Tom XXV, numer 2 – 2015
SYLWESTER KASPRZAK
PRAWNOKANONICZNE IMPLIKACJE NAKAZU MISYJNEGO
1. WSTĉP
Człowiek współczesny nadal potrzebuje Boga i jego oĪywiającej mocy płyną-cej z głĊbi sakramentów i mocy Słowa przepowiadanego w KoĞciele. Słowo, jako Dobra Nowina, przemienia Ğwiat i ludzkie serca, umacnia je w wierze. Słowo Bo-Īe głoszone aĪ po kraĔce Ğwiata staje siĊ dziĞ „latarnikiem”, słowem nadziei i schronieniem dla wielu wyznawców Chrystusa poĞród oceanu zagroĪeĔ, osa-motnieĔ, poniĪenia, braku Ğrodków do zwykłej ludzkiej egzystencji, bez moĪli-woĞci podstawowego rozwoju, braku poczucia bezpieczeĔstwa w swoim kraju. Czy współczesny chrzeĞcijanin, Īyjący w tzw. kraju misyjnym, jest dziĞ bez-pieczny i głoszone Słowo BoĪe mu wystarczy? To jest pytanie nie do niego, ale skierowane jest do okrzepłych w wierze katolików na całym Ğwiecie. Dzisiejszy horyzont nie koĔczy siĊ w krajach misyjnych, ale takĪe głoszenie Ewangelii do-konuje siĊ w Europie, Ameryce Północnej, gdyĪ przybywa przedstawicieli innych religii, zwłaszcza niechrzeĞcijaĔskich, z paĔstw muzułmaĔskich, czy wielkich rzeszy niewierzących, którzy Īyją bez chrztu. Stają siĊ oni przybywającym hory-zontem misyjnym, gdyĪ przybywając do nas, pragną takĪe widzieü w nas Īywych wyznawców Chrystusa, aby nasze Īycie według kazania na górze zachwyciło ich. Problem nowej inkulturacji, która zaczyna siĊ od słuchania obcych kultur, i po-trzeba Īyczliwego otwarcia na przybywających migrantów, to dziedziny misyj-nego oddziaływania na imigrujących do naszej kultury przedstawicieli innych religii i kultur, dostrzega i analizuje w dobie globalizacji instrukcja Papieskiej Ra-dy ds. Duszpasterstwa Migrantów i PodróĪujących Erga Migrantes Caritas
Chri-sti1.
Ks. dr hab. SYLWESTER KASPRZAK SVD, prof. KUL – kierownik Katedry Historii Administracji, Instytut Administracji, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwer-sytetu Lubelskiego Jana Pawła II, ul. Spokojna 1, 20-074 Lublin; e-mail: kssylkas@poczta.onet.pl
Ewangelizacja w ramach działalnoĞci misyjnej we współczesnych realiach Īy-ciowych, chcąc byü kontynuatorką dzieła Boskiego Mistrza, musi uszanowaü dwa postulaty. Z jednej strony, nie wolno jej lekcewaĪyü humanistycznych wartoĞci ludzkich, bogactwa róĪnorodnoĞci kultur, a z drugiej, musi byü Ğwiadoma nad-przyrodzonej przemiany dokonywanej w człowieku przez łaskĊ BoĪą. Wszak wiara nie jest dodatkiem tylko do ludzkiej egzystencji, lecz jawi siĊ jako dyna-miczna rzeczywistoĞü tryskająca charyzmatami, umiejĊtnoĞciami, działająca jak „ewangeliczny kwas”, dokonując przemiany ludzkiego jestestwa w „nowego człowieka”2. RealizacjĊ takiego celu zakłada takĪe KoĞciół w swej misji wobec całego Ğwiata i kultur we współczesnoĞci.
Sobór WatykaĔski II wyraĨnie uczy nas, Īe orĊdzie KoĞcioła dalekie jest od pomniejszania człowieka, lecz przeciwnie, słuĪy jego duchowemu dobru, niosąc mu Ğwiatło, Īycie i wolnoĞü3. Posługa duszpasterska, obok zadania zbawczego, pełni zadanie o wielkim znaczeniu społecznym. Wpływ posługi duszpasterskiej i misyjnej siĊga głĊboko w Īycie społeczne, wywołując reperkusje w Īyciu kon-kretnego Ğrodowiska. PodjĊty temat opracowania bĊdzie próbą ukazania prawno-kanonicznych implikacji mandatu misyjnego. Trzeba stwierdziü, Īe Kodeks Pra-wa Kanonicznego z 1983 r. nie zawiera treĞci mandatu Jezusa Chrystusa, ale ka-nonista musi zadaü sobie trud, aby dokonaü wyinterpretowania tego nakazu z nor-my prawnej z tzw. kanonów misyjnych od kan. 781 do kan. 7924.
Struktura artykułu jest nastĊpująca: 1) WstĊp; 2) Kanoniczne ujĊcie nakazu misyjnego; 3) Misyjna natura KoĞcioła; 4) Podmioty głoszonej Kerygmy; 5) Od-biorcy i kontekst kulturowy misyjnego przepowiadania Słowa BoĪego; 6) ĝwiat współczesny a aktualnoĞü prowadzenia misji; 7) Podsumowanie. Patrzymy dziĞ na ten sam mandat Chrystusa, który uprawomocnił Apostołów i KoĞciół na prze-strzeni dziejów do nauczania i ukazywania Ĩródła zbawienia. Podstawą i funda-mentem dzieła misji ewangelizacyjnej jest, jak uczy Sobór WatykaĔski II w de-krecie o działalnoĞci misyjnej KoĞcioła Ad gentes: „KoĞciół posłany przez Boga
1
PONTIFICIUM CONSILIUM DE SPIRITUALI MIGRANTIUM ATQUE ITINERANTIUM CURA, Instructio Erga migrantes caritas Christi (3.05.2004), AAS 96 (2004), s. 762-822; tekst polski: PAPIESKA RA
-DA DS.DUSZPASTERSTWA MIGRANTÓW I PODRÓĩNYCH, Instrukcja Erga Migrantes Caritas Christi, red. L. Adamowicz, Lublin: Wydawnictwo Polihymnia 2008 [dalej cyt.: EMCC].
2
A. ĩYNEL, Ewangelizacja wciąĪ aktualna, „Znak” R. XXVII, nr 248 (1975) 2, s. 177-182. 3
SACROSANCTUM CONCILIUM OECUMENICUM VATICANUM II, Constitutio pastoralis de Ecclesia in mundo huius temporis Gaudium et spes (7.12.1965), AAS 58 (1966), s. 1025-1115; tekst polski: SOBÓR WATYKAēSKI II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, tekst polski, nowe tłumaczenie, PoznaĔ: Pallottinum 2002, s. 526-606, nr 21 [dalej cyt.: GS].
4
Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus (25.01.1983), AAS 75 (1983), pars II, s. 1-317; tekst polski: Kodeks Prawa Kanonicznego, przekład polski zatwierdzony przez KonferencjĊ Episkopatu, PoznaĔ: Pallottinum 1984 [dalej cyt.: KPK/83].
do narodów, aby był «powszechnym sakramentem zbawienia», z najgłĊbszej wła-snej potrzeby powszechnoĞci i posłuszny nakazowi swojego ZałoĪyciela stara siĊ głosiü EwangeliĊ Chrystusa wszystkim ludziom”5.
2. KANONICZNE UJĉCIE NAKAZU MISYJNEGO
Encyklika PapieĪa Jana Pawła II Veritatis splendor uczy nadal, Īe: „Ewangeli-zacja jest najwiĊkszym i najbardziej porywającym wyzwaniem, wobec którego KoĞciół staje od początku swego istnienia. Rzeczywistym Ĩródłem tego wyzwania są nie tyle róĪne sytuacje społeczne i kulturowe, z jakimi styka siĊ on w dziejach, ile nakaz Jezusa Chrystusa zmartwychwstałego, okreĞlający samą racjĊ istnienia KoĞcioła: IdĨcie na cały Ğwiat i głoĞcie EwangeliĊ wszelkiemu stworzeniu! (Mk 16,15)”6. Innym bardzo istotnym motywem misji jest dynamicznoĞü i samoĞwia-domoĞü KoĞcioła, aby dzieliü siĊ darem Wieczernika z kulturami Ğwiata. Jest to posłanie takie samo, jakie otrzymał Chrystus od Ojca. Tym powołaniem wzywa uczniów, aby szli i przepowiadali EwangeliĊ. „Misje” jako posłannictwo KoĞcioła to zawsze bĊdzie missio Dei7. Misja, według myĞli Chrystusa, jest to Ğwiadectwo Īycia, to ogołocenie, to słuĪba i ofiara8.
DziĞ misje są wielokulturowe poprzez obecnoĞü misjonarzy z wielu krajów Ğwiata. Ta mozaika multukulturowa dodaje pełni w wizji dzieła misyjnego Ko-Ğcioła9.
Ta uniwersalna ĞwiadomoĞü misyjna i posłannictwo były bardzo Īywe we wczesnym okresie chrzeĞcijaĔstwa. W póĨniejszych stuleciach jednoĞü KoĞcioła i misji przestała istnieü. W okresie nowoĪytnym pojawia siĊ nowa terminologia:
5
SACROSANCTUM CONCILIUM OECUMENICUM VATICANUM II, Decretum de activitate missionali Ecclesiae Ad gentes divinitus (7.12.1965), AAS 58 (1966), s. 947-990; tekst polski: SOBÓR WATY
-KAēSKI II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, s. 433-471, nr 1 [dalej cyt.: AG]. 6
IOANNES PAULUS PP. II, Litterae encyclicae cunctis catholicae Ecclesiae episcopis de quibus-dam quaestionibus funquibus-damentalibus doctrinae moralis Ecclesiae Veritatis splendor (6.08.1993), AAS 85 (1993), s. 1133-1228; tekst polski: JAN PAWEŁ II, Encyklika apostolska Veritatis splendor Ojca ĝwiĊtego Jana Pawła II do wszystkich biskupów KoĞcioła katolickiego o niektórych podstawo-wych problemach nauczania moralnego KoĞcioła, PoznaĔ: Pallottinum 1993, nr 106; zob. B. WO
-DECKI, Dzieło misyjne a Pismo ĝwiĊte, [w:] MiĊdzynarodowy komentarz do Pisma ĝwiĊtego, red. wyd. pol. W. Chrostowski, Warszawa: Verbinum 2000, s. 1739.
