Tom 8(44), numer 1 — 2016
DOI: http://dx.doi.org/10.18290/rped.2016.8(44).1-3
AGATA PATEK
BOGOSAWIONY KSI
ADZ IGNACY KOPOTOWSKI
WZÓR AUTORYTETU MORALNEGO
Autorytet wedug asocjacji sownikowych bed acy interdyscyplinarnym terminem teoretycznym z zakresu nauk o czowieku pozostaje jedn a z klu-czowych kategorii wystepuj acych w naukach o wychowaniu. Pedagogika uzasadnia jego nieodzownos´c´ dla was´ciwego wzrostu osobowos´ci i internali-zacji wartos´ci moralnych1. Socjologia zas´ akcentuje trzy najwazniejsze role speniane przez podmioty autorytetu, którymi s a: funkcja kulturotwórcza, krytyczna i integracyjna2. Politologia zwraca uwage na znaczenie zaufania jako istotnego komponentu influencji podmiotu autorytatywnego3. W naturze ludzkiej jest geboko zakorzeniona potrzeba posiadania wzorców postepo-wania. Podmioty autorytatywne, bed ac nos´nikami wartos´ci moralnych, staj a sie w strukturze spoecznej zywymi pomnikami tychze wartos´ci. Potrzeba autorytetu pozostaje ponadczasowa.
W historii spoeczen´stw kazdego czasu mozna dostrzec trwae s´lady pozo-stawione przez aktywn a obecnos´c´ dojrzaych osobowos´ci, które wykazuj ac wysoki stopien´ wewnetrznej integracji, inicjoway wartos´ciowe spoecznie dziea. Byli ws´ród nich nierzadko ludzie, których Kos´ció powszechny ze wzgledu na obecnos´c´ w ich postawach cnót heroicznych wyniós do chway
Dr AGATAPATEK absolwentka Miedzywydziaowych Interdyscyplinarnych Studiów Doktoranckich i specjalistycznych studiów doktoranckich w Instytucie Teologii Moralnej KUL; e-mail: bibliotekarkakul@wp.pl
Autorka jest inicjatork a obywatelskiego projektu postuluj acego nadanie nazwy nowej ulicy w Lublinie mianem „B. ks. Ignacego Kopotowskiego”.
1Por. J. ZIMNY, Wspóczesny model autorytetu nauczyciela, Stalowa Wola–Ružomberok:
Wydawnictwo KUL 2006. s. 92.
2Por. J. ZIÓKOWSKI, Autorytet polityczny. Geneza, ewolucja, symptomy kryzysu,
Warsza-wa: „Elipsa” 2012, s. 44.
otarzy. S´wieci, jak zaznacza kardyna Angelo Amato, pozostaj a tymi, którzy wnosz a nadzieje4. Zakorzeniona geboko w ich duchowej strukturze, cnota agape ujawnia swój dynamizm w róznorakich dzieach, które weryfikuj a jej autentyczn a obecnos´c´. Klemens Aleksandryjski w swoim systemie pedago-gicznym pojmuje paideie jako wychowanie ku doskonaej agape5. S´wieci bardzo czesto akcentowali potrzebe permanentnego formowania intelektu i woli, które prowadzi do wymiernych rezultatów proces wychowania moral-nego6. Stawali sie czesto wychowawcami narodu, obron´cami narodowej toz-samos´ci. Czynili to zawsze wielk a si a wasnego ducha i intelektu. Jednym z nich jest bogosawiony ksi adz Ignacy Kopotowski, który nalezy do grona najwybitniejszych postaci polskiego katolicyzmu spoecznego zyj acych na przeomie XIX i XX wieku7. Katolicyzm spoeczny promuje personalistyczny i humanistyczny ad spoeczny opieraj acy sie na doktrynie spoecznej Kos´cio-a8. Dzieki posiadaniu wysokiego stopnia inteligencji spoecznej oddziaywa on swego czasu na szerokie kregi Polaków przez kilkanas´cie lat w diecezji lubelskiej, a potem na terenie archidiecezji warszawsko-praskiej. Kopotowski w mowie wygoszonej nad trumn a s´.p. Hieronima opacin´skiego, którego imie nosi Miejska Biblioteka Publiczna w Lublinie, a który mia liczne zasu-gi dla rozkrzewiania nauki w rezasu-gionie Lubelszczyzny ze wzgledu na prowa-dzone przez niego badania naukowe w zakresie ludoznawstwa i jezykoznaw-stwa, wiele publikacji, zgromadzone przez siebie liczne tomy ksi azek i reko-pisów, oddanych po jego s´mierci do tejze biblioteki, powiedzia o nim: „tacy ludzie, jak on, sami mówi a o sobie czynami, a mówi a nie dla wasnej po-chway, lecz dla naszej nauki, naszego przykadu”9. Podobne sowa o walo-rze egzemplarycznym jego osoby mozna odnies´c´ do postaci ksiedza Kopo-towskiego. Tuz po jego s´mierci jeden ze wspópracowników napisa o nim:
4Por. R. ZANINI, Della stessa forza di Dio. Scalabrini un vescovo negli anni diffcili
dell’Ottocento, Milano: Edizioni San Paolo 2011, s. 7.
