View of Czesław Łuczak, Ks. Piotr Wawrzyniak (1849-1910)

tetu S o lid a rn o śc i z S o lid a rn o śc ią , b y ł te ż je d n y m z fu n d a to ró w P O S K w L o n d y n ie

oraz D om u Ja n a P a w ła II w R z y m ie . S am a te ż a u to rk a w y w iad u - K ry s ty n a J a w o r­

ska, b ędąc od 1995 r. k ie ro w n ik ie m K ate d ry Ję z y k a i L ite ra tu ry P o lsk ie j na U n iw e r­

sytecie w T u ry n ie , m a w ielk ie za słu g i d la k u ltu ry p o lsk ie j z a g ran ic ą.

A n a lo g ic z n ą sy tu a c ję , je ś li ch o d z i o se le k c ję re fle k sji do to m u I Ś w ia d e c tw , sp o ­

tykam y przy p u b lik a c ji w y w iad u W o jc ie c h a Ja n ik o w sk ie g o - W sp o m n ie n ia ro d zin n e

(San F elice C irc e o 1996). A u to r o p o w ia d a n ia u ro d z ił się w W iln ie w 1935 r. W R z y ­

m ie u k o ń cz y ł lic eu m fra n c u sk ie C h a te a u b ria n d , w y d z ia ł fiz y k i n a U n iw e rsy te c ie L a

S ap ien za. K ie ro w n ik k a te d ry sy stem ó w in fo rm a ty c z n y c h w In sty tu c ie M a x w e lla

w W iec zn y m M ie ście. W sw oim w y w iad z ie d z ie li się z c z y te ln ik ie m c e n n y m i w ia d o ­

m o ściam i na te m a t sw o je g o o jc a S ta n is ła w a Ja n ik o w s k ie g o (ur. w W a rsz a w ie

w 1893 r.), k tó ry m ię d zy in n y m i od 1937 r. p ełn ił o b o w ią z k i ch a rg e d ’a ffa ir e s p rzy

S to licy A p o sto ls k ie j, a ż do p rz y b y c ia n o w eg o a m b a sa d o ra K a z im ie rz a P ap ee . W la ­

tach 1944-1945 b y ł k ie ro w n ik ie m am b a sa d y R P p rzy K w iry n a le w ran d z e m in istra

p ełn o m o cn e g o . W 1964 r. p o w ró c ił do P o lsk i i z a m ie sz k a ł w Z ie lo n c e po d W a r­

szaw ą, g d zie zm arł.

Jak w id ać z p rzy to c z o n y c h w sk ró cie fak tó w z ży c ia g łó w n y c h b o h a te ró w o p u b li­

k o w an y c h Ś w ia d e c tw , s ą one n ie o c e n io n y m źró d łe m in fo rm a c ji h is to ry c z n y c h , p rz e ­

żyć i o b se rw ac ji o só b z a a n g a ż o w a n y c h b e z p o śre d n io w w a lk ę o n ie p o d le g ło ść P o lsk i.

N ależy p o d k re ślić , iż k ażd e w sp o m n ie n ie k o ń cz y n o ta b io g ra fic z n a b o h a te ra w y w ia ­

du, co u ła tw ia c z y te ln ik o w i le p sze z ro z u m ie n ie p re z e n to w a n y c h w sp o m n ie ń . O c z y w i­

ście rz e c z ą n o rm a ln ą je s t to, iż p u b lik o w a n e w sp o m n ie n ia c e c h u ją n a tu ra ln e brak i

- typow e dla tego typu g atu n k u lite ra c k ie g o , ja k su b ie k ty w iz m , b ra k śc isło śc i h is to ­

rycznej czy cz ęste p rz y w ią z y w a n ie w agi do sz cz eg ó łó w ze sz k o d ą d la sy n te zy . J e d ­

nak n ie zm iern y ła d u n ek treśc i d o ty c h c z a s n ig d y nie d ru k o w a n y c h św ia d cz y o n ie w ą t­

p liw ej w arto śc i p o z y c ji, z a ró w n o d la P o la k ó w ży jąc y ch d z iś p o z a g ra n ic a m i O jc z y z ­

ny, ja k i m ie sz k a ją c y c h w P o lsce , k tó rz y d łu g o m u sieli c z e k a ć na tę p u b lik a c ję .

