Płynność finansowa a kapitał obrotowy w przedsiębiorstwie

Pełen tekst

(1)2003 AkademII. Małgorzata. Wójcik. Katedra Ikonomiki I OrganIzacli Przetl.ł,b'."tw. akapi. obroto. w. •. I. WSł" Najważniejszym bieżącym. problemem przedsiębiorstw funkcjonujących w gospodarce rynkowej jest utrzymanie płynności finansowej. czyli zdolności do lerminowego regulowania zobowiązań bieżących . W królkim okresie płyn ność decyduje bowiem o trwaniu przedsiębiorstwa na rynku . Najczęslszą przyczyną bankructw przedsiębiorstw jest właśnie Ulrata płynności finansowej. a nie utrata rentowności, czyli ponoszone straty. We Francji ok. 60% firm bankrutujących to przedsiębiorstwa. klóre mają dostatecZllą rentowność , lecz slraciły zdolność do terminowego wywiązywania się z różnych płatności i zobowią zań. W Wielkiej Brytanii odsetek takich podmiotów gospodarczych jesl jeszcze większy i wynosi ok . 75- 80%' , W zachowaniu płynności finansowej przedsiębiorslw pomocny jest kapilał obrotowy netto. klóry zmniejsza ryzyko wynikające z finansowania środków obrotowych. Stąd też istnieje ogromna potrzeba optymalizacji poziomu kapilału obrolowego. który pozwoliłby na ulrzymanie płynności finansowej. a jednocześnie zapewniłby rentowność na odpowiednim poziomie. Istotne jest zatem. aby w firmie był odpowiedni system zarządzania zapasami. należno ściami i zobowiązaniami. czyli kapitałem obrotowym. W ten sposób można zapobiegać niedoborom lub nadwyżkom kapilału obrotowego, czyli można uniknąć utraty płynności finansowej,jak i nadpłynności ' . Celem artykułu jest pokazanie zależności. jaka istnieje między poziomem i strukturą kapitału obrotowego a stanem płynności finansowej. Wydaje się bowiem. że le dwie kategorie ekonomiczne są ze sobą skorełowane. Por. M, Sicrpiriska. D. W ędzk i. Za r::.ąd:'llllit· ptynl1o.fcią filia liSOWą IV przedsięhiorstwie, Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 1999. s . 7. 2 P. McCoskcr, A ('upital Jc/C(l , "Managcmcnl Accounling". May 2()(X). I.

(2) Wójcik. 2. PotnebCl zClrzqdzClnlCl w przedsltbloratwle. kClpltClłem. obrotowym. IstOlne zmiany zaistniałe w otocze niu przedsiębiorstw. takie jak wzrost ryzyka i niepewność działalnośc i. rosnqca konkurencja. agresywność działań rynkowych itp. spowodowały także zmiany w samych przedsiębiorstwach. zwłaszcza w zarządzaniu przed s iębiorstwami. a szczególnie w obszarze finansowym. Zarządzanie kapitałem obrotowym w przedsiębiorstwach było ignorowane przez długi czas . Stan ten zmienił się jednak. zauważono bowiem. że efektywne zarządzanie kapitałem obrotowym jest pod stawą sukcesu przedsię biorstw funkcj onujący ch w warunkach gospodarki rynkowej. Zmienność otoczenia. wzrastająca niepewność i ryzyko działalności firm powodują. że podstawowym celem przeds iębiorstw w krótkim okresie stało się utrzymanie płynności finansowej na odpowiednim poziomie. Decyduje ona bowiem o trwaniu firmy na rynku. a realizacja tego cełu uwarunkowana jest m.in . przez efektywne zarządzanie kapitałem obrotowym. Kapitał obrotowy istniejący w prze dsiębi orstwie stanowi bowiem pewnego rodzaju bufor bezpieczeństwa ułatwiający zachowanie płynności finansowej przedsiębiorstwa. Kapitał obrotowy jest różnie definiowany w literaturze przedmiotu . W najszerszym ujęc iu oparty jest na aktywach bieżących (majątek obrotowy. rozliczenia międzyokresowe czynne krótkoterminowe), które finansowane są zobowią zaniami bieżącymi oraz części;l zobowiązań długoterminowych bądż też częścią kapitałów własnych . W takim ujęciu kapitał obrotowy jest równy aktywom bieżącym i nazywany jest kapitałem obrotowym brutto. Jako synonimu używa się też pojęcia "środki obrotowe"". Natomiast część aktywów bieżącyc h. która nie jest finansowana zobowią zaniami bieżącymi. lecz kapitałami stałymi (długoterminowymi). nazywa się kapitałem obrotowym netto bąd ż kapitałem pracującym . W praktyce używa się też skrótu kapitał obrotowy. W takim znaczeniu pojęcie to będ zie wykorzystywane w nmlejszym opracowamu. Kapitał obrotowy jest pod stawą zmniejszenia ryzyka wynikającego z finansowania środków obrotowych. np . związanego z trudnośc ią sprzedaży wytworzonych wyrobów czy odzyskania należności od kontrahentów. Przedsiębiorstwa mogą po si adać różny poziom tego kapitału w zależności od reałizowanej przez nie połityki finansowej . W praktyce może wystąpi ć dodatni, ujemny lub zerowy poziom kapitału obrotowego'. Utrzymywanie kapitału obrotowego na danym poziomie ma wpływ na wyniki działalności przedsiębiorstw, a tym samym na ich wartość. łm niższy jest bowiem poziom kapitału obrotowego. czyli niski jest poziom długoterminowych źródeł finansujących majątek obrotowy. tym niższy jest średnioważony koszt kapitału, a zatem wyższy zysk i rentowność firmy. •. •. •. •. ] M. Sierpiń s ka. D. Wcdzki, op . cit., s. 73- 74 . 4 lbillem. s. 76-78 ..

(3) Pfyl!1I0.Vćjllluflsowa. a kapitaf obrorowy w. kapitału obrotowego wynika ze zarządzania kapitałem obrotowym brutto.. strategii przedsiębiorstwa w zakresie Na tę strategię składaj:l się strategie cząstkowe w obszarze kształtowania majątku obrotowego oraz strategie źródeł jego finansowania '. W ujęciu "dochód -- ryzyko" CZlIstkowe strategie kształtowa nia majątku można podzielić na strategie "agrcsywnc" i "konserwatywne" (o róż nym stopniu natężenia). W przypadku strategii agresywnej przedsiębiorstwo jest zorientowane na maksymalizację dopływu środków pieniężnych. w przypadku zaś strategii konserwatywnej - minimalizację ryzyka utraty płynności finansowej . Także i cząstkowe strategie finansowania majątku obrotowego dzielą się na strategie "agresywne" i "konserwatywne" (o różnym stopniu natężenia) . Te pierwsze służą minimałizacji kosztu obsługi zaangażowanego w przedsiębior stwie kapitału . co wiąże się jednak ze wzrostem ryzyka utraty płynności. Cełem tych drugich jest minimałizacja tego ryzyka. za cenę jednak podwyższenia kosztu finansowania kapitału. Kombinacja danej strategii kształtowania majątku obrotowego z daną strategią jego finansowania składa się na całkowitą strategię kształtowania kapitału obrotowego brutto' . Zarządzając kapitałem obrotowym brutto. przedsiębiorstwo może zatem reałizować strategię agrcsywml. umiarkowaną łub kon serwatywną . Nałeży nadmienić. że każda z tych strategii wiąże się z różnym zapotrzebowaniem na kapitał obrotowy. z rÓŻnymi kosztami kapitału oraz z różnym poziomem ryzyka utraty płynności finansowej. Jak pokazują badania i anałizy' . polityka zarządzania majątkiem obrotowym reałizowana w przedsiębiorstwach zmierza w kierunku strategii agresywnej . W latach 60. około 50% aktywów amerykańskich firm produkcyjnych. wydobywczych i handłowych stanowił majątek obrotowy. Natomiast w łatach 90. stanowił on blisko 40%. Ten znaczny spadek spowodowany jest bardziej efektywnym zarządzaniem środkami pieniężnymi i zapasami. W tym samym okresie udział zobowiązań bieżących w pasywach ogółem wzrósł z 20% do 30%. Oznacza to. że płynność finansowa (mierzona wskaźnikiem kapitału obrotowego netto do aktywów ogółem) spadła. co sygnalizuje przesunięcie się połityki finansowej w stronę połityki agresywnej (restrykcyjnej) . Poziom. .~ Dokładne omówienie strategii kSl.taltowania kapitału obrotowego zawiera pozycja: M. Sicr pińska. D . Wt;dzki , Ol', cit .. s. 101-103 . " D. Wędzki . OprymaliZlII.ja wielko.ki ; slrlIlalłry kI/pita/u oln'O[owl'go "milI' mnodq mw!i;.y margillallll'j, .. Rachunkowosć" 1999. nr 2. 7 S.A. Ross, R.W. Wcslcrficld , B.D . Jorda n. Fina/Jse pr:.ed.\'irhiorstw . Dom Wydawniczy ABC . Wars z,\wa 1999. s. 623- 624 ..

