Wpyw projektw unijnych na rozwj gmin wojewdztwa lubuskiego
17
0
0
Pełen tekst
(2) Daniel Fic, Robert Wysocki Wpływ projektów unijnych na rozwój gmin województwa lubuskiego. 345. terytorialnej pastwa) stwierdza e o ile w okresie przedakcesyjnym warunki stawiane przez UE („Komisja kładła nacisk na stworzenie na poziomie terytorialnym endogenicznych zdolnoci do rozwizywania problemów) oraz programy powizane z Koncepcj Europy Regionów, odegrały bardzo pozytywn rol w decentralizacji pastwa i wzmacnianiu samorzdu terytorialnego, to po 2000 roku, a jeszcze wyraniej w pierwszym okresie planowania funduszy strukturalnych (2004– 2006) „zarzdzanie rozwojem zostało zhierarchizowane w taki sposób, aby rzd nie dzielił si instytucjonalnie władz z regionami w zakresie projektowania programów sektorowych majcych wpływ na rozwój tyche regionów”2. Regulacje unijne procedur funduszy strukturalnych na okres planistyczny 2007–2013 w dalszym cigu – zdaniem Laszlo Bruszta – s „bodcami recentralizacji i renacjonalizacji”. Polityka regionalna UE wspiera rozwój regionów okrelajc priorytety i finansujc (współfinansujc) stosowne przedsiwzicia i projekty. W warunkach postpujcej globalizacji gospodarek narodowych i sukcesu pienidza europejskiego, renesans procesów regionalizacji jest coraz bardziej widoczny i potrzebny. Regiony staj si coraz waniejszymi dla społecznoci lokalnych i regionalnym dobrem publicznym3. „Obecnie coraz silniej uwidacznia si potrzeba zasadniczej zmiany paradygmatu polityki regionalnej – stwierdza Raport 2009 Rozwój regionalny w Polsce – która polega m.in. na przesuniciu akcentu z egzogenicznych czynników rozwoju (inwestycje zewntrzne, transfery) na zasoby i potencjał endogeniczny, oraz rezygnacji z tradycyjnego podejcia rekompensujcego niekorzystn sytuacj regionów opónionych w rozwoju poprzez wsparcie sektorowe lub redystrybucj dochodów na rzecz wykorzystywania komparatywnych przewag kadego regionu w celu wzmocnienia ich konkurencyjnoci”4. Nowa koncepcja eksponuje zintegrowane podejcie do rozwoju, ukierunkowanie inwestycji – poza wzmocnieniem infrastruktury technicznej i rynku pracy – równie na wspieranie otoczenia biznesu, kapitału społecznego i relacji sieciowych, a take podkrela konieczno urzeczywistnienia wieloszczeblowego systemu rzdzenia i uwzgldnia – obok obszarów delimitowanych administracyjnie – take terytoriów funkcjonalnych jako adresatów polityki5. „ lady nowego paradygmatu” moemy znale w pracach polskiego ekonomisty T. Brzeskiego, który juz w 1924 roku postulował, aby „… wielki organizm gospodarczy całego kraju składał si z czci terytorialnych w przyblieniu równorzdnych i równouprawnionych, bdcych nie tylko biernymi w stosunku do całoci, lecz odgrywajcych równie jak czynn rol. Dwie wytyczne powinny by decydujce dla okrelenia sytuacji gospodarczej prowincji, po pierwsze wyzyskanie zasobów kadego terytorium, a po drugie wszystkich, a wic take wyszych form ycia gospodarczego”. T. Brzeski podkrelał konieczno „stworzenia sieci komunikacyjnej rozprowadzajcej te zasoby po całym terytorium pastwowym”, a za regiony uznawał województwa6. Jego postulaty, aktualne s i dzi. Infrastruktura transportowa stanowi barier rozwoju zarówno w skali lokalnej i regionalnej jak krajowej i midzynarodowej. Nowe zarzdzanie publiczne opiera si na profesjonalnym (menederskim) zarzdzaniu 2. L. Bruszt, Wielopoziomowe zarządzanie – warianty wschodnie. Wyłaniające siĊ wzorce zarządzania rozwojem regionalnym w nowych paĔstwach członkowskich, Zarządzanie publiczne 1/2008, s. 85-22. 3 D. Fic, KonkurencyjnoĞü Polski na rynku Unii Europejskiej, [w:] Polska w Unii Europejskiej, (red.) J. Andrykiewicz, Cz. OsĊkowski,Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra 2003, s. 55. 4 Rozwój regionalny w Polsce Raport 2009, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2009, s. 24. 5 Rozwój …, s. 24. 6 T. Brzeski, Program gospodarczy regionalizmu, „Przegląd Współczesny”, 1924, nr 30, s. 23. [za:] Problemy gospodarcze Drugiej Rzeczypospolitej, PWE, Warszawa 1989, s. 322..