7
K. MÜLLER, Misje według myĞli Jezusa, tł. B. Wodecki, „Nurt SVD” z. 48 (1990), nr 1, s. 4-5. 8
TamĪe, s. 6-24; por. J.M. GOIBURU LOPETEGUI, Duch misyjny. Vademecum, tł. A. Kajzerek, Warszawa: Verbinum 1991, s. 34-48.
9
Zob. S. KASPRZAK, Globalizacja a ewangelizacyjne zadania KoĞcioła, „Nurt SVD” 41, z. 1-2 (2008), t. 121-122, s. 95-122.
misje, misja, misjonarz, rozróĪnienie miĊdzy misją wewnĊtrzną i zewnĊtrzną. Podczas gdy przez misje wewnĊtrzną rozumiano w dawnym prawie działalnoĞü KoĞcioła w ojczyĨnie, misjĊ zewnĊtrzną natomiast stanowiło głoszenie Ewangelii w dalekich zamorskich krajach10. W ten sposób ostatecznie zerwała siĊ wiĊĨ jed-noĞci miĊdzy KoĞciołem i jego posłannictwem, co w konsekwencji doprowadziło do sytuacji, iĪ pierwotnie najwaĪniejszą aktywnoĞü KoĞcioła zepchniĊto na ewan-gelizacyjny margines.
W jakimĞ sensie klasyczna definicja pojĊcia „misje” mieĞci siĊ w dekrecie so-borowym Ad gentes, gdzie czytamy: „Szczególne inicjatywy, poprzez które posła-ni przez KoĞciół głosiciele Ewangelii, idąc na cały Ğwiat, wykonują zadanie prze-powiadania Ewangelii i wszczepiania samego KoĞcioła w te narody lub grupy, które jeszcze nie wierzą w Chrystusa, nazywa siĊ powszechnie «misjami»” (AG nr 6)11.
KPK/83 bardzo wyraĨnie i jednoznacznie podaje, Īe „najwyĪsze kierownictwo oraz koordynacja poczynaĔ i działaĔ, związanych z dziełem misyjnym i współ-pracą misjonarską, naleĪy do Biskupa rzymskiego oraz Kolegium biskupów” (kan. 782 § 1). WaĪnym akcentem ukazującym rolĊ Stolicy Apostolskiej w pro-wadzeniu działalnoĞci misyjnej przez KoĞciół wobec Ğwiata i narodów jest to, Īe wspomniana działalnoĞü KoĞcioła prowadzona jest jedynie na terenach misyjnych uznanych przez StolicĊ Apostolską12. Nie jest to zatem prywatna sprawa poszcze-gólnego wiernego, ani teĪ wielu misjonarzy rozsianych na wszystkich kontynen-tach Ğwiata. Misje są sprawą całego KoĞcioła powszechnego jako wspólnoty wiary (por. AG nr 20-22).
W XIX w. wreszcie misja znalazła siĊ w niebezpiecznej bliskoĞci systemu ko-lonialnego: podobnie jak władca Ğwiecki z dalekiego kraju rządził kolonią przez swego gubernatora, tak papieĪ sprawował władzĊ pasterską nad terenami misyj-nymi przez swych wikariuszy apostolskich. ChrzeĞcijaĔstwo traktowano w tych krajach czĊsto jako swego rodzaju „dodatek” do sił kolonialnych i ciało obce. Mi-mo wszelkich wysiłków dla zaradzenia tej sytuacji koĞcielne dzieło misyjne po-zostało sprawą marginalną13.
10
Codex Iuris Canonici Pii X Pontificis Maximi iussu digestus Benedicti Papae XV auctoritate promulgatus (27.05.1917), AAS 9 (1917), pars II, s. 1-593, kan. 1349-1351.
11
Por. S. KASPRZAK, Ius commissio missionis i ius mandatum XIX – wieczne prawo misyjne, [w:] Misje w XIX wieku. Wybrane zagadnienia, red. P.A. Sokołowski, PieniĊĪno: Misyjne Semina-rium Duchowne KsiĊĪy Werbistów 2008, s. 103-121.
12
TENĩE, Rola Stolicy Apostolskiej w posłannictwie misyjnym KoĞcioła, „Roczniki Nauk Praw-nych” t. IX (1999), z. 2, s. 127-128.
13
Dekret o działalnoĞci misyjnej KoĞcioła. Zaproszenie do wiary. Z ks. Alfonsem Skowronkiem rozmawiają Teresa TerczyĔska i Tomasz WiĞcicki, [w:] Dzieci Soboru zadają pytania. Rozmowy
Ewangelizowaü wiĊc, to znaczy byü Ğwiadkiem Chrystusa, a Ğwiadectwo to daje siĊ przez głoszenie Jego nauki potwierdzając to swoim Īyciem i postĊpowa-niem. Skoro ewangelizacja lub działalnoĞü misyjna jest podstawowym obowiąz-kiem KoĞcioła, jest takĪe obowiązkiem kaĪdego ochrzczonego członka wspólnoty eklezjalnej14.
Jan Paweł II, jako prawodawca koĞcielny, umieĞcił dyspozycje na temat dzia-łalnoĞci misyjnej KoĞcioła w KPK/83 w przedziale kanonów od 781 do 792. Ka-nony Kodeksu osadzone są na dokumentach soborowych i na mocy Objawienia w Biblii. W szacie prawno-kanonicznej zostały ukryte idee soborowe odnoszące siĊ do rozlegle rozumianego misyjnego posłannictwa KoĞcioła powszechnego. Początkowy kanon uzasadnia misyjnoĞü KoĞcioła i wskazuje na obowiązek włą-czania siĊ w jego dzieło wszystkich katolików ochrzczonych we wspólnocie Ğcioła łaciĔskiego. Kodeks zawiera nastĊpującą dyspozycjĊ: „PoniewaĪ cały Ko-Ğciół jest ze swej natury misyjny, a dzieło ewangelizacji winno byü uznane za fundamentalny obowiązek Ludu BoĪego, stąd wszyscy wierni, Ğwiadomi swojej odpowiedzialnoĞci, winni wnosiü swój udział w dzieło misyjne” (kan. 781). KPK/83 doĞü wyraĨnie okreĞla, czym jest działalnoĞü misyjna w KoĞciele: „Dzia-łalnoĞü misyjna we właĞciwym tego słowa znaczeniu, dziĊki której zaszczepia siĊ KoĞciół w narodach i wspólnotach, w których jeszcze siĊ nie zakorzenił, jest pro-wadzona przez KoĞciół, zwłaszcza poprzez wysyłanie zwiastunów Ewangelii, dopóki nowe KoĞcioły nie zostaną w pełni ukonstytuowane, a wiĊc wyposaĪone we własne siły i wystarczające pomoce, dziĊki czemu bĊdą mogły same prowa-dziü dzieło ewangelizacji” (kan. 786)15.
3. MISYJNA NATURA KOĝCIOŁA
DziałalnoĞü misyjna KoĞcioła ma długą i burzliwą historiĊ, przebogate formy, dokonuje siĊ w róĪnych kontekstach kulturowych i w róĪnym czasie, kierowana jest do ludzi róĪnej mentalnoĞci i róĪnym poziomie intelektualnym, róĪny w koĔ-cu jest poziom duchowy odbiorców ewangelizacji poĞród pluralistycznego Ğwiata. DziĞ Ğwiat zmienił zapatrywanie, inaczej spostrzega rzeczywistoĞü, inne wyznaje
o Soborze WatykaĔskim II, red. Z. Nosowski, Warszawa: Biblioteka „WiĊzi” 1996, s. 334; zob. J. DYDUCH, Prawny aspekt misyjnej działalnoĞci Ludu BoĪego, „Analecta Cracoviensia” XIX (1987), s. 409-425.
14
MÜLLER, Misje według myĞli Jezusa, s. 1-22. 15
Zob. S. KASPRZAK, Misyjny charakter KoĞcioła powszechnego w statutach II Polskiego Syno-du Plenarnego (1991-1999), „Nurt SVD” 37, z. 2 (2003), t. 102, s. 81-83.
wartoĞci, chce bardziej rozrywkowo Īyü i pozwala sobie na doĞwiadczenia, które degradują i zniewalają osobowoĞü przez róĪnego rodzaju Ğrodki zniewolenia. Człowiek doby współczesnej chce siĊ wyzwoliü od wszystkiego, a przede wszyst-kim od wpływu KoĞcioła i ograniczeĔ Dekalogu czy wymagaĔ moralnych, jakie KoĞciół niesie Ğwiatu w treĞci swego zbawczego OrĊdzia. Współczesna ludzkoĞü zagubiła siĊ w relacji do Boga i Jego mowy Ewangelii. Mowa Boga jest czĊsto wymagająca, aby stanąü po stronie Ğwiatła i prawdy. Człowiek czĊsto chce iĞü po omacku w pojedynkĊ, aby próbowaü własnych sił. Dochodzi w swej pysze do ni-kąd.
W zbawieniu chrzeĞcijaĔskim jawi siĊ Chrystus Zbawca, który przygotował miejsce dla swoich wyznawców w domu Ojca. Zbawienie, według teologii, rozu-miane jest jako dar Boga dla swoich dzieci, synów i córek. WłaĞnie „uniwersa-lizm zbawczy” jest jedną z najwaĪniejszych cech chrzeĞcijaĔskiego dzielenia siĊ Dobrą Nowiną, z tymi, którzy przyjmą ją i uwierzą w Chrystusa16.
Problematyka działalnoĞci misyjnej skierowana do kultur i narodów – ad
gen-tes – jest dziĞ szczególnie aktualna i to we wzmoĪonej formie, a dokonuje siĊ to
za sprawą współczesnych zmian cywilizacyjnych, jak urbanizacja – budowanie wielkich aglomeracji i metropolii Ğwiatowych, wzmoĪone ruchy migracyjne z kraju do kraju, z kontynentu na kontynent. Inne płaszczyzny misyjnego oddzia-ływania to wielkie rzesze ludzi nie wyznających Īadnej religii czy wiary – mamy tu na myĞli niewierzących; stają siĊ oni równieĪ podmiotami proklamowanego orĊdzia zbawienia w tradycyjnym ujĊciu prowadzenia ewangelizacji misyjnej do wszystkich ludzi na ziemi. Misje są nadal aktualne, wymagają one opracowania nowych form, choü Ewangelia jest niezmienna, to jednak zmieniają siĊ warunki Īycia i naleĪy zmieniü jĊzyk przepowiadania, by trafiü do współczesnego czło-wieka, czĊsto zagubionego rozdartego wewnĊtrznie, by dojĞü dziĞ do przekona-nia, Īe ludzie Īyją jakby siĊ coĞ skoĔczyło, jakby przestały obowiązywaü BoĪe Przykazania, Ewangelia czy zasady moralno-etyczne17. To wszystko nadal działa, trzeba broniü Boga, KoĞcioła, aktywnoĞci ewangelizacyjnej wewnątrz KoĞcioła partykularnego, ale takĪe zewnĊtrznej działalnoĞci misyjnej, zwłaszcza w dobie wzmoĪonej migracji, która przynosi ze sobą nowe kwestie i problemy do rozwią-zania. Aktywnie działa Stolica Apostolska, Konferencja Episkopatu Polski, która
16
L. FĄS, Katolicki uniwersalizm zbawczy a relatywizm kulturowy, [w:] Konflikty perspektyw w historii i praktyce misji, red. P. Zając, PoznaĔ: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wydział Teologiczny 2009, s. 283-291.
