Ziemniak Polski 2011 nr 3 1
Ochrona
P
P
P
R
R
R
Z
Z
Z
Y
Y
Y
S
S
S
Z
Z
Z
ŁŁ
Ł
O
O
O
Ś
Ś
Ś
Ć
Ć
Ć
O
O
O
C
C
C
H
H
H
R
R
R
O
O
O
N
N
N
Y
Y
Y
R
R
R
O
O
O
Ś
Ś
Ś
LL
L
II
I
N
N
N
W
W
W
Ś
Ś
Ś
W
W
W
II
I
E
E
E
T
T
T
LL
L
E
E
E
D
D
D
Y
Y
Y
R
R
R
E
E
E
K
K
K
T
T
T
Y
Y
Y
W
W
W
Y
Y
Y
P
P
P
A
A
A
R
R
R
LL
L
A
A
A
M
M
M
E
E
E
N
N
N
T
T
T
U
U
U
I
II
R
R
R
A
A
A
D
D
D
Y
Y
Y
E
E
E
U
U
U
R
R
R
O
O
O
P
P
P
Y
Y
Y
dr inż. Janusz Urbanowicz
IHAR – PIB, Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie e-mail: urbanowicz@ziemniak-bonin.pl
elem Dyrektywy 2009/128/WE z dnia 21 października 2009 roku jest usta-nowienie ram prawnych, które za-pewnią zrównoważone stosowanie pestycy-dów, uwzględniające podejście zapobiegaw-cze. Dotyczy ona tylko środków ochrony roślin, a w przyszłości ma zostać poszerzona również o produkty biobójcze. Aby ułatwić wprowadzenie Dyrektywy, państwa człon-kowskie powinny opracować krajowe plany działania, których celem będzie zminimali-zowanie zagrożenia związanego ze stoso-waniem pestycydów i ich wpływu na zdrowie ludzi oraz środowisko, a także zachęta do stosowania integrowanej ochrony roślin. Być może dopłaty bezpośrednie będą uzależnio-ne od spełnienia tego ostatniego warunku.
W pierwszej kolejności do ochrony upraw należy stosować metody niechemiczne, zgodnie z założeniami integrowanej
ochro-ny roślin, która opiera się na rozważeniu i wykorzystaniu wszystkich dostępnych metod ochrony, a następnie podjęciu właściwych środków, mających na celu zahamowanie rozwoju populacji organi-zmów szkodliwych oraz utrzymanie sto-sowania pestycydów na poziomie eko-nomicznie i ekologicznie uzasadnionym, a także zmniejszenie zagrożenia dla zdrowia ludzi i środowiska.
Integrowana ochrona kładzie nacisk na uzyskanie plonów dobrej jakości przy mini-malnych zakłóceniach funkcjonowania eko-systemu rolniczego i ma zachęcać do wyko-rzystywania naturalnych sposobów ochrony. Do dnia 30 czerwca 2013 r. państwa
człon-kowskie muszą przedstawić Komisji spra-wozdanie z wdrożenia integrowanej ochrony roślin. Każde państwo musi zapewnić użyt-kownikom „profesjonalnym” dostęp do infor-macji, usług doradczych i monitorowania organizmów szkodliwych oraz podejmowania decyzji w zakresie integrowanej ochrony roślin.
Wszystkie działania mają zmierzać w kie-runku zmniejszenia użycia środków ochrony roślin. Państwa członkowskie muszą stwo-rzyć systemy szkoleń dla dystrybutorów, doradców i „profesjonalnych” użytkowników pestycydów, by podnieść świadomość za-grożeń i wskazać środki zaradcze, które mo-gą je zmniejszyć do minimum. Krajowe plany działania powinny zawierać wskaźniki służą-ce monitorowaniu zużycia środków ochrony roślin zawierających szczególnie niebez-pieczne substancje aktywne, zwłaszcza jeśli są dostępne substancje alternatywne. Do dnia 14 grudnia 2012 r. państwa członkow-skie są zobowiązane do przekazania krajo-wych planów działania Komisji Europejskiej i innym państwom członkowskim. Plany te będą poddawane przeglądowi przynajmniej raz na pięć lat, a wszelkie zmiany powinny być bezzwłocznie zgłaszane Komisji. Dwa lata później (14 grudnia 2014 r.) Komisja przedstawi Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie z informacji przekaza-nych przez państwa członkowskie o wyko-naniu krajowych planów działań, w tym także konsekwencje wynikające z nieprzestrzega-nia wymogów Dyrektywy.
Ziemniak Polski 2011 nr 3 2
Użytkownikom nieprofesjonalnym (np. działkowiczom) należy udzielać zaleceń do-tyczących głównie bezpieczeństwa związa-nego ze stosowaniem pestycydów, ich skła-dowaniem i utylizacją opakowań. Sprzedaw-cy i inne odpowiednie służby powinny pro-wadzić kampanie podnoszące świadomość, a także należy promować programy badaw-cze, których celem jest ocena wpływu pesty-cydów na zdrowie ludzi i środowisko. Do dnia 14 grudnia 2013 r. państwa członkow-skie muszą stworzyć system certyfikacji do-tyczący szkoleń oraz wyznaczyć organy od-powiedzialne za ich wdrożenie. Szkolenia powinny obejmować m.in. następujące za-gadnienia:
● przepisy prawa dotyczące pestycydów i ich stosowania,
● zagrożenia wynikające ze stosowania nielegalnych pestycydów,
● niebezpieczeństwa i ryzyko wynikające ze stosowania pestycydów,
● technika ochrony roślin.