(3) 346. POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 30, 2010. w sektorze publicznym7, a jego sprawno przejawia si dzisiaj „m.in. praktyczn umiejtnoci starania si o rodki unijne przeznaczone na kształtowanie i rozwój społeczestwa demokratycznego”8. Efekty zachodzcych zmian w samorzdzie terytorialnym mona przeledzi analizujc dynamik wskanika PKB. Najwiksze przypieszenie tempa wzrostu (rednio w roku o ponad 4 pkt proc.) odnotowały województwa: lubuskie, dolnolskie i opolskie, które w okresie przedakcesyjnym rozwiały si stosunkowo wolno. W latach 2004–2006 rednie tempo wzrostu PKB w województwie lubuskim wyniosło 6% przy redniej krajowej 5%, co lokowało województwo na trzeciej pozycji w kraju po województwie dolnolskim 6,4% i mazowieckim 6,2%9. Rozwój gospodarczy województwa lubuskiego w latach 2004–2006 wykazał zmniejszenie dystansu wzgldem redniej UE-27 (wskanik mierzony poziomem PKB per capita z uwzgldnieniem parytetu siły nabywczej walut) o 4,2 pkt (dla Polski 3,4 pkt), przesuwajc województwo z pozycji 243 w roku 2003 na pozycj 240 w roku 2006 (województwo mazowieckie odpowiednio – 195 i 175, dolnolskie – 232 i 230). Do 2004 roku Polska korzystała z tzw. pomocy przedakcesyjnej, czyli rodków przeznaczonych dla krajów starajcych si o członkowstwo w UE, a w latach 2004–2006 (okres programowania) na tych samych zasadach co pozostałe pastwa członkowskie. W latach 1990–2003 pomoc unijna wyniosła około 5,7 mld EUR, w tym Phare 3,9 mld EUR, natomiast w latach 2004–2007 transfery z budetu UE do Polski przekroczyły 19,3 mld EUR, z czego około 2 mld EUR to rodki wygasajce z funduszy przedakcesyjnych (PHARE, SAPARD, ISPA), a około 8,6 mld EUR w ramach funduszy strukturalnych i Funduszu Spójnoci10. W województwie lubuskim w ramach programu Phare Cross Border Cooperation (Phare CBC) wydatkowano ponad 200 mln EUR, realizujc 100 projektów (najwiksze inwestycje to oczyszczalnie cieków m.in. w Gorzowie Wlkp., Zielonej Górze, Gubinie, Kostrzynie, Lubsku, Iłowej, infrastruktura przej granicznych w Olszynie, Gubinku, wiecku, budowa Collegium Polonicum w Słubicach, modernizacja dróg, np. obwodnicy ar, agania, i Wilkanowa). Lubuskie Euroregiony wdraały małe projekty infrastrukturalne i tzw. projekty mikkie, dotyczce zasobów ludzkich (np. konferencje, szkolenia, imprezy artystyczne i sportowe) z tzw. Funduszu Małych Projektów: Euroregion Pro Viadrina zatwierdził do realizacji ponad 200 projektów, na sum ponad 4,2 mln zł, Euroregion Spreva-Nysa-Bóbr ponad 260 projektów na sum 4,7 mln zł. W latach 2002–2003 w ramach programu Phare Spójno Społeczna i Gospodarcza, przeznaczonego do wyrównywania dysproporcji regionalnych w Polsce (rozwój rynku pracy, wsparcie MSP, infrastruktura transportowa) w województwie lubuskim zrealizowano 3 projekty na sum około 13 mln zł. W latach 1997–1999 gminy z pogranicza polsko-niemieckiego skorzystały z programu Phare – Odbudowa, przeznaczonego na wsparcie gmin, najbardziej dotknitych skutkami powodzi w lipcu 1997 roku. Zrealizowano z tego programu ponad 100 przedsiwzi, zwizanych m.in. z napraw wałów przeciwpowodziowych i dróg. Z Programu ISPA realizowano projekt infrastrukturalny z zakresu transportu kolejowego (modernizacja odcinka linii kolejowej E20, na trasie Rzepin – granica pastwa) wartoci ok. 13,7 mln EUR. W ramach programu SAPARD zrealizowano 417 projektów, dotyczcych m.in. budowy kanalizacji, wodocigów, modernizacji gospodarstw czy poprawy zatrudnienia, na sum ponad 112mln zł. Do gmin trafiło ok. 7. Ch. Hood, A public Management for All Seasons?, „Public Administration” 1991, Vol. 69 (1), s. 4. A. Frąckiewicz-Wronka (red.), Zarządzanie publiczne – elementy teorii i praktyki, AE, Katowice 2009, s. 355. Rozwój regionalny w Polsce Raport 2009, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2009, s. 25. 10 Rozwój…, s. 161. 8 9.
(4) Daniel Fic, Robert Wysocki Wpływ projektów unijnych na rozwój gmin województwa lubuskiego. 347. 69 mln zł, przedsibiorstwa przetwórcze 34,6 mln zł, a rolnicy indywidualni ok. 8,4 mln zł 11. 2. Finansowe aspekty zarz dzania projektami unijnymi Moliwo finansowania (współfinansowania) przedsiwzi uzaleniona jest od posiadanych przez gmin rodków finansowych. Zwikszenie samodzielnoci finansowej gmin było moliwe poprzez wprowadzenie regulacji do ustawy o dochodach jednostek samorzdu terytorialnego. Głównym celem zmian w ustawie było stworzenie moliwoci zwikszenia dochodów JST. Od 1 stycznia 2004 r. obowizuje nowy system finansowania zada (Ustawa z dnia 13 listopada 2003 r.), który sprzyja: zwikszeniu udziału samorzdów w dysponowaniu rodkami publicznymi, zwikszeniu ekonomicznej odpowiedzialnoci poprzez zwikszenie udziału dochodów własnych w ogólnych rodkach finansowych, zwikszeniu moliwoci absorpcji rodków unijnych. W literaturze podkrela si, e (…) rola finansów publicznych jest tym wiksza, im wikszy jest łcznie ich zakres i znaczenie funkcji stymulacyjnej (interwencyjnej)12. Realizacj funkcji stymulacyjnej JST mona wyrazi m.in. za pomoc liczby i wartoci planowanych i zrealizowanych przedsiwzi (inwestycji). Jednake inwestycje (projekty) jako narzdzie stymulowania rozwoju gmin uzalenione s od rodków finansowych, jakimi dysponuj poszczególne podmioty. Innymi słowy, zakres samodzielnoci JST uzaleniony jest od poziomu uzyskiwanych dochodów. Uwzgldniajc powysze aspekty, analiza wpływu projektów finansowanych13 z Funduszy Unijnych na funkcjonowanie gmin powinna swym zakresem obejmowa równie analiz ich budetów. W zwizku z czym, analiz wpływu projektów na funkcjonowanie gmin mona rozpatrywa w obszarach: finansowym i instytucjonalnym. Poddajc analizie dochody JST województwa lubuskiego w latach 2004–2008, zauwaalny jest wzrost dochodów we wszystkich typach jednostek (Rysunek 1). Na gminy (miejskie, miejskowiejskie i wiejskie) przypada ponad połowa dochodów ogółem JST województwa. Najwyszy udział maj gminy miejsko-wiejskie. Na kolejnym miejscu znajduj si dochody miast na prawach powiatu (powiaty grodzkie Zielona Góra i Gorzów Wlkp.), których udział w dochodach JST województwa wynosi ponad jedn pit dochodów W wietle powyszych informacji, mona stwierdzi, e gminy województwa lubskiego, wyłczajc miasta na prawach powiatu ze wzgldu na ich specyfik, dysponuj najwikszymi moliwociami rozwoju regionu. W tym miejscu naley zwróci uwag na fakt, e nie wszystkie typy gmin (miejskie, miejsko-wiejskie, wiejskie) posiadaj te same moliwoci osigania wyszych dochodów.. 11. 10 lat Województwa Lubuskiego, UM Województwa Lubuskiego, US w Zielonej Górze, Zielona Góra 2010, s. 88-90. C. Kosikowski, E. RuĞkowski (red.), Finanse publiczne i prawo finansowe, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2003, s. 25. [za:] K. Piotrowska-Marczak, T. Uryszek, Zarządzanie finansami publicznymi, Difin, Warszawa 2009, s. 30. 13 Pod pojĊciem „finansowane” w niniejszym artykule rozumie siĊ równieĪ projekty, które były czĊĞciowo dofinansowane ze Ğrodków Unii Europejskiej. 12.
