2. The level of knowledge of the subjects about oxidative stress, including training experience.
został określony na poziomie niskim, mimo że stanowiły one większość w bada-nej grupie (56%). 6,8% 0,0% 45,2% 47,9% 44,4% 55,6% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% Rekreacyjny Wyczynowy Od se te k ba da ne j gr up y
Niski Średni Wysoki
Ryc. 3. Poziom wiedzy ankietowanych odnośnie stresu oksydacyjnego uwzględniając formę treningu. Fig. 3. The level of knowledge of respondents about oxidative stress including the form of training.
0,0% 11,4% 41,1% 50,0% 58,9% 38,6% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% 70,0% Kobieta Mężczyzna Od se te k ba da ne j gr up y
Niski Średni Wysoki
Ryc. 4. Poziom wiedzy ankietowanych odnośnie stresu oksydacyjnego uwzględniając płeć. Fig. 4. The level of knowledge of the respondents regarding oxidative stress by gender.
Uzyskane wyniki badań z pewnością mogą być istotne dla osób trenujących crossfit jako bodziec do przeanalizowania swojego postępowania dietetycznego, jak również dla dietetyków i trenerów, którzy powinni zwrócić uwagę na problem zno-szenia skutków niezwykle ciężkiego treningu crossfit.
WNIOSKI
1. Połowa badanych posiadała wiedzę na temat stresu oksydacyjnego na pozio-mie wysokim, wraz ze stażem treningowym poziom ten wzrastał, jednak odnotowa-no znaczny spadek wiedzy u osób trenujących >10 lat.
2. Wyższy poziom wiedzy o stresie oksydacyjnym zaobserwowano u kobiet oraz osób trenujących wyczynowo w porównaniu z mężczyznami i osobami trenującymi rekreacyjnie.
M . M i s i a r z , E . S z u r a , A . M a l c z y k , M . Z o ł o t e ń k a - S y n o w i c , M . K ę c i c h w o s t
ASSESSMENT OF KNOWLEDGE ABOUT OXIDATIVE STRESS IN CROSSFIT TRAINING GROUP
S u m m a r y
Introduction. Huge physical effort, high intensity of exercises in a short period of time are the fea-tures that characterize crossfit training. Physical effort is one of the factors that causes oxidative stress. For an athlete doing crossfit, it is important to know the concept of oxidative stress and be able to prevent it by introducing products rich in antioxidants into the diet.
Aim. Evaluation of knowledge about oxidative stress in the group of Crossfit trainers.
Material and methods. The survey was conducted at the turn of March and April 2019 using a proprietary questionnaire form, which contained 12 single-choice questions, which concerned the re-spondents’ knowledge of oxidative stress and antioxidants. The questionnaire was made available on the website of the group of Crossfit practitioners. 100 completed forms were returned. The surveyed group was represented by 56 women and 44 men, the average age was 28.5 years. Based on the value of the frequency of correct answers to the questionnaire questions the following levels of nutritional knowledge were assumed: 0 : 0.4 – low level; 0.41 : 0.7 – medium level; 0.71 : 1 – high level.
Results. Analyzing the results of the level of knowledge of the respondents regarding oxidative stress, it was observed that with the increase in the training period from <1 to 10 years, the percentage of people demonstrating a high level of knowledge increased. The analysis of the results showed that the high level of knowledge about oxidative stress in the group of women represented 58.9%, and in the same case in men the result was 38.6%. Among the surveyed people training crossfit professionally 55.6% of this group showed a high level of knowledge about oxidative stress, while there was no case in this group of people with low levels of knowledge.
Conclusions. Half of the respondents had knowledge about oxidative stress at a high level, along with training experience, this level increased, however, there was a significant decrease in knowledge in people training> 10 years. A higher level of knowledge about oxidative stress was observed in women and people training professionally compared to men and people practicing recreationally.
PIŚMIENNICTWO
1. Kulbacka J., Saczko J., Chwiłkowska A. Stres oksydacyjny w procesach uszkodzenia komórek, Pol. Merk. Lek., 2009; XXVII: 157, 44. – 2. Goins J.M. Physiological and performance effects of crossfit. Tuscaloosa, Alabama, 2014: 35-40. – 3. Ostachowska – Gąsior A., Krzeszowska-Rosiek T., Górska S. Ocena wiedzy żywieniowej osób o wysokiej aktywności fizycznej uczęszczających do klubów fitness. Probl. Hig. Epidemiol. 2014; 95(4): 969-974. – 4. Dziukiewicz J. Mass media jako przestrzeń kreowania zachowań zdrowotnych społeczeństwa – dwie strony medalu. Media i społeczeństwo, 2018; 9: 127-140. – 5. Kochański B., Kałużny K., Kałużna A. Ocena wiedzy na
temat opóźnionej bolesności mięśniowej w sporcie, Journal of Education, Health and Sport. 2016; 6(1): 241-250. – 6. Álvarez-Hermsa J., Julià-Sáncheza S., Hamlin M.J. Popularity of hypoxic training methods for endurance-based professional and amateur athletes, Physiology & Behavior, 2015; 143: 35-38. – 7. Kałużny K., Śpica D., Drobik P. Ocena oraz porównanie zachowań żywieniowych u osób uprawiających sport zawodowo i amatorsko. Journal of Education, Health and Sport. 2016; 6(2): 301-310. – 8. Razalee Sedek, Tan Yun Yih. Dietary Habits and Nutrition Knowledge among Athletes and Non-Athletes in National University of Malaysia, Pakistan Journal of Nutrition, 2014; 13(12): 752-759.
