Biuletyn misjologiczno-religioznawczy

(1)

Albert Bovone, Jan Górski

Biuletyn

misjologiczno-religioznawczy

Collectanea Theologica 62/1, 147-160

(2)

C o lle c ta n e a T h e o lo g ic a 62 (1992) f a s c . I

BIULETYN MISJOLOGICZNO — RELIGIOZNAWCZY

Z a w a r to ś ć : I. D O K U M E N T Y . L i s t do b isk u p ó w K o ś c io ła k a to lic k ie g o o n ie k tó r y c h a s p e k ta c h m e d y ta c ji c h r z e ś c ija ń s k ie j (cz. 2). II. I N F O R M A C J E . E n c y k lik a R e d e m p t o r i s m is s io . II I . O P R A C O W A N IA . Z a d a n ia w sp ó łc z e sn e j m i- s jo lo g ii *. I. D O K U M E N T Y K O N G R E G A C J A d s. N A U K I W IA R Y L I S T D O B I S K U P Ó W K O Ś C I O Ł A K A T O L I C K I E G O 0 N I E K T Ó R Y C H A S P E K T A C H M E D Y T A C J I C H R Z E Ś C I J A Ń S K I E J (C Z . 2) V . K w e s t i e d o t y c z ą c e m o d lit w y 16. Z a z w y c z a j w ie lk ie re lig ie , k tó r e d ą ż y ły do z je d n o c z e n ia z B o g ie m n a m o d litw ie , w sk a z y w a ły ta k ż e sp o so b y o sią g n ię c ia te g o z je d n o c z e n ia . P o n ie w a ż „ K o ś c ió ł k a to lic k i n ie o d r z u c a n ic z e g o z teg o , co w r e lig ia c h o w y ch j e s t p r a w d z iw e i św ię t e ” ls, n ie n a le ż y z g ó r y w sk a z a ń ty ch , ja k o n ie c h r z e śc ija ń sk ic h , o d r z u c a ć . P r z e c iw n ie , m o ż n a p r z y ją ć to, co j e s t w n ich p o ż y te c z n e , p o d w a r u n k ie m , że się n ie s t r a c i z o czu c h r z e ś c ija ń sk ie g o r o z u m ie n ia m o d litw y , je j lo g ik i i w y m a g a ń , b o w ie m n o w e sfo r m u ło w a n ie o w y ch e le m e n tó w i ich p r z y ję c ie m u si się d o k o n y w a ć w ty m k o n te k śc ie . Z e le m e n tó w ty c h n a le ż y w y m ie n ić p r z e d e w sz y st k im p o k o r n ą a k c e p t a c ję d o św ia d c z o n e g o w ż y c iu m o d litw y m is tr z a i je g o w sk a z a ń ; ś w ia d o m o ść te g o o b e c n a b y ła w d o św ia d c z e n iu c h r z e ś c ija ń sk im ju ż od c z a só w n a jd a w n ie js z y c h , od e p o k i O jc ó w p u sty n i. D o św ia d c z o n y w s e n t i r e c u m E c c l e s i a m is tr z p o w in ie n n ie ty lk o p r o w a d z ić 1 o str z e g a ć p r z e d n ie b e z p ie c z e ń stw a m i, a le ja k o o jc ie c d u c h o w n y , t r a f i a j ą c w p r o st do s e r c a u c z n ia , w p r o w a d z ić go w ży cie m o d litw y , k tó r e j e s t d a r e m D u c h a Ś w ię te g o .

17. P ó ź n a s ta r o ż y tn o ść n ie c h r z e ś c ija ń s k a r o z r ó ż n ia ła tr z y e ta p y w d ą ż e n iu do d o sk o n a ło śc i: d r o g a o c z y sz c z en ia , o św ie c e n ia i z je d n o c z e n ia . P o słu ż y ło to ja k o m o d e l d la w ie lu sz k ó ł c h r z e ś c ija ń s k ie j d u c h o w o śc i. T e n sc h e m a t, s a m w so b ie p o p r a w n y , w y m a g a je d n a k p e w n y c h u śc iśle ń , k tó r e p o z w o lą n a w ła ś c iw ą je g o in t e r p r e t a c ję c h r z e ś c ija ń s k ą i u n ik n ię c ie n ie b e z p ie c z n y c h n ie p o ro z u m ie ń . 18. P o sz u k iw a n ie B o g a n a m o d litw ie m u si b y ć p o p rz e d z o n e i iść w p a r z e z a s c e z ą o r a z o c z y sz c z en ie m z w ła sn y c h g r z e c h ó w i b łę d ó w , b o w ie m w e d łu g słó w J e z u s a ty lk o lu d z ie „ c z y ste g o s e r c a B o g a o g lą d a ć b ę d ą ” (M t 5 ,8 ). E w a n g e lia z m ie r z a p r z e d e w sz y st k im d o m o r a ln e g o o czy sz c z en ia , to j e s t do p r z y w r ó c e n ia p r a w d y i m iło śc i o r a z — s i ę g a ją c g łę b ie j — do o c z y sz c z e n ia ze w sz y stk ic h o d ru c h ó w eg o iz m u , k tó r e p r z e s z k a d z a ją c z ło w iek o w i w ro z p o z n a n iu i p r z y ję c iu w o li B o ż e j w j e j d o sk o n a ło śc i. N ie n a m ię tn o śc i ja k o t a k ie są złe ( ja k m y ś le li sto ic y i n e o p la to ń c z y c y ), a le ich e g o isty c z n e te n d e n c je . O d n ich c h r z e ś c ija n in m u s i s ię u w o ln ić — a b y o s ią g n ą ć ów s t a n p o z y ty w n e j w o l n o śc i — k tó r y w s ta r o ż y tn o ś c i c h r z e ś c ija ń s k ie j b y ł o k r e ś la n y te r m in e m

* R e d a k to r e m b iu le ty n u j e s t k s. J a n G ó r s k i , W a rsz a w a — K a t o w ic e . 18 N o s t r a a e t a t e (d ek i.), n. 2.

(3)

a p a t h e i a ,

w średniowieczu

i m p a s s i b i l i t a s ,

a w ignacjańskich ćwiczeniach

duchownych

i n d i f e r e n t i a ls.

N ie j e s t to m o ż liw e b e z r a d y k a ln e g o w y r z e c z e n ia ; w id z im y to ta k ż e w p is m a c h św . P a w ła , k tó r y w y r a ź n ie m ó w i o „ u m a r tw ie n iu ” g rz e sz n y c h s k ł o n n o ś c i 20. T y lk o d z ię k i t a k ie m u w y r z e c z e n iu c z ło w ie k s t a je s ię w o ln y , m o ż e w y p e łn ia ć w o lę B o ż ą o r a z u c z e stn ic z y ć w w o ln o śc i D u c h a Ś w ię te g o .

19. D la te g o n a le ż y p r z e p r o w a d z ić p o p r a w n ą i n t e r p r e t a c ję n a u k i ty c h m i str z ó w , k tó r z y p o le c a ją „ u s u n ą ć ” z u m y słu w sz e lk ie z m y sło w e p r z e d s ta w ie n ia i p o ję c ia , s k u p i a ją c p e łn ą m iło śc i u w a g ę n a B o g u , t a k że p o w s ta ła w ten sp o s ó b p r ó ż n ia m oże b y ć w y p e łn io n a b o s k im b o g a c tw e m . P r ó ż n ią , k t ó r e j B ó g p o tr z e b u je , je s t o d r z u c e n ie e g o iz m u , n ie k o n ie c z n ie z a ś o d r z u c e n ie rz e c z y stw o rz o n y c h , k t ó r e O n n a m d a ł i p o ś r ó d k tó r y c h n a s u m ie śc ił. N ie w ą tp liw ie , m o d litw a w y m a g a c a łk o w ite g o s k o n c e n tr o w a n ia s ię n a B o g u i w y k lu c z e n ia , n a ile to m o ż liw e , s p r a w z ie m sk ic h , k tó r e n a s p r z y k u w a ją d o w ła sn e g o e g o iz m u . S w . A u g u s t y n j e s t t u z n a k o m ity m m istr z e m : je ś li c h c e sz z n a le ź ć B o g a — m ó w i — p o r z u ć ś w ia t z e w n ę tr z n y i w e jd ź w sie b ie . Je d n a k ż e n ie p o z o sta ń w so b ie , a le p r z e k r o c z sie b ie , b o w ie m n ie je s t e ś B o g ie m : O n j e s t g łę b sz y i w ię k sz y o d c ieb ie . „ S z u k a m je g o o b e c n o śc i w d u sz y m o je j i je j n ie z n a jd u ję ; p o m im o to ro z w a ż a łe m w p o sz u k iw a n iu B o g a i w z d y c h a łe m d o N ie g o ; p rz e z s tw o r z e n ia s t a r a łe m s ię p o z n a ć n ie w id z ia ln e J e g o p r z y m io ty (R z 1 ,2 0 )” 21. „ Z a m k n ię c ie s ię w so b ie ” — o to p r a w d z iw e n ie b e z p ie c z e ń stw o . W ielk i D o k t o r K o ś c io ła p o le c a s k o n c e n tr o w a ć się w so b ie , a le t a k ż e p r z e k r o c z y ć w ła sn e „ j a ” , k tó r e n ie j e s t B o g ie m , le cz t y lk o stw o r z e n ie m . B ó g j e s t in t e r i o r in tim o m e o e t s u p e r i o r s u m m o m e o — „ g łę b s z y o d m o je j g łę b i i w y ż sz y o d m o je j w y s o k o ś c i” œ. B ó g r z e c z y w iśc ie j e s t w n a s i z n a m i, a le n a s p r z e w y ż sz a s w o ją ta je m n ic ą 23.

