Analiza zajęć literackich na studiach polonistycznych : (Poznań, 15-16 grudnia 1975)

Barbara Wysocka

Analiza zajęć literackich na studiach

polonistycznych : (Poznań, 15-16

grudnia 1975)

Biuletyn Polonistyczny 19/3 (61), 43-47

A N A L I Z A Z A J Ę Ć L I T E R A C K I C H NA S T U D I A C H P O L O N I S T Y C Z N Y C H

(Poznań, 15 —16 grudnia 1975)

S e s ję p o św ięconą a n a liz ie zajęć lite r a c k ic h na stu d ia c h p o lo n isty c z ­ nych zo rg a n izo w a ł In sty tu t F ilo lo g ii P o ls k ie j UAM pod p atro n atem M ini­ s te r s tw a N auki, S zkolnictw a W yższego i T e c h n ik i. Była to tr z e c ia z k o lei ogólnopolska k o n fe re n c ja (po zja z d a ch w K a rp a c z u , 1972, i w W a rsz a w ie, 1974) d o ty c z ą c a program ów n a u c z a n ia na stu d ia c h p o lo n isty czn y ch . W ob­ ra d a c h w zięło u d z ia ł 68 osób z 13 ośrodków ak adem ickich.

O tw a rc ia dokonał d y re k to r In sty tu tu F ilo lo g ii P o ls k ie j UAM, p ro f. J a ro sła w M a c i e j e w s k i , k tó ry p rz e d s ta w ił p roblem atykę i c ele s e s ji i w sk a z a ł na n iep o k o ją cą sy tu a c ję p a n u jącą obecnie na stu d ia c h p o lo n is­ ty czn y ch (w ie lo ść program ów re a liz o w a n y ch na ko lejn y ch la ta c h ,, ogrom na ilo ś ć przedm iotów i t p .) .

R e fe ra ty i d y sk u sje d o tyczyły s p ra w n o śc i studiów i p rzy g o to w an ia studentów do zaw odu, w a rto ś c i egzam inu w stęp n eg o , ze szczególnym , uw zględnieniem egzam inu p isem nego, ro z k ła d u zajęć h is to r y c z n o lite r a c ­ k ich , sp ra w studiów z ao czn y ch .

Na s e s ji w ygłoszono k o lejn o n a stę p u ją c e r e f e r a ty : " S p o s trz e ż e n ia o p rzy g o to w an iu absolw entów p o lo n isty k i do p ra c y n a u c z y c ie ls k ie j" (J. B a s z y ń s k a , A. C iem noczołow ski, H . Ja w o rsk a , 11 Liceum O gólno­ k s z ta łc ą c e w P o zn an iu ); " R e k ru ta c ja jako pro g n o za na p rz y k ła d z ie je d n e ­ go ro c z n ik a " (M . Adamczyk, UAM); "W arto ść w stępnego egzam inu pisem nego" (dw a o ddzielne r e f e r a ty : E . W iegandtow a, UAM; J. K olbu- sz e w s k i, U W r .); "A naliza o b c ią żeń stu d e n ta II i 111 ro k u " ( Z . T ro ja n o - w iczow a, UAM; E . O głoza, U S 1 .); " Z a ło ż e n ia i k o n cep cja ćw iczeń h is to r y c z n o lite ra c k ic h na la ta c h 1—III" (M . G rab o w sk a, UW); "A daptacje p rogram ów z h is to r ii i t e o r i i lit e r a t u r y d la studiów zaocznych" ( S . T o ­ m ala, UW; T . W itczak , UAM).

D r M a ria A d a m c z y k a n a liz o w a ła w swoim r e f e r a c ie w a rto ś ć p ro g ­ n o sty c z n ą egzam inu w stęp n eg o . Szczegółow e b ad a n ia , p rz e p ro w a d zo n e na w ybranym p rz y k ła d z ie jednego ro c z n ik a p o lo n isty k i, w ykazały w ysoką tra f n o ś ć diagnoz egzam inu w stęp n eg o : osoby prognozow ane w p r z e d z ia ła c h

stopni b . d o b ry ch , d o b ry ch i d o sta te c z n y c h n a ogół uzyskiw ały te same w yniki w toku studiów . Z jaw iska "odpadu" (o p u sz c z e n ie u cz e ln i) i "o d ­ siew u" (o d rz u c e n ie w wyniku egzam inów ) m iały c z y teln e u z a sa d n ie n ia spoza k rę g u p rzew idyw ań eg zam in ato ró w . S tu d ia ukończyło 43% s p o śró d p rz y ję ty c h . O grom ną w ię k sz o ść studentów , k tó rz y studiów nie u k o ń czy li, stanow iły osoby p rz y ję te z ogólną oceną d o s ta te c z n ą .