17
A. DOMASZK, Nowe horyzonty misji „Ad gentes” – normy prawa kanonicznego, „Prawo Ka-noniczne” 53 (2010), nr 1-2, s. 21-40; por. W. KLUJ, OkreĞlenie działalnoĞci w „Redemptoris missio”, „Collectanea Theologica” 7 (2001), nr 2, s. 157-170.
wystosowała odezwĊ na temat wyjaĞnienia niektórych kwestii18. Misje współcze-sne o nowym profilu, nowej strategii, przepowiadając właĞciwym jĊzykiem, wy-magają Īywego zaangaĪowania wszystkich członków KoĞcioła: „nasze czasy, w których ludzkoĞü jest w fazie przemian i poszukiwaĔ, wymagają oĪywienia działalnoĞci misyjnej”19. Bardzo istotną dziedziną Īycia, którą naleĪy ewangelizo-waü i objąü troską duszpasterską są media publiczne20.
4. PODMIOTY GŁOSZONEJ KERYGMY
Posłanymi są biskupi, kapłani, osoby konsekrowane, siostry i bracia zakonni i wielkie rzesze wiernych Ğwieckich, którzy udają siĊ na tereny misyjne, by uczestniczyü osobiĞcie w pracach misyjnych, wykonując wyznaczone im dzieła do wypełnienia. Posłany jest cały Lud BoĪy, by nieĞü orĊdzie pokoju i Dobrej No-winy aĪ po kraĔce Ğwiata. KoĞciół to misje, ale misje oznaczają takĪe szczególny stosunek do Chrystusa i do tego, który go posłał, do Ojca Niebieskiego.
Zagadnienie misji jest czĊĞcią Boskiego „misterium” i ekonomii BoĪego planu zbawienia. W tej misyjnej panoramie odkrywamy wymiar trynitarny w posłan-nictwie głoszenia słowa wobec narodów i kultur. Z łona Trójcy ĝwiĊtej wywodzi siĊ właĞnie z miłoĞci Ojca misja Chrystusa Syna w Duchu ĝwiĊtym. To jednoĞü, która panowała w Bogu, w Jego umyĞle pomiĊdzy Ojcem i Synem w Duchu ĝwiĊtym, gdzie Jezus Ğwiadczy, „Ja i Ojciec jedno jesteĞmy” jest podstawą eks-plozji, jaka dokonała siĊ w zrodzeniu Słowa BoĪego poprzez okazanie dynami-zmu miłoĞci, a skierowanej do człowieka i Ğwiata. JednoĞü Ojca i Syna jest Ĩró-dłem posłania misyjnego, jak równieĪ wypowiedziane Słowo Odwieczne Boga, które Ciałem siĊ stało. Słowo podobne do deszczu, które spada na ziemiĊ, aby ją nawodniü i zadziałaü skutecznie. A gdy dokonało tego, co Bóg zamierzył powraca do Ojca Ĩródła Īycia. Posłannictwo Syna BoĪego jest wielkim objawieniem
18
Zob. KONFERENCJA EPISKOPATU POLSKI, WyjaĞnienia dotyczące niektórych kwestii związa-nych z duszpasterstwem emigracyjnym (7.10.2009), http://www.archikatedra.warszawa.pl/ homepage/?a=3502 [dostĊp: 7.11.2009]; zob. H. STAWNIAK, Problematyka migracji ludnoĞci w Ğwietle zasad i niektórych działaĔ Stolicy Apostolskiej, „Seminare” 26 (2009), s. 143-156; W. NE
-CEL, Prawno-duszpasterskie dyspozycje instrukcji Erga Migrantes Caritas Christi, „Prawo Kano-niczne” 52 (2009), nr 3-4, s. 51-68.
19
IOANNES PAULUS PP.II, Litterae ecnyclicae de perenni vi mandati missionalis Redemptoris missio (7.12.1990), AAS 83 (1991), s. 249-340; tekst polski: Encykliki Ojca ĝwiĊtego Jana Pawła II, t. I, Kraków: Wydawnictwo ĝw. Stanisława B.M. Archidiecezji Krakowskiej, Wydawnictwo M 1996, s. 377-460, nr 30 [dalej cyt.: RM].
20
Ğci i dobroci Ojca, która nie była dotąd znana w swej realnoĞci. Misje to ciągła „Epifania” Boga w Ğwiecie i poĞród narodów21.
KoĞciół przedłuĪa misjĊ Chrystusa i wypełnia nadal Jego posłannictwo wobec Ğwiata i narodów. KPK/83 w dyspozycji kan. 768 § 1 wskazuje na wolĊ Boga: „Głosiciele słowa BoĪego powinni przedstawiaü wiernym przede wszystkim to, w co naleĪy wierzyü i co trzeba czyniü dla chwały BoĪej i zbawienia ludzi”. Ka-non ten mieĞci siĊ w III ksiĊdze Kodeksu „Nauczycielskie zadanie KoĞcioła”, choü znajduje siĊ poza kanonami typowo misyjnymi, to jednak naleĪy go do-strzec. DoĞü wymowny jest teĪ kan. 768 § 2: „Niech takĪe przekazują wiernym naukĊ, jaką Urząd Nauczycielski KoĞcioła głosi o godnoĞci i wolnoĞci osoby ludzkiej, o jednoĞci i trwałoĞci rodziny oraz o jej zadaniach, o obowiązkach ludzi Īyjących w społeczeĔstwie, jak równieĪ o układaniu spraw doczesnych zgodnie z porządkiem ustanowionym przez Boga”.
Misja Chrystusa dokonywana z inicjatywy Ojca, z Jego posłania, niejako z głĊbi Trójcy ĝwiĊtej, nie tylko jawi siĊ jako „nowa”, niepowtarzalna, ale staje siĊ definitywna i ostateczna. W swej nadzwyczajnoĞci jest to Boski krok w dzieje zbawienia ludzkoĞci. AĪ dotąd było „prawo i prorocy”. Teraz nastaje „Królestwo BoĪe” poĞród wyznawców Chrystusa (por. Łk 16,16), który objawia wolĊ Ojca, aby wszyscy ludzie byli zbawieni. Przez posłanie Syna, Ojciec pokazuje nam „prawdĊ”, która oĞwieca i zbawia. Przez krew Chrystusa dochodzi do pojednania Boga z upadłym człowiekiem i człowieka z Bogiem, i w osobie Syna obdarza wierzących wszelkim błogosławieĔstwem (Ef 13,14). Ojciec do głĊbi ukochał Sy-na i wszystko poddał Jego władzy w Jego rĊce (J 3,35)22. Misje prowadzą misjo-narze jako przedstawiciele KoĞcioła i są posłani przez kompetentną władzĊ23.
Sobór naucza: „Duch ĝwiĊty, który przez zarodki słowa i przepowiadanie Ewangelii przyzywa wszystkich ludzi do Chrystusa i wzbudza w sercach posłu-szeĔstwo wobec wiary, gdy wierzących w Chrystusa w Ĩródle chrzcielnym rodzi do nowego Īycia, zbiera ich w jeden Lud BoĪy, który jest „wybranym
21
J. LOPEZ-GAY, Trynitarny, chrystologiczny i pneumatologiczny wymiar misji, [w:] Elementy teologii misyjnej, tł. A. Bronk, PieniĊĪno: Referat Misyjny Seminarium Duchownego KsiĊĪy Werbi-stów 1987, s. 71; por. S. KASPRZAK, Prawotwórcza rola słowa wypowiadanego we wspólnocie KoĞcioła. Jak słowo staje siĊ obowiązującym prawem, „Nurt SVD” 42, z. 3-4 (2008), t. 123-124, s. 169-198.
22
LOPEZ-GAY, Trynitarny, chrystologiczny i pneumatologiczny wymiar misji, s. 72-85; zob. P. SCHINELLER, A handbook on inculturation, New York–Mahwach: Paulist Press 1990, s. 41.
23
Zob. W. KOWALAK, PojĊcie misji w Ğwietle współczesnych dyskusji m misjologicznych, „Nurt SVD” 34, z. 4 (2000), s. 39-50; J. MAZUR, Powołanie misyjne w KoĞciele i jego realizacja przez poszczególne stany, „Animator. Biuletyn Misyjno-Pastoralny” nr 1 (1993), s. 133-135; A. MIOTK, Rozumienie misji w historycznym procesie przemian na przykładzie encykliki Maximum Illud, „Nurt SVD” 33, z. 3 (1999), s. 21-32.
niem, królewskim kapłaĔstwem, narodem ĞwiĊtym, ludem Bogu na własnoĞü przeznaczonym” (1 P 2,9; AG nr 15)24.
KerygmĊ siĊ głosi, wiĊc musi byü podmiot głoszenia posłany przez prawowitą władzĊ KoĞcioła powszechnego; tym podmiotem jest przedstawiciel KoĞcioła, to posłani misjonarze, Ğwieccy i duchowni, kapłani, bracia i siostry zakonne. Jest teĪ ten podmiot słuchający, który pragnie usłyszeü Słowo BoĪe, które jest potwier-dzone przykładem Īycia tych, które je głoszą. Nie moĪna byü w pełni posłanym (misjonarzem), jeĞli wiara, która nas z Bogiem wiąĪe, nie jest dynamiczna i Īywa. Byü chrzeĞcijaninem to głĊboko wierzyü i przyjąü wyzwania misji.