20. Z p u n k tu w id z e n ia d o g m a ty c z n e g o o s ią g n ię c ie d o sk o n a łe j m iło śc i B o g a n ie j e s t m o ż liw e , je ż e li s ię p o m in ie d a n y w S y n u W cielo n y m , u k rz y ż o w a n y m i z m a r tw y c h w sta ły m , d a r s a m e g o sie b ie . W n im p rz e z d z ia ła n ie D u c h a Ś w ię t e g o o tr z y m u je m y ja k o c z y s tą ł a s k ę u d z ia ł w w e w n ę tr z n y m ż y c iu B o ż y m . G d y J e z u s m ó w i: „ K t o M n ie z o b a c z y ł, z o b a c z y ł ta k ż e i O jc a ” ( J 14 ,9 ), n ie m ó w i o z e w n ę tr z n y m o g lą d a n iu i z n a jo m o śc i J e g o p o s t a c i lu d z k ie j („ C ia ło n a n ic s ię n ie p r z y d a ” , J 6 ,6 3 ). O d n o si s ię to r a c z e j d o o g lą d u m o ż liw e g o d z ię k i ła s c e w ia r y : p o p rz e z o s ią g a ln e d la z m y słó w p o z n a n ie J e z u s a o g lą d a n ie te g o , co O n ja k o S ło w o O jc a ch c e n a m n a p r a w d ę o z n a jm ić o B o g u („D u c h 12 S w . I g n a c y L o y o la , E j e r c i c i o s e s p i r i t u a l e s , n. 23 i n. w P o r. K o l 3, 5; R z 6 ,1 1 ; G a 5, 24. 21 S w . A u g u s t y n , E n a r r a t i o n e s in p s a l m o s X L I , 8; P L 36,469. 22 S w . A u g u s t y n , C o n f e s s i o n e s 3 ,6 ,1 1 : P L 32,688, p o r. D e v e r a R e l i  g io n e 3 9 ,7 : P L 34,154. 23 C h r z e ś c ija ń s k i s e n s p o z y ty w n y „ p o r z u c e n ia ” stw o r z e ń p r z e m a w ia

w

sp o só b p r z y k ła d o w y

w

o so b ie B ie d a c z y n y z A sy ż u .

Sw.

F r a n c is z e k w ła ś n ie d la te g o , że z m iło śc i P a n a p o r z u c ił stw o r z e n ia , w id z i je w sz y stk ie w y p e łn io n e J e g o o b e c n o śc ią j a ś n i e ją c e w ic h g o d n o śc i stw o r z e ń B o ż y c h o r a z ś p ie w a o n ic h t a je m n ic z ą p ie śń b y tu w sw o im K a n t y k u s tw o r z e n ia (p o r. C . E s s e r, O p u s c u l a s a n c t i P a t r i s F r a n c i s c i A s s i s i e n s i s , E d . A d C la r a s a q u a s , G r o t t a f e r r a - t a / R o m a (1978, 83— 86). W te n sp o s ó b p isz e w L iś c ie do w sz y stk ic h w ie r n y c h : „ w s z e lk ie stw o rz e n ie , k tó r e j e s t w n ie b ie i n a zie m i, i m o rz u , i w g łę b o k o ś c ia c h o tc h ła n i (A p 5 ,1 3 ) o d d a je B o g u u w ie lb ie n ie , c h w a łę i c z e ść o r a z b ło g o s ł a w i G o , p o n ie w a ż O n j e s t n a s z y m ż y c ie m i n a s z ą s iłą . O n, k tó r y ty lk o s a m j e s t n a jw y ż s z y , k tó r y ty lk o s a m j e s t w sz e c h m o c n y i g o d n y p o d ziw u , c h w a le b n y i św ię ty , g o d n y czci i b ło g o sła w io n y , p r z e z w sz y st k ie w ie k i w ie k ó w A m e n ” ( t a m ż e , 124). S w . B o n a w e n t u r a z a u w a ż a , j a k w k a ż d y m stw o r z e n iu F r a n c is z e k d o s t r z e g a ł o b e c n o ść B o ż ą i o t w ie r a ł s w o ją d u sz ę w w ie lk im h y m n ie w d z ię c z n o śc i i c h w a ły (p o r. L e g e n d a S . F r a n c i s c i , ro zd z . 9, n. 1, w : O p e r a O m n ia , Q u a r a c c h i 1898, t. V I I I , 530).

(4)

d a je ż y c ie ... S ło w a , k tó r e J a w a m p o w ie d z ia łe m , s ą d u c h e m i s ą ż y c ie m ” , ( J 6, 63). W t y m „ o g lą d a n iu ” n ie ch o d zi o a b s t r a k c ję cz y sto lu d z k ą (a b - s t r a c t i o ) p o s t a c i, w k t ó r e j B ó g s ię o b ja w ił, a le o p r z y ję c ie r z e c z y w isto śc i B o ż e j w lu d z k ie j p o s t a c i J e z u s a , o p r z y ję c ie J e g o w y m ia r u B o ż e g o i w ie c z n e g o w J e g o d o c z e sn o śc i. J a k m ó w i św . I g n a c y w Ć w ic z e n ia c h d u c h o w n y c h , b ę d z ie m y m u s ie li p r ó b o w a ć p o ją ć „ w o ń n ie sk o ń c z o n ą i n ie sk o ń c z o n ą sło d y c z b o s k o ś c i” (n. 124), w y c h o d z ą c o d n ie sk o ń c z o n e j p r a w d y o b ja w io n e j, o d k t ó r e j ro z p o c z ę liśm y . P o d n o sz ą c n a s, B ó g m o ż e „ u w o ln ić n a s ” o d te g o w sz y stk ie g o , co n a s z a tr z y m u je w ty m św ie c ie , i w p e łn i p r z y g a r n ą ć n a s d o ż y c ia t r y n it a r - n e g o s w o je j w ie c z n e j m iło ści. D a r te n m o ż e b y ć u d z ie lo n y t y lk o w „ C h r y s t u s ie p rz e z D u c h a Ś w ię t e g o ” i n ie d a s ię g o o s ią g n ą ć w ła s n y m w y siłk ie m , w o d e r w a n iu o d J e g o o b ja w ie n ia . 21. N a d ro d z e c h r z e ś c ija ń sk ie g o ż y c ia p o e ta p ie o c z y sz c z e n ia n a s t ę p u je o św ie c e n ie p rz e z m iło ść , k t ó r ą O jc ie c n a m d a je w S y n u p rz e z n a m a sz c z e n ie , k t ó r e o d N ie g o o tr z y m u je m y w D u c h u Ś w ię t y m (p o r. 1 J 2, 20). O d c z a só w c h r z e ś c ija ń s k ie j s ta r o ż y tn o ś c i m ó w i się o „ o ś w ie c e n iu ” o trz y m a n y m n a ch rz c ie . O n o p r o w a d z i w ta je m n ic z o n y c h w B o ż e t a je m n ic e w ie r n y c h d o p o z n a n ia C h r y s t u s a p r z e z w ia r ę , k t ó r a z k o le i d z ia ła p r z e z m iło ść. C o w ię c e j, n ie k tó rz y p is a r z e k o śc ie ln i w y r a ź n ie m ó w ią o o św ie c e n iu o t r z y m a n y m n a c h rz c ie ja k o o p o d st a w ie w z n io słe g o p o z n a n ia J e z u s a (p o r. F i l 3 ,8 ), o k r e ś la n e g o ja k o t h e o r ia , c z y li k o n te m p la c ja 24. P r z e z ł a s k ę c h r z tu św ię te g o w ie r n i s ą p o w o ła n i d o p o s tę p o w a n ia w z n a jo m o śc i t a je m n ic B o ż y c h i d o d a w a n ia o n ich św ia d e c tw a d z ię k i „ g łę b o k ie m u , d o św ia d c z a ln e m u p o jm o w a n iu s p r a w d u c h o w y c h ” 25. Ż a d n e św ia tło B o że n ie o d b ie r a a k tu a ln o ś c i p r a w d o m w ia r y . Ł a s k i i o św ie c e n ia , k tó r y c h B ó g m o ż e u d z ie lić , r a c z e j p o m a g a ją w r o z u m ie n iu g łę b sz e g o w y m ia r u t a je m n ic w y z n a w a n y c h i sp r a w o w a n y c h p rz e z K o ś c ió ł w o c z e k iw a n iu d n ia , w k tó r y m c h r z e ś c ija n in b ę d z ie m ó g ł k o n te m p lo w a ć B o g a , ja k im j e s t w c h w a le (p o r. 1 J 3 ,2 ).

22. W k o ń cu , je ś li B ó g te g o ze ch ce, m o d lą c y s ię c h r z e ś c ija n in m o ż e o s ią g n ą ć sz c z e g ó ln e d o św ia d c z e n ie z je d n o c z e n ia . O b ie k ty w n y p o r z ą d e k o w e g o z je d n o c z e n ia c h r z e ś c ija n in a z B o g ie m s ta n o w ią s a k r a m e n t y , p r z e d e w sz y st k im c h r z e st i E u c h a r y s t ia 2e. P o p rz e z s a k r a m e n t y i d z ię k i s p e c ja ln e j ła s c e D u c h a m o d lą c y się m o ż e b y ć w e z w a n y do te g o sz c z e g ó ln e g o r o d z a ju z je d n o c z e n ia z B o g ie m , k t ó r e w c h r z e ś c ija ń st w ie j e s t o k r e ś la n e ja k o m isty c z n e .

23. O c z y w iście , c h r z e śc ija n in o w i s ą p o trz e b n e o k r e sy sa m o tn o śc i, a b y się s k u p ić i w o b e c n o ści B o g a o d n a le ź ć s w o ją d r o g ę . A le ja k o stw o r z e n ie , k tó r e w ie , że j e s t b e z p ie c z n e t y lk o d z ię k i ła s c e , sp o só b , w j a k i z b liż a s ię on d o B o g a , n ie o p ie r a się n a ja k ie jk o lw ie k te c h n ic e w ś c is ły m se n sie te g o sło w a . B y ło b y to sp r z e c z n e z d u c h e m d z ie c ię c tw a , w y m a g a n y m p r z e z E w a n g e lię . P r a w d z iw a m is ty k a c h r z e ś c ija ń s k a n ie m a n ic w sp ó ln e g o z t e c h n ik ą : z a w sz e j e s t d a r e m B o ż y m , k t ó r e g o ten , k to g o o tr z y m u je , c z u je s ię n i e g o d n y 27. 24. I s n ie ją s p e c ja ln e ł a s k i m isty c z n e , n a p r z y k ła d u d z ie lo n e z a ło ż y c ie lo m k o śc ie ln y c h in sty tu tó w d la d o b r a ich f u n d a c ji, czy in n y m św ię ty m , z n a m ie n n e d la ich sz c z e g ó ln e g o d o św ia d c z e n ia m o d lite w n e g o , k tó r e ja k o ta k ie n ie m o g ą b y ć p r z e d m io te m n a ś la d o w a n ia a n i d ą że ń in n y c h w ie r n y c h , t a k ż e 24 P o r. n p . św . J u s t y n , A p o l o g i a I, 6 1 ,1 2 — 13: P G 6 ,4 2 0 — 421; K l e m e n s A l e k s a n d r y j s k i , P a e d a g o g u s I, 6, 25— 32: P G 8, 281— 284; św . В a -z y l i -z C e -z a r e i , H o m ilia e d i v e r s a e , 1 3 ,1 : P G 31,4 2 4 — 425; św . G r z e g o r z z N a z j a n z u, O r a t io n e s , 40, 3 1: P G 36, 361. 25 D e i v e r b u m (k o n st. d o g m .), n. 8. 26 E u c h a r y s t ia o k r e ś la n a p rz e z k o n st y tu c ję d o g m a ty c z n ą (L u m e n g e n t iu m) „ ź r ó d łe m i sz c z y te m c a łe g o ż y c ia c h r z e ś c ija ń sk ie g o ” (n. 11) s p r a w ia , że „ u c z e stn ic z y m y r z e c z y w iśc ie w C ie le P a ń s k im ” , w n ie j „ je s t e ś m y p o d n ie sie n i do z je d n o c z e n ia z N im ” (7).