5Por. F. D
R ACZKOWSKI, Kos´ció – Agape wedug Klemensa Aleksandryjskiego, Lublin: RW KUL 1996, s. 56.
6Por. tamze, s. 63. 7Por. J. S
TYK, Ksi adz Ignacy Kopotowski (1866-1931). Kapan, spoecznik, wydawca, w: W. ZAKRZEWSKI(red.), Sól ziemi naszej, Lublin: Lubelskie Wydawnictwo Diecezjalne 1989, s. 53.
8Por. M. D
ELONG, Katolicyzm spoeczny ksiedza Antoniego Szyman´skiego, „Przegl ad Reli-gioznawczy” 58(2013), nr 2, s. 61.
9Mowa redaktora I. Kopotowskiego w katedrze lubelskiej przed wyprowadzeniem zwok
archidiecezja warszawska w szczególnos´ci, a Polska katolicka w ogóle stracia wybitne-go kapana, niewolnika pracy, czowieka o wybitne-gor acos´ci uczucia i sile czynu, wiecznie czyn-nej energii, […] którego imie zapisane bedzie chlubnie na kartach dziejów zycia kapan´-skiego10.
1. NOTA BIOGRAFICZNA KS. KOPOTOWSKIEGO
Ignacy Kopotowski urodzi sie 20 lipca 1986 roku w Korzeniówce nad Bugiem, która wówczas nalezaa do parafii Drohiczyn. Jego ojciec bra udzia w Powstaniu Styczniowym. Zas´ dwóch braci jego matki byo duchownymi. Atmosfera patriotyczna i religijna rodzinnego domu ksztatowaa modego Ignacego. Jak zaznaczaj a przedstawiciele pedagogiki spoecznej, wychowanie dziecka i ksztatowanie jego osobowos´ci zaczyna sie w rodzinie, w najmod-szych latach zycia. To was´nie tam rozwijaj a swój dynamizm zasadnicze motywacje, którymi ono kieruje sie w dorosym zyciu11. Juz jako dojrzay kapan i redaktor pisma ascetycznego dla duchowien´stwa Kopotowski wspo-mina, ze wielkiego szacunku dla kapan´stwa nauczy sie w rodzinnym domu i ze w duzej mierze jego religijna atmosfera uksztatowaa w sercu Ignacego zal azki powoania do zycia w kapan´stwie12. Jego formacja intelektualna i moralna przebiegaa w Gimnazjum Klasycznym w Siedlcach, dalej w mu-rach seminarium duchownego pocz atkowo w Lublinie, nastepnie zas´ w Kole-gium Duchownym w Petersburgu13. Akademia Petersburska w owym czasie przezywaa czas swojego rozkwitu dzieki obecnos´ci znakomitych profesorów buduj acych jej autorytet moralny i intelektualny. Ws´ród nich warto wspo-mniec´ o jej rektorze, gruntownie wyksztaconym biblis´cie Franciszku Albinie Symonie. Akademia ksztatowaa w alumnach gor acy patriotyzm i religijnos´c´. Ksi adz Kopotowski podtrzymywa kontakty listowne przez szereg lat z rekto-rem Symonem, z biskupem Janem Cieplakiem, z ksiedzem Konstantynem Rudkiewiczem14. Jako redaktor „Gosu Kapan´skiego”, Bogosawiony
akce-10G. B
ARTOSZYN´ SKI, Aposto pracy, w: Z. CHOMIUK(red.), Z nieba bede wam pomaga, Warszawa: Wydawnictwo Sióstr Loretanek 2005, s. 63.
11Por. R. W
ROCZYN´ SKI, Pedagogika spoeczna, Warszawa: PWN 1979, s. 164.
12Por. E.J. K
OPER, Katecheza dzieci w ujeciu ksiedza Ignacego Kopotowskiego, mps pracy magisterskiej, Papieski Wydzia Teologiczny, Sekcja s´w. Jana Chrzciciela, Warszawa, 1998, s. 9, ASL.
13Por. T. KAROLAK, Ksi adz Ignacy Kopotowski, Warszawa: Wydawnictwo Sióstr
Loreta-nek 1992, s. 30.
ntowa potrzebe pielegnowania przyjaz´ni miedzy duchownymi dla wzajemne-go wsparcia i dzielenia sie trudnos´ciami kapan´skiewzajemne-go powoania.