(5) 348. POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 30, 2010. 1 200 000 000,00 zł. Województwo samorządowe 1 000 000 000,00 zł. Miasta na prawach powiatu. 800 000 000,00 zł. Powiaty ziemskie 600 000 000,00 zł. Miasta 400 000 000,00 zł. Miasta i Gminy 200 000 000,00 zł. Gminy -. zł. 2 004. 2 005. 2 006. 2 007. 2 008. Rys 1. Dochody jednostek samorządu terytorialnego województwa lubuskiego w latach 2004–2008 (w zł)
(6) ródło: Opracowanie własne na podstawie: Realizacja budetów JST województwa lubuskiego w latach 2004–2006 i 2005–2007, Regionalna Izba Obrachunkowa w Zielonej Górze, Zielona Góra 2006 i 2007, s. 2, 5, 6. Kwartalnik Regionalnej Izby Obrachunkowej 1–2/48 2009, Zielona Góra 2009, s. 7. Tabela 1. Udział dochodów własnych i podatków w budĪecie gmin województwa lubuskiego w latach 2004–2008 Gminy (gminy wiejskie) Udział dochodów własnych w dochodach ogółem Udział podatków w dochodach własnych Udział podatków w dochodach ogółem Miasta i gminy (gminy miejskowiejskie) Udział dochodów własnych w dochodach ogółem Udział podatków w dochodach własnych Udział podatków w dochodach ogółem Miasta (gminy miejskie) Udział dochodów własnych w dochodach ogółem Udział podatków w dochodach własnych Udział podatków w dochodach ogółem. 2004. 2005. 2006. 2007. 2008. 43,02%. 43,77%. 43,11%. 45,68%. 44,73%. 21,50%. 22,39%. 24,73%. 27,39%. 30,75%. 9,25% 2004. 9,80% 2005. 10,66% 2006. 12,51% 2007. 13,75% 2008. 48,95%. 52,28%. 50,55%. 51,61%. 51,43%. 26,67%. 23,06%. 27,10%. 30,18%. 32,39%. 13,06% 2004. 12,05% 2005. 13,70% 2006. 15,58% 2007. 16,66% 2008. 59,33%. 60,75%. 61,66%. 63,64%. 62,21%. 31,17%. 29,31%. 31,39%. 32,09%. 36,35%. 18,49%. 17,81%. 19,35%. 20,42%. 22,62%.
(7) ródło: Opracowanie własne na podstawie: Realizacja budetów JST województwa lubuskiego.
(8) Daniel Fic, Robert Wysocki Wpływ projektów unijnych na rozwój gmin województwa lubuskiego. 349. w latach 2004–2006 i 2005–2007, Regionalna Izba Obrachunkowa w Zielonej Górze, Zielona Góra 2006 i 2007, Kwartalnik Regionalnej Izby Obrachunkowej 1–2/48 2009, Zielona Góra 2009. Zmiany w ustawie o dochodach JST powoli przynosz spodziewane efekty. Wzrost dochodów gmin, szczególnie dochodów własnych w dochodach ogółem, stwarza moliwo wikszego uniezaleniania si od dochodów transferowych, które narzucaj sposób wydatkowania rodków otrzymywanych z budetu pastwa. W przypadku gmin województwa lubuskiego zauwaalny jest wzrost udziału dochodów własnych w dochodach ogółem (Tabela 1). W tym miejscu, warto podkreli, e jednym z waniejszych ródeł dochodów gmin s podatki. Udział podatków w dochodach własnych gmin województwa lubuskiego systematycznie wzrasta. Najwikszy wzrost udziału podatków w dochodach własnych uzyskały gminy wiejskie, nastpnie gminy miejskie, najmniejszy (cho równie wyrany) uzyskały gminy miejsko wiejskie. Na tym tle niezwykle istotnego znaczenia nabiera wskanik, który dotyczy udziału rodków unijnych (finansowanie i współfinansowanie programów i projektów z udziałem rodków UE) w dochodach własnych (Tabela 2). Wzrost tego wskanika zwizany jest przede wszystkim z finansowaniem inwestycji. Najwikszy udział tych rodków w dochodach własnych odnotowano w gminach wiejskich, gdzie w kolejnych latach wyniósł: 9,9%, 11,54%, 13,57%, 9,68% i 4,13%. Najmniejszy udział tych rodków w dochodach własnych odnotowano w gminach miejskich. Tabela 2. Udział Ğrodków unijnych w dochodach własnych z podziałem na typ gminy Gminy (wiejskie) Udział finansowania programów i projektów z udziałem rodków UE w dochodach własnych Udział współfinansowania programów i projektów z udziałem rodków UE w dochodach własnych Udział finansowania i współfinansowania programów i projektów z udziałem rodków UE w dochodach własnych Miasta i gminy (miejsko-wiejskie) Udział finansowania programów i projektów z udziałem rodków UE w dochodach własnych Udział współfinansowania programów i projektów z udziałem rodków UE w dochodach własnych Udział finansowania i współfinansowania programów i projektów z udziałem rodków UE w dochodach własnych Miasta (gminy miejskie) Udział finansowania programów i projektów z udziałem rodków UE w dochodach własnych Udział współfinansowania programów i projektów z udziałem rodków UE w dochodach własnych Udział finansowania i współfinansowania programów i projektów z udziałem rodków UE w dochodach własnych. 2004. 2005. 2007. 2008. 6,75% 10,54% 10,81%. 9,31%. 3,85%. 3,23%. 2,75%. 0,38%. 0,27%. 9,99% 11,54% 13,57% 2004 2005 2006. 9,68% 2007. 4,13% 2008. 2,91% 13,76%. 7,49%. 7,73%. 4,50%. 0,89%. 3,68%. 1,08%. 0,84%. 0,16%. 3,81% 17,44% 2004 2005. 8,58% 2006. 8,57% 2007. 4,66% 2008. 1,52%. 5,90%. 7,33%. 7,09%. 2,04%. 0,28%. 2,68%. 1,31%. 1,90%. 0,05%. 1,80%. 8,58%. 8,64%. 8,99%. 2,09%. 1,00%. 2006.
(9) ródło: Opracowanie własne na podstawie: Realizacja budetów JST województwa lubuskiego w latach 2004–2006 i 2005–2007, Regionalna Izba Obrachunkowa w Zielonej Górze,.