(5)

n a le ż ą c y c h do ty c h s a m y c h in sty tu tó w i d ą ż ą c y c h do c o r a z d o sk o n a lsz e j m o d li t w y 28. M o g ą b o w ie m is tn ie ć ró ż n e sto p n ie i ró ż n e s p o so b y u c z e stn ic z e n ia w d o św ia d c z e n iu m o d litw y z a ło ż y c ie la i n ie k o n ie c z n ie u w sz y stk ic h w t e j s a m e j p o sta c i. Z r e s z t ą d o św ia d c z e n ie m o d litw y , z a jm u ją c e u p r z y w ile jo w a n e m ie js c e w e w sz y stk ic h , s ta r o ż y tn y c h i w sp ó łc z e sn y c h , a u te n ty c z n ie k o śc ie ln y c h in st y tu c ja c h , j e s t o sta te c z n ie c z y m ś z a w sz e o so b isty m . B ó g d a je sw e ł a s k i k o n k r e t n e j o so b ie ze w z g lę d u n a m o d litw ę .

25. J e ś l i ch o d zi o m isty k ę , to tr z e b a ro z ró ż n ić p o m ię d z y d a r a m i D u c h a Ś w ię te g o a c h a r y z m a ta m i, k tó r y c h B ó g u d z ie la w e d le w ła s n e j w o li. D a r y D u c h a Ś w ię t e g o k a ż d y c h r z e ś c ija n in m o ż e r o z w ija ć w so b ie g o rliw ie , ż y ją c w ia r ą , n a d z ie ją i m iło śc ią i w ten sp o só b p rz e z p r a w d z w ą a sc e z ę d o jś ć d o p e w n e g o d o św ia d c z e n ia B o g a o r a z do p r a w d w ia r y . O c h a r y z m a ta c h m ó w i św . P a w e ł, że s łu ż ą o n e p r z e d e w sz y st k im d o b r u K o ś c io ła , c z y li d o b r u in n y c h c z ło n k ó w M isty c z n e g o C ia ła C h r y s t u s a (p o r. 1 K o r . 12,7). N a le ż y w z w ią z k u z t y m p rz y p o m n ie ć , że c h a r y z m a tó w n ie m o ż n a u to ż sa m ia ć z d a r a m i n a d z w y c z a jn y m i „ m is t y c z n y m i” (p o r. R z. 12,3— 21) o r a z że g r a n ic a m ię d z y „ d a r a m i D u c h a Ś w ię t e g o ” i „ c h a r y z m a t a m i” m o ż e b y ć p ły n n a . J e s t rz e c z ą p e w n ą , że o w o c n y d la K o ś c io ła c h a r y z m a t n ie m o ż e w n o w o te sta m e n ta ln y m św ie c ie fu n k c jo n o w a ć b e z o k re ślo n e g o s to p n ia d o sk o n a ło śc i o so b is te j i, z d r u g ie j s t r o n y , że k a ż d y „ ż y w y ” c h r z e ś c ija n in m a d o sp e łn ie n ia s p e c ja ln e z a d a n ie (i w ty m se n sie „ c h a r y z m a t ” ) „ d la b u d o w a n ia C ia ł a C h r y s t u s a ” (por. E f 4,15— 1 5 ) 29, w k o m u n ii z h ie r a r c h ią , k t ó r a „ sz c z e g ó ln ie p o w o ła n a je st , b y n ie g a s ić D u c h a , le c z d o św ia d c z a ć w sz y stk ie g o i z a c h o w a ć to, co d o b r e ” ( L u m e n g e n t iu m ,

12).

V I. M e t o d y p s y c h o f iz y c z n e i c ie le s n e

26. D o św ia d c z e n ie u czy , że p o z y c ja i p o s t a w a c ia ł a n ie p o z o s t a ją b e z w p ły w u n a sk u p ie n ie i s t a n d u c h a . N a te n f a k t z w ró c ili u w a g ę n ie k tó rz y p is a r z e c h r z e ś c ija ń sk ie g o W sch o d u i Z a c h o d u . Ic h r e f le k s je , ch o ć m a ją e le m e n ty w sp ó ln e z n ie c h r z e śc ija ń s k im i, w sc h o d n im i m e to d a m i m e d y ta c ji, s ą w o ln e o d t e j p r z e s a d y lu b je d n o str o n n o śc i, k tó r e d z iś c z ę sto z n a m io n u ją p r o p o z y c je p r z e d s ta w ia n e p r z e z lu d z i n ie d o s t a tec z n ie p rz y g o to w a n y c h . C i a u to r z y z a jm u ją c y s ię d u c h o w o śc ią p r z y ję li e le m e n ty , k tó r e u ł a t w ia j ą s k u p ie n ie n a m o d litw ie , u z n a ją c ró w n o c z e śn ie ich w z g lę d n ą w a r to ś ć : s ą o n e p o ż y te czn e , je ś li się je n a n o w o s f o r m u łu je m a ją c n a w z g lę d z ie c e l m o d litw y c h r z e ś c i ja ń s k i e j30. N a p r z y k ła d p o st p o s ia d a w c h r z e ś c ija ń st w ie z n a 28 N ik t z m o d lą c y c h się b e z s p e c ja ln e j ł a s k i n ie b ę d z ie d ą ż y ł do c a ło ś c io w e j w iz ji o b ja w ie n ia B o ż e g o , k t ó r ą św . G r z e g o r z r o z p o z n a je u św . B e n e d y k ta , a lb o te g o z a p a łu m isty c z n e g o , z k tó r y m św . F r a n c is z e k z A s y ż u k o n t e m p lo w a ł B o g a w e w sz y stk ic h J e g o stw o r z e n ia c h , lu b d o w iz ji ró w n ie c a ło śc io w e j, j a k d a n a św . Ig n a c e m u n a d r z e k ą C a r d o n e r , w sto su n k u d o k t ó r e j p o t w ie r d z a on, że w isto c ie m o g ła b y z a ją ć d la n ie g o m ie js c e P is m a Ś w ię t e go. „N o c c ie m n a ” o p is a n a p rz e z św . J a n a o d K r z y ż a j e s t c z ę śc ią je g o o so b ist e g o c h a r y z m a tu m o d litw y : k a ż d y c zło n e k je g o z g r o m a d z e n ia n ie m u si p r z e ż y w a ć j e j w ten s a m sp o só b , a b y o s ią g n ą ć tę d o sk o n a ło ść w m o d litw ie , d o j a k i e j B ó g g o w z y w a .

29 P o w o ła n ie c h r z e ś c ija n in a do d o św ia d c z e ń „ m isty c z n y c h ” m o ż e z a w ie r a ć z a ró w n o to, co św . T o m a s z o k r e ś la ży w y m d o św ia d c z e n ie m B o g a z a p o ś r e d n ic tw e m d a r ó w D u c h a , j a k i n ie d a ją c e się n a ś la d o w a ć (o k tó r e n ie n a le ż y u b ie g a ć się ) f o r m y d a r o w a n ia ła s k i. P o r. św . T o m a s z z A k w i n u , S u m m a T h e o lo g ia e , I “ Ц ае> i c , a ta k ż e а. 5 a d 1.

30 Z ob. n a p r z y k ła d p is a r z y s ta ro ż y tn y c h , k tó r z y m ó w ią o p o s ta w ie m o d lą c e g o się p r z y ję t e j p r z e z c h r z e ś c ija n n a m o d litw ie : T e r t u l i a n , D e o r a  t io n e X I V : P L 1 ,1 1 7 0 ; X V I I : P L 1,1174— 1176; O r y g e n e s , D e o r a t io n e

(6)

c z e n ie p r z e d e w sz y stk im ja k o ć w ic z e n ie p o k u tn e i w y rz e c z e n ie , a le ju ż w e d łu g O jc ó w m ia ł on le p ie j u s p o s a b ia ć c z ło w ie k a n a s p o t k a n ie z B o g ie m o ra z z w ię k sz a ć z d o ln o ść c h r z e ś c ija n in a do p a n o w a n ia n a d s o b ą i czy n ić g o w r a ż liw sz y m n a p o trz e b y b r a c i.

W m o d litw ie n a w ią z a ć łą c z n o ść z B o g ie m m u s i c a ły c z ło w iek , a w ię c ta k ż e i je g o c ia ło m u si p r z y ją ć t a k ą p o sta w ę , k t ó r a b a r d z ie j s p r z y ja s k u p ie n iu 31. P o s t a w a t a m o ż e w sp o só b sy m b o lic z n y w y r a ż a ć s a m ą m o d litw ę , z m ie n ia ją c s ię w z a le ż n o śc i o d k u ltu r i o s o b is te j w r a ż liw o śc i. D z iś n a n ie k tó r y c h o b s z a r a c h ś w ia t a c h r z e ś c ija n ie c o r a z le p ie j z d a ją so b ie s p r a w ę z t e go , że p o s t a w a c ia ła m o ż e s p r z y ja ć m o d litw ie .