2. ODPOWIEDZIALNOS´C´ SPOECZNA I CNOTY MORALNE BOGOSAWIONEGO
Swoje kapan´stwo rozpocz a Kopotowski z wielkim zapaem, który nigdy nie zgas w jego zyciu, by zas´ podtrzymywany jako s´wiety pomien´ mios´ci rozpalanej wci az na nowo i coraz bardziej gor aco na dugich chwilach wie-czornych adoracji Bogosawionego. Swoj a posuge, wymagaj ac a czesto mes-twa, odwagi i samozaparcia, traktowa w charakterze znaku wdziecznos´ci za wielki dar otrzymany od Boga w sakramencie s´wiecen´ prezbiteratu. Dzieki wytrwaej modlitwie umia „byc´ do dyspozycji Boga”15. Wszystkie dziea spoeczne, które zainicjowa w Lublinie i w jego okolicach, s´wiadcz a o tym, ze by czowiekiem przedsiebiorczym, gdyz: umia realnie oceniac´ sytuacje, umiejetnie wspópracowa z innymi, umiejetnie planowa, by niezwykle wy-trway oraz zy i dziaa moralnie16. Przyj a perspektywe postepowania, któ-ra zakada odpowiedzialnos´c´ spoeczn a za losy przyszych pokolen´ i dziaanie ze s´wiadomos´ci a, jak unikn ac´ zagrozen´. Z punktu widzenia wspóczesnej wiedzy humanistycznej mozna okres´lic´ jego postawe jako przyjecie innowa-cyjnej perspektywy foresight. Istot a tej perspektywy jest nastawienie na ak-tywne ksztatowanie przyszos´ci. Jak zaznacza E. Okon´-Horodyn´ska:
kwintesencja foresightu zamyka sie twierdzeniem, ze badania przyszos´ci nie powinny zajmowac´ sie przewidywaniem. Zamiast tego, poprzez proponowanie róznych mozliwych wizji przyszos´ci, badania te powinny prezentowac´ horyzont czasowy dla rozwoju nauki i technologii, ich strategii i polityki, jako podstawy zmian jakos´ciowych oraz stawiac´ wyzwania aktorom uczestnicz acym w rozwijaniu, ksztatowaniu i realizowaniu wypraco-wanej wspólnie wizji przyszos´ci17.
15Por. M. Q
UOIST, Modlitwa i czyn, t. s. M. Brygida od Matki Bozej Nieustaj acej Pomo-cy CIC, Warszawa: Wydawnictwo Sióstr Loretanek 1988, s. 354.
16Por. A. M
AJ, Wychowanie do innowacyjnos´ci i przedsiebiorczos´ci, w: P. KAWALEC, A. BACHUT(red.), Odpowiedzialnos´c´ spoeczna w innowacyjnej gospodarce. Skrypt dla studen-tów Miedzywydziaowych Interdyscyplinarnych Studiów Doktoranckich, Lublin: Wydawnictwo KUL 2011, s. 148.
17E. O
KON´-HORODYN´ SKA, Foresight kadr – czy wymusi ksztacenie dla innowacji?, w: P. KAWALEC, P. LIPSKI (red.), Kadry i infrastruktura nowoczesnej nauki: teoria i praktyka, t. I: Materiay przygotowane na I Miedzynarodow a Konferencje „Zarz adzanie nauk a” w Lubli-nie, 20-22 listopada 2009, Lublin: Wyd. Lubelskiej Szkoy Biznesu 2009, s. 62.
Ksi adz Kopotowski zdawa sobie sprawe, ze odpowiedzialnos´c´ to rozumie-nie powagi tkwi acej „w wymaganiach s´wiata wartos´ci”18. Odpowiedzialnos´c´ i prawda to dwa najwazniejsze korelaty autorytetu moralnego19. One okres´-lay postawe zyciow a ksiedza Ignacego.
Tam, gdzie widzia zagrozenia dla dobra wspólnego, wynajdywa skuteczne sposoby zaradzenia sytuacji. By kreatywny, a przez to innowacyjny w swoich pomysach. By w peni s´wiadomy faktu, ze wychowywanie do cnót stanowi skuteczny sposób pomnazania spoecznego kapitau. Zdawa sobie sprawe z koniecznos´ci walki z bezrobociem, które prowadzio w wielu wypadkach do nedzy moralnej i dziaania kwestionuj acego godnos´c´ osoby. W 1894 roku Kopotowski zaozy Lubelski Dom Zarobkowy, który funkcjonowa jako pierwsza spódzielnia pracy stworzona na obszarze Królestwa przez osobe duchown a20.
Gdy dostrzeg zagrozenie upadku moralnos´ci modych kobiet w mies´cie, nawi aza kontakt z ksiezn a Mari a Woronieck a, czonkini a Lubelskiego Towa-rzystwa Dobroczynnos´ci, która zgosia projekt utworzenia przytuku dla 12 biednych pooznic, które zostay matkami w róznych trudnych okoliczno-s´ciach. Ksi adz Kopotowski zosta mianowany opiekunem tego przytuku, który otrzyma nazwe „Przytuku s´w. Antoniego”21. Pocz atkowo w przytuku pracoway siostry mariawitki, póz´niej ksi adz Ignacy sprowadzi z Poznania siostry Pasterki zgromadzenie zakonne stworzone przez b. Marie Karow-sk a, którego gównym charyzmatem jest pos´wiecenie zycia kobietom z margi-nesu spoecznego. Bogosawiony przed odejs´ciem do Warszawy podarowa siostrom pasterkom maj atek – Wiktoryn, gdzie te posuguj a do dzisiaj. Jed-nym z rysów autorytetów moralnych jest walka o godnos´c´ osoby. Ksi adz Ignacy te walke wytrwale podejmowa.