N ew ralgicznym polem egzam inów w stępnych je s t n iew ątp liw ie egzam in pisem ny. P roblem te n z n alazł odbicie w r e f e r a ta c h d r E . W i e g a n d t o - w e j i d r a J. K o l b u s z e w s k i e g o , k tó rz y omówili zasto so w an e e k s ­ p ery m en taln e form y egzam inów pisem nych ( te s ty h is to r y c z n o lite ra c k ie i językow e na U V /r., in te r p r e ta c ja te k s tu po uprzednim w ykładzie na zbliżony tem at na UAM^). Zdaniem re fe re n tó w , odpow iednio p rz e p ro w a d z o ­ ny egzam in pisem ny d aje w ię k sz ą s z a n s ę praw id ło w ej oceny p rz y g o to w a ­ n ia i uzdolnień kandydata niż egzam in u stn y , n a którym ła tw ie j o błędy

subiektyw izm u; egzam in pisem ny um ożliw ia zbadanie u m iejętn o ści sam o­ d zieln eg o form ułow ania m yśli k an d y d ata, an alizo w an ia p r z e z n ieg o i in ­ te r p r e t a c j i d z ie ła lite ra c k ie g o - "w ykryw a" osoby z p red y sp o zy cjam i do studiów p o lo n isty czn y c h . Z adania winny być zatem tak sform ułow ane, by zd ający mogli te cechy ujaw nić.

Z testa m i w prow adzanym i p o d cz as egzam inów w stępnych n a U S I. i W SP w K rakow ie zaznajom iły z e b ran y ch d y sk u tan tk i - d r A. O packa i m gr A. W itkow ska (te k s ty do in te r p r e ta c ji i do a n a liz y s ty lis ty c z n e j, zad an ia gram aty czn e - na U Ś l.; p y tan ia d o ty czą ce lite r a t u r y w szero k im z a k r e s ie , znajom ości term in o lo g ii, s p ra w n o śc i w posługiw aniu s ię ję z y ­ kiem , w ypracow anie u z u p e łn ia jące - na W SP w K rak o w ie). W iele s z c z e ­ gółowych zagadnień zw iązanych z tymi problem am i p o ru s z y li te ż : p ro f . Z, L ib e ra , d o c. Z. U ry g a , d r S . M akow ski, m gr A. C iem noczołow ski — w sz y sc y oni opow iadali się za praw em u czeln i w y ższy ch do e k s p e r y ­ mentów w celu w ypracow ania n a jle p s z e j form y egzam inu w stęp n eg o .

W r e f e r a c ie przedstaw ionym p r z e z ze sp ó ł n a u c z y c ie li szk ó ł ś re d n ic h (J. B a s z y ń s k ą , A. C i e m n o c z o ł o w s k i e g o, H. J a w o r s k ą ) o c e ­ niono przy g o to w an ie m ery to ry c z n e studentów do zawodu jako d o b re . P o d ­ k re ślo n o n a to m iast s ła b s z e stosunkow o przy g o to w an ie dydaktyczne (u n i­ kanie d y sk u sji z uczniam i - n a r z e c z w ykładu, n ieu m iejętn o ść ro z p la n o ­

w ania le k c ji w ra m a c h w yznaczonego c z a su i t p . ). Z w rócono ró w n ież uw a­ gę na p o w szechną w śró d studentów n ie c h ę ć do zawodu n a u c z y c ie ls k ie g o .

P o d c z a s d y sk u sji p ro f. Z. L ib e ra p ostulow ał p rz y w ró c e n ie egzam i­ nów p ed agogicznych po dwóch la ta c h p ra k ty k i n a u c z y c ie ls k ie j. Zdaniem d o c. W. P a s te m ia k a , n iew łaśc iw y je s t stosow any obecnie model k s z ta łc e ­ n ia - n a le ż y w ypracow ać model p rag m aty czn y , dostosow any do p o trz e b s p e c ja liz a c ji. D r L . S ło w iń sk i domagał s ię re sty tu o w a n ia sz k ó ł ćw ic zeń . P r o f . W. Danek p o d k re ś lił k o n ieczn o ść w ię k sz e j tr o s k i o poziom a b s o l­ wentów naw et kosztem sp ra w n o śc i studiów .

