[105] Dorota Rynio*
ATRAKCYJNO
ĝû LOKALIZACJI INWESTYCJI
ZAGRANICZNYCH W METROPOLII
1. WSTĉP
Współczesna gospodarka Ğwiatowa dąĪy do rozbudowy oĞrodków skupiają-cych czynniki rozwojowe, takich jak miasta. Miasta, a szczególnie wielkie miasta, to centra pełniące zróĪnicowane funkcje. Rozwój najwiĊkszych oĞrod-ków miejskich – metropolii nastĊpuje w zdywersyfikowanych warunkach, np. wzrost gospodarczy, rozwój sieci kontaktów handlowych i gospodarczych, prze-pływ informacji, rozwój przestrzeni wprze-pływów. Jednym z niezbĊdnych warun-ków rozwoju oĞrodka osadniczego staje siĊ napływ inwestycji, co jest zdetermi-nowane decyzjami podmiotów – inwestorów o lokalizacji przedsiĊwziĊü. Podej-mowane przez inwestorów zagranicznych decyzje lokalizacyjne są zaleĪne od atrakcyjnoĞci danej przestrzeni. PojĊcie atrakcyjnoĞci inwestycyjnej moĪe byü rozumiane na wiele sposobów, czĊsto jest kojarzone z przewagą konkurencyjną bądĨ konkurencyjnoĞcią lokalizacji.
Inwestorzy zagraniczni, analizując umiejscowienie inwestycji, biorą pod uwagĊ wiele elementów, takich jak relacje polityczne, gospodarcze i warunki zakładania przedsiĊbiorstw w docelowym obszarze. Analiza okreĞla mocne i sła-be strony rozwiązaĔ miĊdzynarodowych, krajowych, regionalnych i lokalnych. TrwałoĞü sytuacji polityczno-gospodarczej to warunek minimalny lokalizacji inwestycji, istotna jest równieĪ stabilizacja na niĪszych poziomach oraz długo-okresowoĞü programowania rozwoju przestrzeni metropolii. Niemniej waĪnym aspektem dla inwestora (w tym i zagranicznego) staje siĊ posiadanie uregulowa-nego stanu własnoĞci terenów pod zagospodarowanie. Stabilna sytuacja, jasne prawo, długotrwałoĞü realizacji obranych kierunków strategicznych stanowią podstawĊ do zaangaĪowania kapitału. Inwestorzy zagraniczni kierują siĊ rów-nieĪ doĞwiadczeniami zebranymi przez konkurentów z badanego rynku, dotych-czasowym sposobem traktowania inwestorów, ich doĞwiadczeniem,
*
Dr, adiunkt w Katedrze Gospodarki Przestrzennej i Administracji Samorządowej UE we Wrocławiu.
waniem informacji, rzeczywistą realizacją obietnic władz – jest to bezcenne Ĩródło wiedzy w przypadku decyzji lokalizacyjnej. CzĊsto podmioty zagraniczne kierują swój kapitał do przestrzeni uprzednio rozpoznanej przez inne firmy. Koncentracja inwestycji ma wobec tego miejsce na wybranych ograniczonych przestrzeniach, takich jak wielkie jednostki osadnicze, a szczególnie metropolie. Metropolia to miasto liczące co najmniej 500 tys. mieszkaĔców, Ğwiadczące wysoko kwalifikowane usługi, charakteryzująca siĊ obecnoĞcią wielu instytucji, czĊsto o znaczeniu ponadregionalnym, wyposaĪona w zaplecze infrastrukturalne oraz kreująca bazĊ działaĔ innowacyjnych i informacyjnych (szerzej J a ł o -w i e c k i 2005, s. 1–2). O atrakcyjnoĞci lokalizacji na obszarze metropolii decyduje sama metropolia, tzn. osiągniĊcie tej rangi przez układ osadniczy wie-lokrotnie staje siĊ podstawowym czynnikiem lokalizacji inwestycji. Metropolia moĪe braü czynny udział w kreowaniu procesu inwestycyjnego w drodze wyzna-czania drzewa celów długookresowych miasta oraz bogatej oferty dla grupy in-westorów.
2. CZYNNIKI LOKALIZACJI INWESTYCJI ZAGRANICZNYCH
Inwestorzy zagraniczni po zapoznaniu siĊ z podstawami inwestowania na danym terenie podejmują decyzje lokalizacyjne, wskazują wiele argumentów za i przeciw inwestowaniu w okreĞlonej przestrzeni. Ze swojej strony władze terytorium w stosunku do potencjalnego przedsiĊbiorcy – inwestora mogą stoso-waü zbiorowe i zindywidualizowane zachĊty oraz podkreĞlaü walory lokalizacji. Decyzje lokalizacyjne zaleĪą od tzw. czynników lokalizacji inwestycji.