Wszystkie dziea podjete przez tego niezwykle pracowitego i przepenione-go dobroci a oraz wrazliwos´ci a na potrzeby innych kapana s´wiadcz a o wiel-kim poczuciu odpowiedzialnos´ci spoecznej i wielwiel-kim patriotyzmie Bogosa-wionego. Redagowane przez niego pisma, jak np. „Posiew”, „Polak – Kato-lik”, s a wyrazem jego staran´ o wychowywanie spoeczen´stwa. Jako redaktor, by w peni s´wiadomy zadan´, jakie powinna speniac´ prasa, a s a nimi: „miara
18Por. A. R
YNIO, ABC wychowania do odpowiedzialnos´ci. w: P. KAWALEC, P. LIPSKI
(red.), Odpowiedzialnos´c´ spoeczna w innowacyjnej gospodarce, s. 221.
19Por. W. S
TRÓZ EWSKI, Maa fenomenologia autorytetu, „Ethos” 10(1997), nr 1, s. 33.
20Por. J. S
TYK, Ksi adz Ignacy Kopotowski, s. 55.
w s adzie o rzeczach i prawda w ich przekazywaniu”22. Jak zaznacza jedna z duchowych córek Redaktora s. Klara Bielecka, mozna mówic´ o swego ro-dzaju permanentnej katechezie ludu wiejskiego na amach czasopisma „Po-siew”, a „ksi adz Kopotowski przez swoj a katecheze usiuje pomóc ludziom w osi agnieciu peni dojrzaos´ci chrzes´cijan´skiej”23.
Postawa nieugietego aktywizmu i zaangazowania, które wyrózniay tego gorliwego kapana w dziaalnos´ci duszpasterskiej, wydawniczej i spoecznej byy wyrazem jego wyj atkowej dojrzaos´ci osobowej i duchowej, któr a osi ag-n a w zdumiewaj aco krótkim czasie. Jak wyznaje w jednym ze swoich perio-dyków:
[…] istnieje szczes´cie wewnetrzne, pochodz ace z duchowego zycia czowieka i takie tylko szczes´cie prawdziwe zdolne jest nas zadowolic´. Podstaw a tego szczes´cia – wiara i mios´c´ Boza, nadzieja w miosierdziu Bozem i pokój sumienia […]. Szczes´cie wewnetrzne jest udziaem ludzi sprawiedliwych, ludzi dobrej woli24.
Postawa zaangazowania ma szanse urzeczywistniania sie tylko w czowieku pozbawionym wewnetrznych zniewolen´. Ksi adz Kopotowski naleza do takich osób. Owo wewnetrzne zaangazowanie ksiedza Ignacego byo rezultatem przyjecia postawy „byc´” a nie „miec´” w jego caym kapan´skim zyciu25. Jak zaznacza jeden z autorów,
czowiek o postawie „byc´” spostrzega przyszos´c´ jako bezpieczn a, sensown a, radosn a, wymagaj ac a wewnetrznego zaangazowania i aktywnos´ci, ubogacaj ac a, zalezn a od niego, ale równoczes´nie dan a mu, twórcz a, wyzwalaj ac a i ubogacaj ac a26.
Jedn a z istotnych cech autorytetu moralnego jest odwaga w goszeniu prawdy i gotowos´c´ do obrony goszonych przez siebie wartos´ci. Taki rys osobowos´ci wyróznia ksiedza Kopotowskiego. Jak zaznacza jeden z autorów, ksi adz ów:
22I. KOPOTOWSKI, O miare i prawde w prasie, „Przegl ad Katolicki” 2(1923), nr 44,
s. 691.
23K. B
IELECKA, Katecheza ludu wiejskiego i robotniczego podejmowana na amach „Po-siewu” 1905-1926 przez ksiedza Ignacego Kopotowskiego, mps pracy magisterskiej, Papieski Wydzia Teologiczny, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa, 1989, s. 129, ASL.
24I. K
OPOTOWSKI, Sowo Boze, „Posiew” (Dodatek) 20(1925), 1.01, s. 9.
25Por. B. GRULKOWSKI, Elementy motywacyjne postaw „byc´” i „miec´”, Lublin: RW
KUL 1996, s. 15.
naraza sie wielu ludziom przez wielk a gorliwos´c´ w sprawach moralnych. Zwraca publicz-nie uwage tym, którzy postepowali publicz-niemoralpublicz-nie i siali zgorszepublicz-nie. Z tego powodu mia wiele przykros´ci. W zaukach koo kos´cioa dominikanów w Lublinie zosta nawet pobity za zwrócenie uwagi za niestosownos´c´ zachowania27.
Owa odwaga bya przejawem troski i wielkiej wrazliwos´ci moralnej Bogo-sawionego, który zdawa sobie sprawe, ze upominanie stanowi wyraz mios´ci udoskonalanej przez prawde. Jak zaznacza: „agodnem skarceniem mozna bardzo wpyn ac´ na poprawe b adz acego”28.