Prawodawca podaje wskazania misyjne dla biskupów: „Poszczególni biskupi, stanowiący rĊkojmiĊ KoĞcioła powszechnego oraz wszystkich KoĞciołów, winni okazywaü szczególną troskĊ o dzieło misyjne, zwłaszcza poprzez poczynania mi-syjne, podejmowane, rozwijane i podtrzymywane we własnym KoĞciele partyku-larnym” (kan. 782 § 2). Biskupi w swojej trosce o KoĞciół powinni popieraü wszelką inicjatywĊ i aktywnoĞü wiernych, która jest wspólna całemu KoĞciołowi. Do obowiązków biskupów naleĪy posyłanie kapłanów do pracy misyjnej, podej-mowanie współpracy ze Ğwieckimi, z zakonnikami, którzy chcą udaü siĊ do kon-kretnej pracy apostolskiej25. Prawodawca koĞcielny w innej czĊĞci Kodeksu sta-nowi o misyjnej współpracy biskupów: „Biskup diecezjalny niech popiera jak najbardziej powołania do róĪnych posług oraz do Īycia konsekrowanego, okazu-jąc szczególną troskĊ o powołania kapłaĔskie i misyjne” (kan. 385).
Kodeks Jana Pawła II docenia w sposób szczególny członków i członkinie in-stytutów Īycia konsekrowanego i stowarzyszeĔ Īycia apostolskiego, którzy po-dejmują z inicjatywy Stolicy ĝwiĊtej czy biskupa diecezjalnego prace apostolskie w konkretnych krajach misyjnych. Tak było w historii, Īe zakony pełniły tĊ rolĊ w posłannictwie KoĞcioła misyjnego, jak równieĪ i dziĞ w znacznej czĊĞci misjo-narze to osoby zakonne, kapłani, bracia i siostry zakonne z róĪnych wspólnot za-konnych. Ich udział jest znaczny i do koĔca niedoceniony. Kodeks stanowi: „Po-niewaĪ członkowie instytutów Īycia konsekrowanego na mocy konsekracji po-ĞwiĊcają siĊ na słuĪbĊ KoĞciołowi, powinni w sposób właĞciwy ich instytutowi mieü szczególny udział w działalnoĞci misyjnej” (kan. 783). Misja KoĞcioła jest „radosnym zwiastowaniem daru, który przeznaczony jest dla wszystkich i który trzeba wszystkim proponowaü, okazując jak najwiĊkszy szacunek wolnoĞci kaĪ-dego: daru objawienia Boga-MiłoĞci, który «tak […] umiłował Ğwiat, Īe Syna
24
Por. SCHINELLER, A handbook on inculturation, s. 47. 25
S. KASPRZAK, Organizacja działalnoĞci misyjnej KoĞcioła katolickiego w Ğwietle prawa kano-nicznego, Lublin: Pracownia Poligraficzna przy PKLO, „Petit” s.c. 1999, s. 188-202; por. GOIBURU
swego Jednorodzonego dał» (J 3,16). […] KoĞciół nie moĪe zatem uchylaü siĊ od obowiązku prowadzenia misji wĞród narodów […]”26. Dekret misyjny Ad gentes wyraĪa wskazanie dla instytutów zakonnych: „Jest równieĪ rzeczą poĪyteczną ko-ordynowanie działaĔ prowadzonych przez instytucje albo stowarzyszenia ko-Ğcielne. Wszystkie one, niezaleĪnie od typu, winny byü we wszystkim, co dotyczy działalnoĞci misyjnej, podporządkowane ordynariuszowi miejsca. Dlatego wielką pomocą bĊdzie zawieranie oddzielnych umów, które okreĞlałyby relacje pomiĊ-dzy ordynariuszem miejsca a kierownikiem instytutu” (nr 32)27.
W długiej historii misji wkład zakonów w prace apostolskie i misyjne jest przeogromny i znaczący28. Kan. 257 § 2 wskazuje na to, aby biskupi umoĪliwili kapłanom lub innym osobom, które chcą udaü siĊ na misje, właĞciwe przygoto-wanie, np. naukĊ jĊzyka obcego, poznanie mentalnoĞci, warunków Īycia w kraju, do którego siĊ udają, szczególnie obyczaje i zwyczaje: „Biskup diecezjalny wi-nien zatroszczyü siĊ o to, by duchowni zamierzający udaü siĊ z własnego KoĞcio-ła partykularnego do KoĞcioła partykularnego innego kraju, zostali odpowiednio przygotowani do wypełniania tam ĞwiĊtego posługiwania, by mianowicie zdobyli znajomoĞü jĊzyka kraju, a takĪe rozumieli jego instytucje, warunki socjalne, oby-czaje i zwyoby-czaje” (kan. 257 § 2).
Kodeks zawiera takĪe okreĞlenie odnoszące siĊ do wszystkich misjonarzy ra-zem wziĊtych. MoĪna rzec, Īe podaje przymioty misjonarzy, jakie mają ich cha-rakteryzowaü. NiewaĪne czy to duchowni czy Ğwieccy. NajwaĪniejsze z tych cech, to posłanie przez KoĞciół, przez kompetentną władzĊ; misjonarz moĪe byü kapłanem diecezjalnym lub zakonnym, osobą konsekrowaną lub wiernym Ğwiec-kim: „Misjonarze, a wiĊc ci, którzy są posyłani przez kompetentną władzĊ ko-Ğcielną do podejmowania dzieła misyjnego, mogą byü dobierani z terenów misyj-nych lub spoza nich, spoĞród kleru diecezjalnego lub członków instytutów Īycia konsekrowanego i stowarzyszeĔ Īycia apostolskiego, albo spoĞród Ğwieckich” (kan. 784; por. AG nr 23).
Kapłan nosi w sobie stałą łaskĊ stanu, gdyĪ został konsekrowany przez Chry-stusa, ma w sobie Ĩródło ĞwiĊtoĞci, został konsekrowany dla „misji KoĞcioła”29.
26
IOANNES PAULUS PP. II, Nuntius ob diem ad missiones fovendas (3.06.2001), AAS 93 (2001), s. 780-784; tekst polski orĊdzia Jego ĝwiątobliwoĞci Jana Pawła II na ĝwiatowy DzieĔ Misyjny 2001 roku, „Misje Dzisiaj” 5 (2001), nr 5, s. 2-5; zob. A. ĝLIWIēSKI, KoĞciół jest misją. Z problema-tyki teologii i realizacji misji w KoĞciele, „Studia PelpliĔskie” 1980, t. 11, s. 151-162.
27
KASPRZAK, Organizacja działalnoĞci misyjnej KoĞcioła, s. 207-213. 28
TENĩE, Elementy misji ewangelizacyjnej KoĞcioła powszechnego. Studium teologiczno-kano-niczne, Lublin: Wydawnictwo – Drukarnia Liber Duo s.c. 2006, s. 248-250.
29
Zob. TENĩE, Fidei donum jako idea pomocy personalnej w misji ewangelizacyjnej KoĞcioła, „Nurt SVD” 41, z. 1-2 (2007), t. 117-118, s. 77-101.
ĝwiĊtoĞü dla niego jest wypełnieniem miłoĞci pasterskiej w komunii z Chrystu-sem Pasterzem; miłoĞü nosi w sobie dynamizm misyjny, a podejmowana misja jest drogą zdobywania ĞwiĊtoĞci. Jego misja kapłaĔska w dziele ewangelizacji ja-wi siĊ jako uniwersalny wymiar kapłaĔskiej posługi; swój początek bierze z kon-sekracji; misja jest owocem ĞwiĊtoĞci kapłana30. Jest on konsekrowany w sposób szczególny przez przyjĊcie ĞwiĊceĔ kapłaĔskich, które poprzez intymne działanie Ducha ĝwiĊtego kształtują osobowoĞü i myĞlenie kapłana na podobieĔstwo Chry-stusa Kapłana, Dobrego Pasterza, Głowy, aby byü zdolnym do działania in
perso-na Christi Capitis31. Kapłan to nieoceniony dar dla misjonowanych narodów i lu-dów, gdyĪ to on głosi EwangeliĊ i sprawuje sakramenty ĞwiĊte.
Kolejny kanon kodeksowy wyraĨnie wskazuje inna kategoriĊ osób, które w bardzo konkretny sposób wspierają misje, gdyĪ są obecni na misjach i współ-pracują z misjonarzami kapłanami i biskupami. Chodzi tu o katechistów. Prawo-dawca postanawia: „Do realizacji dzieła misyjnego powinni byü angaĪowani ka-techiĞci, a wiĊc wierni Ğwieccy odpowiednio przygotowani i wyróĪniający siĊ Īy-ciem chrzeĞcijaĔskim. Pod kierownictwem misjonarza zajmują siĊ oni przekazy-waniem nauki ewangelicznej, organizoprzekazy-waniem Īycia liturgicznego i prowadze-niem akcji charytatywnej” (kan. 785 § 1). RównieĪ waĪny jest drugi paragraf tego kanonu, gdyĪ dotyczy odpowiedniego przygotowania kandydatów na katechi-stów: „KatechiĞci winni otrzymaü formacjĊ w przeznaczonych do tego szkołach, a gdy takich nie ma, pod kierunkiem misjonarzy” (kan. 785 § 2). KatechiĞci nie są zastĊpcami kapłana, ale współpracownikami w dziele misyjnym. Potrzeba wiĊc odpowiedniej formacji dla nich, zwłaszcza w aspekcie ascetycznym i teologicz-nym. Katechista powinien opanowaü wiedzĊ szeroką na temat Īycia społecznoĞci, zwłaszcza znaü jĊzyk lub narzecze, ma poznaü obyczaje, zwyczaje, mentalnoĞü, pragnienia, skłonnoĞci, kulturĊ, i problemy swoich ludzi, aby umiał sprostaü wy-maganiom, gdy przyjdą trudnoĞci32.
Prawodawca koĞcielny w kolejnym kanonie zawarł prawdĊ o inkulturacji, czy-li wnikaniu treĞci Ewangelii w głąb kultur, do których głoszona jest Dobra Nowi-na o zbawieniu. Kanon brzmi: „MisjoNowi-narze przez Ğwiadectwo Īycia i słowa po-winni nawiązaü dialog z niewierzącymi z Chrystusa, aĪeby w sposób przystoso-wany do ich mentalnoĞci i kultury, otworzyü im drogi, na których mogliby poznaü
30
Zob. H. ZIMOē, Wkład polskich kapłanów diecezjalnych w dzieło misyjne, [w:] Misyjny wy-miar KoĞcioła katolickiego w Polsce 1945-1986, red. E. ĝliwka, PieniĊĪno: Referat Misyjny Semi-narium Duchownego KsiĊĪy Werbistów 1992, s. 69.