(4) Wójcik Płynność finansowa kapitałem obrotowym. 3.. lako determinanta w zarzqdzanlu. •. Spadek płynności finansowej w finnach może być efektem działania zarówno wiełu menedżerów, jak i inwestorów, którzy zwracają uwagę przede wszystkim na rentowność przedsiębiorstwa. Tymczasem istnieje potrzeba takiego zarzą dzania przedsiębiorstwem, aby optymalizować poziom kapitału obrotowego zapewniający utrzymanie zarówno plynności finansowej, jak i rentowności. Należy zwrócić uwagę, że posiadanie kapitału obrotowego przez przedsię biorstwo warunkuje także zachowanie ciągłości przebiegu procesu produkcyjnego. Terminem "proces" określa się przebieg następujących po sobie i powiąza nych przyczynowo określonych zmian, stanowiących stadia, fazy, etapy rozwoju czegoś'. A zatem proces produkcyjny jest uporządkowanym ciągiem działań, w wyniku którego konsument (użytkownik) otrzymuje produkty (wyroby lub usługi)' . Natomiast czas od momentu rozpoczęcia podstawowego procesu produkcyjnego do momentu jego zakończenia i przekazania gotowego wyrobu do dyspozycji odbiorcy to cykl produkcyjny "'. Na cykl produkcyjny (eksploatacyjny) składa się zatem zespół operacji gospodarczych procesu produkcyjnego, tj . od chwili wydania gotówki na surowce i materiały do uzyskania gotówki za wytworzone z nich produkty. W czasie realizacji kolejnych faz procesu eksploatacyjnego następuje przesunięcie terminów płatności dostawcom surowców i materiałów. pracownikom za pracę, dostawcom energii, realizatorom usług remontowych, transportowych i innych usług w relacji do uzyskania zapłaty za sprzedany towar. Zazwyczaj terminy płatności zobowiązań przypadają na okres, kiedy przedsiębiorstwo nie uzyskało jeszcze środków ze sprzedaży swoich produktów. Na pokrycie wszystkich zobowiązań, w okresie kiedy nie ma jeszcze dochodów ze sprzedaży, a przedsiębiorstwo realizuje w sposób ciągły operacje procesu produkcyjnego (eksploatacyjnego), składające się na cykl eksploatacyjny, wykorzystywany jest kapitał obrotowy. Stanowi on źródło finansowania tej części cyklu eksploatacyjnego, która nie została sfinansowana opóźnionymi w relacji do dostaw surowców i u sług zobowiązaniami bieżącymi". Długość cyklu eksploatacyjnego jest zróżnicowana w zależności od rodzaju i typu produkcji oraz od form organizacji procesu produkcyjnego . W niektórych. S/ownik Języka Polskiego, t, II. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 1993, s. 926. 9 I . Durlik, Inżynieria wrzqd:wnia . Strategia i projektowanie sYl'remów produkcyjnych . Strategie organizacji i zarzqdztm;a produla:jq . C7. . I. Agencja Wydawniczo-Poligraficzna .. Placet". K. Warszawa 2000, s, 53 . 10. Ibidem. s. 84 .. Por. M . Sicrpiń s ka. T. Jachna, lllpotrzebowallie na kapital obrotowy w przedsiębiors twie. Wydawnictwo "Teprago" . Kraków 1992 , s. 13- 14 . II.