K sią żk a w y p o sa ż o n a je s t ró w n ie ż w in d e k sy o só b i m ie jsc o w o śc i o ra z z a w ie ra p o n ad

20 fo to g ra fii o só b i z a ch o w a n y ch d o k u m e n tó w z w ią z a n y c h z ich ży c ie m . W a rto ść

p o zy cji p o d n o sz ą lic zn e fra g m e n ty w ję z y k u w ło sk im , co u m o ż liw ia za p o z n a n ie się

z n a g ro m a d z o n ą tre ś c ią o so b o m n ie z n a ją c y m ję z y k a p o lsk ie g o .

K s. Ir e n e u s z K o r ze n io w sk i

C zesław

Ł u c z a k , K s. P io tr W a w r z y n ia k (1 8 4 9 -1 9 1 0 ), W y d a w n ictw o

P SO , Poznań 2 0 0 0 , ss. 116.

Po p o w sta n iu sty c zn io w y m tam , g d zie to b y ło m o ż liw e , a w ięc z a sa d n ic z o w z a ­

bo rze p ru sk im i w G a lic ji, n a stę p u je d o ść w y ra źn e z b liż e n ie m ię d zy id e ą pracy

o rg an ic zn e j a ty m , co w d u ch o w o śc i c h rz e śc ija ń sk ie j m o ż n a by n a z w a ć ła d em m o ra l­

nym w p ro w a d za n y m w w y tw ó rc z o ść cz ło w ie k a. J e s t to sp e c y fic z n y ro d z a j u w ra ż li­

w ian ia ludzi na o d p o w ie d z ia ln o ść za g o sp o d a ro w a n ie d o b ra m i te g o św ia ta. D u ż ą

w tym rolę o d eg ra li w W ie lk o p o lsc e ks. A u g u sty n S z a m a rz e w sk i (1 8 3 2 -1 8 9 1 ),

ks. P io tr W a w rz y n iak (1 8 4 9 -1 9 1 0 ) czy w W a rsz a w ie ks. M a rc e li G o d le w sk i (1 8 6 5 -

1945), żeby w y m ie n ić c h o ć b y ty lk o o so b isto śc i n a jb a rd z ie j z n a n e , k tó re nie w e jd ą

zapew ne do re je stru p io n ie ró w d u ch o w o śc i w śc isły m te g o sło w a z n a c z e n iu . Ich

w y siłki p o m o g ły je d n a k w y ch o w ać c z ło w ie k a o d p o w ie d z ia ln e g o , k ie ru ją c e g o się

m o ra ln o śc ią c h rz e ś c ija ń s k ą na co d zień i k sz ta łtu ją c e g o p o d je j w p ły w e m sw ą p rz e d ­

się b io rcz o ść. L u d z ie w y ch o d z ąc y z tak ich sz k ó l b y li nie ty lk o sp o łe c z n ik a m i, ale

także w zo rca m i p ew n e j p o sta w y d u ch o w e j, ja k to - że b y nie p rz e d łu ż a ć tej m y śli o

d alsze p rzy k ła d y - p o k a z u je p u b lik a c ja B y li w ś ró d nas (p ra c a z b io ro w a p o d re d a k c ją

F e lik sa L en o rta , P o z n a ń 1978). P ra c a o rg a n ic z n a z a p ra w io n a w a rto śc ia m i c h rz e ś c ija ń ­

skim i m o g ła być w ięc g le b ą p o d a tn ą dla d o jrz e w a n ia in ic ja ty w , k tó re łą c z y ły w so b ie

z p o w o d z e n ie m z a p o b ie g liw o ść lu d z k ą i n orm y c h rz e ś c ija ń s k ie . Je st to b ez w ą tp ie n ia

też ja k iś ro d za j ży c ia w e w n ę trz n e g o , d alek i w p ra w d z ie od id e ałó w w y p ra c o w a n y c h

w ce la ch za k o n n y ch czy te ż w śro d o w isk u k o śc ie ln y m w o g ó le .