Dystrybutorzy będą zobowiązani do za-trudnienia wystarczającej liczby pracowni-ków, którzy będą musieli posiadać certyfikat i być do dyspozycji kupującego w celu prze-kazania niezbędnych informacji dotyczących pestycydów. Drobni dystrybutorzy będą mo-gli być zwolnieni z tego obowiązku, jeżeli nie będą oferowali do sprzedaży pestycydów zakwalifikowanych jako toksyczne, bardzo toksyczne, rakotwórcze, mutagenne lub działające toksycznie na rozrodczość. Będą jednak zobowiązani do przedstawienia in-formacji ogólnych o oferowanych pestycy-dach.
W celu podnoszenia świadomości oraz przekazywania społeczeństwu pełnej infor-macji na temat pestycydów państwa człon-kowskie będą zobowiązane do gromadzenia informacji o przypadkach ostrych zatruć pe-stycydami oraz o przewlekłych zatruciach wśród osób najbardziej narażonych (pra-cownicy sektora rolnego, pobliscy mieszkań-cy itp.). Aby informacje mogły być porówny-walne, do dnia 14 grudnia 2012 r. zostaną opracowane przez Komisję i państwa człon-kowskie wytyczne dotyczące monitorowania i badania wpływu pestycydów na zdrowie ludzi i środowisko.
Sprzęt do wykonywania zabiegów środ-kami ochrony roślin musi być poddawany
regularnej kontroli technicznej, do roku 2020 co pięć lat, a w latach następnych co trzy. Do dnia 14 grudnia 2016 r. państwa człon-kowskie muszą zapewnić przynajmniej jed-norazową kontrolę sprzętu do aplikacji pe-stycydów. Nowy sprzęt powinien być podda-ny kontroli przynajmniej raz w okresie pięciu lat od chwili zakupu. Celem kontroli jest sprawdzenie następujących elementów opry-skiwaczy: ●przeniesienie napędu, ●pompa, ●mieszanie, ●zbiornik cieczy roboczej, ●systemy pomiarowe, kontrolne i regulacyj-ne, ●rury i węże, ●filtrowanie, ●belka, ●roz-pylacze, ●rozkład cieczy roboczej, ●wenty-lator (w przypadku opryskiwaczy z pomocni-czym strumieniem powietrza).
Państwa członkowskie muszą także wy-znaczyć organy odpowiedzialne za wdroże-nie systemu kontroli i powiadomić o nich Komisję. Opryski z powietrza generalnie powinny być zabronione, w uzasadnionych przypadkach mogą jednak być wykonane, jeżeli przyniesie to wymierne korzyści, pole-gające głównie na zmniejszeniu wpływu na zdrowie ludzi i środowisko w porównaniu z innymi metodami opryskiwania lub w przy-padku braku metod alternatywnych. Spełnio-ny musi być jednak warunek, że zastosowa-na będzie zastosowa-najlepsza dostępzastosowa-na technologia ograniczająca znoszenie cieczy roboczej (od 2013 r. obowiązkowo statek powietrzny bę-dzie musiał posiadać urządzenia antyzno-szeniowe).
Ze względu na szczególną wrażliwość środowisk wodnych należy unikać zanie-czyszczania wód powierzchniowych i pod-ziemnych poprzez ustalenie stref buforowych i ochronnych lub też sadzenie żywopłotów wzdłuż cieków wodnych. W pierwszej kolej-ności należy korzystać z pestycydów, które nie zostały zakwalifikowane jako niebez-pieczne dla środowiska wodnego. Należy również ograniczyć lub całkowicie wyelimi-nować stosowanie pestycydów wzdłuż dróg, linii kolejowych i powierzchni łatwo prze-puszczalnych.
W przypadku naruszenia krajowych prze-pisów przyjętych zgodnie z Dyrektywą 2009/128/WE państwa członkowskie okre-ślają sankcje, które powinny być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. Państwa członkowskie są zobowiązane do wprowa-dzenia w życie przepisów ustawowych,
wy-Ziemniak Polski 2011 nr 3 3
konawczych i administracyjnych niezbęd-nych do wykonania niniejszej Dyrektywy do dnia 14 grudnia 2011 r.
W związku z wejściem w życie przepisów związanych z Dyrektywą 2009/128/WE wzrośnie zainteresowanie wykorzystaniem Systemów Wspierania Decyzji. Najbardziej zaawansowane są badania nad ich wprowa-dzeniem do zwalczania zarazy ziemniaka, które pozwalają zmniejszyć liczbę zabiegów fungicydami. Zwalczanie stonki ziemniacza-nej nie jest już dziś tak dużym problemem, tym bardziej że zaprawianie bulw chroni plantacje nawet do 60 dni od sadzenia. W przypadku dużego nasilenia szkodnika w późniejszych fazach rozwojowych jeden za-bieg powinien być wystarczający. Zwalcza-nie chwastów Zwalcza-nie powinno rówZwalcza-nież stanowić
problemu, gdyż zabiegi mechaniczne, a na-stępnie zabieg herbicydowy powinien wy-starczyć, niemniej jednak trwają prace nad wprowadzeniem Systemów Wspierania De-cyzji do zwalczania chwastów. Większe kon-trowersje wzbudza monitorowanie i kontrola wykonalności przepisów. Będą musiały po-wstać specjalne służby zajmujące się certyfi-kowaniem instytucji prowadzących szkolenia i przeglądy opryskiwaczy oraz kontrolujące „profesjonalnych” użytkowników pestycydów.
Literatura
1. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady
2009/128/WE z dnia 21 października 2009 r.
ustana-wiająca ramy wspólnotowego działania na rzecz zrów-noważonego stosowania pestycydów. – Dz. Urz. UE L 309/71-86