(5) (/. przedsiębiorstwach. cykl eksploatacyjny jest niepetny, wówczas zapotrzebowanie na kapital obrotowy jest niższe". Z punktu widzenia kompletności cyklu eksploatacyjnego moi.na wyróżnić przedsiębiorstwa przemyslowe, handlowe i uslugowe". Różnice w czasie przebiegu procesu produkcyjnego (eksploatacyjnego) w relacji do cyklu finansowego w tych przedsiębiorstwach są znaczne. W przedsiębiorstwach handlowych cykl eksploatacyjny jest krótszy niż w przedsiębiorstwach przemysłowych . Przepływom fizycznym towarów towarzyszą przypływy finansowe, czyli wpłaty i wypłaty pieniężne za towary. Jeśli przedsiębiorstwo nabywa towary na kredyt, wówczas następują przesunięcia w terminach odbioru fizycznego towarów i płatności za nie. Rozbieżności czasowe między cyklem eksploatacyjnym a finansowym wyznaczają potrzebę posiadania przez przedsiębiorstwo kapitału obrotowego na różnym poziomie. A zatem długość cyklu kapitału obrotowego (cyklu konwersji gotówki) jest zróżnicowana w zależności od charakteru działalności przedsiębiorstwa oraz od specyfiki branży, w której działa podmiot. Specyfika branży i charakter działalności przedsiębiorstwa mają także wpływ na kształtowanie się wskaźnika płynności bieżącej. Jak się często sugeruje w literaturze, przedsiębiorstwo, aby utrzymać płynność finansową powinno posiadać wskaźnik bieżącej płynności na poziomie około 2,0 (200%). Ten wskaźnik jest traktowany jako wskaźnik bezpieczeństwa w zakresie płynności środków, dlatego też w praktyce ustalono wymóg, aby majątek obrotowy w przedsiębiorstwie był dwukrotnie większy od bieżących zobowiązań" . Jest to jednak zbyt duże uproszczenie, bowiem wskaźnik ten kształtuje się na róż nym poziomie w firmach działających w różnych branżach. Nie oznacza to bynajmniej problemów związanych z utrzymaniem płynności finansowej w tych podmiotach, co potwierdzają następujące przykłady. Firma Tesco posiada wskaźnik bieżącej płynności na poziomie 0,35 i utrzymuje niski lub ujemny poziom kapitału obrotowego. Wynika to z charakteru działalności lej firmy, która posiada niski poziom zapasów. Utrzymanie niskiego poziomu zapasów jest możliwe, bowiem firma opracowała wcześniej prognozy dziennej sprzedaży oraz ustalone zostały także regularne dostawy na czas. Ponadto prawie cała sprzedaż jest realizowana za gotówkę, a w związku z tym poziom należności jest niski. Firma uzyskuje także duże rabaty przy zakupie towarów oraz dłuższe terminy płatności,jest bowiem znana na rynku. Możliwe jest zatem inwestowanie przez Tesco nadwyżki posiadanych środków pienięż nych i podwyższanie w ten sposób stopy zwrotu z kapitału . Tesco posiada ujemny kapitał obrotowy w wysokości ł 770 mE, a wskaźnik przyspieszonej. 12 /bidem,s.13-14.. Por. M. Sicrpiriska, D . Wędzk.i, op. cit., s. 81. 14 Por. L. Bednarski . R. Borowiecki. J. Duraj, E. Kurtys. T. Waśnicwski. B. Wersty, Analiza ekorwm;czna przedsiębiorstwa, Wydawnictwo AE wc Wrocławiu, Wrocław 1998 . s. 108 . 13.