3. KSI ADZ KOPOTOWSKI JAKO POMNOZ YCIEL WARTOS´CI
Kopotowski ksztatowa dzieki swojej dziaalnos´ci wydawniczej cnoty spoeczne u czytelników. Jak zaznacza: „czowiek dobry, nie zepsuty jest si a narodu […] naród bez religji, to jak las, którego drzewa toczone robactwem gnij a i nie rozwijaj a sie zdrowo”29. W swoich periodykach zamieszcza bio-grafie bogosawionych i s´wietych przyczyniaj ac sie w ten sposób do wycho-wania moralnego czytelników poprzez przykad s´wietych. Zamieszcza tez w pismach tzw. zote zasady i zote mys´li, jak np.:
skromnos´c´ – to kwiat o cudnej woni i barwie, kazdy sie nim zachwyca i kazdemu sie podoba; m adros´c´ u ojca, a mios´c´ u matki czuwaj a nad dobrem wychowaniem dziatek; prawdziwa poboznos´c´ jest pena pogody30.
Jego rady wydaj a sie wyrazac´ m adros´c´ ewangelicznych bogosawien´stw: „czy pójdziesz drog a kwieci a, czy s´ciezk a ciernist a, przejdz´ przez zycie z mi-os´ci a, z dusz a dobr a, czyst a”31.
Bogosawiony integrowa spoeczen´stwo wokó najwazniejszych, uniwer-salnych wartos´ci. Przez swoj a dziaalnos´c´ podnosi poziom moralny i kultural-ny narodu. Z wielk a determinacj a suzy rozkrzewianiu religii, budzeniu
s´wia-27J. S
TYK, Ksi adz Ignacy Kopotowski 1866-1931. Spoecznik, publicysta i wydawca, War-szawa: Os´rodek Dokumentacji i Studiów Spoecznych 1987, s. 63.
28I. K
OPOTOWSKI, Sowo Boze, „Posiew” (Dodatek) 20(1925), 18.01, s. 9.
29J. K
OPOTOWSKI, W czem sia narodu, „Posiew” 20(1925), 4.10, s. tyt.
30I. K
OPOTOWSKI, Zote mys´li, „Posiew” 20(1925), 9.08, s. 130, 134.
31I. K
domos´ci moralnej, uwrazliwianiu na potrzeby biednych i zagubionych moral-nie i duchowo. To s´wiadczy o jego wielkim autorytecie moralnym. Autorytet moralny bowiem buduje sie poprzez suzbe wartos´ciom wyzszego rzedu, nade wszystko zas´ suzbie prawdzie, dobru i pieknu32. Jak zaznacza papiez Bene-dykt XVI: „odnoszenie sie do atrybutu piekna nie jest jedynie estetyzmem, ale jest sposobem docierania do nas prawdy o mios´ci Boga w Chrystusie po-przez piekno”33. Augustyn z Hippony, wprowadzaj ac koncepcje piekna para-doksalnego w odniesieniu do cierpi acego Chrystusa, uczy dostrzegac´ piekno w kazdym czowieku. Ksi adz Kopotowski owo znieksztacone piekno przez rózne rodzaje moralnego i duchowego nieadu potrafi dostrzec w ludziach, do których dociera poprzez skuteczne formy uczynków miosierdzia wzgle-dem duszy i ciaa. Tego rodzaju dziaanie byo przejawem afirmowania ludz-kiej godnos´ci. Proste gesty dobroci, czynione przez niego kazdego dnia wo-bec swoich ubogich, pozwalaj a dostrzec w Kopotowskim rys dobrego, mio-siernego ojca na wzór tego, który przyjmuje zagubionego i skruszonego syna w paraleli o synu marnotrawnym b adz´ tez w przypowies´ci o miosiernym Samarytaninie34.
Wedug socjologicznych konstatacji tylko wartos´ci absolutne, autotelicz-ne, moralne s a zwi azane z funkcjami integracyjnymi spoeczen´stwa oraz jego elementami, jakimi s a organizacje i instytucje35. Jak zaznacza jeden z auto-rów: paradoks rozwoju gospodarczego tkwi w tym, ze do zapewnienia tego rozwoju nie wystarczy obecnos´c´ wartos´ci o ekonomicznym charakterze, bowiem wartos´ci afirmowane przez dany naród s a zalezne i nalez a do kul-tury36.
W dziaalnos´ci ksiedza Ignacego mozna dostrzec postawe szeroko pojetej odpowiedzialnos´ci spoecznej w ujeciu strategicznym, czego wyraz stanowio: tworzenie przez niego nowych miejsc pracy, a wiec polityka zatrudniania, uczciwe praktyki funkcjonowania, inwestycje spoeczne, zaangazowanie i
roz-32Por. A. P
ATEK, Istota i funkcje autorytetu. Studium teologiczno moralne, mps pracy doktorskiej, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawa II, Lublin, 2015, s. 140-143.