W literaturze sformułowano wiele definicji i typologii czynników lokalizacji inwestycji. W tradycyjnym ujĊciu są to: korzystne połoĪenie, duĪy rynek zbytu w przestrzeni lokalnej i w regionie, wysokie kwalifikacje siły roboczej i wysoka jej podaĪ, moĪliwoĞci przejĊcia nowych obiektów, uzbrojenie terenu inwesty-cyjnego, przychylnoĞü władz lokalnych, moĪliwoĞü znalezienia nowych rynków zbytu (D z i e m i a n o w i c z 2005). O alokacji Ğrodków finansowych z reguły nie decyduje jeden element, musi zaistnieü wiązka sprzyjających czynników. Zainwestowanie przez podmioty w danej przestrzeni działa w sposób mnoĪni-kowy. Efektem staje siĊ koncentracja działalnoĞci, sprzyjająca szybkiemu roz-wojowi firm w danej przestrzeni. Lokalizacja wielu przedsiĊbiorstw (czĊsto reprezentujących róĪne branĪe gospodarcze) na jednym terytorium prowadzi do nawiązania kontaktów, wymiany myĞli, wzajemnym uzupełnianiu zapotrzebo-wania na produkty i usługi, tworzona jest równieĪ sieü powiązaĔ, w konsek-wencji zwiĊksza siĊ efektywnoĞü i nastĊpuje stymulacja transferami wiedzy i informacji (R y m a r c z y k 2008, s. 10).
Koncentracja inwestorów, sprawnoĞü powiązaĔ pomiĊdzy podmiotami i li-czebnoĞü realizowanych transakcji są zaletą lokowania w metropolii. Terytorium metropolii staje siĊ w ten sposób dodatkowym czynnikiem lokalizacji, szczegól-nie w przypadku prĊĪnego oĞrodka, o zdefiniowanej ĞcieĪce rozwoju. Podmioty zagraniczne czĊsto upatrują w metropolii podstawowego czynnika lokalizacji. Nie dotyczy to wszystkich kategorii podmiotów. Inwestorzy dokonują hierarchi-zacji elementów okreĞlających ich priorytety. Dla segmentu przedsiĊbiorców, którego działalnoĞü wytwarza produkty i realizuje usługi wyĪszego rzĊdu, blis-koĞü duĪego i wymagającego rynku klientów staje siĊ niezbĊdnym warunkiem osadzenia na danym terytorium firmy. W przeciwnym wypadku inwestorzy zagraniczni nie muszą alokowaü Ğrodków w centralnym połoĪeniu, mogą oni swobodnie oddalaü siĊ od metropolii, a odległoĞü w jakiej zostanie zlokalizo-wana inwestycja zagraniczna zaleĪy od charakteru wykonywanych usług lub wytwarzanych produktów, układu transportowego oraz pozostałych czynników lokalizacji. Indywidualna ocena przestrzeni pod inwestycje skutkuje specyficz-nym wyborem przy kaĪdym przedsiĊwziĊciu.
3. STAN I STRUKTURA ZAINWESTOWANIA PRZEZ KAPITAŁ ZAGRANICZNY W METROPOLII WROCŁAWSKIEJ
W LATACH 2008–2011 – WYBRANE ELEMENTY
Metropolia wrocławska wraz z przestrzenią styczną do niej stanowi jeden z podstawowych obszarów atrakcyjnoĞci lokalizacji przedsiĊwziĊü dla inwesto-rów zagranicznych. Podstawową zaletą tej lokalizacji staje siĊ obecnoĞü Wrocła-wia – intensywnego oĞrodka rozwoju w południowo-zachodniej Polsce o po-wierzchni 292,8 km2 i gĊstoĞci zaludnienia 2161 mieszkaĔców na km2. LudnoĞü zamieszkująca metropoliĊ liczy ok. 633 tys., w tym 337,3 tys. to kobiety. Renta połoĪenia metropolii i obszarów stycznych ma znaczenie strategiczne ze wzglĊdu na dostĊpnoĞü komunikacyjną dla inwestorów zagranicznych.