(6) plynności. wynosi 0,13, nalOmiast relacja gotówki do zobowiązań bieżących wynosi 0,01. Jak pokazuje jednak analiza dzialalności Tesco, utrzymanie plynnosci nie jest problemem tej firmy". Kolejnym przykladem jest firma Airtours, dzialająca w branży turystycznej, której wskaźnik bieżącej plynności wynosi 1,0 I, a szybki wskaźnik 0,98. Firma ta nie ma jednak problemów w zarządzaniu plynnością finansową. Sprzedaż w Airtours jest sezonowa , tzn . większość wplywów gotówkowych jest otrzymywana od stycznia do czerwca, bowiem klienci placą z wyprzedzeniem, czyli przed otrzymaniem uslugi . Ze względu na to, że wydatki pokrywane są przez caly rok, niezbędne jest uwa żne planowanie finansowe i sporz:łdzanic prognoz, aby nic popaść w dlugi. Jako biuro turystyczne firma nie posiada dużych zapasów. a należności i zobowiązania są także utrzymywane na niskim poziomie. Firma posiada jednak wystarczającą plynność finansową pomimo niskiego jej wskaźnika I". Należy jednak zaznaczyć. że chociaż problemy związane z zarz:łdzaniem kapitalem obrotowym mogą dotknąć każdą firmę. to zwykle więcej trudności w tym zakresie doświadczają male firmy. Problemy te zwykle pojawiają się na początku dzialalności. jak również dotyczą rozwoju tych przedsiębiorstw. Wynika to glównie z nieznajomości podmiotu na rynku, a zatem istnieje konieczność zaplaty gotówką za surowce i materialy niezbędne do rozpoczę cia dzialalności. Ponadto konkurencja na rynku wymusza prowadzenie lagodnej polityki kredytowej , czyli kredytowania odbiorców dóbr i uslug . Firmy te potrzebują zatem dodatkowego tańszego finansowania w tym okresie. Jeżeli nie uda im się pozyskać zaufania banku oraz swoich dostawców, mogą pojawić się trudności związane z utrzymaniem plynności finansowej, czyli nie będą one w stanic terminowo regulować powstalych zobowiązań". Na plynność finansową istotny wplyw wywiera także struktura majątku obrotowego utrzymywanego w przedsiębiorstwie. Dużą rolę w tym zakresie odgrywają zapasy jako najmniej plynny skladnik majątku obrotowego w przedsiębiorstwie. Poziom utrzymywanych zapasów zależy oczywiście od specyfiki branży i rodzaju prowadzonej dzialalno ści. Zbyt wysoki udzial zapasów w strukturze majątku obrotowego firmy powoduje jednak zamrożenie środków pieniężnych i poprzez to pogorszenie rentowności firmy. Z kolei za niski poziom zapasów może być przyczyną zaklóceri zarówno w produkcji. jak i w sprzedaży realizowanej przez przedsiębiorstwo. Jeżeli firma utrzymuje zbyt wysoki poziom zapasów. w których zamrożony jest fundusz obrotowy. wówczas wskażnik plynności finansowej szybki jest niski, a wskaźnik bieżący wysoki. A zatem na pozytywną ocenę sytuacji zasluguje przedsiębiorstwo. w którym różnica pomiędzy wskaźnikiem bieżącym i wskaźnikiem szybkim. I SP. McCoskcr,. The Imporrtlll c:e oj Working Capital. "Management Accounting". Apfil 2000.. 111. !In'e/nl/.. i?. P. McCoskcr. Tht' Imponall(,(' of Working CapiraI. "Manaf:cmcnt Accounling", March 2000..