31
C. BOUCHAUD, Konsekracja – ĞwiĊtoĞü – misja kapłanów, „ĝwiatło Narodów” 14 (1994), nr 1, s. 39-41.
32
KASPRZAK, Organizacja działalnoĞci misyjnej KoĞcioła, s. 238-241; zob. L. FĄS, Natura i znaczenie animacji misyjnej, „Nurt SVD” 37, z. 1 (2003), t. 101, s. 121-145.
orĊdzie ewangeliczne” (kan. 787 § 1)33. Ten kanon, jest opisowym okreĞleniem, na czym ma polegaü inkulturacja pierwiastków Ewangelii w głąb kultur. Inkultu-racja ciągle siĊ dokonuje poprzez Ducha ĝwiĊtego, który jest głównym sprawcą skutku misji34.
InkulturacjĊ prawd ewangelicznych odnosimy do wszystkich kontynentów, na których głoszony jest Chrystus jako Dobra Nowina o wiecznym zbawieniu. W ten sposób moĪna charakteryzowaü wszystkie kontynenty, ale zasadniczym odniesie-niem jest niesienie Ewangelii Chrystusa aĪ po kraĔce Ğwiata do wszystkich naro-dów35. Dlatego naleĪy odpowiednio przygotowaü misjonarzy, aby skutecznie i właĞciwie łączyli to, co katolickie, z tym, co zastane i naturalne w danej kultu-rze36. Przygotowanie misjonarzy ma byü konkretne, aby wyczuliü ich na nowoĞci, które mogą spotkaü w kraju misyjnym. Potrzeba im silnej wiary, by siĊ nie znie-chĊcaü przeciwnoĞciami, a przybywając na teren misyjny muszą uczyü siĊ jĊzyka i kultury, do której przybyli, zapominając o własnych wzorcach kulturowych. „Mają takĪe zatroszczyü siĊ o to, aĪeby ci, których uznają za przygotowanych do przyjĊcia orĊdzia ewangelicznego, pouczyü o prawdach wiary, tak, aby, gdy o to poproszą w sposób wolny, zostali dopuszczeni do przyjĊcia chrztu” (kan. 787 § 2). OczywiĞcie teoria jest jasna, gorzej z praktyką. Misjonarze jednak powinni staraü siĊ o dobre przygotowanie neofitów do chrztu. Katechumenat, w przypadku dorosłych kandydatów do chrztu, powinien trwaü od dwóch do trzech lat. W ko-lejnym przepisie prawodawca przewiduje prekatechumenat i katechumenat do przygotowania kandydatów do przyjĊcia chrztu: „Ci, którzy wyrazili wolĊ przyjĊ-cia wiary w Chrystusa, po odbyciu prekatechumenatu, winni byü dopuszczeni do katechumenatu z zastosowaniem obrzĊdów liturgicznych, a ich nazwiska mają byü wpisane do specjalnej ksiĊgi” (kan. 788 § 1). Ponadto: „Katechumeni, przez naukĊ Īycia chrzeĞcijaĔskiego i praktykĊ, winni byü odpowiednio wprowadzani w tajemnicĊ zbawienia oraz w Īycie przepojone wiarą, a takĪe w liturgiĊ, umiło-wanie Ludu BoĪego i apostolstwo” (kan. 788 § 2). Prawodawca podkreĞla teoriĊ i praktykĊ Īycia, aby katechumeni wzrastali w wierze i mogli byü samodzielni w wyznawaniu religii chrzeĞcijaĔskiej. By zgłĊbiü prawdy religii chrzeĞcijaĔskiej
33
Por. SCHINELLER, A handbook on inculturation, s. 5-24. 34
Por. A. PIETRZAK, Uzasadnienie inkulturacji we współczesnej teologii – status quaestionis, „Roczniki Teologiczne” T. LIV (2007), z. 9, s. 5-21.
35
Zob. SCHINELLER, A handbook on inculturation, s. 5-24; S. KASPRZAK, Inkulturacja kultur przez inkulturacjĊ, „Nurt SVD” 38, z. 4 (2004), t. 108, s. 75-109.
36
S. KASPRZAK, Eucharystia Ĩródłem i szczytem dzieła ewangelizacji, [w:] Eucharistia fons vi-tae – współczesne problemy prawne. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej 26 kwietnia 2006 r. w Kazimierzu Dolnym, red. S. Tymosz, Lublin: Wydawnictwo KUL 2006, s. 127-128; por. TENĩE, Organizacja działalnoĞci misyjnej KoĞcioła, s. 107-131.
potrzeba dłuĪszego czasu, ma to siĊ dokonywaü przy udziale kapłanów, osób kon-sekrowanych i katechistów, by neofici nie czuli siĊ opuszczeni, ale mogła po-wstaü prĊĪna wspólnota wiary. „Jest rzeczą Konferencji Episkopatu wydaü posta-nowienia, regulujące odbywanie katechumenatu i okreĞlające obowiązki oraz uprawnienia katechumenów” (kan. 788 § 3). Widaü z tego przepisu wyraĨnie, Īe prawodawca ma wielką troskĊ o neofitów, gdyĪ powierza odpowiedzialnoĞü za ich wzrost wiary takĪe konferencji biskupów danego KoĞcioła partykularnego i misyjnego. Dostrzega równieĪ potrzebĊ stałej formacji duchowej w Īyciu wspól-noty eklezjalnej: „Przez odpowiednią formacjĊ naleĪy neofitów doprowadziü do pełniejszego poznania prawdy ewangelicznej i właĞciwego wypełniania obowiąz-ków podjĊtych na chrzcie. Mają byü przepajani szczerą miłoĞcią do Chrystusa i Jego KoĞcioła” (kan. 789). To cel pracy formacyjnej, ale i Īycia całej wspólnoty, by zachĊcaü siĊ wzajemnie do wyznawania wiary na co dzieĔ w podejmowaniu wysiłków w kroczeniu drogą według nauki Chrystusa i jego Ewangelii.
W kolejnym kanonie misyjnym zobowiązani do odpowiedzialnoĞci za misje zostali, na mocy bycia pasterzami KoĞcioła, wszyscy biskupi: „Do biskupa diece-zjalnego na terenach misyjnych naleĪy: 1° inicjowaü, kierowaü i koordynowaü wszystkie poczynania i dzieła misyjne; 2° czuwaü nad tym, by zostały zawarte odpowiednie umowy z przełoĪonymi instytutów, oddających siĊ pracy misyjnej oraz Īeby stosunki z nimi wychodziły na korzyĞü misji” (kan. 790 § 1). WaĪny jest takĪe paragram drugi: „Przepisy, o których w § 1, n. 1, wydane przez biskupa diecezjalnego obowiązują wszystkich misjonarzy, takĪe zakonników oraz ich po-mocników, przebywających na danym terytorium” (kan. 790 § 2).
Potrzeba, aby w kaĪdej diecezji zorganizowano instrumenty konkretnej współ-pracy w realizacji idei misyjnej. Dlatego „W poszczególnych diecezjach dla umacniania współpracy misyjnej: 1° naleĪy popieraü powołania misyjne; 2° trze-ba wyznaczyü kapłana dla skutecznego popierania poczynaĔ misyjnych, zwłasz-cza Papieskich Dzieł Misyjnych; 3° winien byü organizowany doroczny dzieĔ mi-syjny; 4° trzeba kaĪdego roku przekazaü odpowiednią ofiarĊ na rzecz misji za po-Ğrednictwem Stolicy Apostolskiej” (kan. 791)37. WaĪnym czynnikiem prowadze-nia działalnoĞci misyjnej jest obecnoĞü kapłanów i zakonników, dlatego potrzeba powołaĔ misyjnych. KaĪda diecezja powinna wyznaczyü kapłana, który bĊdzie czuwał nad rozpowszechnianiem i popieraniem Papieskich Dzieł Misyjnych38.
37
Zob. TENĩE, Zadania misyjne wszystkich wiernych w KoĞciele partykularnym, „Nurt SVD” 39, z.3 (2005), t. 111, s. 87-124.
38
Zob. TENĩE, Papieskie Dzieła Misyjne i ich rola w wypełnianiu misyjnego posłannictwa Ko-Ğcioła powszechnego, „Nurt SVD” 33, z. 3 (1999), s. 85-105; TENĩE, Organizacja działalnoĞci mi-syjnej KoĞcioła, s. 154-173.
Kanon ostatni na temat misji, to przepis dotyczący kompetencji konferencji bi-skupów danego kraju wzglĊdem szeroko rozumianego dzieła misyjnego KoĞcioła. Biskupi w sensie indywidualnym we własnych diecezjach są odpowiedzialni za misje, ale takĪe jako członkowie konferencji biskupów ponoszą odpowiedzialnoĞü za wszelkie poczynania związane z misjami, czy to we własnym kraju, czy teĪ w krajach misyjnych. „Konferencje Episkopatu powinny inicjowaü i popieraü po-czynania, dziĊki którym osoby, przybywające z terenów misyjnych dla podjĊcia pracy lub odbycia studiów, doznały braterskiego przyjĊcia i wsparcia” (kan. 792). Jest tu mowa o wsparciu tych misjonarzy, którzy chcą siĊ dokształcaü lub przeĪyü własny urlop w kraju pochodzenia.
5. ODBIORCY I KONTEKST KULTUROWY MISYJNEGO PRZEPOWIADANIA SŁOWA BOĩEGO
Dziedzina kultury jest podstawową płaszczyzną, na której rozgrywa siĊ swo-isty dialog KoĞcioła ze społecznoĞcią religijną danego narodu czy paĔstwa, a przede wszystkim dokonuje siĊ dialog miĊdzyreligijny. Wyrazem jego istnienia są działania KoĞcioła Katolickiego skierowane na KoĞcioły chrzeĞcijaĔskie, ale takĪe na religie niechrzeĞcijaĔskie. DziĞ nie moĪemy sobie wyobraziü Īycia Ko-Ğcioła bez takiego dialogu, nie moĪe on byü zaniechany. Współczesna globaliza-cja Ğwiata w wymiarze gospodarczym, społecznym i politycznym domaga siĊ zwrócenia uwagi na potrzebĊ dialogu na forum interreligijnym39. WejĞcie w dia-log nie oznacza rezygnacji z tradycji, ale jest to zbliĪenie siĊ róĪnych kultur, reli-gii, KoĞciołów i Ğwiatopoglądów40. WspółczeĞnie ten kontekst bardzo siĊ posze-rzył, zwłaszcza dziĊki ruchowi migracyjnemu, zarówno dokonująca siĊ emigracja i imigracja stwarza nową rzeczywistoĞü misyjną i nowy model niejako dokonują-cej siĊ inkulturacji (EMCC nr 89-104). LudnoĞü, która poprzez migracjĊ opuszcza własny kraj, przybywając do innego kraju i kultury, jako wyznawca Chrystusa, ma prawo do ochrony i braterskiego przyjĊcia. Równie waĪnymi podmiotami tro-ski i duszpastertro-skiej i misyjnej są przedstawiciele religii niechrzeĞcijaĔskich i ich
39
Zob. TENĩE, Dialog miĊdzyreligijny w kontekĞcie współczesnego Ğwiata i KoĞcioła, „Nurt SVD” 38, z. 2 (2004), t. 106, s. 149-170.