27. M e d y t a c ja c h r z e ś c ija ń sk ie g o W s c h o d u 32 d o c e n ia ła sy m b o liz m p s y c h o fi zy czn y , k t ó r e g o c z ę sto b r a k o w a ło m o d litw ie Z a c h o d u . D o ty c z y ć to m o ż e o k r e ś lo n e j p o s t a w y c ia ła , a le ta k ż e p o d sta w o w y c h f u n k c ji ży cio w y ch , ta k ic h ja k o d d y c h a n ie czy b ic ie se r c a . N a p r z y k ła d , ć w ic z e n ie „ m o d litw y J e z u s a ” , k tó r e o d p o w ia d a n a t u r a ln e m u ry tm o w i o d d y c h a n ia , m o ż e — p r z y n a jm n ie j p rze z p e w ie n c z a s — sta n o w ić d la w ie lu o só b r z e c z y w istą p o m o c 33. Z d r u g ie j s t r o n y , ta k ż e c i s a m i m istr z o w ie w sc h o d n i stw ie r d z ili, że n ie w sz y sc y s ą je d n a k o w o zd o ln i do k o r z y s ta n ia z ty c h sy m b o liz m ó w , b o w ie m n ie w sz y sc y s ą w sta n ie p r z e jś ć o d z n a k u m a te r ia ln e g o d o p o sz u k iw a n e j r z e c z y w isto śc i d u c h o w e j. Ź le r o z u m ia n y sy m b o liz m m oże n a w e t s ta ć się id o le m i w k o n se k w e n c ji p r z e sz k o d ą w p o d n ie sie n iu d u c h a k u B o g u . Je s z c z e t r u d n ie js z e je s t p r z e ż y w a n ie w s f e r z e m o d litw y c a ł e j r z e c z y w isto śc i w ła sn e g o c i a ł a ja k o s y m b o lu : m o ż e s ię to p r z e ro d z ić w k u lt c ia ł a i p r o w a d z ić do z łu d n e g o u t o ż s a m ia n ia w sz y stk ic h w ra ż e ń z d o św ia d c z e n ia m i d u ch o w y m i. 28. N ie k tó re ć w ic z e n ia fiz y c z n e a u to m a ty c z n ie w y w o łu ją w r a ż e n ia s p o k o ju i o d p rę ż e n ia , u c z u c ia b ło g o śc i, a n a w e t ś w ia t ł a i c ie p ła , p r z y p o m in a ją c e r a d o śc i d u c h o w e. B r a n ie ich z a a u te n ty c z n e p o c ie c h y D u c h a Ś w ię t e g o o z n a c z a ło b y c a łk o w ic ie b łę d n e p o jm o w a n ie d r o g i d u c h o w e j. N a d a w a n ie im zn a czeń s y m b o lic z n y c h ty p o w y c h d la d o św ia d c z e n ia m isty c z n e g o , g d y n ie o d p o w ia d a im m o r a ln a p o s t a w a z a in te r e so w a n e g o , u ja w n ia ło b y p e w ie n r o d z a j u m y s ło w e j sc h iz o fr e n ii, k t ó r a m o ż e p r o w a d z ić n a w e t do z a b u rz e ń p sy c h ic z n y c h , a n ie k ie d y d o o d c h y le ń m o r a ln y c h . N ie z n a c z y to, że a u te n ty c z n e p r a k t y k i m e d y ta c ji, w y w o d z ą c e się z c h r z e ś c ija ń sk ie g o W sch o d u i z w ie lk ic h r e lig ii n ie c h r z e śc ija ń sk ic h , t a k b a r d z o p o c ią g a ją c e ro z b ite g o w e w n ę tr z n ie i zd ez o r ie n to w a n e g o c z ło w ie k a w sp ó łc z e sn e g o , n ie m o g ą b y ć o d p o w ie d n ią p o m o c ą d la m o d lą c e g o się , b y s t a n ą ł w o b e c n o ści B o ż e j w e w n ę tr z n ie o d p rę ż o n y n a w e t p o śr ó d t r o s k z e w n ę trzn y ch .

T r z e b a je d n a k p a m ię ta ć , że s t a łe z je d n o c z e n ie z B o g ie m lu b w e w n ę trz n e c z u w a n ie i w z y w a n ie p o m o c y B o ż e j, k tó r e w N o w y m T e sta m e n c ie n a z y w a n e X X X I , 2: P G 11,550— 553, a t a k ż e o z n a c z e n iu t a k i e j p o s t a w y : B a r n a b a , E p i s t u l a X I I , 2— 4: P G 2,760— 761, św . J u s t y n , D i a l o g u s 90,4— 5: P G 6,689— 692; św . H i p o l i t R z y m s k i , C o m m e n t a r i u m in D a n . I I I , 24: G C S I, 1 6 8 ,8 — 17; O r y g e n e s , H o m ilia in E x . X I , 4 : P G 12,337— 378. O p o sta w ie c i a ł a zob. t a k ż e : O r y g e n e s , D e o r a t io n e X X X I , 3: P G 11,553— 555. 31 P o r. św . I g n a c y L o y o l a , E j e r c i c i o s e s p i r i t u a l e s , n. 76. 32 J a k n a p r z y k ła d m e d y t a c ja a n a c h o r e tó w h e sy c h ia stó w . H e sy c h ia lu b sp o k ó j w e w n ę tr z n y j e s t u w a ż a n y p r z e z a n a c h o r e tó w z a w a r u n e k m o d litw y ; w s w o je j fo r m ie w sc h o d n ie j c h a r a k t e r y z u je się s a m o tn o ś c ią i t e c h n ik a m i s k u p ie n ia . 33 Ć w ic z e n ie „ m o d litw y J e z u s a ” , k tó r e je s t p o w ta r z a n ie m b o g a te j w o d n ie sie n ia b ib lijn e f o r m u ły w e z w a n ia i b ła g a n ia (n p. „ P a n ie J e z u C h ry ste , S y n u B o ż y , z m iłu j s ię n a d e m n ą ” ), o d p o w ia d a n a t u r a ln e m u ry tm o w i o d d y c h a n ia . O d n o śn ie d o te g o z o b .: św . I g n a c y L o y o l a , E j e r c i c i o s e s p i r i t u a l e s , n. 258.

(7)

j e s t „ n ie u s t a n n ą m o d litw ą ” 34, m o ż e t r w a ć ta k ż e w te d y , g d y c z ło w ie k — z g o d n ie z w o lą B o ż ą — o d d a je s ię p r a c y i t r o sc e o b liź n ie g o . P o u c z a n a s A p o sto ł: „ P r z e to czy je c ie , czy p ije c ie , czy c o k o lw ie k in n eg o czy n icie , w sz y stk o n a c h w a łę B o ż ą c z y ń c ie ” (1 K o r 10,31). W isto c ie , a u te n ty c z n a m o d litw a , j a k t w ie r d z ą w ie lc y m istr z o w ie ż y c ia w e w n ę tr z n e g o , w z b u d z a w m o d lą c y c h s ię g o r ą c ą m iło ść, k t ó r a p r z y n a g la ich d o u d z ia łu w m i s ji K o śc io ła i d o słu ż b y b r a c io m n a w ię k s z ą c h w a łę B o ż ą 35.

V I I . „ J a je s t e m d r o g ą ”

29. K a ż d y p o w in ie n o d n a le ź ć w ró ż n o ro d n o śc i i b o g a c tw ie m o d litw y c h r z e ś c ija ń s k ie j, k t ó r e j u czy K o śc ió ł, w ła s n ą d ro g ę , w ła s n y sp o só b m o d litw y , a le te w sz y st k ie d r o g i o so b iste łą c z ą s ię w k o ń c u w t e j d ro d z e do O jc a , k tó r ą j e s t J e z u s C h r y s tu s . T a k w ię c n ie c h k a ż d y w p o sz u k iw a n iu w ła s n e j d ro g i p o z w o li s ię p r o w a d z ić n ie w ła sn y m , o so b isty m u p o d o b a n io m , a le D u ch o w i Ś w ię te m u , k tó r y p r z e z C h r y s t u s a w ie d z ie n a s d o O jc a .

30. W ż y c iu m o d lą c e g o s ię c z ło w ie k a p r z y c h o d z ą je d n a k c h w ile , w k tó r y c h c z u je się on o p u sz c z o n y i z a g u b io n y , k ie d y p o m im o w sz e lk ic h s t a r a ń w c a le n ie „ c z u je ” o b e c n o ści B o g a . W te d y n ie c h p a m ię t a , że te g o r o d z a ju p r ó b y n i k o m u , k to t r a k t u je p o w a ż n ie m o d litw ę , n ie s ą o szcz ęd zo n e. N ie n a le ż y je d n a k te g o d o św ia d c z e n ia , w sp ó ln e g o w sz y st k im m o d lą c y m się c h r z e śc ija n o m , u w a ż a ć z a m isty c z n ą „n o c c ie m n ą ” . W k a ż d y m r a z ie c z ło w iek , k t ó r y w ty ch o k r e s a c h z c a łą sta n o w c z o śc ią s t a r a s ię w y t r w a ć n a m o d litw ie , m o ż e m ie ć p o c z u c ie , że m o d li s ię j a k b y „ m e c h a n ic z n ie ” . W r z e c z y w isto śc i je d n a k m a m y tu do c z y n ie n ia z c z y m ś z u p e łn ie in n y m : w ła ś n ie w te d y je g o m o d litw a j e s t w y r a z e m je g o w ie r n o śc i w o b e c B o g a , w k t ó r e g o o b e c n o śc i ch ce p o z o sta ć t a k ż e w ó w c z a s, g d y w z a m ia n n ie o tr z y m u je ż a d n e j s u b ie k ty w n e j p o ciech y .

W ty c h n a p o z ó r n e g a ty w n y c h m o m e n ta c h o k a z u je się , cze g o n a p r a w d ę c z ło w ie k s z u k a w m o d litw ie : czy B o g a , k tó r y w s w e j n ie sk o ń c z o n e j w o ln o śc i z a w sz e g o p r z e w y ż sz a , czy te ż r a c z e j s z u k a s a m e g o sie b ie , p o z o s ta ją c z a m k n ię ty w o b rę b ie w ła sn y c h d o św ia d c z e ń , k tó r e a lb o o c e n ia p o z y ty w n ie ja k o d o św ia d c z e n ia z je d n o c z e n ia z B o g ie m , a lb o n e g a ty w n ie — ja k o d o św ia d c z e n ie m isty c z n e j „ p u s t k i ” .