33BENEDYKTXVI, Adhortacja apostolska „Sacramentum Caritatis”. O Eucharystii, z´ródle
i szczycie zycia i misji Kos´cioa, Rzym: Drukarnia Watykan´ska 2007, 35.
34Por. T. S
TYCZEN´, Autorytet religijny a wiara osobista i autonomia sumienia, ZN KUL 20(1977), nr 3-4, s. 83.
35Por. W. P
AN´ KÓW, Podsumowanie. Czym jest spoeczna odpowiedzialnos´c´ przedsie-biorstw, organizacji? Spojrzenie socjologa ekonomicznego, w: W. PAN´ KÓW, B. ROK, M. STRU
-MIN´ SKA-KUTRA(red.), Oblicza spoecznej odpowiedzialnos´ci przedsiebiorstw, Warszawa: Wy-dawnictwo Naukowe Scholar 2010, s. 117.
wój spoeczny, dobre rz adzenie i tworzenie kultury partnerstwa spoeczne-go37. Bogosawiony umia skutecznie w aczyc´ w swoje dziea ludzi z róz-nych kregów spoeczróz-nych dla realizacji podjetych przez siebie inicjatyw spo-ecznych38. Kopotowski by w peni s´wiadomy faktu, ze kwestia tak wazna, jak a jest wychowanie, jest wieloczynnikowo zdeterminowana i ze mozna na nie wpywac´ nie tylko w rodzinie, ale takze poprzez szkoe i inne zakady ksztac ace, instytucje opieki i wychowania specjalnego, zakad pracy i instytu-cje kultury masowej39.
Wyniesiony do chway otarzy ksi adz Ignacy Kopotowski stanowi nie-w atpliwie przykad autorytetu moralnego. Nalezy o nim powiedziec´, ze op-rócz tego, ze jego zycie stanowi przykad heroicznego wypeniania obowi az-ków wasnego stanu, mozna w nim dostrzec jednego z duchowych przewodni-ków i nauczycieli patriotyzmu i obron´ce narodowej tozsamos´ci Polaprzewodni-ków. W czasie trudnym dla ojczyzny i Kos´cioa poprzez dziaalnos´c´ charytatywn a i na amach swojej prasy podejmowa bezsprzecznie wiele najistotniejszych kwestii i problemów moralnych ówczesnego spoeczen´stwa.
4. AKTUALNOS´C´ POSTACI I PRZESANIA BOGOSAWIONEGO
Po siedemnastu latach pracy w Lublinie ksi adz Kopotowski postanowi przenies´c´ sie do Warszawy, kieruj ac sie mys´l a, ze w ten sposób zwiekszy zakres swojego oddziaywania przez prase. Otrzyma na to zgode biskupa. Z egnaj ac sie z Lublinem powiedzia znacz ace sowa:
zostawiem Lublinowi […] siedemnas´cie lat kapan´stwa swego […] biore ze sob a na pa-mi atke ciezki krzyz najrozmaitszych cierpien´, które w Lublinie przeszedem. Krzyz ten
37Por. A. R
UDNICKA, CSR – doskonalenie relacji spoecznych w firmie, Warszawa: Wol-ters Kluwer Business 2012, s. 80.
38Por. D. O
LSZEWSKI, Ksi adz Ignacy Kopotowski. Zycie i apostolat, Warszawa: Wydaw-nictwo Sióstr Loretanek 1996, s. 49-50.
39Por. J. SUPREWICZ, S´rodowisko spoeczne jako s´rodowisko wychowawcze, w: M. KOPY
-CIN´ SKA (red.), Wprowadzenie do socjologii wychowania, Lublin: Drukarnia UMCS 1978, s. 100-102.
cenie wysoko […] ale serca dla Lublina nigdy nie straciem, owszem zachowuje je w na-dziei, ze ono mnie kiedys´ sprowadzi do Lublina z powrotem40.
Rozwazaj ac powyzsze sowa Bogosawionego odnosi sie wrazenie, jakby chcia on w dalszym ci agu przemawiac´ do Kos´cioa i narodu, przemawiac´ si a wasnych idei i zostawionych przez siebie „pomników”, budowanych przez niego w ci agu wielu lat na fundamencie wiernej, wytrwaej modlitwy i wyte-zonej pracy. Bogosawieni i s´wieci chc a inspirowac´ do dobra, a zarazem darowac´ skuteczn a lekcje zycia, leczyc´ znieksztacone sumienia i formowac´ serca.
Warto dodac´, ze postac´ ksiedza Ignacego Kopotowskiego z jego projektem na s´wietos´c´ nie traci dzis´ na aktualnos´ci. Bogosawiony jawi sie jako wzór osobowy dla prezbiterów i alumnów przekraczaj acych seminaryjne progi. Bed ac redaktorem pisma formacyjnego dla duchowien´stwa, wykaza sie ogrom-n a trosk a o stay rozwój duchowy prezbiterów. Wazna dla niego bya troska o zachowanie tozsamos´ci kapan´skiej ksiezy pomagaj acej wiernie wytrwac´ w otrzymanym od Boga powoaniu. Znacz ace zdanie wyakcentowane podczas uroczystos´ci beatyfikacyjnych Kopotowskiego w Warszawie, które brzmiao: s´wietos´c´ jest dla kazdego czowieka dostepna i daje mu prawdziw a wielkos´c´!, s´wiadczy o tym, ze w biografii Bogosawionego kazdy moze szukac´ odpo-wiedzi na pytanie o sens zycia zgodnego z wartos´ciami moralnymi i znalez´c´ przykad mestwa i odwagi w walce o obrone tych wartos´ci.