Skomunikowanie oĞrodka metropolitalnego zwiĊksza atrakcyjnoĞü obszarów stycznych. Wrocław stanowi drogowy wĊzeł komunikacyjny, przebiegają tu m.in. trzeci europejski korytarz transportowy, droga miĊdzynarodowa E67 War-szawa–Praga i droga autostradowa E40/A4 Berlin–Kraków; dodatkowo obsługi-wana jest sieü połączeĔ kolejowych, Īeglugi Ğródlądowej i linii lotniczych (Na podstawie Inwestycje zagraniczne... 2009, s. 4). Zaletą dla inwestorów zagra-nicznych jest bliskoĞü dwóch przejĞü grazagra-nicznych, jedno na zachodzie w Zgo-rzelcu, w oddaleniu od metropolii o 160 km, drugie na południu w Kudowie Zdrój – 130 km. AtrakcyjnoĞü lokalizacji inwestycji zagranicznej w metropolii umacnia bliskoĞü duĪych europejskich rynków zbytu, np. Warszawa i Berlin – odległoĞü ok. 340 km, Praga 270 km, Bratysława 400 km i WiedeĔ 420 km.
NajbliĪsze porty morskie to Szczecin – 370 km i GdaĔsk 450 km, Rostock 580 km, Hamburg 630 km. DrogĊ Ğródlądową do portów morskich zapewnia rzeka Odra, której długoĞü w granicach miasta wynosi 25 km.
Elementem umacniania konkurencyjnoĞci metropolii wrocławskiej jako obszaru lokowania Ğrodków dla inwestorów zagranicznych staje siĊ współpraca metropolii z innymi oĞrodkami miejskimi. Przez wiele lat Wrocław wypraco-wuje platformĊ porozumienia z miastami partnerskimi (Breda w Holandii, Charlotte z USA, Departamenten la Vienne z Francji, Drezno i Wiesbaden z Niemiec, Lwów z Ukrainy). Walorem metropolii jest równieĪ potencjał jakoĞci zasobu ludzkiego, który rozwija siĊ dziĊki działaniu 29 szkół wyĪszych, np. Uni-wersytetu Wrocławskiego, Politechniki Wrocławskiej, UniUni-wersytetu Przyrodni-czego, Uniwersytetu Ekonomicznego, Akademii Medycznej. W szkołach wyĪ-szych studiuje ok. 145 tys. studentów, przy czym rocznie opuszcza je 26 tys. absolwentów. Potencjał ekonomiczny zasobu ludzkiego wskazuje wysoki prawie 67% udział ludnoĞci w wieku produkcyjnym i niecałe 15% ludnoĞci najmłod-szej. Dla inwestorów zagranicznych stanowi to podstawĊ pozytywnej oceny zasobu ludzkiego i gwarancji jego utrzymania na wysokim poziomie. Na rynku pracy pracujący w metropolii wrocławskiej stanowią 33,4%, a ponad połowa z nich pracuje w sektorze prywatnym, co wskazuje na kreowania w mieĞcie pozytywnej polityki wobec sektora przedsiĊbiorstw prywatnych.
Istotnym elementem rozwoju przestrzeni gospodarczej jest jasno sformuło-wany program społeczno-gospodarczy. Dla Wrocławia opracowano strategiĊ rozwoju, której priorytety zostały skupione na załoĪeniu rozwoju społeczno- -gospodarczego na podstawie polityki innowacji i wprowadzania gospodarki opartej na wiedzy, dąĪenia do zapewnienia wysokiej jakoĞci Īycia wewnĊtrznym i zewnĊtrznym uĪytkownikom miasta, kreowania procesu inwestycyjnego i wy-sokim poziomie Ğwiadczenia usług (szczególnie wyĪszego rzĊdu). Dobre wyniki zarządzania w mieĞcie zyskały odzwierciedlenie w miĊdzynarodowych ratingach długoterminowych. W maju 2008 r. firma ratingowa Fitch Ratings – London /Warszawa przyznała ocenĊ „A-” dla zadłuĪenia Wrocławia w walucie zagra-nicznej i krajowej, przy tym okreĞlono jako stabilną perspektywĊ ratingową. Na ocenĊ złoĪyły siĊ dobre wyniki operacyjne, spadek zadłuĪenia miasta w okresie 3-letnim, stabilny program gospodarczy, uwzglĊdniający wzmoĪone nakłady inwestycyjne. Istotnym zadaniem władz lokalnych jest stworzenie klimatu sprzyjającego inwestorom, na co składają siĊ m.in. kompetentne decyzje urzĊ-dników; szybkoĞü, rzetelnoĞü obsługi w instytucjach; reagowanie na potrzeby przedsiĊbiorców; nie podnoszenie stawki podatku od nieruchomoĞci i/lub system zwolnieĔ z tego podatku dla inwestorów. Za te walory Wrocław uzyskał według magazynu Forbes w 2008 r. najwyĪsze noty wĞród miast Polski. W rankingu okreĞlającym siłĊ metropolitalną miasta przeprowadzonym przez Nordea Metrox w 2008 r., Wrocław otrzymał czwartą pozycjĊ po Warszawie, Krakowie i Po-znaniu oraz został przez autorów zakwalifikowany do miast, które powinny