W centrum z a in te re so w a n ia uczestników s e s ji zn a la z ły s ię sp raw y p rz e c ią ż e n ia studentów zadaniam i obow iązkow ym i. S zczeg ó ło w e, o p a rte n a bogatym m a te ria le a n a liz y w arunków studiow ania na w y branych la ta c h p rz e d s ta w iły d r Z . T r o j a n o w i c z o w a (a n a liz y p ro g ram u ) i m gr E . O g ł o z a (w yw iady i a n k iety w śró d studentów ). R e k o n stru k c ja d z ie n ­ nych i tygodniow ych o b c ią ż e ń w y k a zała, że stu d iu ją c y p o staw ien i z o sta li p rz e d zadaniam i nie tylko nadm iernym i, le c z w rę c z niew ykonalnym i. D r T ro jan o w iczo w a p ro w a d z iła o b lic z e n ia d la ro c z n ik a , k tó ry ro z p o c z ą ł s tu ­ dia w ro k u 1973, tz n . zainaugurow ał stu d ia c z te r o le tn ie ; o b c ią ż e n ia teg o ro c z n ik a p rz e d s ta w ia ły się n a stę p u ją c o : II ro k tygodniow o 29 godzin z a ję ć , 8 le k tu r , przy g o to w an ie do 13 typów z a ję ć ; 111 ro k - tygodniow o 34 godziny z a ję ć , 10 le k tu r , przygotow anie do 13 typów za ję ć (w r z e ­ c z y w isto śc i w ym iar z a jęć u le g a je s z c z e z a g ę sz c z e n iu ).

Je sz c z e b a rd z ie j d ra s ty c z n a s y tu a c ja , ze w zględu na dojazdy stu d e n ­ tów z dużych o d le g ło śc i, panuje na U S I. Z tru d n o ś c i ro c z n ik a 1973 wy­ ciąg n ą ć można w rę c z ala rm u ją c e w nioski dla ro czn ik ó w objęty ch obo­ w iązkiem podw ójnej s p e c ja liz a c ji, co n iep o m iern ie zw iększyło o b ciąże n ia godzinow e. K onsekw encją teg o sta n u rz e c z y je s t p rz y z w y c z aja n ie stu d e n ­ tów do rz e te ln e g o tra k to w a n ia obow iązków . Dla u zd ro w ien ia sy tu a c ji n a ­ le ż a ło b y p rz y w ró c ić p ię c io le tn i cykl studiów z p rogram em tz w . " k a rp a c ­ kim ", a nadto w ydatnie o g ra n ic z y ć lic z b ę przedm iotów n iek ieru n k o w y ch .

D r M . G r a b o w s k a p rz e d s ta w iła w swym r e f e r a c ie w ykaz zag ad ­ n ie ń , z którym i w inien zetknąć s ię stu d e n t w toku n au k i.

W d y sk u sji o c e la c h i k o n cep c jach ćw iczeń h is to ry c z n o lite ra c k ic h (n a u c z a n ie w a rs z ta tu badaw czego) m ów ili: p ro f. W. D anek, p ro f. J. M

a-c ie je w sk i, d r A. O p aa-cka. P o s tu la ty re fe ra tó w d r Z. T ro jan o w ia-czo w ej i m gr E . O głozy p o p a rli p r o f. p ro f. W. D anek, Z . L ib e r a , J. M a c ie ­ je w sk i, J. Ziomek.

D r A. O k o p i e ń - S l a w i ń s k a w sk a z a ła na zn aczn ą o d p o w ied zial­ n o ść dydaktyczną c ią ż ą c ą n a a s y s te n ta c h , n a jc z ę ś c ie j p ro w ad zący ch ćw i­

c z e n ia . Z w ró c iła te ż uw agę n a k o n ieczn o ść u reg u lo w a n ia s y tu a c ji a s y ­ stentów zobow iązanych do w ykonania w ielu ró ż n o ro d n y c h zad ań .

D r S . T o m a l a p o d k re ś lił k o n ieczn o ść w y k o rz y sta n ia u studentów zaocznych schem atycznych, uw arunkow anych ru ty n ą , błędnych nawyków in te rp re ta c y jn y c h o r a z p o trz e b ę e la s ty c z n o ś c i w prog ram o w an iu zajęć i ś c is łe j k o re la c ji m iędzy tem atyką ćw iczeń i wykładów na teg o typu stu d ia c h .