(10) 350. POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 30, 2010. Zielona Góra 2006 i 2007, Kwartalnik Regionalnej Izby Obrachunkowej 1–2/48 2009, Zielona Góra 2009. Moliwo stymulowania rozwoju w gminie uzaleniona jest m.in. od posiadanych rodków finansowych, moliwoci ich pozyskiwania, jak równie od lokalizacji gminy. Moliwoci inwestycyjne poszczególnych typów gmin mona przeledzi poddajc analizie ich budety. Jak wynika z danych przedstawionych w tabeli 3, pidziesit sze gmin dysponuje budetem w granicach do 18mln. Gminy te stanowi prawie 70% wszystkich gmin woj. lubuskiego. Tabela 3. ĝrednia wielkoĞü budĪetów gmin województwa lubuskiego w latach 2004–2008 rednia wielko budetów gmin w latach 2004 – 2008 (w mln zł) do 10 od 10 do 14 od 14 do 18 od 18 do 24 od 24 do 33 od 33 do 40 od 40 do 52 od 52 do 77 Razem:. Gminy Miejskie 1 1. 1 2 2 7. Typy gmin Gminy Gminy miejsko-wiejskie Wiejskie 1 10 4 4 4 5 3 2 33. 20 13 6 1 1. 41. Razem:. 22 24 10 5 5 6 5 4 81.
(11) ródło: Opracowanie własne na podstawie Kwartalnik Regionalnej Izby Obrachunkowej, nr 3/40 2006, 1–2/48 2009, Zielona Góra, 2006 i 2009. Najwikszymi moliwociami stymulowania rozwoju w województwie lubuskim dysponuj przede wszystkim gminy miejsko-wiejskie i cz gmin miejskich. W przypadku gmin miejskich s to te, których rednia budetu mieci si w przedziale od 24mln do 77mln. Uwzgldniajc połoenie (Rysunek 3), warto doda, e wiksza cz tych gmin jest usytuowana wzdłu głównych szlaków (korytarzy) komunikacyjnych przebiegajcych przez województwo lubuskie14. Niezalenie od połoenia gmin, mona uzna, e wprowadzenie nowych regulacji do ustawy o dochodach JST, a co za tym idzie wzrost dochodów gmin, skutkuje zwikszeniem zainteresowania tych podmiotów rozwojem gospodarczym własnego obszaru oraz ułatwieniem wykorzystania rodków zagranicznych. Nie naley zapomina, e zmiany w ustawie o dochodach JST wprowadziły równie nowy katalog zada dla samorzdów, który ma by w czci finansowany z dochodów własnych, m.in. dodatki mieszkaniowe w gminach, zadania z zakresu pomocy społecznej w powiatach, a w województwach dotowanie przewozów regionalnych15. Poszerzony katalog zada wymusza jeszcze bardziej precyzyjne rozpoznawanie moliwoci zaspokajania biecych i przyszłych potrzeb mieszkaców gmin16. Właciwe rozpoznanie tych potrzeb decyduje m.in. o skutecznoci oddziaływania planowanych, realizowanych i zrealizowanych inwestycji (projektów) na 14 zob. D. Fic (red.), Strategia rozwoju transportu województwa lubuskiego do roku 2015, Zielona Góra styczeĔ 2004, s.79, 91, 101. 15 Realizacja budĪetów JST województwa lubuskiego w latach 2004-2006, Regionalnej Izby Obrachunkowej w Zielonej Górze, Zielona Góra 2007, s. 1. 16 Por. H. Brandenburg, Zarządzanie lokalnymi projektami rozwojowymi, Wyd. Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2002, s. 26..
(12) Daniel Fic, Robert Wysocki Wpływ projektów unijnych na rozwój gmin województwa lubuskiego. 351. rozwój gmin, a przez to na sposób ich funkcjonowania17. Właciwe rozpoznanie potrzeb lokalnej społecznoci uzalenione jest m.in. od rozwiza instytucjonalnych. 3. Instytucjonalne aspekty zarz dzania projektami unijnymi Województwo lubuskie w wietle bada przeprowadzonych przez Zespół Ekspertów z Centrum Europejskiego Natolin, w 2003 roku zostało zaliczone do czołówki samorzdów, które charakteryzowały si najwysz sprawnoci instytucjonaln. Do grupy najsprawniejszych instytucjonalnie samorzdów, poza województwem lubuskim, zaliczono województwa: opolskie, lskie i zachodniopomorskie18. Z drugiej strony o ówczesnej sprawnoci instytucjonalnej moe wiadczy fakt, e w 2001 roku w gminach województwa lubuskiego w sektorze usług zatrudnionych było 174,3 tys., tj. 52,8%. Województwo lubuskie znalazło si wród szeciu województw, w których wskaniki udziału pracujcych układały si powyej redniej krajowej19. Dla województwa zachodniopomorskiego wskanik wyniósł 58,5%, pomorskiego 54,4%, dolnolskiego 53,5%, mazowieckiego 52,8%, lskiego 50,1%. Na tej podstawie mona wnioskowa, i województwo lubuskie było właciwie przygotowane do absorpcji rodków pomocowych, które Polska otrzymała wraz z przystpieniem do Unii Europejskiej. Z danych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego o stanie realizacji projektów finansowanych z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójnoci wynika, e w okresie programowania 2004–2006 (uwzgldniajc zasad n+2) zrealizowano w Polsce ponad 87 tys. projektów o łcznej wartoci 96,9 mld zł20. Najwiksz grup podmiotów, które otrzymały dofinansowanie na realizacj projektów stanowi jednostki samorzdu terytorialnego. W tej grupie warto zrealizowanych projektów przez gminy wyniosła prawie 27,6 mld zł. Natomiast liczba zrealizowanych projektów przez te podmioty w ogólnej liczbie wszystkich projektów wyniosła 6,63%21. W województwie lubuskim w okresie programowania 2004–200622 w ramach programów operacyjnych23 i Funduszu Spójnoci zrealizowano łcznie 1786 projektów o łcznej wartoci, która przekroczyła 1,9 mld zł. W tym samym okresie programowania gminy woj. lubuskiego zrealizowały 209 projektów o łcznej wartoci 561 474 519,97 zł. Warto podkreli, e udział dofinansowania projektów zrealizowanych przez gminy województwa lubuskiego ze rodków UE wyniósł około 70%24. Poddajc analizie programy operacyjne, jako swoiste ródła finansowania projektów, mona stwierdzi, e w województwie lubuskim najwiksze znacznie odegrał Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego – ZPORR (tabela 4 i 5). W ramach ZPORR gminy wojewódz17 I. Kopeü, ħródła dochodów i samodzielnoĞü finansowa gminy na przykładzie miasta i gminy Gąbin, [w:] Zarządzanie w jednostkach sektora finansów publicznych, finansowanie działalnoĞci audyt wewnĊtrzny i kontrola finansów, (red.) J.J. Brdulak, A. Kłopotek, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2008, s. 67. 18 KorzyĞci i koszty członkostwa Polski w Unii Europejskiej, raport z badaĔ, Centrum Europejskie Natolin, Warszawa 2003, s. 79. 19 D. Strahl (red.), Metody oceny rozwoju regionalnego, WAE, Wrocław, 2006, s. 92. 20 Oddziaływanie funduszy strukturalnych i Funduszu SpójnoĞci na gospodarkĊ Polski w okresie 2004 – I połowa 2007, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2008, s. 7. 21 Opracowanie własne na podstawie bazy danych otrzymanej z MRR o stanie realizacji projektów finansowanych ze Ğrodków funduszy strukturalnych i Funduszu SpójnoĞci. Dane na dzieĔ 31.03.2008 r. 22 UwzglĊdniając zasadĊ n+2 finansowania projektów, projekty mogły byü realizowane na przestrzeni piĊciu lat, tj. od 2004 do koĔca 2008 r. 23 Programy Operacyjne: Interreg Polska-Brandenburgia, Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL, Rozwój Zasobów Ludzkich, Transport, Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego. 24 Opracowanie własne na podstawie bazy danych otrzymanej z MRR o stanie realizacji projektów finansowanych ze Ğrodków funduszy strukturalnych i Funduszu SpójnoĞci. Dane na dzieĔ 31.03.2008 r..