aspirowaü do objĊcia ich ustawą metropolitalną (szerzej Pierwszy ranking... 2008, s. 8–9). Firma Iker badająca metropolitalnoĞü miast Polski przedstawiła tylko 7 miast/zespołów w kraju, które według niej kwalifikują siĊ do rozpatry-wania w ramach ustawy metropolitalnej: Warszawa, Kraków, PoznaĔ, Wrocław, Trójmiasto, Silesia i ŁódĨ. Przeprowadzona analiza w lipcu 2009 r. przez Fitch Ratings – London/Warszawa potwierdziła poziom „A-” długoterminowych, miĊ-dzynarodowych ratingów miasta dla oceny zadłuĪenia w walucie krajowej i za-granicznej; z tym, Īe zmieniono perspektywy ratingów miĊdzynarodowych dla Wrocławia z oceny stabilnej na negatywną. Krajowy rating długoterminowy dla metropolii Fitch Ratings – London/Warszawa ustalił na poziomie „AA- (POL)”, a długoterminowa perspektywa ratingu jest stabilna. Zmiany ocen są wynikiem programowego zadłuĪania siĊ miasta zgodnego z realizacją idei inwestycyjnej.
Inwestorzy zagraniczni są przyciągani przez stolicĊ Dolnego ĝląska w wy-niku wielokierunkowoĞci jej rozwoju. Wrocław zapewnia uĪytkownikom we-wnĊtrznym i zewe-wnĊtrznym realizacjĊ wielu dodatkowych funkcji zapewniają-cych z jednej strony róĪnorodnoĞü moĪliwoĞci inwestycyjnych, z drugiej strony łatwy dostĊp do szerokiego asortymentu towarów i usług, np. funkcja turystyki miejskiej, usługi hotelowe, kultura wyĪszego rzĊdu, gastronomia, rozrywka, handel, targi. MoĪliwoĞci, jakie daje miasto, przyciągają inwestorów zagra-nicznych, którzy zakładają działalnoĞü gospodarczą. W pierwszym kwartale 2009 r. w rejestrze REGON zarejestrowanych było 181 podmiotów zagranicz-nych, prowadzących działalnoĞü gospodarczą jako osoby fizyczne – stanowi to 0,3% wszystkich podmiotów prowadzących działalnoĞü w tej formie we Wro-cławiu. WiĊkszy odsetek podmiotów z udziałem zagranicznym we Wrocławiu jest wĞród spółek handlowych (27%) – pozostałych spółek prawa handlowego zarejestrowanych było 8186. Tak wysoki odsetek spółek z udziałem zagranicz-nym wskazuje na wysoką atrakcyjnoĞü miasta dla inwestorów. Współczynnik ten jest niewiele mniejszy niĪ w Warszawie (32%), niĪsza miara jest w Kra-kowie (19%), Łodzi (22%) i Poznaniu (23%) (na podstawie Inwestycje zagraniczne... 2009, s. 7–8). W okresie członkostwa w UE we Wrocławiu liczba nowo powstałych spółek z kapitałem zagranicznym ulegała zmianom. W roku 2004 spółek tych powstało 129, liczba ta sukcesywnie rosła do 2007 r., kiedy ich liczba wzrosła do 226. W 2008 r. nastąpił spadek rejestrowanych przedsiĊ-biorstw do 181 – wynika to m.in. ze Ğwiatowego kryzysu społeczno-gospo-darczego, poniewaĪ inwestorzy zaczĊli ostroĪnie podchodziü do lokowania Ğrodków.
W tym okresie zmieniła siĊ równieĪ liczba likwidowanych spółek, choü w całym horyzoncie czasu podmioty likwidowane stanowiły niewielką czĊĞü jednostek powstających. Wyjątkiem ponownie został 2008 r., gdy liczba likwi-dowanych spółek wyniosła prawie 35% liczby powstających, potwierdza to załoĪenie o wycofywaniu siĊ z rynków podmiotów zagranicznych w wyniku kryzysu globalnego.
Rys. 1. Spółki z kapitałem zagranicznym zarejestrowane i zlikwidowane we Wrocławiu w latach 2004–2008 – dane GUS.
