Hryciuk, Roman
"Czynniki wyznaczające rozwój
rolnictwa na obszarze województwa
olsztyńskiego", Jerzy Suchta, Olsztyn
1975 : [recenzja]
Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 4, 541-544
R e c e n zje i o m ó w ie n ia 541
łu jc się do p o w ta rz a n e g o p rz e z tę p r a s ę w ó w cz a s a r g u m e n tu , iż s ta n o w iło b y to n a ru s z e n ie u k ła d u p o c z d a m s k ie g o (s. 151). W y d a je się je d n a k , że w ty m w y p a d k u a u to r p o m in ą ł s to s u n k i p o ls k o -c z e c h o sło w a c k ie , k tó r e rz u to w a ły n a s ta n o w is k u ró ż n y c h sił p o lity c z n y c h w P o lsc e w o b e c p ro b le m u s e rb o łu ż y c k ie g o .
U m o w n e p o jm o w a n ie „ g ra n ic y z a c h o d n ie j” z o b o w iąz a ło D o b rz y c k ie g o do z a in te r e s o w a n ia s ię p ro b le m a m i P r u s W sc h o d n ic h . K s ią ż k a z a w ie ra fa k ty , k tó r e p o tw ie r d z a ją te z ę ju ż n ie je d n o k ro tn ie f o r m u ło w a n ą w p o ls k ie j lite r a tu r z e , że ta k w sp o łe c z e ń stw ie p o lsk im , j a k i w e w sz y s tk ic h rz ą d a c h k o a lic ji a n ty h itle ro w s k ie j, n a jw c z e ś n ie j w la ta c h w o jn y d o jrz e w a ła m y ś l o k o n ie c zn o śc i z lik w id o w a n ia r z ą dó w n ie m ie c k ic h n a te re n ie P r u s W sc h o d n ic h i że p o ls k ie a s p ir a c je z g ła sz a n e w o b ec ty c h o b sz a ró w n ie w y w o ły w a ły w ię k sz y c h s p rz e c iw ó w ze s tr o n y m o c a rs tw z a c h o d n ic h , k tó r e d o ść p o w śc ią g liw ie p rz y jm o w a ły in n e p o s tu la ty t e r y to r ia ln e . P r z y czy m D o - b rz y c k i u k a z u je , że n a w e t w o k re s ie o d ra d z a n ia s ię k o n c e p c ji r e w iz jo n is ty c z n y c h w o b e c p o s ta n o w ie ń p o c z d a m s k ic h p rz e d s ta w ic ie le m o c a r s tw a lia n c k ic h , k tó rz y w y p o w ia d a li s ię za o d e b ra n ie m P o lsc e p rz y z n a n y c h w c ze śn iej ziem , n ie w id z ie li te j m o ż liw o ści n a te re n ie P r u s W sc h o d n ic h , n ie w id z ie li m o ż liw o ści p rz y w ró c e n ia ta m w ła d z y n ie m ie c k ie j (por. n p . s. 107).
