Outsourcing konwersji w systemach EDI i B2B

ACTA UN IV ERSITA TIS LO D ZIEN SIS FOLIA OECONOM ICA 157, 2002

Jan D urkiew icz*

OUTSOURCING KONWERSJI W SYSTEMACH EDI I B2B

Omówiono potrzebę integracji różnych systemów biznesowych, rozróżniając integrację wewnętrzną i zewnętrzną przy czym ta ostatnia realizowana jest na zasadzie outsorcingu konwersji. Opi­ sano ośrodek VANPOL1 świadczący usługi tego rodzaju.

The need fo r an integration o f various biznes systems is dis­ cussed. The internal and external integration is distinguished, the last one executed as the outsourcing o f the format translation. The center VANPOL ofering such kind o f services has been discribed.

W stęp

W ykorzystanie EDI czy - według modnej term inologii - w ym iany B2B, praktycznie nadal jest zbyt kosztow ne dla m niejszych firm. Pow szechnie o cze­ kiwano, iż rozwój Internetu, a ostatnio standardu XM L, spow oduje, że handel elektroniczny w yelim inuje potrzebę korzystania z EDI, stanie się pow szechny i łatw o dostępny naw et dla najm niejszych firm.

Handel elektroniczny rozumiany jak o detaliczna sprzedaż poprzez W eb ma sw oją rację bytu, dotyczy jednak nietrw ałych relacji pom iędzy sprzedaw cam i szerokiej gamy artykułów masowej potrzeby a rzeszą konsum entów , nie rozw ią­ zuje natom iast problem ów wymiany dokum entów transakcyjnych w łańcuchach dostaw i usług zw iązanych z obrotem tow arow ym pom iędzy niezależnym i fir­ mami (relacja B2B), która nadal pozostaje dom eną EDI.

Internet długo był ignorowany przez świat EDI z uwagi na jeg o otw artość i do niedaw na niedostateczne bezpieczeństw o przesyłanych danych. Stały postęp telekom unikacji i kryptografii oraz wachlarza usług oferow anych przez Internet spow odow ał, że coraz częściej jest on w ykorzystyw any dla realizacji EDI, przy

*

Edipol Sp. z o.o.

1 Adres ośrodka VANPOL: vvwvv.vanDolxoin.nl

pod wymienionym adresem można się zapoznać szczegółowo z usługami VANPOL, m.in. korzystając z aplikacji demonstracyjnej

czym istota elektronicznej wymiany danych się nie zm ienia, stosow ane są je d y ­ nie nowe techniki inform acyjne i sposoby form atow ania kom unikatów .

Elektroniczna wym iana danych - EDI odgryw a ogrom ną rolę w funkcjo­ nujących m odelach biznesu w w iększości dużych frim. C elem EDI jest tzw. zew nętrzna integracja niezależnych aplikacji kom puterow ych, la k ie niezależne aplikacje generują i akceptują najrozm aitsze formaty dokum entów , m ów ią jak gdyby różnymi językam i.

Standardy EDI

Porozum iew anie się niezależnych system ów kom puterow ych stw arzało trudności rosnące w postępie geom etrycznym przy pow iększaniu się liczby part­ nerów wym iany. Stąd powstały standardy form atow ania danych, takie jak: ANSII X. 12, Odette, VDA, EDIFACT. Pow szechne stosow anie standardu po­ zw ala każdej firm ie na istotne oszczędności, gdyż dla każdego dokum entu po­ trzebuje ona tylko jednego interfejsu do swojej aplikacji, niezależnie od liczby partnerów. Funkcjonow anie system ów EDI, także tych realizow anych przy wy­ korzystaniu Internetu, polega na wym ianie kom unikatów elektronicznych sfor­ m atowanych według jednego z pow szechnie uznanych standardów.

K onw ersja form atów dokum entów

W system ach EDI interfejsem pom iędzy aplikacją a standardow ym kom unikatem elektronicznym jest tzw. plik pośredni, czyli idyw idualnie sform atow any plik tekstowy, łatwy do w czytania lub w ygenerow ania przez każdy rodzaj aplikacji. N iezbędna jest więc konw ersja struktury kom unikatu na taki plik tekstowy i vice versa, w ykonyw ana w system ie każdego z partnerów jak pokazano na Rys. 1.

K onw ersja realizow ana jest przez uniw ersalne program y tłum aczące (translatory, konw ertery), które funkcjonują w oparciu o mapy translacyjne, w skrócie mapingi. Taki m aping musi być opracow any dla każdej stosowanej wersji kom unikatu. W ykorzystanie nowego języ ka form atow ania danych XM L, stosow anego w aplikacjach internetow ych, nic w tym schem acie nie zm ienia. Koszty konwersji i jej przygotow ania stały się jed n ą z głów nych barier w upo­ wszechnieniu EDI w małych i średnich przedsiębiorstw ach.