ħ r ó d ł o: Inwestycje zagraniczne... (2009, s. 9)
NajwiĊcej podmiotów inwestujących w oĞrodku metropolitalnym posiada kapitał niemiecki (ok. 46%), kapitał zalokowany został głównie w kilku bran-Īach: handel i naprawy, produkcja AGD, przetwórstwo przemysłowe, obsługa nieruchomoĞci i budownictwo. Drugą grupĊ stanowią przedsiĊbiorstwa włoskie (5,8%). Podmiotów zagranicznych ze Szwajcarii i Francji jest we Wrocławiu po ok. 4%. W oĞrodku metropolitalnym działa po ok. 3,5% jednostek zagranicz-nych z Austrii i USA. Holandia i Czechy posiadają udział 3%. W najmniejszym stopniu widoczne są tu firmy z Wielkiej Brytanii i Szwecji (po 2,5%). W latach 2008–2011 inwestorzy zagraniczni planują utworzyü 2600 nowych miejsc pracy we Wrocławiu (rys. 2).
Rys. 2. Planowane nowe miejsca pracy we Wrocławiu w latach 2008 – 2011 tworzone przez inwestorów zagranicznych
W tym okresie najwiĊcej miejsc pracy stworzy Hewlett Packard z Wielkiej Brytanii, który rozbudowuje centrum biznesowe. Czterokrotnie mniej miejsc utworzy firma 3M z USA, działająca na tym rynku w branĪy farmaceutycznej oraz Tieto Enator ze Skandynawii inwestująca w branĪy IT. Bombardier z Ka-nady (branĪa transportowa) przygotuje we Wrocławiu do 2011 r. 200 miejsc pracy. Podobnie jak Irevna z Indii, która skoncentrowana jest na budowie centrum badawczo-rozwojowego. 2,17 3,03 5,63 23,29 3,9 5,42 14,95 41,62 Belgia Finlandia Francja Hiszpania Irlandia Niemcy Szwecja USA
Rys. 3. Deklarowane nakłady inwestycyjne we Wrocławiu w podziale na kraj pochodzenia (udział procentowy)
ħ r ó d ł o: opracowanie własne na podstawie Inwestycje zagraniczne... (2009, s. 12–13) NajwyĪszą wartoĞü inwestycji zadeklarował Allied Irish Bank PLC – ok. 538 mln euro (według kursu z 2 stycznia 2009 r.). JednakĪe ostatnie decyzje firmy mówią o sprzedaĪy przez Allied Irish Banks spółek w USA, Anglii oraz Polsce. Nieznany jest jeszcze podmiot, który przejmie polską spółkĊ (BZ WBK SA), oraz jego plany inwestycyjne (według AIB Corporate Finance i Morgan Stanley, które obsługują sprzedaĪ BZ WBK). Podobną kwotĊ alokuje Credit Agricole. Jednym z najwiĊkszych inwestorów zagranicznych pod wzglĊdem zadeklarowa-nej wartoĞci inwestycji jest Electricite de France Internationale (EDF), którego udział wyniesie ponad 18,6% ogółu wartoĞci zadeklarowanych nakładów na inwestycje zagraniczne we Wrocławiu. Inwestycje o najmniejszej zadeklarowa-nej kwocie pochodzą z Hewlett Packard i Eto Magnetic (po 1,7%). Struktura wartoĞci kwot, jakie firmy z poszczególnych krajów wyraziły chĊü zainwesto-wania w metropolii, okreĞla, Īe najwiĊkszy udział mają firmy z Francji (41,6%). Drugi kraj – inwestor to Irlandia, która oferuje na przedsiĊwziĊcia 56% Ğrodków zadeklarowanych przez FrancjĊ. Najmniejszy udział pochodzi z Niemiec 3,9%, Finlandii 3,03% i Belgii 2,12%.