31. M iło śc i B o g a , b ę d ą c e j je d y n y m p r z e d m io te m c h r z e ś c ija ń s k ie j k o n te m p la c ji, n ie m o ż n a o s ią g n ą ć z a p o m o c ą ja k ie jk o lw ie k m e to d y czy t e c h n ik i: r a c z e j m u sim y z a w sz e m ie ć w z ro k u tk w io n y w J e z u s a C h r y s tu s a , w k tó r y m m iło ść B o g a do n a s o s ią g n ę ła t a k i w y m ia r , że n a k r z y ż u p r z e ż y ł O n p o c z u c ie o d d a le n ia o d O jc a (p o r. M k 15, 34). M u sim y w ię c p o z o sta w ić B o g u d e c y z ję co do sp o so b u , w j a k i ch ce u c z y n ić n a s u c z e stn ik a m i s w o je j m iło śc i. A le n ig d y w ż a d e n sp o só b n ie m o ż e m y s t a r a ć s ię o o sią g n ię c ie te g o s a m e g o p o zio m u , co k o n te m p lo w a n y p rz e d m io t, k tó r y m j e s t n ie sk r ę p o w a n a n ic z y m m iło ść B o g a , n a w e t w te d y , g d y z m iło sie r d z ia B o g a O jc a , p o p rz e z D u c h a Ś w ię te g o p o s ła n e g o d o n a s z y c h se r c , j e s t n a m d a r m o d a n y w C h r y s tu s ie j a k i ś z m y sło w y o d b la s k t e j m iło śc i B o ż e j i c z u je m y s ię p o c ią g n ię c i p r a w d ą i p ię k n e m P a n a .

Im b a r d z ie j d a n e je s t stw o r z e n iu p r z y b liż y ć s ię do B o g a , ty m b a r d z ie j w z r a s t a w n im c z e ść d la tr z y k r o ć św ię te g o B o g a . W ted y s t a je s ię z r o z u m ia ł a m y ś l św . A u g u s t y n a : „ T y m o ż e sz n a z y w a ć m n ie p r z y ja c ie le m , j a w iem , 34 P o r. 1 T e s 5

,

17, zob. t a k ż e 2 T e s 3 ,8 — 12. Z ty c h i in n y c h te k stó w p o w s t a je tr u d n o ś ć : j a k p o g o d z ić n a k a z n ie u st a n n e j m o d litw y z n a k a z e m p r a c y ? Z o b . m . in . św . A u g u s t y n , E p i s t u l a 1 3 0 ,3 0 : P L 33,5 0 1 — 502 i św . J a n К a s j a n, D e i n s t i t u t i s c o e n o b io r u m I I I , 1— 3 (S C 109, 92— 93). Z ob . ta k ż e T w ie r d z e n ie o m o d lit w ie A f r a a t e ’a , p ie rw sz e g o O jc a K o ś c io ła s y r y js k ie g o , a w sz c z e g ó ln o śc i n. 14— 14, p o św ię c o n e t a k z w a n y m d z ie ło m m o d litw y (po r. J . P a r i s o t , A f r a a t i s S a p i e n t i s P e r s a e D e m o n s t r a t io n e s , IV : P S 1,1 7 0 — 174).

(8)

że je st e m s ł u g ą ” 3e i d o b r z e z n a n e n a m sło w a T e j, k t ó r a z o st a ła d o p u sz c z o n a do n a jw ię k s z e j z a ż y ło śc i z B o g ie m : „ W e jr z a ł n a u n iż e n ie S łu ż e b n ic y s w o je j” (Ł k 1,4 8 ).

W c z a sie a u d ie n c ji u d z ie lo n e j n iż e j p o d p isa n e m u K a r d y n a ło w i P r e fe k to w i, J e g o S w ię to b liw o ść J a n P a w e ł I I z a tw ie r d z ił ten lis t, u c h w a lo n y n a z e b r a n iu p le n a r n y m t e j K o n g r e g a c ji i z a r z ą d z ił je g o o p u b lik o w a n ie . R z y m , w sie d z ib ie K o n g r e g a c ji d s. N a u k i W ia ry , 15 p a ź d z ie r n ik a 1989 r., w d n iu w sp o m n ie n ia litu r g ic z n e g o św . T e r e s y o d J e z u s a . J o s e p h K a r d . R a t z in g e r A b p ty t. C e z a r e i N u m i d y j s k i e j P r e f e k t A l b e r t B o v o n e S e k r e t a r z I I . IN F O R M A C J E E n c y k lik a „ R e d e m p to r is M issio ”

W 25 ro cz n icę o g ło sz e n ia D e k r e tu M isy jn e g o S o b o r u W a ty k a ń sk ie g o II o r a z w 15 ro c z n ic ę A d h o r ta c ji a p o s to ls k ie j E v a n g e l i i n u n t a n d i J a n P a w e ł II w d n iu 7 g r u d n ia 1990 r o k u w y d a ł k o le jn ą , ó sm ą e n c y k lik ę — R e d e m p t o r i s M is s io к J u ż s a m p o d ty tu ł p r z y b liż a t r e ś ć e n c y k lik i: O s t a ł e j a k t u a l n o ś c i p o  s ł a n i a m i s y jn e g o . W o b e c n y m s tu le c iu j e s t to s z ó s t a e n c y k lik a m is y jn a p o : M a x i m u m il l u d B e n e d y k t a X V (1919), R e r u m E c c l e s i a e P iu s a X I (1926), E v a n g e l i i p r a e c o n e s P i u s a X I I (1951), F i d e i d o n u m P iu s a X I I (1957), P r i n  c e p s p a s t o r u m , J a n a X X I I I (1959). N a jw ię k s z y m je d n a k d z ie łe m b y ł D e k r e t m i s y jn y . N o w ą e n c y k lik ę n a le ż y w ię c w id z ie ć ta k ż e w św ie tle p o p rz e d n ic h d o k u m e n tó w . E n c y k lik a R e d e m p t o r i s M is s io p o d z ie lo n a je s t n a 8 ro z d z ia łó w : 1. J e z u s C h r y s tu s je d y n y m Z b a w ic ie le m . 2. K r ó le s t w o B o ż e . 3. D u c h Ś w ię t y g łó w n y m s p r a w c ą m is ji. 4. N ie z m ie rz o n e h o ry z o n ty m i s ji w śr ó d n a r o d ó w . 5. M isy jn e d ro g i. 6. O so b y o d p o w ie d z ia ln e z a m is je i p r a c u ją c e w d u s z p a s t e r s tw ie m i sy jn y m . 7. W sp ó łp ra c a w d z ia ła ln o ś c i m is y jn e j. 8. D u c h o w o ść m is y jn a . T r e ść , u z u p e łn io n a p r z e z w p ro w a d z e n ie i z a k o ń c z e n ie , u ję t a j e s t w 92 p u n k ta c h . N a le ż y j ą w ię c z a lic z y ć d o o b sz e r n ie jsz y c h d o k u m e n tó w J a n a P a w ła II.

1. M i s j e s t a l e a k t u a l n e J a n P a w e ł I I j e s t p ie r w sz y m , p o w ie lu w ie k a c h p a p ie ż e m , k tó r y o so b iśc ie p o d ją ł m is y jn y o b o w ią z e k , o d w ie d z a ją c t e r e n y m isy jn e . S p o śr ó d p o n a d 50 p ie lg r z y m e k w ie le s ta n o w i śc iś le m is y jn e p o d ró ż e : A f r y k a (1980, 1982, 1985, 1988, 1989, 1990), A z ja (1981, 1984, 1986, 1989) o r a z A m e r y k a Ł a c iń s k a (1979, 1985, 1986, 1987, 1 9 8 8 )2. P a p ie ż s a m d o św ia d c z y ł p r o b le m u m isy jn e g o :

„ O d s a m e g o p o c z ą tk u m o je g o p o n t y fik a tu z d e c y d o w a łe m się p o d ró ż o w a ć a ż p o k r a ń c e ziem i, b y d a ć w y r a z t e j tr o sc e m is y jn e j, i w ła ś n ie b e z p o śr e d n i k o n ta k t z lu d a m i, k t ó r e z n a ją C h r y s tu s a , p r z e k o n a ł m n ie b a r d z ie j, ja k p iln a je s t t a d z ia ła ln o ść , k t ó r e j p o św ię c a m n in ie js z ą E n c y k lik ę ” (R M is 1).

36 S w . A u g u s t y n , E n a r r a t i o n e s in P s a l m o s C X L I I , 6: P L 37,1849, zob. t a k ż e T r a c t , in . lo h . IV , 9: P L 35,1410: „ Q u a n d o a u te m п ес a d h oc d ig n u m s e d ic it v e r e p le n u s S p ir it u S a n c t o e r a t, q u i sic s e r v u s D o m in u m a g n o v it, e t e x se r v o a m ic u s f ie r i m e r u it ” . Z a L O s s e r v a t o r e R o m a n o N r 12/1989, w y d . p o lsk ie . 1 N a o z n a c z e n ie e n c y k lik i R e d e m p t o r i s M is s io p r o p o n u je s ię R M is (R M j e s t sk r ó te m sto so w a n y m n a o z n a c z e n ie e n c y k lik i R e d e m p t o r i s M a t e r ) . 2 D a n e z: G u i d a d e lle M is s io n i C a t t o l i c h e 1989, V a t ic a n 1989.

(9)

A k ty w n o ść m is y jn ą p a p ie ż a n a le ż y śc iśle w ią z a ć z o ż y w ie n ie m m isy jn y m c a łe g o K o ś c io ła w w y n ik u o d n o w y p o so b o r o w e j. P o w t a r z a ją c e s ię p y ta n ie 0 k o n ie c z n o ść m i s ji (R M is 11) z o s t a je p o d ję t e p rz e z p a p ie ż a . O d p o w ie d ź n a to p y t a n ie n a le ż y w id z ie ć w ś w ie tle is tn ie n ia K o śc io ła , b ę d ą c e g o s a k r a m e n te m z b a w ie n ia d la ś w ia t a (R M is 9), d o św ia d c z e n ie m z b a w c z e j m iło śc i B o g a T r ó jje d y n e g o . „ L ic z b a ty c h lu d z i, k tó r z y n ie z n a ją C h r y s tu s a i n ie n a le ż ą do K o ś c io ła , s ta le w z r a s t a — a o d z a k o ń c z e n ia S o b o r u n ie m a l s ię p o d w o iła (R M is 3). C i lu d z ie o c z e k u ją n a s p o t k a n ie z M iło śc ią B o ż ą . D la n ich ró w n ie ż s w o ją z b a w c z ą o f ia r ę z ło ż y ł J e z u s C h r y s tu s — je d y n y Z b a w ic ie l c z ło w ie k a (R M is 5).” Z b a w ie n ie to d o k o n u je się p rz e z g ło sz o n e i z a ło ż o n e p rz e z J e z u s a C h r y s t u s a K r ó le s t w o B o ż e . W św ie tle t e j rz e c z y w isto śc i m o ż n a p r a w id ło w o o d c z y ta ć se n s w y z w o le n ia : „ K r ó le s tw o m a n a c e lu p r z e k sz ta łc e n ie s to su n k ó w m ię d z y lu d ź m i i u r z e c z y w istn ia s ię sto p n io w o , w m ia r ę j a k lu d z ie u czą się k o c h a ć , p r z e b a c z a ć i słu ż y ć w z a je m n ie ” (R M is 15). B a r d z o c z ę sto g r o z i b o w ie m sp r o w a d z e n ie g łó w n e g o z a d a n ia m i s ji o r a z c a łe j k o n c e p c ji z b a w ie n ia d o z a w ę ż o n y c h te o rii „ a n tr o p o c e n tr y c z n y c h ” , „ lu d z k ic h ” i „ z e św ie c c z o n y c h ” (R M is 17). W słu ż b ie t e j r z e c z y w isto śc i o w y m ia r z e e sc h a to lo g ic z n y m j e s t K o ś c ió ł (R M is 20), k t ó r y n ie sie o rę d z ie z b a w ie n ia i słu ż y k a ż d e m u o ra z c a łe m u czło w iek o w i.