(7) nie jest zbyt duża. Należy jednak zwrócić uwagę, że utrzymywanie wysokiego stanu zapasów przedsiębiorstwo może niekiedy traktować jako barierę przeciwko inflacji". Na poziom wskaźnika płynności finansowej wplywa także poziom należno ści . Wysoki wskaźnik szybki oznacza bowiem występowanie wysokiego stanu należności oraz nieproduktywne gromadzenie środków pieniężnych na rachunkach bankowych. Wielkość należności ze sprzedaży świadczy o zakresie kredytowania odbiorców oraz rodzi zapotrzebowanie na kapital obrotowy. Poziom należności w przedsiębiorstwie uzależniony jest od specyfiki branży i charakteru działalności przedsiębiorstwa, a także od realizowanej polityki kredytowej wobec jego odbiorców. Wielkość należności w przedsiębiorstwie jest także często wyznaczana przez jego konkurentów istniejących na rynku. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że im większe środki zamrożone w należnościach, tym większe jest prawdopodobieństwo powstania kosztów utraconych możliwości, a równocześnie mniejsza jest stopa zwrotu z kapitału. A zatem wraz ze wzrostem kredytów kupieckich udzielanych odbiorcom, często zresztą wymuszanych, powstaje potrzeba bardziej efektywnego śledzenia sald debetowych i przyczyn powstawania należności przeterminowanych. Stąd zarządy przedsiębiorstw starają się rói.nymi sposobami przyspieszyć terminy inkasowania należności oraz ograniczać straty wywołane opóźnieniem wpływu wierzytelności 1'1.. Na poziom kapitalu obrotowego wpływa także wielkość zasobów gotówkowych. czyłi środków pieniężnych utrzymywanych w przedsiębiorstwie. Przeprowadzone badania i analizy pokazują. że poziom środków pieniężnych utrzymywanych w przedsiębiorstwie zależy od jego rozmiaru oraz możliwości i planów rozwojowych. Jak się okazuje. duże firmy utrzymują mniejsze zasoby gotówki relatywnie do ich aktywów. Natomiast firmy z dużymi perspektywami wzrostu utrzymują z kołei wyższy poziom środków pieniężnych. Ponadto pozytywna zależność występuje między poziomem utrzymywanej gotówki a zasobami kapitałowymi w firmie . Poziom gotówki zależy także od rełatywnych kosztów związanych z uzyskiwaniem kredytów i pożyczek przez przedsiębiorstwo" . Struktura majątku obrotowego, ukształtowana w przedsiębiorstwie, ma istotny wpływ na poziom płynności finansowej oraz oddziałuje na rentowność. Jak pokazano, im wyższy poziom zapasów, należności czy środków pienięż nych, tym mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia problemów związanych z płynnością finansową w przedsiębiorstwie. Nie można jednak zapominać o koszcie utraconych możliwości oraz o ujemnym wpływie utrzymywanej nadpłynności na rentowność przedsiębiorstwa .. Por. M. Sierpińska, T. Jachna, op. cit., s. 27 . 1'1 Por. M. Sierpińska. Nadzór mul należ.'IO,~ciami pr;.edsiębiorstwa, "Rachunkowość'" 1996, nr 5. ~I G.P. Briggs. S. Singh.1s Casll King? "Afp Exchangc", Bcthesda. Spring 2000 . 18.

