Marek Gumkowski
"Topika", Ernst Robert Curtius,
"Pamiętnik Literacki", T. 63 (1972), z.
1 : [recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 15/44, 101
Przegląd i analiza t o p o i wywodzących s ię z reto ry k i
lub p o e zji starożytn ej i średniowiecznej. Autor przedstawia,
podając lic zn e przykłady, t o p o i przynależne gatunkom
czy częściom tekstu /topika mowy kon solacyjn ej, wstępu, zakoń czenia/, podaje an alizy poszczególnych t o p o i /przyzwanie
natury, świat na opak, młodzieniec o umyśle starca, starzec
młody duchem, staro-młoda kobieta/. Podkreśla związek niektó
rych t o p o i z archetypami nieświadomości zbiorow ej,a po
jawiające s ię nowe rozpatruje jako "znaki zmienionej s y tu a c ji duchowej".
EF/44/13 ii.G.
/1/ CURTIUS Ernst Robert: Topika. P rz e ł. K. Krzemieniowa.
"Pamiętnik L ite r a c k i" R. LKIII:1972 z. 1 s. 231-26$.
/1/ FLORCZAK Z o fie : Spór o gramatykę uniwersalną w X V III wieku. "Pamiętnik L ite r a c k i" R. 1X111:1972 z. 1 s . 159-172. Artykuł przedstawia w ogólnym zarysie wynikające z kierun ków filo z o fic z n y c h europejskiego Oświecenia zainteresowanie dla
spraw języka jako nie tylk o środka komunikacji między ludźmi
a le także jako n a jis to tn ie js ze g o czynnika wyrażającego naturę
ludzką. Stąd płynie m.in. zainteresowanie dla wykrywania pow
szechnych reguł rządzących wszystkimi językami i pragnienie u
łożen ia gramatyki og óln ej, przy pomocy k tó re j można dążyć do
maksymalnego udoskonalenia języka, będącego wyrazicielem myśli
/tak s ą d z ili głównie filozofow ie-gram atycy francuscy/. Innym
kierunkiem - przeciwstawnym - je s t idea szukania w poszczegól nych językach etnicznych niepowtarzalnego i jedynego piękna in dywidualnego, tkwiącego w każdym jęsyku i odbijającego prawdę
o tym narodzie /poglądy głównie filo z o fó w niemieckich/. Arty
kuł zwraca uwagę, i ż spór o zasięg, cele i metodę badań ję z y kowych, tak istotnych w X V III w., je s t interesujący nie tylk o
dla historyków lite r a tu r y i językoznawców, le c z należy także
do przedmiotu badań ważnych dla historyków kultury.