2. Z a s a d y d o k t r y n a l n e U z a s a d n ie n ie d z ie ła m is y jn e g o z n a jd u je m y w z b a w c z e j m iło śc i B o g a T r ó jje d y n e g o (R M is 12). O b ja w ie n ie o d s ła n ia B o ż y P la n Z b a w ie n ia w o b ec c z ło w ie k a (R M is 12). W u z a s a d n ie n iu m is ji e n c y k lik a a k c e n tu je w y m ia r c h r y sto lo g ic z n y i p n e u m a to lo g ic z n y . J e z u s C h r y s tu s j e s t je d y n y m Z b a w i c ie le m i O d k u p ic ie le m ś w i a t a (R M is 5). C z ło w ie k m o ż e w e jś ć „ w k o m u n ię ” z B o g ie m „ w y łą c z n ie z a p o śr e d n ic tw e m C h r y s tu s a , p o d d z ia ła n ie m D u c h a ” (R M is 5 ) 3. D u c h Ś w ię t y j e s t p o d m io te m m is ji K o ś c io ła , z a ró w n o u je g o p o c z ą tk ó w , w h isto r ii, j a k i t e r a z (R M is 21, 30). D u ch Ś w ię t y p r o w a d z i n a jp ie r w a p o sto łó w , a p ó ź n ie j w sz y stk ic h m is jo n a r z y , a p o d je g o w p ły w e m w ia r a 1 K o ś c ió ł r o z s z e r z a ją się . D z is ia j D u c h Ś w ię t y u k a z u je K o śc io ło w i c o ra z to n o w e p e r sp e k t y w y e w a n g e liz a c ji m is y jn e j, j a k i n o w e j e w a n g e liz a c ji (R M is 30). E w a n g e liz a c ja ś w i a t a d o k o n u je się w trz e c h s y t u a c ja c h : ja k o ś c is ł a m i s ja a d g e n t e s — w śr ó d n a r o d ó w i lu d ó w je sz c z e n ie z n a ją c y c h C h r y s t u s a ; w śr ó d w sp ó ln o t c h r z e ś c ija ń sk ic h — d u s z p a s t e r s tw o , w re sz c ie n o w a e w a n g e liz a c ja lu b r e e w a n g e liz a c ja , w śr ó d ty ch , k tó r y c h w ia r a ju ż o s ła b ła (R M is 33).

E n c y k lik a z a c h o w u je p o ję c ie tzw . t e r y to r ió w m isy jn y c h (R M is 37). K r y te r iu m g e o g r a fic z n e p o z w a la n a le p s z ą o r g a n iz a c ję p r a c y m is y jn e j. R ó w n o c z e śn ie w p ro w a d z o n e z o sta ło n o w e k r y te r iu m : „ N o w e ś w ia ty i z ja w i s k a s p o łe c z n e ” (R M is 37), d o k tó r y c h p a p ie ż z a lic z a t a k ie z ja w i s k a j a k : u r b a n iz a c ja , d e m o g r a fia , k o m u n ik a c ja , m ig r a c ja , n ę d z a . W re szcie trz e c i k o n te k st p r a c y m is y jn e j to : „ O b s z a r y k u ltu r o w e , c z y li w sp ó łc z e sn e « a r e o p a g i» ” (R M is 37), do k tó r y c h z a licz o n e z o s t a ją : ś r o d k i p r z e k a z u , z a a n g a ż o w a n ie n a rz e c z p o k o ju , w y z w o le n ia i k u ltu r y . W ie lk ą u w a g ę z w r a c a p a p ie ż n a „ P o łu d n ie ” i „ W sc h ó d ” (R M is 40), g d z ie w y s t ę p u je ró w n o c z e śn ie g łó d s ło w a B o ż e g o i g łó d c h le b a . C e le m m i s ji a d g e n t e s je s t n a w r ó c e n ie i c h r z e st (R M is 46— 47) o r a z z a ło ż e n ie K o ś c io ła lo k a ln e g o (R M is 48— 50). U k a z a n y cel m is ji w y r a ź n ie n a w ią z u je d o so b o ro w e g o o k r e ś le n ia m is ji (D M 6). J a k o m e to d y p r a c y m is y jn e j e n c y k lik a u z n a je z a s a d ę in k u lt u r a c ji, p o d a ją c ró w n o c z e śn ie j e j d e f in ic ję (R M is 52). I n k u lt u r a c ja j e s t p r o c e se m c a ło śc io w y m , g łę b o k im , p o le g a ją c y m n a w c ie le n iu E w a n g e lii w k u ltu r ę , a ró w n o c z e śn ie u b o g a c a ją c y m K o ś c ió ł o n o w e f o r m y w y r a z u i w a r to śc i. 3 P o r. K . M ü l l e r , D ie E n z y k l i k a „ R e d e m p t o r i s M is s io ” , V e r b u m S V D 3 2(1991) f a s c . 2 ,1 2 0 — 121.

(10)

3. Z a a n g a ż o w a n i e w m i s y j n e d z i e ł o

T r z e c i b lo k z a g a d n ie ń s ta n o w i p r o b le m w łą c z e n ia się w m is y jn e d zieło K o ś c io ła . J u ż D e k r e t m is y jn y S o b o r u W a ty k a ń sk ie g o I I i K o d e k s P r a w a K a n o n ic z n e g o u jm u ją to ja k o p o d sta w o w y o b o w ią z e k c a łe g o K o ś c io ła . N a u k ę t ą p o tw ie r d z a je sz c z e b a r d z ie j J a n P a w e ł II, u jm u ją c to w t r z y o s ta tn ie ro z d z ia ły .

N a jp ie r w o b o w ią z e k te n sp o c z y w a n a p a p ie ż u , k tó r y o so b iśc ie p o d ją ł się z a d a n ia m is y jn e g o : „ O d b y w a m s a m w ie le p o d ró ż y p o św ie c ie , a b y g ło sić E w a n g e lię , u tw ie r d z a ć b r a c i w w ie rz e , u m a c n ia ć K o ś c ió ł i s p o t y k a ć c z ło w ie k a ” (R M is 6 3 ) 4. D a le j, o b o w ią z e k te n sp o c z y w a n a b isk u p a c h . P a p ie ż sz c z e g ó ln ie m o c n o a k c e n tu je p o trz e b ę d z ie le n ia się z in n y m i K o śc io ła m i, p rz e z w y sy ła n ie k a p ła n ó w (R M is 64). O b o w ią z e k w sp ó łp r a c y m is y jn e j sp o c z y w a n a w sz y stk ic h k a p ła n a c h , s p o ś r ó d k tó r y c h w ie lu p o w in n o s ię o fia r o w a ć d o b e z p o ś r e d n ie j p r a c y ja k o m is jo n a r z e (R M is 67— 68). W re szcie z a k o n n ic y , z a ró w n o p r o w a d z ą c y czy n n e ży cie k o n se k ro w a n e , j a k i k o n te m p la c y jn e , w in n i m ie ć sz c z e g ó ln y u d z ia ł w m is ji K o ś c io ła (R M is 69). W iele m ie js c a p o św ię c a p a p ie ż p o w o ła n iu śc iśle m is y jn e m u — o m a w ia ją c p o s łu g ę m is jo n a r z y i m is jo n a r e k .

Z w ła sz c z a o s t a tn i r o z d z ia ł z a ty tu ło w a n y „D u c h o w o ść m is y jn a ” u k a z u je k r y t e r ia p o w o ła n ia m is jo n a r s k ie g o . N ie w y s ta r c z y , z d a n ie m p a p ie ż a , zm ie n ić ty lk o m e to d y p r a c y czy o r g a n iz a c ji. N a le ż y s p o jr z e ć n a d z ieło m is y jn e z in n e j p e r sp e k t y w y : p o w o ła n ia do ś w ię to ś c i (R M is 90). W e z w a n ie d o św ię to śc i (R M is 91) j e s t p o d st a w ą p o d ję c ia tr u d ó w p r a c y m is y jn e j, a le te ż ź ró d łe m p r z e ż y c ia r a d o ś c i z t e j p r a c y . D la te g o p a p ie ż p isz e m o cn e s ło w a , a le p e łn e e n tu z ja z m u : „ P r a w d z iw y m is jo n a r z to ś w ię t y ” .