(8) Diagnoza dotycząca plynności finansowej przedsiębiorstwa wymaga. jak pokazano. dokladnej analizy cyklu eksploatacyjnego. a także uwzględnienia specyfiki branży i struktury majątku obrotowego. Powstaje więc potrzeba zbadania poziomu kapitalu obrotowego za pomocą odpowiednich miar. W literaturze przedmiotu częściej podkreśla się większą przydatność cyklu konwersji gotówki do pomiaru poziomu kapitalu obrotowego niż wskażnika plynności bieżącej. Wskaźnik ten posiada bowiem pewne wady i braki. które uniemożli wiają mu w sposób pelny i rzetelny badanie plynności finansowej . Do obliczania tego wskażnika brane są bowiem pod uwagę aktywa. które nie mogą być upłynnione w krótkim okresie. ponadto ignorowany jest równie';, czas konwersji aktywów bieżących na gotówkę. Z tego też względu do oceny plynności finansowej. a tym samym poziomu kapitału obrotowego. powinien być wykorzystywany cykl konwersji gotówki". Cykl konwersji gotówki jest definiowany jako liczba dni zaangażowania funduszy w zapasach i należnościach. pomniejszona o łiczbę dni odroczenia spłaty zobowiązań bieżących. Odmianą cyklu konwersji gotówki jest ner rrade cyde (NTC) - cykl handlowy netto. w którym zapasy. należności i zobowiąza nia krótkoterminowe są wyrażone jako procentowy udział w przychodach ze sprzedaży (procent od sprzedaży). NTC jest zatem tożsamy z cyklem konwersji gotówki i wyznacza liczbę dni sprzedaży. które muszą być finansowane kapitałem obrotowym w przedsiębiorstwie. NTC pozwala również oszacować dodatkowe zapotrzebowanie na kapital obrotowy. wyrażone jako procent od projektowanego wzrostu sprzedaży. Przykładowo. gdy NTC = 40 dni. a prognozowany wzrost sprzedaży wynosi I mln USD. to będzie wymagane dodatkowe finansowanie w wysokości 40/360 . l 000 000 USD = 111 l I I USD. A zatem zapotrzebowanie na kapitał obrotowy wynosi 111 11 I USD". Przeprowadzone badania i analizy (analiza korelacji) dowodzą istnienia odwrotnej zależności pomiędzy długością NTC w przedsiębiorstwie a jego rentownością. A zatem. znaczące redukcje w dl ugości NTC znajdują odzwierciedlenie w znaczącym wzroście zyskowności. i na odwrót. Zauważono ponadto. że istnieje pewien wyjątek od tej zasady. Okazala się bowiem. że badana zależność pomiędzy rentownością a długością NTC jest dodatnia (pozytywna) dla przedsiębiorstw. które miały relatywnie krótki NTC. Wydlużanie cyklu konwersji gotówki w tych przedsiębiorstwach jest zatem połączone ze wzrostem ich zyskowności". Należy zaznaczyć. że chociaż analizy wskazują na odwrotną zależność pomiędzy NTC a zyskownością. to miary te nie pozwalają na identyfikację przyczyn istniejących konsekwencji. Trudno jest bowiem ustalić. czy krótki. 21 Hyun-Han Shin. L.A. Socncn . Liquidity Management or Profitability - is Iherc Room for 8olh? "Afp Exchangc", Bcthcsda. Spring 20<XI.. Ibidem. 2.1 Ibidem. 22.

(9) NTC prowadzi do wyższej zyskowności. czy też wyższa rentowność prowadzi do krótkiego cyklu konwersji gotówki. Dlatego też w dalszych badaniach przeprowadzono analizę regresji nad zależnością występującą pomiędzy rentownością firmy a dlugości'l NTC. Stwierdzono, że istnieje negatywny związek między cyklem konwersji gotówki a rentownośei'l firmy. Ponadto okazało się. że zyskowność jest silnie pozytywnie powiązana ze wskaźnikiem bież'lccj płynności finansowej w roku bieżą cym, ale nie jest powiązana ze wskaźnikiem bieżącej płynności z roku ubiegłe go. Oczywiście trzeba ci:jgle pamiętać o niedoskonałościach wskaźnika bieżącej płynności. Stąd przy wykorzystaniu cyklu konwersji gotówki jako właściwszej miary płynności finansowej okazuje się, że płynność i rentowność są silnie odwrotnie powi'lzane. Wyjątek stanowią tutaj firmy z relatywnie krótkim