T r a f n ie c h a r a k t e r y z u ją c s ta n o w is k o m o c a r s tw z a c h o d n ic h w o b e c P o ls k i, D o - b rz y c k i s t a r a ł się u k a z a ć ic h k o rz e n ie w g lo b a ln e j p o lity c e ty c h p a ń s tw w o b e c c a łeg o b lo k u k o m u n is ty c z n e g o . A u to r z w ró c ił u w a g ę n a to, że n ie je d n o k ro tn ie k s z ta łt te r y to r ia ln y n o w e j P o ls k i u ła tw ia ł z ro z u m ie n ie i a k c e p ta c je p rz e o b ra ż e ń p o lity c z n y c h w n ie j z ac h o d z ą c y c h lu d z io m , k tó rz y je sz c z e w p ie rw s z y m o k re s ie p o z a k o ń c z e n iu w o jn y s ta l i n a in n y c h p ła sz c z y z n a c h p o lity c z n y c h . S p r a w y te j e d n a k n ie zo s ta ł y p rz e d s ta w io n e w sp o só b w y s ta r c z a ją c o p o g łę b io n y , co szc z eg ó ln ie w y ra ź n ie m o ż n a od czu ć c z y ta ją c u w a g i a u to r a d o ty c z ą c e w p ły w u k o n c e p c ji e n d e c k ic h n a t e o re ty c z n e ro z w a ż a n ia d o ty c z ą c e p ro b le m ó w g r a n ic y p o ls k o -n ie m ie c k ie j, j a k i lo só w p o lity c z n y c h e n d e k ó w . K o n c e n tr u ją c u w a g ę n a b e z p o ś re d n ic h s p r a w a c h g ra n ic z n y c h D o b rz y c k i p o d k r e ś la je d n a k , że p ro b le m g ra n ic y z a c h o d n ie j b y ł je d n a k ro z u m ia n y n ie ty lk o ja k o k w e s tia re g u la c ji g ra n ic m ię d z y P o ls k ą a N ie m c a m i, a le w o g ó le d o ty c z y ł s p ra w y u ło ż e n ia w a ru n k ó w w sp ó łż y c ia m ię d z y o b u n a ro d a m i. I n te re s u ją c e , lecz n ie s t e ty n ie w y ja ś n io n e w p e łn i i n ie w p e łn i u d o k u m e n to w a n e j e s t s p o strz e ż e n ie a u to ra , że w p ły w n a z m ia n y w o b e c t a k p o ję te g o p ro b le m u g ra n ic y z a c h o d n ie j m ia ły z m ia n y z a c h o d z ą c e w ra d z ie c k ie j s tr e f ie o k u p a c y jn e j, p r z e m ia n y d e m o k ra ty c z n e . W sk a z u ją c w ie lo k ro tn ie n a szc z eg ó ln e u z n a n ie w p o ls k ie j d z ia ła ln o ś c i p r o p a g a n d o w e j a r g u m e n ta c ji h is to ry c z n e j, i to t a k w ży ciu w e w n ę tr z n y m p a ń s tw a p o l sk ieg o , ja k i p o ls k ie j p ro p a g a n d z ie z a g ra n ic z n e j a u to r z w ra c a u w a g ę , iż w k ra ja c h z a c h o d n ic h b a rd z o n ie c h ę tn ie p rz y jm o w a n o t a k ą a r g u m e n ta c ję ja k o p o d s ta w ę ro z s trz y g n ię ć p o lity c z n y c h . S zc ze g ó ln ie z a z n a c z a ło s ię to w ś r ó d p o lity k ó w W ie lk ie j B r y ta n ii (por. s. 164) i w y ra ź n ie p r z y p o m in a ło p o s ta w ę te g o k r a j u p o p ie rw s z e j w o jn ie ś w ia to w e j. W ś w ie tle f a k tó w p rz y to c z o n y c h p rz e z D o b rz y c k ieg o w id a ć n a to m ia s t, j a k w ie lk i b y ł w y s iłe k p o lsk ie g o a p a r a t u a d m in is tr a c y jn e g o i p o lity c z n eg o , z m ie rz a ją c y do w y k s z ta łc e n ia w s p o łe c z e ń stw ie p o ls k im po w o jn ie u c zu c io w e g o z a a n g a ż o w a n ia się po s tro n ie n o w y c h k s z ta łtó w te r y to r ia ln y c h o d b u d o w u ją c e g o się p a ń s tw a p o lsk ieg o . K s ią ż k a D