E n c y k lik a m is y jn a u p r o g u trz e c ie g o ty s ią c le c ia to w ie lk i d a r d a n y K o ś cio ło w i. D zieło in s p ir u ją c e . B ę d z ie w y m a g a ła w ie lu p o g łę b io n y c h b a d a ń i k o m e n ta r z y . W ty m zw ró co n o u w a g ę n a k ilk a c h a r a k te r y s ty c z n y c h a k c e n tó w . k s . J a n G ó r s k i , W a r s z a w a — K a t o w i c e I I I . O P R A C O W A N IA Z a d a n i a w s p ó ł c z e s n e j m i s jo l o g i i E n c y k lik a J a n a P a w ła I I R e d e m p t o r i s M is s io z w r a c a n a m u w a g ę n a w c ią ż a k tu a ln y p r o b le m m is ji i w z r a s t a ją c e z n a c z e n ie m isjo lo g ii. L ic z b a p o l sk ic h m is jo n a r z y s t a je się c o r a z w ię k sz a , a p o w s t a ją c e lic z n e k o ła i z w ią z k i m is y jn e ś w ia d c z ą o p o trz e b ie p o z n a n ia id e i m is y jn e j. K ie r u n e k m isjo lo g ii A T K — je d y n e w P o lsc e a k a d e m ic k o - u n iw e r s y te c k ie c e n tr u m k sz ta łc e n ia sp e c ja list y c z n y c h k a d r — sto i p r z e d p o w a ż n y m z a d a n ie m . Z a d a n ie to je s t p o d e jm o w a n e w d u c h u słu ż b y w o b ec K o ś c io ła lo k a ln e g o , j a k i p o w sz e c h n eg o .

l . M i s j o l o g i a j a k o d y s c y p l i n a t e o l o g i c z n a

M isjo lo g ia , ja k o d y s c y p lin a te o lo g ic z n a p o w s ta ła sto su n k o w o n ie d aw n o , b o w X I X w ie k u . W 1832 r o k u J . T . L . D a n z, h isto r y k K o ś c io ła n a U n iw e r s y te c ie w J e n ie , p o r a z p ie r w sz y d la w y r a ż e n ia tr e śc i, ja k ie d z iś k r y ją się p o d ty m p o ję c ie m , u ż y w a o k r e ś le n ia A p o sto lik a . N a u k o w o z a jm o w a n o s ię w p r a w d z ie m is ja m i: R a m o n L u l i ( f 1315); J . F r . F l a t t ro z p o c z ą ł w y k ła d y w 1800 r o k u w T y b in d z e , czy A . D u f f w E d y n b u r g u — a le ich d z ia ła ln o ść

(11)

z o s t a ła p r z e r w a n a , k o ń cz ą c s ię n ie p o w o d z e n ie m ł. U w a ż a n o m is jo lo g ię z a p r z e d m io t n ie z w y k ły , a n ie r a z i n ie p o tr z e b n y .

Z a d a tę n a r o d z in m is jo lo g ii p r z y jm u je s ię r o k 1897, k ie d y to G u s t a w W a r n e c k n a U n iw e r sy te c ie w H a lle tw o r z y p r o te s t a n c k ą k a t e d r ę m isjo lo g ii. I n ic ja to r e m k a to lic k ie j m is jo lo g ii j e s t J ó z e f S c h m i d l i n w 1910 r o k u n a W y d z ia le T e o lo g ii K a t o lic k ie j w M ü n s t e r 2. J e g o d z ie ło E i n f ü h r u n g i n d ie M i s s i o n s w i s s e n s c h a f t , M ü n ste r 1917, b y ło w z o r o w a n e n a e w a n g e lic k im p o d r ę c z n ik u W a rn e c k a .

W P o lsc e , w o k r e sie m ię d z y w o je n n y m , b y ły p e w n e p r ó b y w p r o w a d z e n ia n o w e j d y sc y p lin y . N ie ste ty , id e a n ie w y s z ła p o z a p la n y . Z te g o o k r e s u z a c h o w a ł s ię je d y n ie p o d rę c z n ik H . K r ó l a , w y d a n y w K r a k o w ie w 1938 r o k u 3. D o p ie ro im p u ls so b o ro w y o r a z p ie r w sz y w y ja z d g r u p y m is jo n a r z y z a o w o c o w a ł u tw o r z e n ie m p ie r w s z e j w n a s z y m k r a ju , a ró w n o c z e śn ie n a o b sz a rz e d a w n e j E u r o p y W sc h o d n ie j, k a t e d r y m is jo lo g ii n a A k a d e m ii T e o lo g ii K a t o lic k ie j w W a rsz a w ie p r z e z k s. p r o f. F e li k s a Z a p ł a t ę S V D (1914— 1982) 4. K s . p r o f. Z a p ł a t a z a b ie g a ł w p ie r w o stw o r z e n ie t a k i e j k a te d r y n a K U L - u , je d n a k b e z re z u lta tó w . W 1969 r o k u o b e jm u je n a jp ie r w w y k ła d y z m is jo lo g ii n a A T K , a w s e m e str z e z im o w y m 1969/70 u tw o r z o n a z o s t a je p ie r w s z a w P o lsc e k a to lic k a k a t e d r a m isjo lo g ii. M o ż n a w ię c k s . F . Z a p ła t ę u z n a ć za o jc a p o ls k ie j m isjo lo g ii. W 1981 r o k u k ie r o w n ic tw o ju ż k ie r u n k u m isjo lo g ii o b e jm u je k s. p r o f, d r h ab . W ła d y sła w К o w a 1 a k S V D .

O d r o k u 1978/79 ro z p o c z ę to za o c z n e s t u d ia p r z e z n a c z o n e d la k a p ła n ó w p r a c u ją c y c h w d u s z p a s t e r s tw ie . P r a c o w n ic y te g o k ie r u n k u m a ją w sw y m n a u k o w y m d o r o b k u w ie le p u b lik a c ji o r a z b a d a ń te r e n o w y c h w k r a ja c h p o z a e u r o p e js k ic h 5. W y n ik i b a d a ń m isjo lo g ic z n y c h p u b lik o w a n e s ą o d r o k u 1968 w B iu le t y n ie m isjo lo g ic z n o - r e lig io z n a w c z y m w C o lle c ta n e a T h e o lo g ic a 5. K i e r u n e k m is jo lo g ii o d r o k u 1971 je s t o r g a n iz a to r e m sy m p o z jó w m isjo lo g ic z n y c h , a m a t e r ia ły p u b lik o w a n e b y ły w Z e sz y ta c h m isjo lo g ic z n y c h A T K 7.

N a le ż y je sz c z e w sp o m n ie ć o w sp ó łp r a c y A T K - o w s k ie j m is jo lo g ii z C e n t r u m F o r m a c ji M is y jn e j E p is k o p a t u P o ls k i (C e F o M ). W C e n tr u m is tn ie ją c y m o d 1984 r o k u w y k ła d o w c y A T K m ie li sz e r e g w y k ła d ó w i p r e le k c ji d la p r z y sz ły c h m is jo n a r z y 8.

B o g a t y p r o g r a m stu d ió w o b e jm u je , o p ró cz ś c iś le m isjo lo g ic z n y c h , w y k ła d y teo lo g ii, r e lig io z n a w s tw a , k a t o lic k ie j n a u k i s p o łe c z n e j. N a le ż y ży w ić n a d z ie ję , że m is jo lo g ia A T K j e s t w a ż n ą d y sc y p lin ą w teo lo g ii.

W k ła d m is jo lo g ii n ie o g r a n ic z a się je d y n ie d o p r a c y a k a d e m ic k ie j, a le sz e r z e j — j e s t in s p i r a c ją w ie lu sy m p o z jó w i s p o t k a ń m isy jn y c h o r a z d u s z p a s t e r s t w a m isy jn e g o , co z n a jd u je m y w w ie lu p u b lik a c ja c h , u p o w sz e c h n ia ją c y c h id e ę m is y jn ą — t a k w a ż n ą d la K o ś c io ła . O b ch o d zo n y w 1989 r o k u ju b ile u s z X X - l e c i a M isjo lo g ii n a A T K b y ł o k a z ją do p o d su m o w a n ia d o r o b k u o r a z p e w n e j r e k la m y w o śr o d k a c h z a g r a n ic z n y c h . 1 K . M ü l l e r , T e o lo g ia m i s j i . W p r o w a d z e n ie , W a r sz a w a 1989, 13— 14. 2 H . J . F i n d e i s , M i s s i o n s w i s s e n s c h a f t , w : K . M ü l l e r — Th. S u n -d e r m e i e r , L e x i k o n M is s io n s t h e o lo g is c h e r G r u n d b e g r i f f e , B e r lin 1987, 323. 3 P o r. H . K r ó l , P o d r ę c z n ik n a u k i o m i s j a c h , K r a k ó w 1938. 4 J . G ó r s k i , Z w a n z i g J a h r e L e h r s t u h l f ü r k a t h o lis c h e M is s io lo g ie in P o le n , N e u e Z e it s c h r ift f ü r M is s io n s w is s e n s c h a f t 1 (1989) 31— 62. 5 K s . W. К o w а 1 а к , k s. A . K u r e k , ks . A. Z a p ł a t a . 6 P o r. W. К o w a 1 a k, R . M a ł e k , Z e h n J a h r e p o ln is c h e s „ M i s s io n s - u n d r e l i g i o n s w i s s e n s c h a f t l i c h e s B u l l e t i n ” (1968— 1978), N Z M 34 (1978) 224— 231. 7 P o r. Z e sz y ty M isjo lo g ic z n e A T K t. I. 8 P o r. J . G ó r s k i , T w e n t y y e a r s M is s io lo g y in W a r s a w (A T K ), M issio n S t u d ie s 13 (1990) V ol. V I I — 1, 93— 94.

(12)

2. M i s j o l o g i a w d o k u m e n t a c h K o ś c i o ł a

W p ro w a d z e n ie m is jo lo g ii d o p r o g r a m u stu d ió w teo lo g ic z n y c h n ie j e s t s p r a w ą d o w o ln ą . L ic z n e d o k u m e n ty M a g i s t e r i u m E c c l e s i a e w n a s z y m s tu le c iu s ą w y s t a r c z a ją c ą r a c ją do p o t r a k t o w a n ia n a s e r io te g o k ie r u n k u s tu d ió w te o lo g ic z n y c h . D o ty c z y to z a ró w n o o śro d k ó w u n iw e r sy te c k ic h , j a k i s e m in a r ió w d u ch o w n y ch .

B e n e d y k t X V w M a x i m u m il l u d (1919) z a c h ę c a ł b isk u p ó w : „ A b y z a ś t y m p e w n ie j i o w o c n ie j s p e łn iły się W asze p r a g n ie n ia , p o w in n iśc ie , C z c i g o d n i b r a c ia , w sz c z e g ó ln y sp o só b n a d a ć w y k sz ta łc e n iu W a sz e g o k le r u k ie r u n e k m is y jn y ” ». P iu s X I I w e n c y k lic e S a e c u l o e x e u n t e (1940) p is a ł: „ P r a g n ie m y , a b y ju ż w s e m in a r ia c h p o d a w a n o k a n d y d a t o m d o k a p ła ń s t w a r z e te ln ą i d o g łę b n ą w ie d z ę o m is ja c h , o d g r y w a o n a b o w ie m w ie lk ą ro lę w f o r m a c ji (...) i b ę d z ie b a r d z o p r z y d a t n a w p r a c y ta m , g d z ie ich O p a trz n o ść B o ż a p o p r o w a d z i” 10. Je s z c z e w y m o w n ie j z a b r z m ia ł g ło s te g o p a p ie ż a w liśc ie n a I I I M ię d z y n a ro d o w y K o n g r e s U n ii M is y jn e j D u c h o w ie ń stw a (1951): „ D z iś ju ż n ie w y s t a r c z a tzw . r o m a n ty z m m isy jn y , k tó r y w c ią g u w ie k ó w t a k w ie le d o b r e g o w n ió sł d o s p r a w y m is y jn e j. W c z a sa c h o b e c n y c h k o n ie c z n a j e s t so lid n a w ie d z a o m i s ja c h , k t ó r ą tr z e b a p r z e k a z y w a ć p r z e z k o n g re sy ..., c z a so p ism a , s p r a w o z d a n ia z te r e n ó w m isy jn y c h o r a z k a t e d r y m isjo lo g ic z n e , is tn ie ją c e n a U n iw e r sy te ta c h K a t o lic k ic h i S e m in a r ia c h D u c h o w n y c h ” u .