40
J. PAWLIK, Misje w Ğwietle przemian społeczno-politycznych, „Nurt SVD” 32, z. 3 (1998), s. 58-59; por. E. SAKOWICZ, Powszechna odpowiedzialnoĞü za misje ad gentes według encykliki Re-demptoris misio Jana Pawła II, „Nurt SVD” 36, z. 1 (2002), s. 25-34.
kultur, takich jak muzułmanie, buddyĞci czy członkowie innych wspólnot religij-nych41.
We współczesnym Ğwiecie horyzont misji został poszerzony o fakt, Īe przyby-wają do Europy potencjalni słuchacze Słowa BoĪego wraz z chĊcią spotkania prawdziwych wyznawców Chrystusa, a dzieje siĊ to z powodu migracji ludzi z kraju do kraju. Problemy, jakie dziĞ powstają w szerokim wymiarze Īycia spo-łecznego, trzeba podjąü na polu misyjnym przez otwarcie siĊ KoĞcioła na: spra-wiedliwoĞü społeczną, problem głodu, analfabetyzm, rasizm, biedĊ, AIDS, terror, przemoc, wyzysk, rozumienie wyzwolenia, rozwój podstawowy i postĊp, szkoły, pokój w Ğwiecie, zagroĪenia i patologie społeczne, narkomaniĊ, handel ludĨmi, nikotynizm, masmedia i Internet. To jedynie niektóre z nich, ale przede wszyst-kim Ğwiat współczesny potrzebuje autentycznych Ğwiadków Chrystusa i Ewange-lii, by nie głosiü imigrantom Dobrej Nowiny i tłumaczyü jej, ale ją pokazywaü własnym Īyciem. Trzeba podkreĞliü, Īe odbiorcami Dobrej Nowiny są ci wszy-scy, którzy jeszcze nie zostali ochrzczeni, a przybyli np. do Polski42.
Dekret Ad gentes uczy: „KoĞciół surowo zabrania zmuszania kogokolwiek do przyjĊcia wiary, bądĨ teĪ doprowadzenia lub zwabiania go do niej niegodziwymi sposobami, tak jak gorliwie broni teĪ prawa do tego, aby nikt nie był od wiary od-wodzony niesprawiedliwym przeĞladowaniem” (nr 13)43.
6. ĝWIAT WSPÓŁCZESNY A AKTUALNOĝû PROWADZENIA MISJI Dekret soborowy o misyjnej działalnoĞci KoĞcioła Ad gentes zawiera nastĊpu-jące słowa: „Dlatego działalnoĞü misyjna zachowuje w pełni swoją waĪnoĞü oraz koniecznoĞü tak dzisiaj, jak i zawsze. Przez nią Mistyczne Ciało Chrystusa nie-ustannie zbiera siły i kieruje je na osiągniĊcie własnego wzrostu. Do jej konty-nuowania członkowie KoĞcioła są skłaniani przez miłoĞü, którą kochają Boga i przez którą pragną ze wszystkimi ludĨmi dzieliü siĊ dobrami duchowymi tak obecnego, jak i przyszłego Īycia” (nr 7).
KoĞciół w swej posłudze misyjnej nie moĪe przejawiaü braku tolerancji wobec ludzi, którzy reprezentują inny Ğwiatopogląd i wyznają odmienne wartoĞci. Tole-rancja moĪe oznaczaü wybór dialogu, jako drogi dojĞcia do prawdy; moĪe
41
Zob. DOMASZK, Nowe horyzonty misji „Ad gentes”, s. 30-34. 42
Por. W. KOWALAK, Misja – posłannictwo, misje (wg DM, EN, Rmis), „Nurt SVD” 31, z. 3 (1997), t. 78, s. 40-41.
43
Zob. S. KASPRZAK, Ewangelizacja narodów w ujĊciu norm kanonicznych Kodeksu Kanonów KoĞciołów Wschodnich z 1990 roku, „Nurt SVD” 37, z. 4 (2003), t. 104, s. 21-43.
wiaü siĊ jako pewien rodzaj wyrozumiałoĞci. Z racji, Īe KoĞciół jest ze swej na-tury misyjny, dzieło ewangelizacji Ğwiata szczególnie dziĞ i teraz jest fundamen-talnym zadaniem i obowiązkiem całego Ludu BoĪego (por. AG nr 35)44. Ewange-lizacja narodów ma swoją długą i burzliwą historiĊ45.
Głoszona Ewangelia narodom nie odbiera im wolnoĞci, zawsze szanuje odrĊb-noĞü kultur, i nie niszczy tego, co jest pozytywnym pierwiastkiem w innych reli-giach. Jan Paweł II naucza, Īe nasze czasy dają dziedzinie misyjnej KoĞcioła no-we warunki oddziaływania na Ğwiat i człowieka. KoĞciół dziĞ ewangelizuje Ğwiat nadal, mimo ludzkiego zagubienia w materializmie i konsumpcji, czyni to w sy-tuacji nowej, gdzie upadają ideologie i systemy polityczne, gdzie Ğwiat otwiera swoje granice, by przez to mogła kształtowaü siĊ wspólnota Ğwiatowa narodów z moĪliwoĞcią wzajemnych kontaktów (por. RM nr 3)46.
KoĞciół nie stroni od dialogu z ateistami, jak równieĪ z innymi religiami, które juĪ dotarły do Polski. KoĞciół uwaĪa ateizm za błąd, który pomniejsza i redukuje pełne wymiary człowieczeĔstwa. JednakĪe, odrzucając ateizm jako doktrynĊ, Ko-Ğciół stara siĊ zbliĪyü do ateistów, aby nawiązaü z nimi szczery dialog doktrynal-ny oraz podjąü współpracĊ w budowaniu tego Ğwiata dla dobra ludzkoĞci. Poprzez dialog w KoĞciele rozumie siĊ kaĪdą formĊ spotkania i porozumiewania siĊ miĊ-dzy ludĨmi, podjĊtą w duchu szacunku i zaufania do drugiego człowieka jako osoby, mającą na celu głĊbsze poznanie prawdy. Dialog nie moĪe byü jedynie monologiem. Przede wszystkim naleĪy pamiĊtaü, Īe pierwszym sprawcą dialogu miĊdzyreligijnego jest Duch ĝwiĊty, obecny na róĪny sposób w religiach, który daje natchnienie obydwu stronom dialogu. Strona chrzeĞcijaĔska i w dialogu z ateistami, jak i z wyznawcami innych religii, takĪe niechrzeĞcijaĔskich, nie tyl-ko daje, lecz równieĪ coĞ otrzymuje w tym spotkaniu innych „Ğwiatów”. „Pełnia” Objawienia w Jezusie Chrystusie nie zwalnia chrzeĞcijan ze słuchania, nie mają oni bowiem monopolu na prawdĊ, a raczej powinni oddaü siĊ w jej posiadanie. My chrzeĞcijanie powinniĞmy słuĪyü prawdzie. W rzeczywistoĞci niechrzeĞcijaĔ-scy uczestnicy dialogu, chociaĪ nie słyszeli o samoobjawieniu siĊ Boga w Jezusie
44
Por. I. ŁABISZAK, Obowiązek misyjny Ludu BoĪego, „Animator. Biuletyn Misyjno-Pastoralny” nr 1 (1998), s. 144-145; zob. W. WESOŁY, Misje Ğwieckich w KoĞciele i Ğwiecie, „Animator. Biule-tyn Misyjno-Pastoralny” nr 1 (1993), s. 114-127.
45
Zob. S. KASPRZAK, Owoce ewangelizacji prowadzonej przez KoĞciół katolicki w Rosji w mi-nionym stuleciu, „Nurt SVD” 37, z. 1 (2003), t. 101, s. 61-102.
46
Zob. TENĩE, „Misje” w projektach kodeksowych i w Kodeksie Jana Pawła II, „Prawo – Ad-ministracja – KoĞciół” nr 2/3 (6/7) 2001, s. 108-109.
Chrystusie, mogą byü bardziej ulegli Prawdzie, której ciągle poszukują, i posłusz-ni Duchowi Chrystusa, który odbija w posłusz-nich promieposłusz-nie tej samej Prawdy47.
ChrzeĞcijanie przez dialog ubogacają swoją wiarĊ dziĊki doĞwiadczeniu i Ğwiadectwu innych, a w rezultacie mogą w głĊbszy sposób odkryü pewne aspek-ty i pewne wymiary misterium Boskiego, które wczeĞniej postrzegali z mniejszą jasnoĞcią. A przede wszystkim zyskują oczyszczenie swej wiary, gdyĪ szok, wy-nikający ze spotkania, czĊsto pociąga ze sobą pytania i zmusza do rewizji pew-nych nieuzasadniopew-nych przypuszczeĔ oraz zrezygnowania z pewnych głĊboko za-korzenionych uprzedzeĔ albo teĪ wyzwolenia siĊ z pewnych zbyt ograniczonych koncepcji czy perspektyw48. KaĪdy dialog jest jedynie wspólnym poszukiwaniem prawdy, ale zakłada to dobrą wolĊ po stronach uczestniczących w dialogu49.
„KoĞciół bowiem doskonale zdaje sobie sprawĊ z tego, Īe jego posłanie odpo-wiada najskrytszym pragnieniom serca ludzkiego, kiedy broni godnoĞci powoła-nia ludzkiego i przywraca nadziejĊ tym, którzy wątpią juĪ w wyĪszy wymiar swo-jego losu. Jego przesłanie nie tylko nie umniejsza człowieka, lecz dostarcza Ğwia-tła, Īycia i wolnoĞci dla jego rozwoju; oprócz tego nic nie moĪe zaspokoiü serca ludzkiego […]” (GS nr 21).