(13) 352. POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 30, 2010. twa lubuskiego zrealizowały 111 projektów o łcznej wartoci 225 756 806,29 zł. Gros projektów zrealizowano w ramach Priorytetu 1 – Rozbudowa i modernizacja infrastruktury słucej wzmacnianiu konkurencyjnoci regionów oraz Priorytetu 3 – Rozwój lokalny. Tabela 4. Liczba i wartoĞü projektów zrealizowanych przez gminy województwa lubuskiego w okresie programowania 2004–2006. 180 482 954,62 zł 89 993 689,57 zł 47 947 022,01 zł. Wysoko dofinansowania 146 793 757,87 zł 60 949 463,77 zł 24 431 189,79 zł. Liczba projektów 2 39 2. 225 756 806,29 zł. 135 589 560,67 zł. 111. 17 294 047,48 zł 561 474 519,97 zł. 10 518 324,74 zł 378 282 296,84 zł. 55 209. Wyszczególnienie. Warto projektu. Fundusz Spójnoci Interreg Polska-Brandenburgia Program Operacyjny Transport Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora ywnociowego oraz rozwój obszarów wiejskich Razem:.
(14) ródło: Opracowanie własne na podstawie bazy danych otrzymanej z MRR o stanie realizacji projektów finansowanych ze rodków funduszy strukturalnych i Funduszu Spójnoci. Dane na dzie 31.03.2008 r..
(15) Daniel Fic, Robert Wysocki Wpływ projektów unijnych na rozwój gmin województwa lubuskiego. 353. Tabela 5. AktywnoĞü gmin województwa lubuskiego w realizacji projektów finansowanych i współfinansowanych z Funduszy Unijnych i Funduszu SpójnoĞci w okresie programowania 2004–2006 Dokumenty "Programy Operacyjne". ZPORR. PO RZL PO TRANSPORT EQUAL. INTERREG FUNDUSZ SPÓJNO CI PO ROL. Liczba projektów. Priorytet Priorytet 1. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury słucej wzmacnianiu konkurencyjnoci regionów Priorytet 2. Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach Priorytet 3. Rozwój lokalny Priorytet 1. Aktywna polityka rynku pracy oraz integracji zawodowej i społecznej Priorytet 2. Rozwój społeczestwa opartego na wiedzy Priorytet 2. Bezpieczniejsza infrastruktura drogowa Priorytet 1. Zwalczanie dyskryminacji i nierównoci na rynku pracy Priorytet 1. Współpraca gospodarcza i wspieranie M P Priorytet 2. Rozwój infrastruktury Priorytet 3. rodowisko naturalne Priorytet 4. Rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich Priorytet 5. Szkolenia i zatrudnienie Priorytet 6. Współpraca 2. Strategia Ochrony rodowiska Priorytet 2. Zrównowaony rozwój obszarów wiejskich Razem:. 19 30 62 0 0 2 0 1 14 16 5 3 0 2 55 209.
(16) ródło: Opracowanie własne na podstawie bazy danych otrzymanej z MRR o stanie realizacji projektów finansowanych ze rodków funduszy strukturalnych i Funduszu Spójnoci. Dane na dzie 31.03.2008 r. W ramach priorytetów 1 i 3 ZPORR inwestycje zrealizowano w nastpujcych obszarach (Rysunek 2): edukacja (1) o łcznej wartoci 36 243 177,23 zł, informatyzacja (2) na kwot 2 104 385,19 zł, infrastruktura drogowa (3) na kwot 28 927 716,39 zł, inne inwestycje (4) na kwot 14 353 322,51 zł, kultura (5) na kwot 10 348 262,32 zł, modernizacja terenów (6) na kwot 6 271 562,11 zł ochrona rodowiska (7) na kwot 96 630 077,12 zł i turystyka (8) na kwot 7 132 274,87 zł. Jak wynika z przedstawionych danych, najwicej projektów zrealizowano w zakresie ochrony rodowiska i infrastruktury drogowej..
(17) 354. POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 30, 2010. Rys. 2. Rozkład fazy wykonawstwa projektów w czasie realizowanych przez gminy województwa lubuskiego w ramach Priorytetu 1 i 3 Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego
(18) ródło: opracowanie własne na podstawie danych Lubuskiego Urzdu Wojewódzkiego. Efekty ZPORR w województwie lubuskim to m. innymi: - Edukacja: wypłacono stypendia 22.705 uczniom i studentom oraz 24 osobom otrzymujcym stypendia w ramach Działania 2.6 Regionalne strategie innowacyjne i transfer wiedzy; 7.347 osób uczestniczyło w szkoleniach dla dorosłych; 2.311 osób skorzystało ze szkole i kursów przekwalifikowujcych; 270 uczniów i studentów skorzystało z praktyk; 324 osoby skorzystały z doradztwa dla dorosłych; sfinansowano 3 ekspertyzy rynku pracy oraz 1 ekspertyz dotyczc obszarów zdegradowanych w województwie lubuskim; 11 osób zostało objtych staem, - Informatyzacja: 67 jednostek publicznych uzyskało dostp do bezpiecznego szerokopasmowego Internetu, - Infrastruktura drogowa: wybudowano lub zmodernizowano 172,15 km dróg gminnych, powiatowych, wojewódzkich;.