D latego w arto zw rócić uw agę na p u blikację Ks. P io tr W a w rzy n ia k (1 8 4 9 -1 9 1 0 ),

au to rstw a h isto ry k a o szerokich za in tereso w an iach C z e sła w a Ł u czak a. W U w agach

w stępnych A u to r pisze: „Ks. P io tra W aw rzy n iak a, je d n e g o z n ajw y b itn ie jszy c h synów

ziem i w ielk o p o lsk iej, p odziw iali ju ż w spółcześni e k o n o m iśc i, d z ien n ik a rz e, d u ch o w n i

katoliccy i p o lity cy za o w o cn ą d ziała ln o ść ró w n o c ze śn ie na k ilku polach ży c ia p u b lic z ­

nego i za zasługi ponoszone dla u trzy m an ia p o lsk o ści n a ziem iach zaboru pru sk ieg o .

Te fascy n acje je g o o so b ą p rzetrw ały u w ielu P o lak ó w do dnia d zisie jsze g o . S tał on się

rów n ież przed m io tem d o ciek ań b adaw czych kilk u h isto ry k ó w i p rze d staw ic ie li innych

dyscyplin nauk o w y ch , k tórzy p o św ięcili je g o życiu i d ziała ln o śc i in te resu ją ce i cenne

opracow ania. N ie u sa ty sfak c jo n o w ały one je d n a k ż e w p ełn i w ielu w ielb icieli ks. P io tra

W aw rzyniaka, którzy w y stąpili z in ic ja ty w ą o p rac o w a n ia je sz c z e je d n e j, ale ju ż w m ia ­

rę m ożliw ości w y czerpującej całość p ro b lem aty k i je g o b io g ra fii” (s. 5).

P ro feso ro w i C zesław ow i Ł uczakow i u dało się tego d o k o n ać znak o m icie. N ajp ierw

ukazał dom rod zin n y i szkołę, a później drogę k a p ła ń sk ą ks. P. W a w rz y n iak a . W ro z ­

dziale III w idzim y b o h atera książki ja k o „n iez ró w n an e g o e k o n o m istę i fin a n sistę ” , w

n astępnym „w y b itn eg o m ęża sta n u ” . W reszcie ukazany z o stał W aw rz y n iak ja k o w y ch o ­

w aw ca narodu. S krzętnie za rysow ano życie o so b iste, je g o u ro cz y sto śc i pog rzeb o w e

oraz c a łą b o g a tą spuściznę. K orzystanie z p racy u ła tw ia in d ek s n az w isk i m iejsco w o ści.

W a żn e , że d z isia j w o k resie tra n sfo rm a c ji g o sp o d a rc z e j i u stro jo w e j u k a z a n o na

now o i w pełni c z ło w ie k a , k tó ry w tru d n y m o k re sie d z ie jó w n aro d u p o lsk ie g o p o tra ­

fił u k az ać i d o b rze zre a liz o w a ć w zo rce g o sp o d a rc z e i p rz e d e w sz y s tk im te zw ią z a n e

z re a liz a c ją je g o p o słu g i k a p ła ń sk ie j. Je st tu w ięc W a w rz y n ia k d la w sz y s tk ic h ja k o

szcz eg ó ln y w zo rze c rea liz a c ji p o w o ła n ia ż y c io w e g o , d la ty c h w K ra ju , ja k ró w n ie ż

i tych ży jąc y ch p o z a nim , na W s c h o d z ie i Z ac h o d z ie .

K s. P io tr W a w rz y n ia k n a le ż a ł b o w iem do w y b itn y c h P o la k ó w d ru g ie j p o ło w y X IX

i p o cz ątk u X X w iek u . „B ył re a listą , lic zy ł się z r z e c z y w is to ś c ią i m ia ł sz a c u n e k d la

p raw a sta n o w io n e g o . P u n k tam i o d n ie sie n ia je g o d z ia ła ln o ś c i b y ły w a rto śc i e w a n g e ­

liczn e, d o b ro n aro d u p o lsk ie g o i sz ac u n ek d la o so b y lu d z k ie j” (s. 77).