o b rz y c k ie g o w s k a z u je n a n ie z b a d a n e d o tą d z a g a d n ie n ia z w ią z a n e z d z ie ja m i p o ls k ie j g ra n ic y z a c h o d n ie j. S y g n a liz u je , iż is tn ie je p o trz e b a p o d e jm o w a n ia i p ro w a d z e n ia n o w y c h b a d a ń n a d ty m i p ro b le m a m i. W o jc ie c h W r z e s iń s k i J e r z y S u c h ta , C z y n n ik i w y z n a c z a ją c e r o z w ó j r o ln ic tw a n a o b sza rze w o je w ó d z tw a o ls z ty ń s k ie g o , O ls z ty n 1975, R o z p r a w y i M a te ria ły O ś r o d k a B a d a ń N a u k o w y c h im . W o jc ie c h a K ę trz y ń sk ie g o w O ls z ty n ie n r 47, ss. 187, ta b e l 86. r y c in 14. W e W s tę p ie a u to r n ie p r z e d s ta w ił c elu i z a k r e s u p r a c y . M o żn a j e d n a k sąd zić, że do c eló w c z ą s tk o w y c h n a le ż y : w y p ra c o w a n ie p r z e s ła n e k w ła śc iw e j o c e n y d o ty c h c z a s o w e g o p o zio m u i m o ż liw o ści ro z w o ju o ls z ty ń s k ie j g o s p o d a rk i ż y w n o śc io w e j; w y k a z a n ie n a p rz y k ła d z ie w o je w ó d z tw a o ls z ty ń sk ie g o p iln e j k o n ie c z n o śc i i u w a
ru n k o w a ń p ro c e su s p e c ja liz a c ji i k o o p e ra c ji p r o d u k c ji ro ln e j ja k o b a rd z o w a żn e g o w y z n a c z n ik a p o s tę p u w ro ln ic tw ie , z w łasz cz a n a z ie m ia c h p ó łn o c n y c h i z a c h o d n ic h ; p rz e g lą d w a lo ró w p ro c e su s p e c ja liz a c ji i k o o p e ra c ji p ro d u k c ji w ro ln ic tw ie o ra z u n o w o c z e ś n ia n y c h p o w ią z a ń m ię d z y ro ln ic tw e m a p rz e m y słe m sp o ży w c z y m p rz y u w z g lę d n ie n iu s p e c y fic z n y c h w a r u n k ó w p rz y ro d n ic z y c h i sp o łe c z n o -e k o n o m ic z n y c h W a rm ii i M a z u r; is to tn e w z b o g ac e n ie b a zy in fo r m a c y jn e j w y k o rz y s ty w a n e j w d łu g o o k re s o w y m p la n o w a n iu re g io n a ln y m ; tw ó rc z a a d a p t a c ja o s ią g n ię ć n a u k e k o n o m ic z n o -ro ln ic z y c h i w n ie s ie n ie w ła sn e g o o ry g in a ln e g o w k ła d u w d o s k o n a le n ie n a u k o w y c h p o d s ta w s y s te m u f u n k c jo n o w a n ia te r y to r ia ln y c h k o m p le k s ó w ro ln ic z o -ż y w - n o ścio w y ch .
P o w y ż sz e u ję c ie z a m ie rz e ń a u to r a j e s t w y so c e d y s k u s y jn e , p o n ie w a ż s a m a k s ią ż k a s ta n o w i p rz y k ła d w ie lo w a rs tw o w e j i w ie lo k ie ru n k o w e j p r o b le m a ty k i b a d a w cz e j. P o w in n a o n a z a in te re s o w a ć s p e c ja lis tó w , s tu d e n tó w i d z ia ła c z y s p o łe c z n o - -g o s p o d a rc z y c h n ie ty lk o z o b s z a ru P o ls k i p ó łn o c n o -w s c h o d n ie j. W iele i n t e r e s u j ą cego m a te r ia łu z n a jd ą w n ie j d la s ie b ie n a u k o w c y z ró ż n y c h d z ie d z in n a u k : s p o łe c z n o -e k o n o m ic z n y c h , p rz y ro d n ic z y c h i te c h n ic z n y c h . H is to ry c y , e k o n o m iści, p o li ty cy , ro ln ic y i in n i b a d a c z e w sp ó łc z e sn y c h d z ie jó w W a r m ii i M a z u r p ra c ę tę b ę d ą z a p e w n e c e n ili c o ra z b a rd z ie j w m ia rę u p ły w u czasu .