(19) Daniel Fic, Robert Wysocki Wpływ projektów unijnych na rozwój gmin województwa lubuskiego. 355. - Inwestycje publiczne: wybudowano 32,6 km sieci wodocigowej; na terenach poprzemysłowych i powojskowych powstało 15.652,35 m2 powierzchni usługowej; na terenach zrewitalizowanych wyremontowano lub przebudowano 1,55 ha infrastruktury publicznej; wybudowano i zmodernizowano 20.852 m2 powierzchni budynków dydaktycznych i sportowych; zakupiono 26 sztuk specjalistycznej aparatury medycznej, Ochrona rodowiska: wybudowano lub zmodernizowano 220,27 km kanalizacji sanitarnej, zmodernizowano 3 oczyszczalnie cieków25. Uwzgldniajc okres realizacji projektów mona zauway, e wiksza cz inwestycji była przeprowadzona w 2005 i 2006 roku. Dla tych lat odnotowano równie najwikszy wzrost udziału rodków unijnych w dochodach własnych gmin (por. tabela 2). Zrealizowane projekty mona rozpatrywa co najmniej na dwóch poziomach: pierwszy – skuteczno gmin w pozyskiwaniu rodków unijnych; drugi – skuteczno absorpcji na poziomie województwa. W przypadku oceny skutecznoci absorpcji rodków unijnych na poziomie województwa, naley zwróci uwag nie tyle na liczb i warto zrealizowanych projektów, ile na efekt synergii poszczególnych inwestycji. Skuteczno gmin województwa lubuskiego w zakresie pozyskiwania rodków unijnych w okresie programowania 2004–2006 przedstawia si w nastpujcy sposób: w omawianym okresie gminy zrealizowały 209 projektów. Gmin, które zrealizowały po jednym projekcie jest 20, 17 gmin zrealizowało po 2 projekty, 6 gmin zrealizowało po 3 projekty, 9 gmin zrealizowało po 4 projekty, 2 gminy zrealizowały po 5 projektów. Do gmin, które wykazały si znacznie wyszym poziomem skutecznoci nale: Gmina Krosno Odrzaskie – 6 projektów, Gmina Rzepin – 7 projektów. Najwiksz iloci zrealizowanych projektów przez JST województwa lubuskiego wykazały si miasto Gorzów Wlkp. – 11 projektów i miasto Zielona Góra – 12 projektów. Rozpatrywanie skutecznoci absorpcji rodków unijnych przez województwo wymaga szerszego ujcia, a mianowicie wymaga uwzgldnienia problemu koordynowania realizowanych inwestycji (projektów). Problem ten bezporednio zwizany jest z zagadnieniem wieloszczeblowego systemu koordynacji. W zwizku z tym, naley podkreli, e kadorazowy wybór inwestycji powinien wynika z rzeczywistej potrzeby lokalnej społecznoci, ponadto inwestycja powinna by spójna z innymi podejmowanymi działaniami, a jej realizacja przebiega w cile okrelonym czasie. Przesunicie akcentu z egzogenicznych czynników rozwoju na zasoby i potencjał endogeniczny jest jednym z istotnych warunków uzyskania (uzyskiwania) przewagi komparatywnej przez region (regiony). Chodzi o to, aby rozwój danego regionu był wynikiem (wypadkow) rozwoju generowanego przez endogeniczne zasoby fizyczne i społeczne poszczególnych JST. Uzyskanie przewagi komparatywnej uzalenione jest m.in. od przyjtego sposobu kształtowania rozwoju. Kształtowanie rozwoju powinno wynika z kierunków, które okrelaj strategie rozwoju poszczególnych gmin. Strategie te powinny (w okrelonym stopniu) uwzgldnia załoenia strategii formułowanych na poziomie regionu, kraju, jak równie Unii Europejskiej. Nie oznacza to, aby cele strategiczne poszczególnych JST były podporzdkowane strategiom wyszego szczebla. Raczej chodzi o to, aby mieciły si w ich ramach, stwarzajc moliwo rozwoju unikalnych właciwoci kadej JST. Dotychczasowa koncepcja kształtowania rozwoju nie przynosi spodziewanych efektów.. 25. 10 Lat …, s. 91..
(20) 356. POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 30, 2010. Rys. 3. Liczba i wartoĞü projektów zrealizowanych przez gminy województwa lubuskiego w okresie programowania 2004–2006
(21) ródło: Opracowanie własne (Urzd Marszałkowski Województwa Lubuskiego). G. Pawelska-Skrzypek odwołujc si do Raportu Rozwoju Regionów 2009 podkrela, e prowadzona w skali kraju od 10 lat polityka rozwoju regionalnego, której celem było midzy innymi zmniejszenie nierównoci przestrzennych w poziomie rozwoju regionów, doprowadziła do.