We Wrocławiu na powierzchni 174,3 ha funkcjonuje podstrefa Wałbrzyskiej SSE, w której ulokowali kapitał tacy inwestorzy zagraniczni, jak Wabco, Fagor Mastercook, 3M, Hirsch Porozell, HSV. Podmioty alokują Ğrodki w SSE ze
wzglĊdu na preferencje, które towarzyszą temu obszarowi. Wrocław stawia na przyciąganie inwestorów, w tym zagranicznych. Daje im moĪliwoĞü wsparcia, szczególnie tym inwestorom, którzy wnoszą ze sobą innowacje lub prowadzą działania w sferze B+R – pomoc regionalna z Programu EIT+1. PrzedsiĊbiorcy alokujący nowe inwestycje w działalnoĞü prowadzoną na terenie parków technologicznych i przemysłowych oraz SSE na terenie Wrocławia mogą ubiegaü siĊ o pomoc w ramach Programu Pomocy Regionalnej na wspieranie nowych inwestycji2. Inwestorzy, którzy utworzą miejsca pracy w nowych inwestycjach, w metropolii oraz tworzący MSP, a takĪe nowe, duĪe firmy zyskują wsparcie z Programu Pomocy Regionalnej3. Nowe inwestycje z zakresu turystyki miejskiej takĪe mogą staraü siĊ o Ğrodki z Programu w zakresie pomocy regionalnej4. MikroprzedsiĊbiorcy, którzy zapoczątkowali działalnoĞü gospodarczą w mieĞcie, oraz przedsiĊbiorcy, którzy zakładają firmĊ i działalnoĞü prowadziü bĊdą w lokalach uĪytkowych najmowanych od Gminy Wrocław (tryb oddania nieruchomoĞci – bezprzetargowy), otrzymują Ğrodki wsparcia z Progra-mu w zakresie pomocy de minimis5.
1
Szerzej Uchwała NR III/16/06 z dnia 28 grudnia 2006 r. Rady Miejskiej Wrocławia w sprawie zwolnieĔ od podatku od nieruchomoĞci w zakresie pomocy regionalnej w ramach programu EIT+ na wspieranie nowych inwestycji dla przedsiĊbiorców inno-wacyjnych lub prowadzących działalnoĞü badawczo-rozwojową na terenie Wrocławia (Dziennik UrzĊdowy Województwa DolnoĞląskiego z 5 stycznia 2007 r., nr 3, poz. 19).
2
Szerzej Uchwała NR III/15/06 z dnia 28 grudnia 2006 r. Rady Miejskiej Wrocławia w sprawie zwolnieĔ od podatku od nieruchomoĞci w ramach programu pomocy regionalnej na wspieranie nowych inwestycji dla przedsiĊbiorców prowadzących dzia-łalnoĞü gospodarczą w obrĊbie parków przemysłowych, parków technologicznych oraz specjalnych stref ekonomicznych usytuowanych na terenie Wrocławia (Dziennik UrzĊ-dowy Województwa DolnoĞląskiego z 5 stycznia 2007 r., nr 3, poz. 18).
3
Szerzej Uchwała NR III/14/06 z dnia 28 grudnia 2006 r. Rady Miejskiej Wrocławia w sprawie zwolnieĔ od podatku od nieruchomoĞci w ramach programu pomocy regio-nalnej dla przedsiĊbiorców tworzących nowe miejsca pracy związane z nowymi inwesty-cjami na terenie Wrocławia (Dziennik UrzĊdowy Województwa DolnoĞląskiego z dnia 5 stycznia 2007 r., nr 3, poz. 17). Uchwała NR III/13/06 z dnia 28 grudnia 2006 r. Rady Miejskiej Wrocławia w sprawie zwolnieĔ od podatku od nieruchomoĞci w ramach programu pomocy regionalnej na wspieranie nowych inwestycji przeznaczonego dla małych, Ğrednich i duĪych przedsiĊbiorców prowadzących działalnoĞü gospodarczą na terenie Wrocławia (Dziennik UrzĊdowy Województwa DolnoĞląskiego z dnia 5 stycznia 2007 r., nr 3, poz. 16).
4
Szerzej Uchwała NR XX/562/08 z dnia 17 kwietnia 2008 r. Rady Miejskiej Wro-cławia w sprawie zwolnieĔ od podatku od nieruchomoĞci w ramach programu pomocy regionalnej na wspieranie nowych inwestycji w sektorze turystyki na terenie Wrocławia (Dziennik UrzĊdowy Województwa DolnoĞląskiego z 15 maja 2008 r., nr 134, poz. 1580).