B ib lio g ra fia i ź ró d ła o b e jm u ją łą c z n ie 203 w o lu m in y o p ra c o w a ń w ję z y k u p o l sk im , tłu m a c z e ń n a ję z y k p o lsk i i n ie lic z n e p ra c e , co j e s t w p e łn i z ro z u m ia łe , w ję z y k a c h o b cy ch . N a p o d s ta w ie W y k a z u źró d e ł i lite r a tu r y w a r to z w ró c ić u w a g ę n a d a ty d ru k u p o z y cji z l i t e r a t u r y p rz e d m io tu lu b p o w s ta n ia o p ra c o w a ń ź ró d ło w y c h . W ed łu g d o k o n a n e g o o b lic z e n ia 17 p o z y cji b ib lio g ra f ic z n y c h p o c h o d ziło z o k re s u do 1960 r o k u w łą cz n ie , 52 o d p o w ie d n io z l a t 1961— 1965, 47 z p ię c io le c ia 1966— 1970, 29 z ro k u 1971, 30 z 1972, 24 z 1973 o ra z 3 z 1974 i je d n a n a w e t z 1975 ro k u , m im o iż p r a c a z o sta ła o d d a n a do s k ła d a n ia 25 lis to p a d a 1974 ro k u . T o z e s ta w ie n ie in f o r m u je o h o ry z o n c ie c za so w y m ro z p ra w y J e rz e g o S u c h ty , k tó r a w p o d s ta w o w e j s w o je j części d o ty c z y o ls z ty ń s k ie j g o s p o d a rk i ż y w n o śc io w e j w la ta c h 1960— 1973. W sk a z u je on o ró w n o c z eśn ie , że w ię k sz o ść w y k o rz y s ta n y c h p rz e z a u to r a o p ra c o w a ń p o c h o d zi z o k re s u p o p rz e d z a ją c e g o o b e c n ą s tr a te g ię ro z w o ju s p o łe c z n o -e k o n o m ic z n e g o P o ls k i, w ty m p o szc z eg ó ln y ch re g io n ó w .
N ie w ą tp liw y m o sią g n ię c ie m J e rz e g o S u c h ty , g o d n y m k o n ty n u o w a n ia i n a ś la d o w n ic tw a , s ta ło się u m ie ję tn e w y k o r z y s ta n ie d o ro b k u n a u k o w e g o , ju ż o z n a c z e n iu h is to ry c z n y m , d la p o trz e b b a d a w c z y c h ro z w o ju o ls z ty ń sk ie g o k o m p le k s u p ro - d u k c y jn o -ż y w n o śc io w e g o . B o g a ta b a z a ź ró d ło w a j e s t m o c n y m a tu te m re c e n z o w a n e j k s ią ż k i. N a le ż a ło je d n a k p e łn ie j w y k o rz y s ta ć d o ro b e k w ie lu a u t o r ó w 1, z w łasz cz a m e to d o lo g ic z n y p rz y a n a liz ie m a k ro e k o n o m ic z n e j. W k s ią ż c e J e rz e g o S u c h ty n ie z n a jd u je m y ta k ż e d o s ta te c z n e g o p o tr a k to w a n ia l i t e r a t u r y d o ty c z ą c e j r e w o lu c ji n a u k o w o -te c h n ic z n e j i o c ze k iw a n e g o je j w p ły w u n a p ro c e sy p e rs p e k ty w ic z n e g o ro z w o ju ro ln ic tw a , m im o iż w części p ro g n o s ty c z n e j a u to r p r z e d s ta w ił z a ry s s ta n u g o s p o d a r k i r o ln e j w o je w ó d z tw a o ls z ty ń sk ie g o w ro k u 1990. R z e te ln a , w s z e c h s tr o n n a , p ra w id ło w a z p u n k tu w id z e n ia n a u k o w e g o , czasem n a w e t p r z e s a d n ie d ro b ia z g o w a d o k u m e n ta c ja i il u s t r a c j a g ra fic z n a