(22) Daniel Fic, Robert Wysocki Wpływ projektów unijnych na rozwój gmin województwa lubuskiego. 357. powikszenia tych nierównoci26. A zatem, konieczne jest zrewidowanie podejcia do okrelania kierunków rozwoju, a szczególnie konieczne jest dokładniejsze przyjrzenie si sposobom ich urzeczywistniania. Jednym z przykładów rewizji przekładania (operacjonalizacji) celów strategicznych na działania jest koncepcja (postulat) zmiany podejcia do sporzdzania Studium Wykonalnoci (SW). Studium Wykonalnoci jest dokumentem, który powinien odpowiedzie na pytanie: czy planowane przedsiwzicie (projekt) jest zasadne, czy ma szanse powodzenia zarówno w sensie jego realizacji, jak i efektów, jakie s w nim pokładane. Zmiana podejcia do sporzdzania SW zakłada wprowadzenie elementu analizy popytu i dopiero na jego podstawie sporzdzenie wstpnego studium wykonalnoci. Wstpne studium wykonalnoci stanowi podstaw decyzji o podjciu dalszych prac nad projektem27. W wietle powyszych załoe, uwag i postulatów analiza projektów, jakie zostały zrealizowane m.in. przez gminy województwa lubuskiego w okresie programowania 2004–2006 (dokładniej w latach 2004–2008 – uwzgldniajc zasad n+2) pozwala dostrzec nowe aspekty (Rysunek 3). Z jednej strony programy operacyjne, i sformułowane w ich ramach priorytety i działania, okrelaj moliwoci współfinansowania i realizacji projektów. Z drugiej strony pozyskanie rodków jest zalene od budetów, jakimi dysponuj gminy. Wskazane czynniki stwarzaj jedynie moliwo podjcia realizacji projektu (inwestycji). Czynnikiem, który powinien mie decydujce znaczenie dla powodzenia projektu (inwestycji) jest analiza zasadnoci jego realizacji28. Przeprowadzenie analizy zaley od szczególnych właciwoci osób j przeprowadzajcych, jak i rodowiska, w którym funkcjonuj. 4. Zako
(23) czenie Podsumowujc dotychczasowe rozwaania, za kluczowe czynniki rozwoju naley uzna: zasoby (ich dostpno, alokacje i produktywno) oraz czynniki instytucjonalne: jako i sprawno administracji; zdolno instytucjonaln do zarzdzania rozwojem, czyli umiejtno planowania, wdraania i rozliczania polityk, strategii, programów i projektów rozwojowych29. Paradygmat polityki regionalnej, który podkrela przesunicie akcentu z egzogenicznych czynników rozwoju na zasoby i potencjał endogeniczny oraz postuluje zintegrowane podejcie do rozwoju powinien doprowadzi do zwikszenia przewag komparatywnych regionów. Powinien jeszcze silniej uwypukli istot regionu jako dobra publicznego. Kluczowe znaczenie w realizacji polityki regionalnej bez wtpienia odgrywaj rodki finansowe, szczególnie rodki publiczne. Niezalenie od postulatów, które maj słuy realizacji polityki regionalnej, istotne znaczenie ogrywaj równie biece i przyszłe potrzeby lokalnych społecznoci, które s formułowane i wyraane przez władze JST. Od decyzji podejmowanych przez władze w znacznym stopniu zale sposób i kierunki wydatkowania rodków publicznych. Fakt ten moe oznacza, e przej-. 26. G. Prawelska-Skrzypek, Zarządzanie projektami w organizacjach sektora publicznego – przymus, szansa i wyzwania, materiał powielony. Seminarium Pt. Zarządzanie projektami w organizacjach publicznych, Instytut Spraw Publicznych UJ, Kraków 19 kwietnia 2010 r., s.10. 27 A. Noworól, Przygotowanie studiów wykonalnoĞci projektów publicznych współfinansowanych ze Ğrodków europejskich – doĞwiadczenia konsultanta, materiał powielony. Seminarium Pt. Zarządzanie projektami w organizacjach publicznych, Instytut Spraw Publicznych UJ, Kraków 19 kwietnia 2010 r., s. 15. 28 R. Wysocki, Projekty inwestycyjne a realizacja strategii rozwoju gminy, [w:] Polityka regionalna w Polsce jako przestrzeĔ aktywnoĞci samorządu terytorialnego, (red.) W. Sługocki, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2009, s. 104-105. 29 Rozwój …, s. 23..
(24) 358. POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 30, 2010. cie do kolejnego etapu kształtowania rozwoju wymaga zakoczenia rozpocztych kluczowych inwestycji. W latach 2007–2015 do województwa lubuskiego trafi 872,71 mln euro w ramach działa objtych Strategi Rozwoju Kraju 2007–2015. Warto dofinansowania unijnego, obejmujca rodki w ramach Narodowej Strategii Spójnoci oraz Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, szacowana jest na 725,38 mln euro. Udział rodków krajowych szacowany jest na kwot 147,33 mln euro. Regionalny Program Operacyjny (LRPO) zostanie zasilony rodkami unijnymi w wysokoci 439,17mln euro30. Wpływ i warto dodana projektów unijnych na rozwój społeczno-ekonomiczny kraju i jego regionów w okresie przedakcesyjnym, okresie programowania 2004–2006, oraz w latach 2007– 2015 s znaczce i w wielu obszarach mog by rozpatrywane w kategoriach bardzo namacalnych i mierzalnych „konkretnych” wyników. Jednak w kontekcie poprawy kondycji stanu finansów sektora publicznego (na razie w mniejszej skali samorzdowego (w roku 2008 dochody budetów gmin województwa lubuskiego wynosiły 1875740,0 tys. zł) „rodki unijne nie powinny by traktowane jako jedyna szansa na uzupełnienie braków w infrastrukturze, lecz jako instrument uzupełniajcy znaczne ju rodki własne”31. W perspektywie naley oczekiwa, e mog one sta si „kapitałem inicjujcym” działajcym jako katalizator w rozwoju obszarów istotnych z punktu widzenia „logiki ponadnarodowej (unijnej) czy globalnej”. Zdaniem władz JST województwa lubuskiego rodki unijne powinny nadal wspiera inwestycje (projekty) w zakresie: infrastruktury wodno-ciekowej, drogowej, gospodarki odpadami32. Dowiadczenia 20 lat funkcjonowania samorzdu terytorialnego w Polsce pozwalaj, stwierdzi, e zarzdzanie publiczne w gminach charakteryzuje ju rodzca si nowa kultura organizacyjna z menederem publicznym, gdzie wykorzystywane s metody zarzdzania strategicznego oraz metody zarzdzania projektami. Wiele gmin zasilonych „praktyk projektów unijnych” pełni całkiem dobrze funkcj kreatora i stymulatora rozwoju na swoim terenie, coraz bardziej skutecznie zaspokajajc zbiorowe potrzeby mieszkaców. %LEOLRJUDILD [1] [2] [3]. [4] [5] [6] 30. 10 lat Województwa Lubuskiego, UM Województwa Lubuskiego, US w Zielonej Górze, Zielona Góra 2010. Brandenburg H., Zarządzanie lokalnymi projektami rozwojowymi, Wyd. Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2002. Bruszt L., Wielopoziomowe zarzdzanie – warianty wschodnie. Wyłaniajce si wzorce zarzdzania rozwojem regionalnym w nowych pastwach członkowskich, Zarzdzanie publiczne 1/2008. Brzeski T., Program gospodarczy regionalizmu, „Przegld Współczesny”, 1924, nr 30. Fic D. (red.), Strategia rozwoju transportu województwa lubuskiego do roku 2015, Zielona Góra stycze 2004. Fic D., KonkurencyjnoĞü Polski na rynku Unii Europejskiej, [w:] Polska w Unii Europej-. Fundusze unijne dla województwa lubuskiego w latach 2007-2015, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, s. 1–2. http://www.funduszestrukturalne.gov.pl/ (05.2010). 31 Rozwój …, s. 23. 32 Wyniki Ankiety sondaĪowej w zakresie ustalenia kierunków działaĔ podejmowanych przez JST woj. lubuskiego i pozostałe instytucje sektora publicznego. Konwent Prezydentów, Burmistrzów, Wójtów Województwa Lubuskiego, Pogorzelica 11.05.2010..