W ykorzystanie Internetu

W system ach EDI długo pow strzym yw ano się od stosow ania Internetu z uwagi na jego otw artość i do niedaw na niedostateczne bezpieczeństw o prze­ syłanych danych. Stały postęp telekom unikacji i kryptografii oraz w achlarza usług oferow anych przez Internet spow odow ał jednak, że coraz częściej je st on w ykorzystyw any dla realizacji EDI. Nie zawsze jest to klasyczne EDI w 10()% zgodne z jej definicją. C zęsto partnerzy stosują własne dedykow ane formaty dokum entów ; preferow ane są zw łaszcza formaty w języku XM L. Taki scena­ riusz realizacji transakcji pom iędzy podm iotam i gospodarczym i o stałych relacjach handlowych nazywany je st ‘biznes-to-biznes’, w skrócie B2B.

Firma Л Firma В

Rys. 1 Elektroniczna wymiana danych (EDI)

W odróżnieniu od wym iany B2B, identycznej lub podobnej co do zasad do EDI, rozw ija się dynam icznie handel elektroniczny czyli sprzedaż detaliczna poprzez Internet. W takim scenariuszu sprzedaw ca udostępnia katalog i cennik swoich wyrobów na stronie W W W w postaci odpow iednich form ularzy, a klienci (osoby fizyczne lub przedsiębiorstw a) m ają do nich sw obodny dostęp

z przeglądarki internetowej oraz m ożliwość interaktyw nego składania zam ów ień. Tego rodzaju scenariusz pom iędzy stronam i transakcji, nie m ającymi w w iększości przypadków żadnych stałych powiązań, nazywany jest ‘biznes-to- custom er’, w skrócie B2C.

Potrzeba rozwiązań w zakresie integracji biznesu

Idea pow szechnej standaryzacji zaw sze miała swoich oponentów . W przy­ padku EDI ich argum entacja była szczególnie istotna z uwagi na wysoki koszt im plem entacji standardu. Swoboda w stosow aniu standardów ułatw ia w drożenie elektronicznej wymiany danych w ograniczonym środow isku lecz kom plikuje integrację niezależnych system ów inform atycznych w szerszej skali. W raz z rozw ojem kom puteryzacji pow staje coraz więcej różnych aplikacji. Stw arza to zapotrzebow anie na narzędzia i usługi tzw. integracji biznesow ej. Na rynku po­ jaw iły się pakiety oprogram ow ania reklam ow ane jak o narzędzia integracji biz­ nesu. W rzeczy samej są to ulepszone i w zbogacone translatory EDI z zestaw em narzędzi pom ocniczych ułatw iających edycję tabel i m odułów konw ersyjnych oraz konfigurację systemu w sposób zapew niający m aksym alną autom atyzację jeg o funkcjonow ania. Edipol także oferuje oprogram ow anie tej klasy - BIS

(B usiness Integration Server) firmy S eeburger AG.

Jednak koszty tego rodzaju narzędzi są nadal poza zasięgiem średnich i m ałych firm. C elem przełam ania tej bariery firma Edipol uruchom iła ośrodek usługowy elektronicznej wym iany dokum entów V A N PO L, na bazie w łasnego pakietu oprogram ow ania edixN et. Pakiet edixN et obsługuje m iędzy innymi od dw óch lat system EDITIR dla ZM PD tj. dla Zrzeszenia M iędzynarodow ych P rzew oźników Drogow ych w Polsce - zapew niający pozyskiw anie inform acji o zw alnianych karnetach TIR w 60 punktach celnych i transm isję kom unikatów ED IFA C T do siedziby ZM PD w W arszaw ie, a następnie do IRU (International Road Transport Union) w Genewie.

M isją ośrodka V A N PO L je st zapew nienie usług elektronicznej wym iany dokum entów pom iędzy partneram i o stałych relacjach biznesow ych w sposób m ożliw ie prosty i tani, tak aby były one dostępne rów nież dla średnich i m ałych firm. W tym celu V A N PO L um ożliw ia bezpieczną kom unikację poprzez Internet oraz konw ersję różnych form atów danych na sw oim serw erze, elim inując potrzebę jej w ykonyw ania u abonentów .

Podstaw ow e usługi VANPOL:

> konw ersja struktur dokum entów transakcyjnych przesyłanych elektro­ nicznie, inaczej m ówiąc outsourcing konwersji dokum entów

> konw ersja protokołów kom unikacyjnych stosow anych najczęściej w elektronicznych transakcjach, przede w szystkim konw ersja pom iędzy protokołem internetow ym H TTP a protokołem X.400, O FTP-ISD N , OFTP- TC P/IP, itp.