s ta n u i t e n d e n c ji ro z w o jo w y c h o ls z ty ń sk ie g o r o ln i c tw a w la ta c h 1960— 1973 s ta n o w ią b e z sp rz e c z n ie n a jw a r to ś c io w s z ą w a r s t w ę te j ro z p ra w y . D la te g o n ie z b ę d n e j e s t s e le k 1 W y p a d a t u w y m ie n ić ta k ie p ra c e , ja k : B. W in ia rs k i, P o d s ta w y p ro g r a m o w a n ia e k o n o m ic z n e g o r o z w o ju re g io n ó w , W a r sz a w a 1966, g łó w n ie ro z d z ia ł V W a r u n k i i c z y n n ik i r o z w o ju r e g io n ó w ; K . S e c o m sk i, P o d s ta w y p la n o w a n ia p e r s p e k ty w ic z n ego. W a r sz a w a 1967, p rz e d e w s z y s tk im ro z d z ia ły 9— 12; w y b ó r o p ra c o w a ń p o d re d . A. K u k liń s k ie g o ; P la n o w a n ie r o z w o ju r e g io n a ln eg o w ś w ie tle d o ś w ia d c z e ń m i ę d z y n a r o d o w y c h , W a rsz a w a 1974; C. B ie lec k i, E k o n o m ik a i p la n o w a n ie r o z w o ju r e g io n ó w , W a rsz a w a 1974; F. T o m cz a k , R o ln ic tw o P o ls k i L u d o w e j. Z a r y s e k o n o m ik i, W a rsz a w a 1969, p r z y n a jm n ie j ro z d z ia ł X X V II I In te n s y w n o ś ć r o ln ic tw a w p o s zc ze g ó l n y c h r e jo n a c h k r a j u ; n ie k tó r e a r ty k u ły w p r a c y z b io ro w e j p o d re d . J . L e w a n d o w sk ieg o , S y s t e m fu n k c jo n o w a n ia g o sp o d a rk i s o c ja lis ty c z n e j, W a r s z a w a 1973. W ielce p r z y d a tn e m o g ły b y ć ta k ż e o p ra c o w a n ia A. W o sia, K . B a ja n a , Z. G ro c h o w sk ie g o i in n y c h . B ra k u w z g lę d n ie n ia p ra c w ie lu a u to ró w n ie z m ie n ia te g o f a k tu , iż p u b li k a c j a J e rz e g o S u c h ty je s t p o w a ż n y m w y d a rz e n ie m w o ls z ty ń sk im o ś ro d k u n a u k o w y m .
R e c e n z ie i o m ó w ie n ia 543 ty w n e p rz e d s ta w ie n ie , o czy w iście d o b ra n y c h s u b ie k ty w n ie , n a jb a r d z ie j i n t e r e s u j ą cy ch fa k tó w , z ja w is k i p ro c e só w o d n o to w a n y c h w o m a w ia n e j d y s e r ta c ji. Z s y n te ty c z n e j i n o w a to rs k o p rz e p ro w a d z o n e j c h a r a k t e r y s ty k i m ie js c a ro ln i c tw a o ls z ty ń sk ie g o w ro ln ic tw ie k r a j u n a w y e k s p o n o w a n ie z a s łu g u ją : — z m n ie js z e n ie u d z ia łu w o je w ó d z tw a o ls z ty ń sk ie g o w k ra jo w e j p o w ie rz c h n i z asie w ó w z 5,7% w l a ta c h 1961— 1965 n a 5,4% w o k re s ie 1971— 1973, z ie m n ia k ó w o d p o w ie d n io z 5,0% n a 4,1% , w z ro s t u p r a w y b u ra k ó w ze s ta n u 2,2% n a 2,5%, s to s u n k o w o u s ta b iliz o w a n y w ie lo le tn i u d z ia ł u p r a w r z e p a k u i rz e p ik u n a p o zio m ie n ie z n a c z n ie p o n iż e j 6,0% , is to tn y u d z ia ł re g io n u w z a s ie w a c h ln u , w y n o sz ą c y p o n a d 