(25) Daniel Fic, Robert Wysocki Wpływ projektów unijnych na rozwój gmin województwa lubuskiego. [7] [8] [9] [10]. [11] [12] [13]. [14] [15] [16]. [17] [18] [19] [20] [21]. [22]. 359. skiej, (red.) J. Andrykiewicz, Cz. Oskowski, Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra 2003. Frckiewicz-Wronka A.(red.), Zarządzanie publiczne – elementy teorii i praktyki, Akademia Ekonomiczna, Katowice 2009. Fundusze unijne dla województwa lubuskiego w latach 2007–2015, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. http://www.funduszestrukturalne.gov.pl/ (05.2010). Hood Ch., A public Management for All Seasons?, „Public Administration” 1991, Vol. 69 Kope I.
(26) ródła dochodów i samodzielno finansowa gminy na przykładzie miasta i gminy Gbin, [w:] Zarzdzanie w jednostkach sektora finansów publicznych, finansowanie działalnoci audyt wewntrzny i kontrola finansów, (red.) J.J. Brdulak, A. Kłopotek, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2008. KorzyĞci i koszty członkostwa Polski w Unii Europejskiej, raport z bada, Centrum Europejskie Natolin, Warszawa 2003. Kosikowski C., Rukowski E. (red.), Finanse publiczne i prawo finansowe, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2003. Noworól A., Przygotowanie studiów wykonalnoci projektów publicznych współfinansowanych ze rodków europejskich – dowiadczenia konsultanta, materiał powielony. Seminarium Pt. Zarzdzanie projektami w organizacjach publicznych, Instytut Spraw Publicznych UJ, Kraków 19 kwietnia 2010. Oddziaływanie funduszy strukturalnych i Funduszu Spójnoci na gospodark Polski w okresie 2004 – I połowa 2007, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2008. Piotrowska-Marczak K., Uryszek T., Zarządzanie finansami publicznymi, Difin, Warszawa 2009. Prawelska-Skrzypek G., Zarządzanie projektami w organizacjach sektora publicznego – przymus, szansa i wyzwania, materiał powielony. Seminarium Pt. Zarzdzanie projektami w organizacjach publicznych, Instytut Spraw Publicznych UJ, Kraków 19 kwietnia 2010. Problemy gospodarcze Drugiej Rzeczypospolitej, PWE, Warszawa 1989. Realizacja budĪetów JST województwa lubuskiego w latach 2004–2006, Regionalnej Izby Obrachunkowej w Zielonej Górze, Zielona Góra 2007. Rozwój regionalny w Polsce Raport 2009, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2009. Strahl D. (red.), Metody oceny rozwoju regionalnego, WAE, Wrocław, 2006. Wysocki R., Projekty inwestycyjne a realizacja strategii rozwoju gminy, [w:] Polityka regionalna w Polsce jako przestrze aktywnoci samorzdu terytorialnego, (red.) W. Sługocki, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2009. Zalewski A. (red.), Nowe zarzdzanie publiczne w polskim samorzdzie terytorialnym, SGH, Warszawa 2005..
(27) 360. POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 30, 2010. THE IMPACT OF EU PROJECTS ON THE DEVELOPMENT OF THE DISTRICTS OF THE LUBUSKIE PROVINCE Summary The changes observed in management of the public sector as well as the experience gained in relation to the functioning of the public sector indicate that there occurs a need to reformulate the paradigm of regional policy. Implementation of modern techniques in the management of the public sector seems to be a must. To a large extent the development of local districts is triggered by the supply of public funds. EU funds, understood as one of the sources of financing regional policy, require the application of appropriate management instruments. The analysis of the functioning of the districts of the Lubuskie Province shows that EU funds as well as the projects financed by these funds should be treated as inhibitors of development. The analysis of public management in the districts of the Lubuskie Province demonstrates that a new organizational structure combining strategic, tactical and operational concept development is being gradually implemented. Most local districts aspire to perform the function of inhibitors of the development at the regional level with the intention of satisfying the needs of the local community. Keywords: regional development, public finance, public sector project management.. Daniel Fic, Robert Wysocki Uniwersytet Zielonogórski e-mail: D.Fic@wez.uz.zgora.pl R.Wysocki@wez.uz.zgora.pl.
(28)
Powiązane dokumenty
Hildegardy, czyli o prawdziwym orkiszu (Sylwia Sarnowska), Rola postu żywieniowego w rozwoju duchowym człowieka według św. dr Jacek Wróbel), Jak przeprowadzić post orkiszowy
Miód manuka okazał się także bardzo skuteczny w leczeniu ran powstałych w wyniku toczącego się procesu nowotworowego jamy ustnej oraz pooperacyjnego obrzęku rogówki..
Sowiecki program minimum na rokowania z Paasikivim przewidywał: granica na Przesmyku Karelskim zostaje przesunięta do linii Mesreriarvi- -Kalleniarvi-Pyhäjärvi-Konewec, trzy wyspy
Nie ulega wątpliwości, że biblioteki odgrywają istotną rolę w życiu społecz- nym i mogą mieć wpływ na tworzenie kapitału społecznego.. Literatura na- ukowa dotycząca
Ku mojej radości, wkrótce okazało się, że jako korespondent EBIB mogę wziąć udział w konferencji Information Seeking in Context (ISIC) poświęconej bada- niu zachowań
W refleksji teologiczno-pastoralnej podkrelana jest równie¿ mo¿liwoæ w³¹czenia siê osób ¿yj¹cych w zwi¹zkach niesakramentalnych w dzia³alnoæ rozmaitych stowarzy-
Na nasze sympozjum zaprosilimy dwie grupy naukowców: filo- zofów, których zadaniem jest precyzyjne ujêcie strategii argumentacyjnych, oraz du- chownych i wieckich, którzy ¿yj¹
Dzięki wspólnej, kompetentnej i twórczej wiedzy nauczycieli przed- szkoli i szkół oraz całego zespołu redagującego niniejszy kwartalnik mamy nadzieję, że uda nam się