Usługi dodatkowe:

> zagadnienia zw iązane z integracją odm iennych aplikacji partnerów w ym ia­ ny, takie jak: opracow yw anie map translacyjnych, konsultacje, szkolenia > przechow yw anie w Ośrodku katalogu wyrobów dla określonego dostaw cy,

który to katalog byłby dostępny z przeglądarki dla klientów B2S (katalog taki m oże być stale aktualizow any np. kom unikatem E D IFA C T PRICA T). > dostarczanie typowych lub opracow yw anie dedykow anych aplikacji do

przetw arzania dokum entów wym ienianych za pośrednictw em ośrodka VANPOL.

Konwersja

A bonent usług V AN PO L może przesyłać i odbierać dokum enty w postaci plików tekstow ych generow anych i wczytywanych przez sw o ją aplikację.

Konwersja na struktury akceptow ane przez system y partnerów handlow ych oraz ze struktur generow anych przez te system y m oże być w ykonyw ana w ośrodku V A N PO L (Rys. 2).

Pliki przesyłane do konwersji w ośrodku V A N PO L i otrzym yw ane z ośrodka m ogą m ieć różne form aty takie jak:

> kom unikaty EDI w pow szechnie używ anych standardach (ED IFA CT, Odette, EANCOM , VDA, ANSII X.12),

>* tradycyjne pliki pośrednie tekstow e o dowolnej strukturze, > dokum enty XM L,

> form ularze ekranow e, jeśli abonent nie posiada odpow iedniej aplikacji (partner B2S na Rys. 2).

S e r w e r K o m u n ik a c y jn y 1t KONWERTER t: O o r o d e k V A M P O L

Rys. 2 Schemat usług ośrodka VANPOL

P rz e g lą d a rk a Drukarka ľ Of m a t ' « н к X M L /H T M L p a r t n e r B 2 S ^ I * ■ Л B 2 S P a r t n e r B 2 3 uzywający p i z e t j l ^ d . » r k 1

(S3

*

4

Podstaw ow e rozw iązanie kom unikacyjne polega na w ykorzystaniu serw e­ ra kom unikacyjnego edixN et, funkcjonującego na serw erze W W W stosującym zabezpieczenie transm isji w protokole SSL.

W tym rozw iązaniu stacje abonentów (klienci), naw iązują bezpośrednie połączenie z serw erem W W W , bez w ykorzystyw ania zw ykłej poczty interneto­ wej. Po uzyskaniu połączenia spraw dzane są obustronnie certyfikaty uw ierzytel­ niające a więc certyfikaty potw ierdzające zarów no tożsam ość serw era jak i klienta. W przypadku nieudanej weryfikacji tożsam ości serw era lub klienta połączenie jest autom atycznie przerywane.

Serw er kom unikacyjny edixN et zapew nia realizację następujących pod­ staw ow ych funkcji EDI:

> bezpieczne połączenie poprzez szyfrow anie każdej transm isji w protokole SSL-3;

> autoryzację dokum entów elektronicznych w pow iązaniu z nadaw cą; profil każdego z klientów zaw iera listę partnerów handlow ych, od których m oże otrzym yw ać dokum enty (z dokładnym określeniem ich rodzaju i wersji) oraz listę partnerów, do których może wysyłać dokum enty; klient m oże w y­ słać kom unikat tylko do tych partnerów, których profile zaw ierają jeg o ad­ res;

> autom atyczne potw ierdzanie odbioru przez adresata (end-to-end response). W szystkie sesje, czyli cały ruch i inne zdarzenia są rejestrow ane (logow ane) na serwerze.

Dla abonenta podstaw ow ym sposobem kom unikacji z ośrodkiem V A N PO L jest łączność poprzez Internet w protokole HTTPS tj. z w ykorzysta­ niem protokołu ochrony danych SSL-3. Nie w yklucza to m ożliw ości zastosow a­ nia innych sposobów łączności na życzenie abonenta, np. w protokole X .400 lub OFTP.

D ostęp do ośrodka V A N PO L możliwy jest za pom ocą zw ykłego m odem u telefonicznego ja k rów nież poprzez linię stałą.

Każdy abonent posiada na serwerze sw oją skrzynkę elektroniczną, do któ­ rej kierow ane są dokum enty przesyłane przez jeg o partnerów. D okum enty od e­ brane, jak rów nież wysyłane, są kopiow ane do skrzynek archiw alnych poszcze­ gólnych abonentów . Standardow y okres przechow yw ania plików w archiw um wynosi 5 dni. M ożliw e jest indyw idualne uzgodnienie, przez poszczególnych abonentów , dłuższych okresów przechowyw ania.