1/9 je g o u p r a w y w P o lsc e; — p lo n y p rz e lic z e n io w e w w o je w ó d z tw ie o ls z ty ń s k im w la ta c h 1971— 1973 w y n o siły ś re d n io ro c z n ie ok o ło 24,3 ą / h a p rz y ś re d n ie j k r a jo w e j 24,9 q /h a ; — o b s a d a i p ro d u k c y jn o ś ć z w ie r z ą t n a tle p o z io m u o g ó ln o k ra jo w e g o w y k a z y w a ła k o rz y s tn ą te n d e n c ję ro z w o jo w ą , z w łasz cz a w b y d le , czego d o w o d z iło p ią te m ie js c e w o je w ó d z tw a o ls z ty ń sk ie g o w ś r ó d re g io n ó w P o ls k i, je d n a k ż e n a 1 to n ę p r o d u k c ji ż y w ca w o ło w eg o w 1973 ro k u b y ło tu p o trz e b a 16,6 h a p o w ie rz c h n i p a szo w ej, w k r a j u 12,5 h a , a w w o j. o p o ls k im o d p o w ie d n io ty lk o 7,4 h a ;
— p r o d u k c ja g lo b a ln a r o ln i c tw a w O ls z ty ń s k ie m s ta n o w iła ok o ło 5 % p ro d u k c ji r o ln e j w P o lsce, w s k a ź n ik p r o d u k c ji to w a ro w e j o sią g n ą ł w y ż sz y po zio m — 5,3%, g łó w n ie d z ię k i s to su n k o w o d u ż y m ro z m ia ro m s k u p u ż y w c a w o ło w eg o , m le k a , o w iec i zbóż — n a 4—5 m ie js c u w k r a j u ;
— w w y n ik u n ie w y s ta rc z a ją c y c h z d o ln o śc i p rz e ro b o w y c h m ie jsc o w e g o p rz e m y s łu sp o ży w czeg o , szczeg ó ło w o o k re ś lo n y c h p rz e z a u to r a , z n a c z n e ilo śc i su ro w c ó w ro ln y c h w y w o żo n o p o za W a rm ię i M a z u ry , a p rz e d e w s z y s tk im d o w o je w ó d z tw a k a to w ic k ie g o , k ra k o w s k ie g o i p o z n a ń s k ie g o .
P o d a n e i in n e w y n ik i p o s łu ż y ły a u to r o w i do z g ło sz e n ia p o s tu la tu , z r e s z tą c o ra z o w o c n iej re a liz o w a n e g o , o p rz y ś p ie s z e n ie ro z w o ju o ls z ty ń sk ie g o p rz e m y s łu s p o ż y w czego i ściśle jsze g o je g o p o w ią z a n ia z c a ło k s z ta łte m p r z e m ia n tu te js z e g o ro ln ic tw a . S p r a w ę tę sze ro k o u d o k u m e n to w a ł ró w n ie ż w ro z d z ia le I I I , w k tó ry m g łę b ie j p o tr a k t o w a ł o g ó ln e w y z n a c z n ik i w z r o s tu i ro z w o ju r o ln i c tw a w re g io n ie o ls z ty ń sk im , a w ś ró d n ic h w a r u n k i i c z y n n ik i p rz y ro d n ic z e o ra z s p o łe c z n o -e k o n o m ic z n e . W śró d ty c h o s ta tn ic h n a le ż y w y m ie n ić : s to s u n k i d e m o g ra fic z n e , s t r u k t u r ę a g r a r n ą i w ła d a n ia z ie m ią, is tn ie ją c ą w ie js k ą sieć o s a d n ic z ą w ra z z i n f r a s t r u k t u r ą te c h n ic z n ą , śro d k i t r w a łe i in w e s ty c je . T e o s ta tn ie s ta n o w ią około 6,1% n a k ła d ó w n a tw o rz e n ie m a j ą t k u trw a łe g o w ro ln ic tw ie k r a jo w y m i je d n o c z e ś n ie 36,4% cało śc i in w e s ty c ji w o je w ó d z tw a o ls z ty ń sk ie g o .
