Andrzej F. Dziuba
"Liberation Theology and Christian
Liberation", Fausto Gomez, Manila
1987 : [recenzja]
Collectanea Theologica 60/4, 185-186
się czło w ie k a ”. A utor fo rm u łu je tu tezę, która — je g o zd an iem — streszcza w sz y stk ie p op rzed n ie reflek sje: „Ł aska jest w o ln y m , n ie w in n y m sa m o u d zie- la n iem się tró jjed y n eg o B oga w J ezu sie C h rystu sie p rzez D u ch a Ś w ięteg o , u m o żliw ia ją cy m , r e a liz u ją c y m i d o p ełn ia ją cy m sa m o sta w n ie się czło w ie k a jak o osob y i w sp ó ln o ty , p o m im o od d alen ia się i w in y , p oprzez tra n scen d en cję h isto ry czn ą ” (s. 352), w y ra ża ją c p rzy ty m op in ię, że w d o ty ch cza so w y ch pod ręczn i kach u w y p u k la n o zan ad to ty lk o jed en , a n trop ologiczn y w y m ia r ła s k i z isto tn ą szkodą d la dru giego, b ardziej p o d sta w o w eg o , b o b osk iego. N ie jest to z p e w n ością o p in ia w p e łn i słu szn a , a lb o w iem w d a w n iejszy ch u jęcia ch rzu ca się w o czy c o ś in n ego, a m ia n o w ic ie „reistyczn e”, b y ta k p o w ied zieć, u jm o w a n ie ła s k i sp row ad zan ej p rzew a żn ie do „ rzeczy w isto ści” tk w ią c e j w czło w ie k u lub od d ziału jącej n a n ieg o , z p o m in ięciem jej w y m ia ru w p e łn i osob ow ego i r e la cy jn eg o . N a szczęście), b rak te n b y w a ju ż od la t sy ste m a ty c z n ie p r z e z w y cięż a n y i e lim in o w a n y z „nauki o ła sc e ”, a ele m e n t „boży”, k tó ry stara się tak m ocn o u w zg lęd n ić w sw y m stu d iu m A . G a n о с z y , d ochodzi w y ra źn ie do gło su w e w s z y stk ic h pracach u w y p u k la ją c y c h M iło sierd zie B oże, w zg lęd n ie B oga, k tó ry je s t „bogaty w m iło sierd zie”. B ardzo za w ężo n y w yb ór litera tu r y , z k tórej k o rzy sta ł G a n о с z y , n ie p o z w o lił m u , n ie s te ty , dostrzec całego b o g a ctw a n o w szy ch u jęć p oru szan ej p rzez n ieg o p rob lem atyk i.
L u c ja n B a lte r S A C , W a r sza w a
P au s to G O M E Z , L ib e r a tio n T h e o lo g y a n d C h ris tia n L ib e ra tio n , M anila 1987 ss. 83.
P rezen to w a n e o p ra co w a n ie u k azało s ię jako p ią ty to m ik se r ii „ S ocial R e search C enter” U n iw e r sy te tu św . T om asza w M an ili. A u tor, d om in ik an in , jest d y rek torem w sp o m n ia n eg o C en tru m i c e n io n y m sp ecja listą w za k resie k a to lick iej n a u k i sp o łeczn ej i jej r e la c ji z teo lo g ią . Z asad n icza część k sią żk i uk aza ła się w cześn iej w p o sta ci a rtyk u łów .
P o k rótk im w p ro w a d zen iu n a stęp u je p ie r w sz y ro zd zia ł za ty tu ło w a n y : T eo
lo g ia w y z w o le n ia n a p ró b ie . J e st to p rzy b liżen ie tr e ś c i I n s tr u k c ji o n ie k tó r y c h a sp e k ta c h «te o lo g ii w y z w o le n ia » z 6 sierp n ia 1984 r. w y d a n ej p rzez K o n g re
g ację N a u k i W iary. N a jp ie r w zo sta ła o m ó w io n a teo lo g ia w y z w o le n ia oraz jej g łó w n i rep rezen tan ci. Z alicza d o n ich G. G u t i e r r e z a, L. В o f f a, S. G a l i l e a i J. S o b r i n o . O czy w iście jest ich zn aczn ie w ię c e j, ale zd an iem autora ci są n ajb ard ziej w p ły w o w i. Z k o le i w sk a zu je się n a zasad n icze o d ch y len ia n iek tó ry ch te o lo g ó w w y zw o len ia , p od k reśla się jed n a k i p o zy ty w n y w k ła d tego n urtu. W k o ń co w y ch u w a g a ch G o m e z w sk a zu je, o czy w iście ty lk o w yb iórczo, na różnorodne rea k cje w sto su n k u do w sp o m n ia n eg o d oku m entu.