5
Szerzej Uchwała NR XXXI/1034/09 z dnia 19 lutego 2009 r. Rady Miejskiej Wrocławia w sprawie zwolnienia z podatku od nieruchomoĞci budynków lub ich czĊĞci
Metropolia wrocławska przyciąga firmy z branĪy zarządzania centrami usłu-gowymi (BPO – Business Process Outsourcing), które zlecają wykonanie usług na zewnątrz. Wpływa to na koszty stałe funkcjonowania firm. W 2006 r. inwestycje z zakresu BPO przeprowadziło na terenie Wrocławskiego Parku Technologicznego hinduskie przedsiĊbiorstwo konsultingowe KPIT Cummins. Firma odnosi sukcesy dostarczając klientom na całym Ğwiecie rozwiązaĔ w ta-kich gałĊziach, jak: zaawansowane technologie, usługi finansowe i informaty-czne. Podobną działalnoĞü reprezentują tworzące centra obsługi miĊdzynaro-dowych korporacji, np. HP, QAD, Volvo, GE Money, Google, Credit Suisse oraz IBM. Nowe kierunki rozwoju okreĞlone w strategii „Wrocław w perspekty-wie 2020 plus” zachĊcają do budowy centrów badawczo-rozwojowych, tworzą-cych podstawĊ dialogu na styku Ğwiat nauki – przedsiĊbiorstwa, np. HP, Nokia Siemens Networks, Vipro. OĪywienie na rynku nieruchomoĞci w latach 2006– 2008 dodatkowo wzmocniło rangĊ Wrocławia na mapie inwestycyjnej Polski. W metropolii powstawały budynki apartamentowe oraz powierzchnie biurowe (Bema Plaza, Grunwaldzki Center, Globis itp.). Ekskluzywne powierzchnie apa-rtamentowe bĊdą nadal zwiĊkszaü swoją liczbĊ, pomimo globalnego kryzysu na rynku nieruchomoĞci. Ma to związek z planami rewitalizacji jednostki osadni-czej i inwestycjami w tym zakresie miasta oraz zbliĪającym siĊ Euro 2012. Do-datkowym atutem w przyciąganiu inwestycji zagranicznych staje siĊ zaangaĪo-wanie władz metropolii i pozostałych podmiotów w kreozaangaĪo-wanie rozwoju miasta. Jednostki te aktywnie poszukują moĪliwoĞci przyciągania inwestorów, którzy wspomogą proces realizacji załoĪeĔ długofalowej strategii.
Skutki globalnego kryzysu społeczno-gospodarczego stały siĊ widoczne w metropolii. Przygotowano program wsparcia gospodarczego, który ma przy-czyniü siĊ do tworzenia miejsc pracy i wprowadzenia osłon na rynku pracy. Realizacja polityki władz miasta odbywa siĊ poprzez: inwestycje publiczne, wsparcie dla MSP, przyciąganie i promocjĊ inwestycji oraz politykĊ wsparcia rynku pracy. Miasto postanowiło rozbudziü koniunkturĊ w wyniku wzmoĪonego procesu inwestycyjnego, co powinno przełoĪyü siĊ na wzrost liczby miejsc pra-cy. Pod koniec 2008 r. opracowany został w metropolii autorski projekt anty-kryzysowy Prezydenta Miasta pt. „Program dla Wrocławia”. Plan przeciwdzia- oraz budowli zajĊtych na potrzeby działalnoĞci gospodarczej prowadzonej przez mikroprzedsiĊbiorców i małych przedsiĊbiorców rozpoczynających prowadzenie działal-noĞci gospodarczej na terenie Wrocławia w ramach programu pomocy de minimis (Dziennik UrzĊdowy Województwa DolnoĞląskiego z dnia 26 marca 2009 r., nr 52, poz. 1099). Zarządzenie NR 6053/09 z dnia 21 kwietnia 2009 r. Prezydenta Wrocławia w sprawie ustalenia zasad ulg w stawkach czynszu za najem wolnych lokali uĪytkowych stanowiących własnoĞü Gminy Wrocław, powierzonych do zarządzania Zarządowi Zasobu Komunalnego oraz gminnym osobom prawnym przeznaczonych do oddania w trybie bezprzetargowym, w ramach programu pomocy de minimis.
łania skutkom spowolnienia gospodarki przewiduje ułatwienia dla MSP w po-staci ukierunkowanych szkoleĔ dla osób poszukujących pracy, pomoc nowo powstałym firmom, pakiet lokal za złotówkĊ oraz finansowe zachĊty inwesty-cyjne (zwolnienia z podatku od nieruchomoĞci dla MSP, które utworzą nowe miejsca pracy do 36 miesiĊcy), uproszczenie procesu rejestracji przedsiĊbiorstw oraz utworzenie Centrum Aktywizacji Zawodowej. W chwili obecnej przewi-duje siĊ wydatki na realizacjĊ Programu blisko 1,6 mld zł rocznie. Aktywna walka ze skutkami kryzysu w metropolii staje siĊ atutem dla firm zagranicznych przy rozpatrywaniu miejsca lokowania Ğrodków. Władze metropolii wspomagają i stabilizują gospodarkĊ, przez co potencjalni inwestorzy wnioskują o zastoso-waniu podobnych rozwiązaĔ w póĨniejszych okresach.