N a jc e n n ie js z a , z n a u k o w e g o p u n k tu w id z e n ia , j e s t i n te r e s u ją c a p ró b a s y n t e ty c z n e j o c e n y o g ó ln y c h w a ru n k ó w p r o d u k c ji ro ln ic z e j. A u to r u w z g lę d n ił 6 s k ła d n i k ó w : w s k a ź n ik w a rto ś c i ro ln ic z e j p r z e s tr z e n i p r o d u k c y jn e j (za I n s t y t u t e m U p ra w y , N a w o ż e n ia i G le b o z n a w s tw a ) ; lic z b ę z a t r u d n io n y c h w ro ln ic tw ie n a 100 h a u ż y tk ó w r o ln y c h ; o b s a d ę in w e n ta r z a ż y w eg o w s z tu k a c h p rz e lic z e n io w y c h n a 100 h a u ż y t k ó w ro ln y c h ; zu ży c ie n a w o z ó w m in e r a ln y c h w k g N P K n a h a p o w ie rz c h n i z a s ie w ó w ; n a k ła d y in w e s ty c y jn e w la ta c h 1961— 1970 n a 1 h a u ż y tk ó w ro ln y c h i w a r to ść ś ro d k ó w p r o d u k c ji n a h a u ż y tk ó w ro ln y c h . P o z io m o g ó ln o k ra jo w y ty c h w s k a ź n ik ó w p r z y ję to z a 100 p u n k tó w , n a to m ia s t w p o szc z eg ó ln y ch w o je w ó d z tw a c h za ty le p u n k tó w , ja k i b y ł ic h s to s u n e k p ro c e n to w y do o d p o w ie d n ic h w ie lk o śc i o g ó ln o p o lsk ic h . P r z y 600 p u n k ta c h p rz e c ię tn y c h w P o ls c e w 1970 ro k u , w o je w ó d z tw o o l s z ty ń s k ie w y c e n io n o n a 564,5 p u n k tó w , to je s t 94,1%, p o d c za s g d y w o je w ó d z tw o o p o lsk ie n a 779,5 p u n k tó w , czy li 129,9% ś re d n ie j o g ó ln o p o ls k ie j. P o s łu g u ją c się tą s a m ą m e to d ą re jo n S z c z y tn a w y c e n io n o n a 377 p u n k tó w i n a jk o r z y s t n ie j ro ln ic tw o k ę tr z y ń s k i e — 590 p u n k tó w . R o zd z ia ł IV w y ró ż n ia się k o rz y s tn ie b o g a c tw e m d a n y c h d o ty c z ą c y c h p o z io m u i s t r u k t u r y p r o d u k c ji ro ln ic z e j, a je g o s ła b ą s tr o n ą j e s t n ie d o s ta te c z n ie p o g łę b io n a a n a liz a p rz y c z y n s tw ie r d z a n y c h te n d e n c ji ro z w o jo w y c h . D o g łę b o k ic h r e f le k s ji p o w in n y s k ła n ia ć o m ó w ie n ia p r o d u k c ji z b o żo w e j, g o s p o d a r k i z ie m n ia c z a n e j, u p r a w p rz e m y sło w y c h , c h o w u b y d ła i trz o d y c h le w n e j. G łó w n y a k c e n t w te j części p ra c y , j a k się w y d a je , sp o cz ą ł s łu sz n ie n a p r o b le m a ty c e g o s p o d a r k i p a sz o w is k o w e j. C e n n a j e s t t u ró ż n o ro d n a a n a liz a p o ró w n a w c z a m ię d z y in n y m i w p r z e k r o ju s e k to ró w s p o łe c z n o -e k o n o m ic z n y c h ro ln ic tw a . J e d n a k ż e czę ściej n a le ż a ło u d z ie la ć o d p o w ie d z i na p y ta n ie — d la c ze g o ? N p . n a s tro n ie 86 c z y ta m y : „ W y d a jn o ś ć ł ą k w w o je w ó d z tw ie
b y ła n iższa ś re d n io o p r a w ie 5,5 q z h a n iż p rz e c ię tn ie w k r a ju , p o d czas g d y p o te n c ja ln e m o żliw o ści s ą tu n ieco w y ż sz e od k r a jo w y c h ”. J a k ż e w a rto ś c io w e b y ło b y p o z n a n ie p rz y c z y n ta k ie g o s ta n u rzeczy ! S tą d też n a le ż a ło b y życzyć, a b y p rz y i n n y c h o k a z ja c h częściej ro z w ija ł s tro n ę p rz y c z y n o w ą p rz e d s ta w ia n y c h z ja w is k i p r o cesów .