7. PODSUMOWANIE
DziałalnoĞü misyjna KoĞcioła powszechnego jest kontynuowana we współcze-snym Ğwiecie, gdyĪ właĞnie jej pozytywne rezultaty dają poczucie sensu Īycia i rozwoju dla tych, wĞród których głosi siĊ Dobrą NowinĊ o zbawieniu. Posłan-nictwo Syna BoĪego jest wielkim objawieniem miłoĞci i dobroci Ojca, która nie była dotąd znana w swej realnoĞci. Misje to ciągła „Epifania” Boga w Ğwiecie i poĞród narodów50.
Dzieło misyjne KoĞcioła opiera siĊ na prawdzie o KoĞciele, Īe Īywa Ecclesia mocą Ducha ĝwiĊtego skłania do dzielenia siĊ darem zbawienia, a takĪe na man-dacie Jezusa Chrystusa. Twórcą misji i jej skutecznym sprawcą zawsze jest Duch ĝwiĊty; powinni to sobie uĞwiadamiaü misjonarze, zwłaszcza młodzi.
47
SACROSANCTUM CONCILIUM OECUMENICUM VATICANUM II, Declaratio de Ecclesiae habitudi-ne ad religiohabitudi-nes non-christianas Nostra aetate (28.10.1965), AAS 58 (1966), s. 740-744; tekst pol-ski: SOBÓR WATYKAēSKI II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, s. 333-337, nr 2.
48
J. DUPUIS, Dialog miĊdzyreligijny w dobie pluralizmu, tł. P. Samerek, „Przegląd Powszechny” 5 (933) 1999, s. 191-192.
49
H. KRÄTZL, ĝwiadectwo chrzeĞcijaĔskie w dialogu religijnym, „Nurt SVD” 3 (78) 1997, s. 76-77.
50
wziĊcia misyjne są szczególne i dziĞ bardzo urozmaicone, dlatego istnieje konie-cznoĞü fachowego przygotowania tych wszystkich, którzy chcą udaü siĊ na tereny misyjne do pracy apostolskiej. Na mocy przyjĊtych sakramentów chrztu ĞwiĊtego i bierzmowania, wszyscy wierni ponoszą wspólną odpowiedzialnoĞü za wzrost dzieła misyjnego KoĞcioła. Powołani są do Ğwiadectwa chrzeĞcijaĔskiego. Cała hierarchia KoĞcioła: Biskup Rzymu, biskupi, jako Kolegium Biskupów i jako in-dywidualni biskupi w swoich diecezjach, kapłani, są z urzĊdu niejako włączeni w odpowiedzialnoĞü KoĞcioła za wszelkie aktywnoĞci misyjne, a takĪe zakonnicy i zakonnice, oraz Ğwieccy w odpowiedni sposób zgodnie z ich pozycją w KoĞcie-le.
W jakimĞ sensie prawo koĞcielne jest instrumentem słuĪącym narodom i lu-dom w rozwoju podstawowym, a przede wszystkim w przeĪywaniu wolnoĞci chrzeĞcijaĔskiej. Prawo kanoniczne ze swej istoty chroni wolnoĞü chrzeĞcijanina i reguluje jego pozycjĊ we wspólnocie koĞcielnej. Misje są ciągłym i nieustają-cym zanurzaniem Ğwiata w oĪywczej mocy Ducha ĝwiĊtego, który przewodzi KoĞciołowi w wypełnianiu misyjnego posłannictwa51.
Dzisiejszy Ğwiat i jego narody pragną nadal widzieü w misji KoĞcioła głosicie-la Słowa BoĪego „Dobrej Nowiny” o zbawieniu, ale takĪe chcą dostrzec auten-tycznego Ğwiadka Chrystusa. Głoszona Ewangelia Ğwiatu nie odbiera wolnoĞci kulturom i narodom, szanuje elementy kulturowe, uĞwiĊca je oraz nie niszczy te-go, co jest wytworem myĞli ludzkiej w danej kulturze. PapieĪ Jan Paweł II pod-kreĞlił, Īe KoĞciół ewangelizuje Ğwiat ludzki nadal i to w nowej sytuacji, gdzie upadają ideologie i systemy polityczne, gdzie Ğwiat otwiera swoje granice, by przez to mogła siĊ kształtowaü wspólnota Ğwiatowa narodów z moĪliwoĞcią wza-jemnych kontaktów (RM nr 3). Misje są sprawą wiary w Chrystusa i w Jego mi-łoĞü ku człowiekowi (RM nr 11).
BIBLIOGRAFIA ħRÓDŁA PRAWA
Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus (25.01.1983), AAS 75 (1983), pars II, s. 1-317; tekst polski w: Kodeks Prawa Kanonicznego, przekład polski zatwierdzony przez KonferencjĊ Episkopatu, PoznaĔ: Pallottinum 1984.
Codex Iuris Canonici Pii X Pontificis Maximi iussu digestus Benedicti Papae XV auctori-tate promulgatus (27.05.1917), AAS 9 (1917), pars II, s. 1-593.
51
IOANNES PAULUS PP.II: Litterae ecnyclicae de perenni vi mandati missionalis Redempto-ris missio (7.12.1990), AAS 83 (1991), s. 249-340; tekst polski: Encykliki Ojca ĝwiĊ-tego Jana Pawła II, t. I, Kraków: Wydawnictwo ĝw. Stanisława B.M. Archidiecezji Krakowskiej, Wydawnictwo M 1996, s. 377-460.
IOANNES PAULUS PP. II: Litterae encyclicae cunctis catholicae Ecclesiae episcopis de qui-busdam quaestionibus fundamentalibus doctrinae moralis Ecclesiae Veritatis splendor (6.08.1993), AAS 85 (1993), s. 1133-1228; tekst polski: JAN PAWEŁ II, Encyklika apo-stolska Veritatis splendor Ojca ĝwiĊtego Jana Pawła II do wszystkich biskupów Ğcioła katolickiego o niektórych podstawowych problemach nauczania moralnego Ko-Ğcioła, PoznaĔ: Pallottinum 1993.
IOANNES PAULUS PP. II: Nuntius ob diem ad missiones fovendas (3.06.2001), AAS 93 (2001), s. 780-784; tekst polski: Misje Dzisiaj 5 (2001), nr 5, s. 2-5.
KONFERENCJA EPISKOPATU POLSKI: WyjaĞnienia dotyczące niektórych kwestii związa-nych z duszpasterstwem emigracyjnym (7.10.2009), http://www.archikatedra.war-szawa.pl/homepage/?a=3502 [dostĊp: 7.11.2009].
PONTIFICIUM CONSILIUM DE SPIRITUALI MIGRANTIUM ATQUE ITINERANTIUM CURA: In-structio Erga migrantes caritas Christi (3.05.2004), AAS 96 (2004), s. 762-822; tekst polski: PAPIESKA RADA DS.DUSZPASTERSTWA MIGRANTÓW I PODRÓĩNYCH, Instrukcja Erga Migrantes Caritas Christi, red. L. Adamowicz, Lublin: Wydawnictwo Polihymnia 2008.
SACROSANCTUM CONCILIUM OECUMENICUM VATICANUM II: Declaratio de Ecclesiae habi-tudine ad religiones non-christianas Nostra aetate (28.10.1965), AAS 58 (1966), s. 740-744; tekst polski: SOBÓR WATYKAēSKI II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, tekst polski, nowe tłumaczenie, PoznaĔ: Pallottinum 2002, s. 333-337.
SACROSANCTUM CONCILIUM OECUMENICUM VATICANUM II: Constitutio pastoralis de Ecclesia in mundo huius temporis Gaudium et spes (7.12.1965), AAS 58 (1966), s. 1025-1115; tekst polski: SOBÓR WATYKAēSKI II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, tekst polski, nowe tłumaczenie, PoznaĔ: Pallottinum 2002, s. 526-606.
SACROSANCTUM CONCILIUM OECUMENICUM VATICANUM II: Decretum de activitate missionali Ecclesiae Ad gentes divinitus (7.12.1965), AAS 58 (1966), s. 947-990; tekst polski: SOBÓR WATYKAēSKI II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, tekst polski, nowe tłumaczenie, PoznaĔ: Pallottinum 2002, s. 433-471.
LITERATURA
BOUCHAUD Kathleen C.: Konsekracja – ĞwiĊtoĞü – misja kapłanów, ĝwiatło Narodów 14 (1994), nr 1, s. 39-41.
Dekret o działalnoĞci misyjnej KoĞcioła. Zaproszenie do wiary. Z ks. Alfonsem Sko-wronkiem rozmawiają Teresa TerczyĔska i Tomasz WiĞcicki, [w:] Dzieci Soboru za-dają pytania. Rozmowy o Soborze WatykaĔskim II, red. Z. Nosowski, Warszawa: Bi-blioteka „WiĊzi” 1996, s. 324-334.
DOMASZK Arkadiusz: Nowe horyzonty misji „Ad gentes” – normy prawa kanonicznego, Prawo Kanoniczne 53 (2010), nr 1-2, s. 21-40.
DUPUIS Jacques: Dialog miĊdzyreligijny w dobie pluralizmu, tł. P. Samerek, Przegląd Po-wszechny 5 (933) 1999, s. 183-193.
DYDUCH Jan: Prawny aspekt misyjnej działalnoĞci Ludu BoĪego, Analecta Cracoviensia XIX (1987), s. 409-425.
FĄS Ludwik: Katolicki uniwersalizm zbawczy a relatywizm kulturowy, [w:] Konflikty perspektyw w historii i praktyce misji, red. P. Zając, PoznaĔ: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wydział Teologiczny 2009, s. 283-291.
FĄS Ludwik: Natura i znaczenie animacji misyjnej, Nurt SVD 37, z. 1 (2003), t. 101, s. 121-145.
GOIBURU LOPETEGUI Joaquín M.: Duch misyjny. Vademecum, tł. A. Kajzerek Warszawa: Verbinum 1991.
KASPRZAK Sylwester: Owoce ewangelizacji prowadzonej przez KoĞciół katolicki w Rosji w minionym stuleciu, Nurt SVD 37, z. 1 (2003), t. 101, s. 61-102.
KASPRZAK Sylwester: „Misje” w projektach kodeksowych i w kodeksie Jana Pawła II, Prawo – Administracja – KoĞciół nr 2/3 (6/7) 2001, s. 99-118.
