"Czas i przestrzeń w polskiej powieści współczesnej dojrzałego realizmu", Anna Martuszewska, "Pamiętnik Literacki" z.1 (1975) : [recenzja]

Mieczysław Czajko

"Czas i przestrzeń w polskiej

powieści współczesnej dojrzałego

realizmu", Anna Martuszewska,

"Pamiętnik Literacki" z.1 (1975) :

[recenzja]

Biuletyn Polonistyczny 18/3 (57), 84

( I I ) MARTUSZEWSKA Anna: Czas i p rze s trz e ń w p o ls k ie j pow ieści współ­ czesn ej d o jrz a łe g o realizm u . "Pam iętnik L it e r a c k i" 1975 z.1 s.3 -2 3 . Autorka rozprawy przyjm uje za punkt w yjśc ia związek między k a te g o rią czasu a k a te g o rią p r z e s t r z e n i, k tó ry obserwuje w grupie analizowanych utwo­ rów powieściowych. Potrzeba łą c ze n ia tych k a t e g o r ii jako narzędzia do ba­ dania pow ieści wynika z trz e c h powodów. "C zasoprzestrzeń " je s t s zc z e g ó ln ie przydatna p rzy a n a liz ie dystansu n arra tora w stosunku do świats p rzed sta ­ wionego. Drugim elementem p o w ie ś c i, w którym s ię t e k a teg o rie łą c z ą , je s t

j e j świat przedstaw ion y. U jeg o podstaw le ż y koncepcja czasu i p r z e s trz e n i właściwa d la określonego typu przedstaw ion ej r z e c z y w is to ś c i. W reszcie t r z e ­ cim elementem je s t r o la czasu i p r z e s tr z e n i jako jednych z w ielu czynników kreowania p o s ta c i lit e r a c k ic h .

BP/57/33 M.Cz.

( I I ) MORAWSKI S te fa n : Awangardy XX wieku - sta ra i nowa. "M iesięczn ik L it e r a c k i" 1975 nr 3 s . 53-72.

Autor przeprowadza r o z ró ż n ie n ie między awangardą dawną (la t a ok.1900- -1930)a najnowszą (o k . 1950 roku) i wysuwa t e z ę , i ż awangarda dawniejsza b yła n ie t y l e p o c z ą tk ie j nowej ery w s z tu ce, co ostatnim etapem rozwoju sz tu k i tra d y c y jn e j naszego kręgu kulturowego. Natomiast awangerda najnowsza otw iera zupełnie nową epokę w rozw oju s z tu k i, ponieważ zasadniczo podważa j e j is t n ie n ie . Najnowsza awangarda przede wszystkim odrzuca ta k ie rozumie­ n ie tw órczości a r t y s ty c z n e j, wedle którego je s t ona wytwarzaniem indywidual­ nych, oryginalnych i skończonych d z i e ł s z tu k i, na rz e c z koncepcji aranżowa­ n ia a k c ji i zdarzeń zbiorowych, "stymulowania paratw órczości o d b io rc y ".