R o zd ział V d o ty c z y p rz e d e w sz y s tk im : c z y n n ik a p ra c y ż y w e j; o g ó ln y c h z w ią z k ó w in te n s y f ik a c ji ro ln ic tw a z w a r u n k a m i g le b o w y m i i ich p ro d u k ty w n o ś c ią ; szc z eg ó ln ej ro li trw a ły c h u ż y tk ó w z ie lo n y c h i u p r a w p a s te w n y c h n a g ru n ta c h o rn y c h d la ro z w o ju c h o w u b y d ła ; n a jw a ż n ie js z y c h p r z e s ła n e k ro z w o ju p ro d u k c ji trz o d y c h le w n e j; e fe k ty w n o śc i p ro d u k c y jn e j r o ln ic tw a i jeg o s p e c ja liz a c ji.
B r a k u je sze rsz eg o n a ś w ie tle n ia p o w y ż sz y c h w ą tk ó w p ra c y , do k tó ry c h w ie lu b a d a c z y o ls z ty ń sk ie g o r o ln ic tw a b ę d z ie n ie je d n o k r o tn ie p o w ra c a ć . Z o b o w ią z k u re c e n z e n ta n a le ż y je d y n ie o d n o to w a ć, że szc z eg ó ln ie „ tw ó rc z y n ie d o s y t” p o z o sta w ia część d o ty c z ą c a ro li p ro c e su s p e c ja liz a c ji w p o d n o s z e n iu e fe k ty w n o ś c i p ro d u k c y j n e j r o ln ic tw a . O b ję to ść te g o fr a g m e n tu (ss. 129— 133) j e s t n ie w s p ó łm ie rn ie m a ła , je ś li się zw aży , że te n p ro b le m z o sta ł sze ro k o p o tra k to w a n y m ię d z y in n y m i w o b co ję z y c z n y c h s tre sz c z e n ia c h p ra c y , w e W s tą p ię o ra z w U w a g a ch k o ń c o w y c h i w n io sk ach .
W p ra k ty c e p la n is ty c z n e j i w r e a liz a c ji p o lity k i ro ln e j n a le ż y z a p e w n ić zg o d n o ść d z ia ła ń z is to tą m y ś li J e rz e g o S u c h ty w y ra ż o n y c h m .in . s ło w a m i: „ W y n ik a s tą d p o trz e b a s to so w a n ia p r e f e r e n c ji in w e s ty c y jn y c h i k re d y to w y c h , z m ie rz a ją c y c h do k o n c e n t r a c ji ś ro d k ó w m a te ria ło w y c h n a o b s z a ra c h , g d z ie p r z y ro s t p r o d u k c ji r o l n ic z ej m oże b yć szc z eg ó ln ie w y s o k i” . I w ła ś n ie tr o s k a o m a k s y m a liz a c ję e fe k tó w z o c z e k iw a n y c h ro s n ą c y c h n a k ła d ó w n a g o s p o d a r k ę ż y w n o śc io w ą w p la n ie p e r s p e k ty w ic z n y m z n a la z ła p e łn e o d z w ie rc ie d le n ie w ro z d z ia le V I i p o d s u m o w a n iu r o z p r a w y, w k tó ry m u w z g lę d n io n o z a ło ż e n ia i k o n s e k w e n c je P r o g r a m u r o z w o ju k o m p le k s u p r o d u k c y jn o -ż y w n o ś c io w e g o w o j. o ls z ty ń s k ie g o do r o k u 1990, z a tw ie rd z o n e g o p rz e z B iu ro P o lity c z n e К С P Z P R w d n iu 4 c ze rw c a 1974 ro k u . R o m a n H r y c iu k