cykłem konwersji gotówki. Firmy te mogą podnieść swoją rentowność poprzez złagodzenie polityki kredytowej, w przeciwieIlstwic do podmiotów z relatywnie długim NTC. które muszą zaostrzyć politykę kredytową. aby wzrosła ich rentowność. Należy ponadto zwrócić uwagę, że występuje znacz'lco pozytywne powiązanie pomiędzy wzrostem sprzedaży a cyklem konwersji gotówki. Efektywne zarządz:",ie kapitalem obrotowym, mierzone m . in . za pomocą cyklu konwersji gotówki. stanowi zatem istotny czynnik wzrostu rentowności przedsiębiorstwa. Redukcja NTC powoduje bowiem wzrost zysku operacyjnego, a zatem jest to jeden z możliwych sposobów kreowania dodatkowej wartości dla akcjonariuszy przedsiębiorstwa.. 4. Podsumowanie Przedstawione rozważania nad zarządzaniem płynnością finansową w przedsiębiorstwie pokazują, że zachowanie równowagi finansowej jest uwarunkowane posiadaniem kapitału obrotowego na odpowiednim poziomie. Optymalny poziom kapitału obrotowego różni się zależnie od specyfiki branży i charakteru działałności prowadzonej przez podmioty gospodarcze. Ponadto istotny wpływ na zarządzanie kapitałem obrotowym mają długość cyklu eksploatacyjnego oraz struktura majątku obrotowego utrzymywanego przez podmiot gospodarczy. Struktura ta wpływa na płynność finansową przedsiębiorstw, która z kolei przekłada się na ich rentowność. Jak dowodzą bowiem badania i analizy, zależność występująca pomiędzy płynnością a rentownością w przedsiębiorstwie ma charakter ujemny. A zatem, im wyższa jest płynność finansowa utrzymywana w przedsiębiorstwie, tym niższa hędzie osiągana przez ten podmiot rentowność..

(10) Malf;orwla Wójcik. Literatura Bednarski L.. Borowiecki R" Duraj J" Kurtys E ... Waśniewski. T., Wersly B .. Analiza ekOfIO-. miCZ1!fl prZl'dsiębior.mva,. Wydawnictwo AE we Wrocławiu, Wrocbw 1998. Durlik I..lll:'ynieria ::.arząd::.ania. Strategia i projektowanie systemów produkcyjnych. Stralegie (Jr~all;za(ji i zar::.qdz(m;a produkcje/ ocz . I. Agencja Wyd'lwniczo- Poligraficzna "Placet" , Warszawa 2000. Briggs G .P., Singh S .. ls Casl! Killg ' , "Afp Exchange", Belhesda, Spring 2000. Hyun-Han Shin, Soenen LA .. Liquidi1.v Managemolf or Profitability - is fhal' Roomfor Balh ? "Afp Exchange" . Belhesda. Spring 2(XlO . McCosker P.. A Cal'italldea. "Managemenl Accounling" . May 2000. McCosker P.. The Importallce oj Working Capital, "Management Accounting", Apri) 2000. McCosker p" Tlle ImporttlTlce of Working Capiwl. "Management Accounting", March 2000. Ross S.A .. Westerfield R.W., Jordan 8 .0. , Fil/anse pr;:edsięb iorstw. Dom Wydawniczy ABC. Warszawa 1999. Sierpiliska M., Jachna T., Zapotrzebowanie 1Ia kapitat obrotowy w przedsiębiorstwie. Wydawniclwo ..Teprago". Kraków 1992. Sierpińska M.. Nadzór !lad naleitw,\:c: iami pr;:edsiębior.Hwa. "Rachunkowość" 1996. nr 5. Sierpiliska M., Wędzki D., ZarZl/d:,mlll' plYllllo.i ciq fillllll ,'iOWq w przedsiębiorstwie . Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999. Stownik Języka Polskieg o. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 1993. Wędzki D., Optymaliwcja wielkości ; strukwry kapitatu obrOTowego brutto metodą analizy marginal"ej . .. Ra<.:hunkowość" 1999, nr 2.. FInanclai Llquldlty and Operating. CapIłoi. In on Enterprlse. In the article. Ihe aUlhor focuses on Ihe rclalionship belween Ihe level and slructure. ot. operating capital and a company's nnancialliquidity. Maintaining operating capi tal at an appropriate Icvel helps an cnterprise avoid financial liquidity problcms. II should be emphasised thal many factors atleci Ihe level and structure of opcrating capital. which impact not oni y on financialliquidity but also on Ihe profilabilily of a given enterprise ..

(11)