C h rze ś c ija ń s k i p o k ó j i w y z w o le n ie to ty tu ł d ru g ieg o rozd ziału . K on cen tru
je się on na I n s tr u k c ji o c h r z e ś c ija ń s k ie j w o ln o śc i i w y z w o le n iu z 22 m arca 1986 r. w y d a n ej p rzez tę sam ą K on gregację. D op atru je się śc isły c h w ię z i i r e la c ji m ięd zy m isją K o ścio ła a pok ojem i w y z w o le n ie m . S ło w a t e m ogą m ieć różne zn aczenie, p rzy n a jm n iej tak w sa k zu je I n s tr u k c ja poru szając problem teo lo g ii w y z w o le n ia . M ożna, zd an iem autora, za o b serw o w a ć p ew n ą sp ecy fik ę sy tu a cji pokoju i jed n o cześn ie ja w ią cej się b łęd n ej drogi w y z w o le n ia . Z in n ej stron y ja w i się ta k że z e sta w ie n ie w ła śc iw e j drogi do p o k o ju z p rak tyk ą ch rze ścija ń sk ieg o w y z w o le n ia . T rzeba jasno zesta w ić te o lo g ię w y z w o le n ia z ch rze ścija ń sk im w y z w o le n ie m . T u, zd an iem autora, n ie m oże b y ć n ied o m ó w ień czy uproszczeń , w y n ik a ją c y c h czasem z k rótk ow zroczn ej p ra k ty k i ew a n g eliza c y jn ej.
T rzeci rozd ział o p a trzo n y został ty tu łem : T eologia, te o lo g ia w y z w o le n ia
i św . T o m a sz. Z esta w ien ie D oktora A n g ielsk ieg o z ty m i d w o m a r z e c z y w isto ś-
ciam i p o zw a la b ard ziej odczuć ogrom n y au to ry tet A k w in a ty . P o zw a la p ełn iej w id zieć jego w a r to ść w p o d ejściu tak że do w sp ó łczesn y ch , czasem n o w y ch p ro b lem ó w teo lo g iczn eg o w erty k a lizm u i h oryzon talizm u . F ilip iń sk i teolog
w k oń co w y ch u w a g a ch w sk a zu je, iż teo lo g ia je s t d la n ieg o in teg ra cją p ra w d y i życia.
O czy w isty m jest, iż op racow an ie to n ie je s t w y b itn y m d ziełem . C enne je s t jed n a k za u w a żen ie i sięg n ięcie do p rzem y śleń w y ro sły ch w śro d o w isk u f i l i p iń sk im , k tóre jest sp e c y fic z n e z w a ż y w sz y na d o k o n u ją ce się ta m p rzem ia n y p o lity czn e i sp ołeczn e. T rzeba stw ierd zić, iż autor podchodzi b ez k o m p lek só w do p ro b lem a ty k i w y z w o le n ia . N ie w id a ć d ucha ty p o w e g o d la środ ow isk a la t y n o a m ery k a ń sk ieg o , k tóre jest za m k n ięte, sta ty czn e i szty w n e w teo lo g iczn ej r e fle k sji w c iśn ię te j w ra m y m y ś le n ia m a rk sisto w sk ieg o .
W arto zau w ażyć n ie z w y k łą sw ob od ę się g a n ia d o m y ś li św . T om asza z A k w in u . Tu ta k że istn ie je d yn am iczn e k o rzy sta n ie z jego o sią g n ięć p rzy jedno czesn y m o tw a rciu n a n o w ą m y śl. S p otk an ie to, p rzy n a jm n iej jak w id a ć u G o - m e z a , w y ch o d zi z k orzyścią dla obu n u rtów . T o m a s z m oże być u zn an y, o czy w iście w sp ecy ficzn y m sen sie, za teo lo g a w y z w o le n ia , ale w y z w o le n ia ch rześcija ń sk ieg o k u p e łn i pokoju i w oln ości.
k s. A n d r z e j F. D ziu b a , W a r s z a w a
B o ttista M O N D I N, T e o lo g o w ie w y z w o le n ia , p rzek ł. R ejm u n d B o r k o w s k i I n sty tu t W y d a w n iczy P A X , W arszaw a 1988, s. 181.