4. ZAKOēCZENIE
Koncentracja inwestycji na ograniczonym terytorium ma niejednokrotnie związek z atrakcyjnoĞcią i/lub konkurencyjnoĞcią przestrzeni, na co składa siĊ wiele elementów. Metropolia jako ogromny rynek zbytu wewnĊtrznego stanowi dobre miejsce alokacji Ğrodków finansowych dla firm zagranicznych. WielkoĞü oĞrodka metropolitalnego sprzyja obecnoĞci w tej przestrzeni wielu grup zawo-dowych, w tym specjalistycznych. Ogromnemu zróĪnicowaniu zawodowemu sprzyja rozbudowany system szkolnictwa w metropolii, co bezpoĞrednio wpływa na jakoĞü zasobu ludzkiego. Firmy zagraniczne decydujące siĊ na lokalizacjĊ inwestycji w metropolii mogą czerpaü w ten sposób dodatkowe korzyĞci. Metropolia przyciąga do siebie róĪnorakie podmioty, przez co inwestorzy łatwiej mogą nawiązywaü kontakty gospodarcze – miejsce spotkaĔ (targi, giełdy, bale biznesu). Obszar ten jako wĊzeł komunikacyjny ułatwia dystrybucjĊ towa-rów i usług. MieszkaĔcy metropolii mają czĊsto rozbudowany, specyficzny, specjalistyczny i nakierowany na odbiór luksusowych towarów i usług popyt, poparty wiĊkszymi kwalifikacjami. Lokalizacja inwestycji zagranicznych w me-tropolii nie dla wszystkich podmiotów jest atrakcyjna. JednakĪe przedsiĊwziĊcia związane z rynkiem towarów i usług luksusowych bĊdą zdecydowanie poszu-kiwaü przestrzeni do lokalizacji inwestycji w metropolii. AktywnoĞü metropolii w zakresie kreowania stosunków z uĪytkownikami zewnĊtrznymi mnoĪnikowo zwiĊksza odbiorców wytworów firm alokujących w tej przestrzeni. Inwestorzy zagraniczni poszukują zachĊt finansowych i pozafinansowych do lokalizacji inwestycji. ZachĊty mogą przyjmowaü postaü: szkoleĔ dla pracowników, przy-gotowanych terenów inwestycyjnych wraz z uregulowaną sytuacją własnoĞcio-wą, zaprogramowanej długookresowej ĞcieĪki rozwoju, zwolnieĔ z podatków lokalnych, subwencjonowania płac dla nowo powstałych miejsc pracy itp. Małe jednostki nie są w stanie udĨwignąü takiego obciąĪenia i nie mogą zaoferowaü
wymaganych zachĊt. Metropolie upatrując korzyĞci z ponoszonych wydatków zaangaĪują siĊ w spełnienie oczekiwaĔ inwestorów zagranicznych.
LITERATURA
D z i e m i a n o w i c z W., 2005, Ranking atrakcyjnoĞci inwestycyjnej miast Polski –
re-fleksje po czterech edycjach badaĔ, [w:] Prace i Studia Geograficzne, t. 35,
Warszawa.
Inwestycje zagraniczne we Wrocławiu, 2009, Biuro Rozwoju Gospodarczego, Dział
Wspierania PrzedsiĊbiorczoĞci, Wrocław.
J a ł o w i e c k i B., 2005, Polskie miasta w procesie metropolizacji, „Studia Regionalne i Lokalne”, 1 (19).
Pierwszy ranking metropolitalnoĞci miast polskich 2008, Miasto jakie jest. Miasto jakie-go chcecie. NORDEA METROX 2008, 2008, Metropolia PoznaĔ Sp. z o.o. PoznaĔ.
R y m a r c z y k J., B ł a s z c z y k M. i in., 2008, Klimat inwestycyjny Dolnego ĝląska
w ocenie bezpoĞrednich inwestorów zagranicznych, Instytut Studiów
MiĊdzynaro-dowych Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Wrocławskiego, Oficyna Wyda-wnicza Arboretum, Wrocław.
Dorota Rynio
LOCATION ATTRACTIVENESS OF FOREIGN INVESTMENTS IN METROPOLIS
(Summary)
Attractive location of investments for foreign company can be understood in different ways. It depends on type of company’s activity, its expectations, offered products and services and also individual needs. For some foreign investors, the area of metropolis is attractive for location their activity. The advantage of the location is big market for company’s production. In metropolis live large amount of employees and it is a base of foreign company’s activity. Metropolis actively creates its development and composes conditions to help investors make decision about company location in metropolis. Foreign investors decides to locate its activity because of important location factors.