Wspóczesne czasy, dotkniete wpywem postmodernistycznej filozofii, za-kadaj acej programowe deprecjonowanie autorytetów i wzorów osobowych, uderzaj a szczególnie w osobowos´c´ modego czowieka, który uwiedziony jej hasami, przestaje uchodzic´ za jednostke wewnetrznie zintegrowan a, gdyz integracje te zawdziecza sie wzorom osobowym i autorytetom moralnym41. Wydobywanie z przeszos´ci i afirmatywne prezentowanie wielkich postaci jawi sie dzis´ jako imponuj ace wyzwanie dla pedagogów i wszystkich odczu-waj acych odpowiedzialnos´c´ za kondycje moraln a modego pokolenia.
40I. K
OPOTOWSKI, Zegnam Lublin, „Polak-Katolik” 2(1908), nr 110, s. 1.
41Por. E. W
YSOCKA, Wzór osobowy, w: T. PILCH(red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. VI, Warszawa: „Z ak” 2003, s. 632.
BIBLIOGRAFIA
Dokumenty Kos´cioa
BENEDYKT XVI, Adhortacja apostolska „Sacramentum Caritatis”. O Eucharystii, z´ródle i szczycie zycia i misji Kos´cioa, Rzym: Drukarnia Watykan´ska 2007.
Opracowania
BARTOSZEWSKI G., Aposto pracy, w: Z. CHOMIUK(red.), Z nieba bede wam poma-ga. Album beatyfikacyjny, Warszawa: Wydawnictwo Sióstr Loretanek 2005. BIELECKA K., Katecheza ludu wiejskiego i robotniczego podejmowana na amach
„Posiewu” 1905-1926 przez ksiedza Ignacego Kopotowskiego, mps pracy magis-terskiej, Wydzia Teologiczny, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa, 1989, Archiwum Sióstr Loretanek.
DELONGM., Katolicyzm spoeczny ksiedza Antoniego Szyman´skiego, „Przegl ad Reli-gioznawczy” 58(2013), nr 2, s. 51-62.
DR ACZKOWSKIF., Kos´ció – Agape wedug Klemensa Aleksandryjskiego, Lublin: RW KUL 1996.
GRULKOWSKI B., Elementy motywacyjne postaw „byc´” i „miec´”, Lublin: RW KUL 1996.
KAROLAKT., Ksi adz Ignacy Kopotowski, Warszawa: Wydawnictwo Sióstr Loretanek 1992.
KOPOTOWSKI I., O miare i prawde w prasie, „Przegl ad Katolicki” 2(1923), nr 44, s. 691.
KOPOTOWSKI I., Sowo Boze, „Posiew” (Dodatek) 20(1925), 1.01, s. 9. KOPOTOWSKI I., Sowo Boze, „Posiew” (Dodatek) 20(1925), 18.01, s. 9. KOPOTOWSKI I., W czem sia narodu, „Posiew” 1(1925), 4.10, s. tyt. KOPOTOWSKI I., Zote mys´li, „Posiew” 20(1925), 9.08, s. 130, 131. KOPOTOWSKI I., Zote mys´li, „Posiew” 20(1925), 22.05, s. 49.
KOPOTOWSKI I., Z egnam Lublin, „Polak-Katolik” 2(1908), nr 110, s. 1.
KOPERE.J., Katecheza dzieci w ujeciu ksiedza Ignacego Kopotowskiego, mps pracy magisterskiej, Papieski Wydzia Teologiczny, Sekcja s´w. Jana Chrzciciela, War-szawa, 1998, ASL.
MAJ A., Wychowanie do innowacyjnos´ci i przedsiebiorczos´ci, w: P. KAWALEC, A. BACHUT (red.), Odpowiedzialnos´c´ spoeczna w innowacyjnej gospodarce. Skrypt dla studentów Miedzywydziaowych Interdyscyplinarnych Studiów Dokto-ranckich, Lublin: Wydawnictwo KUL 2011, s. 136-161.
Mowa redaktora I. Kopotowskiego w katedrze lubelskiej przed wyprowadzeniem zwok s´.p. prof. opacin´skiego, „Polak-Katolik” 1(1906), 31.01, s. 2.
OKON´-HORODYN´ SKA E., Foresight kadr – czy wymusi ksztacenie dla innowacji? w: P. KAWALEC, P. LIPSKI(red.), Kadry i infrastruktura nowoczesnej nauki: teoria i praktyka, t. 1: Materiay przygotowane na I Miedzynarodow a Konferencje
„Za-rz adzanie nauk a” w Lublinie, 20-22 listopada 2009, Lublin: Wyd. Lubelskiej Szkoy Biznesu 2009, s. 59-83.