W ażnym n u rtem w y stęp u ją cy m w te o lo g ii ch rześcija ń sk iej w o sta tn ich d ziesięcio lecia ch jest, w y r o sła na g ru n cie la ty n o a m ery k a ń sk im , tzw . teo lo g ia w y z w o le n ia . J e st to n u rt teo lo g iczn y ty m b ard ziej w ażn y, że b u d zi za in tere so w a n ia n ie ty lk o w K o ściele, a le i poza n im , w śro d o w isk a ch zu p ełn ie n ie - relig ijn y ch . P u n k tem w y jśc ia i program em teg o n u rtu te o lo g ii jest p o jęcie „ w y zw o len ia ”. P rzez to p o jęcie ro zu m ie się w y z w o le n ie od w sz e lk ic h form z ła sp ołeczn ego, k tó re p rzez sw e stru k tu ry je s t źród łem k a żd eg o zła i k ażd ego grzechu. J a k k o lw iek p o jęcie w y z w o le n ia n ie je s t czym ś n o w y m w teo lo g ii, to jednak teo lo g ia w y z w o le n ia w łą c z y ła w to p o jęcie n o w ą treść, n ie z a w sze zgodną z trad ycją w ia r y k a to lick iej.
C ałą złożoność i g en ezę rozw oju te o lo g ii w y z w o le n ia o raz jej p rzed sta w i cieli p rezen tu je B a ttista M o n d i n w k sią żce T e o lo g o w ie w y z w o le n ia . K siążk a p rzed sta w ia p o g lą d y najb ard ziej zn aczących p r z e d sta w ic ie li te o lo g ii w y z w o lenia.
P o o g ó ln y m za ry so w a n iu g en ezy te o lo g ii w y z w o le n ia , zw ła szcza jej tła p o lity czn eg o i sp ołeczn ego, B . M o n d i n p rzed sta w ia p rek u rso ró w te o lo g ii w y zw o len ia : R icharda S c h a u l l a , J o sep h a C o m b l i n a i R u b em a A l v e · s a. W rozd ziale d ru gim k sią żk i r e feru je p o g lą d y w ła śc iw y c h z a ło ż y c ie li teo lo g ii w y zw o len ia : G u stavo G u t i é r e z a i H u g o A s s m a n n a , p rzechodząc n a stęp n ie, w k o le jn y m rozd ziale, do za p rezen to w a n ia g łó w n y ch jej p rzed sta w i cieli, ja k im i są E duardo P i r o n i o, L eon ard o В o f f, J u a n L. S e g u n d o , José M iguez В o n i n o i H eld er C a m a r a . K o ń czą c p rzegląd teo lo g ó w , k tó rzy sz czeg ó ln ie p r z y c z y n ili się do p o w sta n ia I ro zw o ju te o lo g ii w y z w o le n ia , B. M o n d i n w sk a z u je n a o sią g n ię c ia te o lo g ii w y z w o le n ia i zad an ia, ja k ie przed n ią stoją.
K siążk a B. M o n d i n a z p ew n o ścią je s t d ob rym w p ro w a d zen iem , k tó r eg o b r a k o w a ło te o lo g ii p o lsk iej. D użą w a rto ścią op racow an ia je s t w o ln e od
n ad m iaru o cen i w ła sn y c h p o g lą d ó w zre fe r o w a n ie m y ś li d ziesięciu p rzed sta w ic ie li te lo g ii w y z w o le n ia . Z arazem autor op racow an ia d y sta n su je się od sk ra j n ości te j te o lo g ii zw ra ca ją c p okrótce u w a g ę n a te o lo g ię w y z w o le n ia w u jęciu św . P a w ła , która je s t sk o n cen tro w a n a n a J ezu sie C h ry stu sie i Jego n a u cza niu: „Na w e w n ę tr z n e choroby, choroby ducha, słu ży ć m ogą ty lk o le k a r stw a d u ch o w e i w e w n ętrzn e. A ta k ie za p ew n ił n am J ezu s C h rystu s sw y m ty c ie m i n au czan iem . K to w ie r z y w N ieg o , m iłu je Go b ezg ra n icz n ie i n a śla d u je Go, te n zysk a zb a w ie n ie i w y z w o le n ie ” (s. 181).