KASPRZAK Sylwester: Dialog miĊdzyreligijny w kontekĞcie współczesnego Ğwiata i Ko-Ğcioła, Nurt SVD 38, z. 2 (2004), t. 106, s. 149-170.
KASPRZAK Sylwester: Elementy misji ewangelizacyjnej KoĞcioła powszechnego. Studium teologiczno-kanoniczne, Lublin: Wydawnictwo – Drukarnia Liber Duo s.c. 2006. KASPRZAK Sylwester: Eucharystia Ĩródłem i szczytem dzieła ewangelizacji, [w:]
Eucha-ristia fons vitae – współczesne problemy prawne. Materiały z sesji naukowej zorgani-zowanej 26 kwietnia 2006 r. w Kazimierzu Dolnym, red. S. Tymosz, Lublin: Wydaw-nictwo KUL 2006, s. 111-143.
KASPRZAK Sylwester: Ewangelizacja narodów w ujĊciu norm kanonicznych Kodeksu Ka-nonów KoĞciołów Wschodnich z 1990 roku, Nurt SVD 37, z. 4 (2003), t. 104, s. 21-43. KASPRZAK Sylwester: Fidei donum jako idea pomocy personalnej w misji
ewangelizacyj-nej KoĞcioła, Nurt SVD 41, z. 1-2 (2007), t. 117-118, s. 77-101.
KASPRZAK Sylwester: Globalizacja a ewangelizacyjne zadania KoĞcioła, Nurt SVD 41, z. 1-2 (2008), t. 121-122, s. 95-122.
KASPRZAK Sylwester: Inkulturacja kultur przez inkulturacjĊ, Nurt SVD 38, z. 4 (2004), t. 108, s. 75-109.
KASPRZAK Sylwester: Ius commissio missionis i ius mandatum XIX – wieczne prawo mi-syjne, [w:] Misje w XIX wieku. Wybrane zagadnienia, red. P.A. Sokołowski, PieniĊĪ-no: Misyjne Seminarium Duchowne KsiĊĪy Werbistów 2008, s. 103-121.
KASPRZAK Sylwester: Misyjny charakter KoĞcioła powszechnego w statutach II Polskiego Synodu Plenarnego (1991-1999), Nurt SVD 37, z. 2 (2003), t. 102, s. 75-122.
KASPRZAK Sylwester: Organizacja działalnoĞci misyjnej KoĞcioła katolickiego w Ğwietle prawa kanonicznego, Lublin: Pracownia Poligraficzna przy PKLO, „Petit” s.c. 1999. KASPRZAK Sylwester: Papieskie Dzieła Misyjne i ich rola w wypełnianiu misyjnego
po-słannictwa KoĞcioła powszechnego, Nurt SVD 33, z. 3 (1999), s. 85-105.
KASPRZAK Sylwester: Prawotwórcza rola słowa wypowiadanego we wspólnocie KoĞcioła. Jak słowo staje siĊ obowiązującym prawem, Nurt SVD 42, z. 3-4 (2008), t. 123-124, s. 169-198.
KASPRZAK Sylwester: Rola Stolicy Apostolskiej w posłannictwie misyjnym KoĞcioła, Roczniki Nauk Prawnych t. IX (1999), z. 2, s. 125-161.
KASPRZAK Sylwester: Zadania misyjne wszystkich wiernych w KoĞciele partykularnym, Nurt SVD 39, z. 3 (2005), t. 111, s. 87-124.
KLUJ Wojciech: OkreĞlenie działalnoĞci w „Redemptoris missio”, Collectanea Theologica 7 (2001), nr 2, s. 157-170.
KOWALAK Władysław: Misja – posłannictwo, misje (wg DM, EN, Rmis), Nurt SVD 31, z. 3 (1997), t. 78, s. 35-43.
KOWALAK Władysław: PojĊcie misji w Ğwietle współczesnych dyskusji misjologicznych, Nurt SVD 34, z. 4 (2000), s. 39-50.
KRÄTZL Hanz: ĝwiadectwo chrzeĞcijaĔskie w dialogu religijnym, Nurt SVD 3 (78) 1997, s. 75-77.
LOPEZ-GAY Jesús: Trynitarny, chrystologiczny i pneumatologiczny wymiar misji, [w:] Elementy teologii misyjnej, tł. A. Bronk, PieniĊĪno: Referat Misyjny Seminarium Duchownego KsiĊĪy Werbistów 1987, s. 71-85.
ŁABISZAK Iwona: Obowiązek misyjny Ludu BoĪego, Animator. Biuletyn Misyjno-Pasto-ralny, nr 1 (1998), s. 143-145.
MAZUR Jerzy: Powołanie misyjne w KoĞciele i jego realizacja przez poszczególne stany, Animator. Biuletyn Misyjno-Pastoralny nr 1 (1993), s. 133-135.
MIOTK Andrzej: Rozumienie misji w historycznym procesie przemian na przykładzie en-cykliki Maximum Illud, Nurt SVD 33, z. 3 (1999), s. 21-32.
MÜLLER Karl: Misje według myĞli Jezusa, tł. B. Wodecki, Nurt SVD z. 48 (1990), nr 1, s. 1-22.
NECEL Wojciech: Prawno-duszpasterskie dyspozycje instrukcji Erga Migrantes Caritas Christi, Prawo Kanoniczne 52 (2009), nr 3-4, s. 51-68.
PAWLIK Jacek: Misje w Ğwietle przemian społeczno-politycznych, Nurt SVD 32, z. 3 (1998), s. 51-62.
PIETRZAK Andrzej: Uzasadnienie inkulturacji we współczesnej teologii – status quaestio-nis, Roczniki Teologiczne T. LIV (2007), z. 9, s. 5-21.
SAKOWICZ Eugeniusz: Powszechna odpowiedzialnoĞü za misje ad gentes według ency-kliki Redemptoris misio Jana Pawła II, Nurt SVD 36, z. 1 (2002), s. 25-34.
SCHINELLER Peter: A handbook on inculturation, New York–Mahwach: Paulist Press 1990.
STAWNIAK Henryk: Problematyka migracji ludnoĞci w Ğwietle zasad i niektórych działaĔ Stolicy Apostolskiej, Seminare 26 (2009), s. 143-156.
ĝLIWIēSKI Andrzej: KoĞciół jest misją. Z problematyki teologii i realizacji misji w Ko-Ğciele, Studia PelpliĔskie 1980, t. 11, s. 151-162.
WESOŁY Waldemar: Misje Ğwieckich w KoĞciele i Ğwiecie, Animator. Biuletyn Misyjno-Pastoralny nr 1 (1993), s. 114-127.
WODECKI Bernard: Dzieło misyjne a Pismo ĝwiĊte, [w:] MiĊdzynarodowy komentarz do Pisma ĝwiĊtego, red. wyd. pol. W. Chrostowski, Warszawa: Verbinum 2000, s. 1739. ZIMOē Henryk: Wkład polskich kapłanów diecezjalnych w dzieło misyjne, [w:] Misyjny
wymiar KoĞcioła katolickiego w Polsce 1945-1986, red. E. ĝliwka, PieniĊĪno: Referat Misyjny Seminarium Duchownego KsiĊĪy Werbistów 1992, s. 67-72.
ĩYNEL Andrzej: Ewangelizacja wciąĪ aktualna, Znak R. XXVII, nr 248 (1975) 2, s. 177-182.
PRAWNO-KANONICZNE IMPLIKACJE NAKAZU MISYJNEGO S t r e s z c z e n i e
Artykuł przedstawia implikacje mandatu misyjnego w aspekcie prawno-kanonicznym. To zna-czy, iĪ prawodawca koĞcielny umieĞcił w Kodeksie Prawa Kanonicznego z 1983 r. kilka znaczących kanonów regulujących sprawy misyjne. Ewangelizacja w Ğwiecie współczesnym jest ciągle aktu-alna. Zwrócono uwagĊ na podmioty odpowiedzialne za rozwój dzieła misyjnego w KoĞciele po-wszechnym. Są to papieĪ, biskupi, kapłani, zakonnice, zakonnicy i wierni Ğwieccy. Twórcą misji i ewangelizacji w Ğwiecie jest Duch ĝwiĊty, który oĪywia i jednoczy wspólnotĊ wiary, jaką jest KoĞciół. Wnikanie prawdy ewangelicznej w głąb kultur to inkulturacja, która dokonuje siĊ w
prze-powiadaniu Dobrej Nowiny. Na strukturĊ opracowania składają siĊ nastĊpujące czĊĞci: 1) WstĊp; 2) Kanoniczne ujĊcie nakazu misyjnego; 3) Misyjna natura KoĞcioła; 4) Podmioty głoszonej Ke-rygmy; 5) Odbiorcy i kontekst kulturowy misyjnego przepowiadania Słowa BoĪego; 6) ĝwiat współczesny a aktualnoĞü prowadzenia misji; 7) Podsumowanie. Szczegółowo omówiono kanony Kodeksu Jana Pawła II, które dotyczą bezpoĞrednio działalnoĞci misyjnej KoĞcioła wobec współ-czesnego Ğwiata. Wskazano, w jakim kierunku rozwija siĊ nowy horyzont misji ad gentes.
Słowa kluczowe: kerygma, ewangelizacja, misje, dialog.
LEGAL AND CANONICAL IMPLICATIONS OF THE MISSIONARY MANDATE S u m m a r y
The article presents the implications of the missionary mandate in legal and canonical terms. This means that the legislator has placed in the 1983 Code of Canon Law several significant Church canons governing the matter missionary. Evangelization in the Modern World is still valid. Atten-tion is paid to those responsible for the development of missionary work in the universal Church. These are the pope, bishops, priests, nuns, religious and laity drilling. The creator of mission and evangelization in the world is the Holy Spirit who inspires and unites a community of faith, which is the Church. The penetration of the truth of the Gospel into the cultures that inculturation which ta-kes place in the preaching of Good News. The structure of the development consists of the follow-ing sections: 1) Introduction; 2) The canonical recognition of the missionary mandate; 3) The miss-ionary nature of the Church; 4) Entities proclaimed the kerygma; 5) Audience and cultural context of the mission of preaching the Word of God; 6) The contemporary world and topicality of the mission; 7) Summary. We described a details of the canons into the Code of Pope John Paul II, which relate directly to the missionary activity of the Church to the contemporary world. They have indicated in which direction is developing new horizon of the mission ad gentes.