OLSZEWSKID., Ksi adz Ignacy Kopotowski. Z ycie i apostolat, Warszawa: Wydawnic-two Sióstr Loretanek 1996.
PAN´ KÓWW., Podsumowanie. Czym jest spoeczna odpowiedzialnos´c´ przedsiebiorstw, organizacji? Spojrzenie socjologa ekonomicznego, w: W. PAN´ KÓW, B. ROK, M. STRUMIN´ SKA-KUTRA (red.), Oblicza spoecznej odpowiedzialnos´ci przedsie-biorstw, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2010, s. 112-125.
PATEKA., Istota i funkcje autorytetu. Studium teologiczno-moralne, mps pracy dok-torskiej, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Lublin, 2015.
QUOIST M., Modlitwa i czyn, t. s. B. od Matki Bozej Nieustaj acej Pomocy CIC, Warszawa: Wydawnictwo Sióstr Loretanek 1987.
RUDNICKAA., CSR – doskonalenie relacji spoecznych w firmie, Warszawa: Wolters Kluwer Business 2012.
RYNIO A., ABC wychowania do odpowiedzialnos´ci, w: P. KAWALEC, A. BACHUT
(red.), Odpowiedzialnos´c´ spoeczna w innowacyjnej gospodarce. Skrypt dla stu-dentów Miedzywydziaowych Interdyscyplinarnych Studiów Doktoranckich, Lub-lin: Wydawnictwo KUL 2011, s. 210-258.
STRÓZ EWSKI W., Maa fenomenologia autorytetu, „Ethos” 10(1997), nr 1, s. 32-35. STYCZEN´ T., Autorytet religijny a wiara osobista i autonomia sumienia, ZN KUL
20(1977), nr 3-4, s. 59-85.
STYK J., Ksi adz Ignacy Kopotowski (1866-1931). Kapan, spoecznik, wydawca, w: W. ZAKRZEWSKI (red.), Sól ziemi naszej, Lublin: Lubelskie Wydawnictwo Die-cezjalne 1989, s. 53-70.
STYK J., Ksi adz Ignacy Kopotowski 1866-1931. Spoecznik, publicysta i wydawca, Warszawa: Os´rodek Dokumentacji i Studiów Spoecznych 1987.
SUPREWICZJ., S´rodowisko spoeczne jako s´rodowisko wychowania, w: M. KOPYCIN´ -SKA(red.), Wprowadzenie do socjologii wychowania, Lublin: Drukarnia UMCS 1978, s. 95-103.
WROCZYN´ SKI R., Pedagogika spoeczna, Warszawa: PWN 1979.
WYSOCKA E., Wzór osobowy, w: T. PILCH (red.), Encyklopedia Pedagogiczna XXI wieku, t. VI, Warszawa: „Z ak” 2003, s. 628-639.
ZANINI R., Della Stessa forza di Dio. Scalabrini un vescovo negli anni difficili, Milano: Edizioni San Paolo 2011.
ZIMNY J., Wspóczesny model autorytetu nauczyciela, Stalowa Wola–Ružomberok 2006.
ZIÓKOWSKIJ., Autorytet polityczny. Geneza, ewolucja, symptomy kryzysu, Warsza-wa: „Elipsa” 2012.
BOGOSAWIONY KSI ADZ IGNACY KOPOTOWSKI – WZÓR AUTORYTETU MORALNEGO
S t r e s z c z e n i e
Celem artykuu byo ukazanie sylwetki b. ksiedza Ignacego Kopotowskiego jako autoryte-tu moralnego. Autorka opisaa jego cechy i postawy, które budoway autorytet moralny ks. I. Kopotowskiego. Byy nimi gównie: wychowywanie do wartos´ci o autotelicznym charakte-rze, takich jak prawda, dobro, piekno, odwaga w goszeniu tych wartos´ci, wysoki poziom odpowiedzialnos´ci spoecznej, której wyrazem byo wychowywanie do cnót spoecznych i mo-ralnych. Ukazaa takze swoist a aktualnos´c´ postaci Bogosawionego, chc acego patronowac´ alumnom, prezbiterom i s´wieckim w pod azaniu drog a s´wietos´ci.
Sowa kluczowe: autorytet moralny; cnoty spoeczne; odpowiedzialnos´c´ spoeczna;
wychowa-nie; suzba.
BLESSED IGNACY KOPOTOWSKI – A PARAGON OF MORAL AUTHORITY
S u m m a r y
The aim of this article was to show blessed person of catholic priest Ignacy Kopotowski as moral authority. Author shows wirtues and moral values of this person as: realizing true, godness and beauty and courage in defending of these values and high level of social respon-siblity which expressed upbringing to social and moral virtues. Author shows also being up-to date of this person who can be an example for priests and lay persons in what way gain sanctity.
Key words: moral authority; social virtues; moral virtues; social responsiblity, upbringing;