M ożliwe są 2 różne scenariusze kom unikacji i w spółpracy z ośrodkiem V AN PO L; B2B i B2S. O dpow iednio do tych scenariuszy w yróżniam y 2 rodzaje abonentów .

A bonent B 2B : jest to firm a posiadająca aplikację kom puterow ą zd olną do przetw arzania dokum entów będących przedm iotem wym iany z partneram i han­ dlowym i. M oże to być np. własna dedykow ana aplikacja, system klasy M R P lub ERP jak rów nież system klasycznego EDI generujący i akceptujący kom unikaty w jednym lub w kilku standardach EDI.

T akim abonentom dostarczany jest program kom unikacyjny edixC om dla W indow s zapew niający spraw ną i bezpieczną kom unikację z ośrodkiem VANPOL. Program ten może być skonfigurow any do całkow icie autom a­ tycznego funkcjonow ania w tle. U m ieszczenie kom putera, na którym zainsta­ lowany będzie edixC om , w sieci lokalnej pozw ala na autom atyczne pobieranie kom unikatów lub plików do wysyłki z w ybranego wolum enu i katalogu w sieci oraz - rzecz jasn a - na um ieszczanie w nim plików odbieranych. N adaw ca

do-kum entu otrzym uje potw ierdzenie odbioru w ygenerow ane autom atycznie przez program kom unikacyjny edixC om odbiorcy.

A bonent B2B może także korzystać z innych środków łączności do kom u­ nikacji z ośrodkiem VANPOL, które zostały w ym ienione wyżej (wtedy nie musi instalow ać program u edixCom ). M oże to być np. firm a posiadająca ju ż system EDI a w jeg o ram ach tradycyjny program kom unikacyjny. Z astosow anie innych środków łączności m oże wynikać także z polityki bezpieczeństw a danych w firm ie, jeśli nie dopuszcza ona korzystania z Internetu w zakresie wym iany dokum entów handlowych.

A bonent B 2S: jest to firma, która nie posiada odpow iedniej aplikacji, a do łączności z ośrodkiem V AN PO L w ykorzystuje tylko przeglądarkę internetow ą, podobnie jak w scenariuszu B2C. Będzie ona otrzym yw ać i w ysyłać dokum enty w postaci dynam icznie tworzonych formularzy ekranow ych HTM L.

O środek VAN PO L zapew nia konw ersję danych z różnych form atów na postać formularzy i odwrotnie. Abonent B2S może otrzym yw ane i wysyłane form ularze archiw izow ać na dysku lub dyskietce, m oże je rów nież drukować. P rzeglądarka wymaga jednak pracy interaktyw nej (nie autom atycznej). Ten spo ­ sób pracy m ożna w ykorzystywać w małych firm ach, przy niew ielkiej liczbie odbieranych i wysyłanych dokum entów .

Źródła

1. Raman Dick, “Cyber Assisted Business * EDI as the backbone o f Electronic Commerce", ISBN: 90-9010002-4

2. Pardi William J.. "XML in Action * Web Technology", ISBN: 0-7356-0562-9 3. Garfinkel Simson. "W W W - bezpieczeństwo I handel", ISBN: 83-7197-088-9

4. Klandcr Lars, "HACKER PROOF czyli ja k się bronić przed intruzami", ISBN: 8 3-7158-083-5 5. Chmielarz Wilold, "Handel elektroniczny nie tylko w gospodarce wirtualnej", ISBN: 83-

9I2678-9-X; Wydawnictwa Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu W arszawskiego 2001 6. Durkiewicz Jan, „XML/EDI - Rola i perspektywy standardów EDI w świetle rozwoju Internetu i

XML , w wydaniu specjalnym NET FORUM obejmującym zestaw publikacji na temat

Bezpieczna Gospodarka Elektroniczna”

7. Ries AI., Ries Laura, "Trium f i klęska dot.com ów", ISBN: 83-7255-668-7

8. Integracja systemów informatycznych * Kroki im drodze zwiększenia efektywności biznesu"

COM PUTERWORLD STRATEGIE marzec 2(X)2

9. "Dystrybucja i zintegrowany łańcuch dostaw", COMPUTERWORLD RAPORT marzec 2002

Nr indeksu 354988 10. Materiały UN/CEFACT

11. Specyfikacje techniczne projektu ebXML

12. Materiały firm dostawców rozwiązań EDI & E-biznes: Data Interchange Plc, Seeburger AG Peregrinos, Software AG, Sterling