D oc. T . W i t c z a k p o ru s z y ł w iele problem ów zw iązanych ze s tu d ia ­ mi zaocznym i. W sk azał m .in . n a n iep o k o jący i n iep o ż ąd an y ze w zględów społeczn y ch p ro c e s d ew alu acji w yższego w y k sz ta łc e n ia , spowodowany p refero w an iem lic z b y , a n ie poziom u absolw entów . T e z ą program ow ą na stu d ia c h zaocznych winno być z a ło ż e n ie : "s tu d ia n ie g o r s z e , le c z in n e " . R e fe re n t p o sta w ił k ilk a w niosków , w śró d n ic h : p rz y w ró c e n ie p ię c io le t­ niego toku studiów ( sk ró c e n ie go do l a t c z te r e c h w y trą c iło b a rd z o cenny ro k d o jrz e w a n ia in te le k tu a ln e g o studentów ); re w a lo ry z o w an ie zn aczen ia wykładów , wytypow anie kanonu tytułów do w ydań w zw iększonych n a k ła ­ dach (je d n ą z p rz y c z y n złych w arunków studiow ania - z w ła sz c z a na s tu ­ d iac h zaocznych •- je s t tru d n o ść d o stęp u do tek stó w ).

D oc. L . S l ę k p r z e k a z a ła konkluzje z n ie w ygłoszonego r e f e r a tu J. D e g l e r a . R ozw iązania w ym agają n a stę p u ją c e spraNwy zw iązane ze s p e c ja liz a c ją u p ow szechniania k u ltu r y : p ra k ty k i, form a p ra c y dyplom o­ w e j, form uła dyplom u.

W d y sk u sji p ro f . J. C ie ślik o w sk i p o d k re ś lił wagę studiów zao czn y ch , k tó re s ta ją się dom inującą form ą k s z ta łc e n ia u n iw e rsy te c k ie g o ; p ro f. W. D anek, p ro f. Z . L ib e ra o r a z m gr L .M ik u s iń s k i dom agali się p rz y w ró c e n ia egzam inów w stępnych n a stu d ia zao czn e; z w ró c ili uw agę na k o n ieczn o ść uśw iadom ienia władzom szk o d liw o ści system u przym usow ego oddelegow ania na stu d ia ; p ro f. J. Ziomek przypom niał o m oralnych dylem atach n a u c z y ­ c ie li akadem ickich p ra c u ją c y c h ze studentam i zaocznym i - s k re ś le n ie

z lis ty studentów p o cią g a za sobą pow ażne konsekw encje życiow e dla •stu d en ta.

D r D. R atajczak o w a i m gr M . H endrykow ski p rz e d s ta w ili r e a liz a c ją zająć d la s p e c ja liz a c ji u p ow szechnienia k u ltu ry w In sty tu c ie F ilo lo g ii' P o ls k ie j UAM. D r S . W ysłouch p o d k re ś liła ogrom ne zn aczen ie t e o r ii l i ­ te r a tu r y w c a łe j p o lo n isty c z n e j p ra k ty c e n a u c z y c ie ls k ie j, zaproponow ała zrezygnow anie na stu d ia c h zaocznych z odnośnych wykładów n a r z e c z ćw iczeń . M gr J. P o k rz y w n iak pod n ió sł sp ra w ą zapew nienia n auczycielom studiującym w arunków do studiow ania - re sp e k to w a n ia ustaw ow ego p raw a do urlopów naukow ych.

P o s tu la ty w ysuw ane p r z e z re fe re n tó w i dyskutantów zn a la z ły odbicie w r e z o lu c ji sk ie ro w a n e j do M N SW iT, o p raco w an ej p r z e z w yłonioną s p o śró d u czestn ik ó w z jaz d u kom isją w s k ła d z ie : p r o f. W . D anek ( p r z e ­ w odniczący), p ro f. J. C ie ślik o w sk i, d o c. C z. K łak, p ro f. Z . L ib e r a , p ro f. ]. M ac ie je w sk i, d o c. Z . U ry g a (w sz y sc y w ym ienieni są członkam i K om isji P ro g ram o w o -D y d ak ty czn ej p rz y K om itecie N auki o L ite r a tu r z e P o ls k ie j PAN).

D r B a r b a r a W ysocka

Nie był to egzam in w stą p n y , le c z e k sp e ry m e n t p rze p ro w a d zo n y w śró d studentów obecnego 1 ro k u .

PAMIĘCI WYBITNYCH POLONISTÓW

K A Z I M I E R Z A WY KI

W d n iach 19 i 20 sty c z n ia 1976 r . odbyła sią w a u li U n iw ersy tetu Jag iello ń sk ieg o S e s ja Naukowa po św ięco n a p am ięci K a z im ierza Wyki w p ie rw s z ą ro c z n ic ą jego ś m ie r c i. O rg a n iz a to ra m i S e s ji były: In sty tu t F ilo lo g ii P o ls k ie j UJ, In sty tu t B adań L ite ra c k ic h PAN i O ddział Zw iązku

i L ite ra tó w P o lsk ic h w K rak o w ie.