J a n X X I I I w P r i n c e p s P a s t o r u m (1960) z w r a c a u w a g ę , że S t o lic a A p o s to l s k a z r a d o ś c ią p o w ita ła p o w sta n ie „ lic z n y c h tzw . W y d z ia łó w M isjo lo g ic z n y c h i k a t e d r ” , a w s e m in a r ia c h „ n ie b ę d z ie b r a k o w a ło k u r s ó w n a u k o w y c h , w r a m a c h k tó r y c h w sp o só b o d p o w ie d n i w y k ła d a n e b ę d z ie to, co n a le ż y do r ó ż n y ch a s p e k tó w m is jo lo g ii” I2.

N a k sz ta łc e n ie m isjo lo g ic z n e r ó w n ie ż z w r a c a u w a g ę D e k r e t m is y jn y : „ P r o f e so r o w ie se m in a r ió w i u n iw e r sy te tó w p r z e d s ta w ią m ło d z ie ż y p r a w d z iw e p o ło że n ie ś w ia t a i K o ś c io ła t a k , a b y s ię j e j u w id o c z n iła k o n ie c z n o ść in te n s y w n ie j s z e j e w a n g e liz a c ji n ie c h r z e śc ija n i a b y s ię o ż y w ia ł j e j z a p a ł. W c z a sie z a ś w y k ła d ó w z z a k r e su n a u k d o g m a ty cz n y c h , b ib lijn y c h , m o r a ln y c h i h is t o ry c z n y c h n ie ch u w y p u k lą z a w a r t e w n ic h a s p e k t y m isy jn e , a b y w te n s p o só b k s z ta łt o w a ć w p rz y sz ły c h k a p ła n a c h m is y jn ą ś w ia d o m o ść ” (D M 39). J e d n a k n o w o c z e sn a p r a c a m is y jn a w y m a g a b a d a ń „ w d z ie d z in ie teo lo g ii, m e to d o lo g ii i d u s z p a s t e r s tw a m is y jn e g o ” (D M 29), w ty m c e lu k o n ie c z n e s t a je się p o w o ła n ie o śro d k ó w sp e c ja listy c z n y c h .

O k re s p o so b o r o w y p o sz e rz y ł d z ie d z in ę m is jo lo g ii o n o w e p o le , a m ia n o w ic ie e w a n g e liz a c ję . D o w y k o n a n ia te g o z a d a n ia „ k o n ie c z n e j e s t p ie c z o ło w ite p r z y g o to w a n ie ” (E N 73).

O ty m , ż e s p r a w a m is jo lo g ii w s tu d ia c h te o lo g ic z n y c h j e s t w a ż n a , ś w ia d c z y K a n . 256 § 2: „ A lu m n ó w n a le ż y z a p o z n a w a ć z p o tr z e b a m i c a łe g o K o ś c io ła , t a k b y tro sz c z y li się o p o p ie r a n ie p o w o ła ń , o s p r a w y m is y jn e , e k u m e n icz n e o r a z in n e b a r d z ie j p a lą c e ...” T e n ż e K a n . w § 1 m ó w i o p r z y g o to w a n iu do k o n ta k tu z n ie k a t o lik a m i o r a z n ie w ie rz ą c y m i. T a k ż e K a n . 257 § 1 : „ N a le ż y z a b ie g a ć o t a k ie w y k sz ta łc e n ie a lu m n ó w , a b y tro sz c z y li się n ie ty lk o o K o ś c ió ł p a r t y k u la r n y (...), le c z ta k ż e o c a ły K o śc ió ł (...)” .

J e ż e li w sz e lk ie d o ty c h c z a so w e d o k u m e n ty m o ż n a je sz c z e b y ło in te r p r e to w a ć w sp o só b su b ie k ty w n y , to k o n ie c z n o ść w p r o w a d z e n ia m is jo lo g ii w y » B e n e d y k t X V , M a x i m u m i l l u d, A A S 11 (1919) 440— 455, B M is I 191, s. 215. 10 P i u s X I I , S a e c u l o e x e u n t e , A A S (1940). 11 Z a : W. K o w a l a k , I d e a m i s y j n a a s t u d i a t e o lo g ic z n e w S e m in a r i a c h D u c h o w n y c h (m p s), 1968, 2. 12 J a n X X I I I , P r i n c e p s P a s t o r u m , A A S 51 (1959) 833— 864, B M is I 301

(13)

p o w ie d z ia n a p rz e z p a p ie ż a J a n a P a w ła I I m u s i ro z w ia ć w sz e lk ie w ą t p liw o ści. W O r ę d z iu n a Ś w i a t o w y D z ie ń M i s y jn y 1990 p a p ie ż p isz e o k o n ie c z n o śc i z a a n g a ż o w a n ia s ię k a p ła n ó w w d z ie ło e w a n g e liz a c ji m is y jn e j ś w ia ta .

„ A le p o to, b y w k ła d a ć w to se r c e i a n g a ż o w a ć się w t a k s z e r o k ą d z ia ła ln o ś ć d u s z p a s t e r k ą , p o tr z e b n a j e s t s o lid n a f o r m a c ja m is y jn a , k t ó r ą w o k r e sie p r z y g o t o w a n ia p rz y sz ły c h k a p ła n ó w p o w in n o z a p e w n ić p r z e d e w sz y stk im se m in a r iu m . T r z e b a k o n ie c z n ie , a b y w p r o g r a m a c h stu d ió w teo lo g ic z n y c h m is jo lo g ia z a jm o w a ła w a ż n e m ie js c e ” 13. T e s a m e w y m a g a n ia s t a w ia p a p ie ż w e n c y k lic e R e d e m p t o r i s M is s io (1990): „ N a u c z a n ie te o lo g ii n ie m o ż e i n ie p o w in n o p o m ija ć p o w sz e c h n e j m i s ji K o śc io ła , e k u m e n iz m u , s tu d iu m w ie lk ic h r e lig ii i m is jo lo g ii” (R M is 83). D o ty c z y to sz c z e g ó ln ie se m in a r ió w d u c h o w n y c h : „ D la te g o s a m a f o r m a c ja k a n d y d a t ó w d o k a p ł a ń s t w a m u s i z m ie r z a ć do teg o , b y b y li o n i p r z e p o je n i d u c h e m p r a w d z iw ie k a to lic k im , d z ię k i k tó r e m u p r z y w y k n ą w y b ie g a ć p o z a g r a n ic e w ła s n e j d ie c e z ji, n a r o d u lu b o b r z ą d k u i n ie ść p o m o c w p o trz e b a c h c a łe g o K o ś c io ła , z s e r c e m g o to w y m d o g ło sz e n ia w sz ę d z ie E w a n g e lii” (R M is 67). K o n ie c z n o ść m is jo lo g ii w łą c z n o śc i z e k le z jo lo g ią i u m ie sz c z e n ie j e j w t r y n it a r n y m p la n ie z b a w ie n ia , to w a r u n e k , a b y d y s c y p li n a t a n ie b y ł a w ię c e j t r a k t o w a n a ja k o z a d a n ie m a r g in a ln e (R M is 32).

3. P r o g r a m m i s j o l o g i i

P r o g r a m r e a liz o w a n y n a A T K w z a k r e sie s p e c ja li z a c ji m is jo lo g ii z o sta ł n a sa m y m p o c z ą tk u s k o n s u lto w a n y z p r o f. J . M a s s o n e m S J , w y b itn y m m is jo lo g ie m o k r e s u so b o ro w e g o . B o g a t y i sz e r o k i p r o g r a m stu d ió w m a p r z y g o to w a ć m ię d z y in n y m i w y k ła d o w c ó w te g o p r z e d m io tu d la s e m in a r ió w d u c h o w n y c h o r a z a n im a to r ó w , s p e c ja lis t ó w w z a k r e sie d z ie ła m is y jn e g o d la d i e c e z j i 14.

K o n ie c z n o śc ią s t a je się ró w n ie ż , w św ie tle n a jn o w sz y c h d o k u m e n tó w K o ś c io ła , w p ro w a d z e n ie te g o p r z e d m io tu do p r o g r a m u stu d ó w s e m in a r y j n y ch 15. P r o g r a m p r z e w id z ia n y d la se m in a rió w , w w y m ia r z e 1 g o d z in y t y g o d n io w o p rz e z d w a se m e st r y , m ó g łb y o b e jm o w a ć n a s t ę p u ją c e z a g a d n ie n ia :

P o ję c ie m is ji (h isto ry c z n e , e ty m o lo g ic z n e , teo lo g iczn e ) C e l m is ji

M is jo lo g ia (h isto ria , z n a c z e n ie , ź r ó d ła , m e to d y ) I d e a m is y jn a w P iśm ie Ś w ię t y m I d e a m is y jn a u O jc ó w K o ś c io ła Z a r y s h is to r ii m is ji N a jw a ż n ie js z e d o k u m e n ty M a g is te r iu m K o ś c io ła Z a a n g a ż o w a n ie w m is y jn e d z ie ło K o ś c io ła Z a g a d n ie n ia w y b r a n e : i n k u lt u r a c ja , p o m o c w ro z w o ju , n o w a e w a n g e liz a c ja , d ia lo g , te o lo g ia w k o n te k śc ie . P r o g r a m t a k i a u to r r e a liz o w a ł w r a m a c h p r o g r a m u te o lo g ii w W y ższy m Ś lą s k im S e m in a r iu m D u c h o w n y m w K a to w ic a c h , w r o k u a k a d e m ic k im 1989/90 i 1990/1991 o r a z n a k ie r u n k u te o lo g ii o g ó ln e j stu d ió w z a o c z n y c h A T K w r o k u a k a d e m ic k im 1990/91. J a k o u z u p e łn ie n ie p r o p o z y c ja o b e jm u je le k t u r y : W. K o w a l a k i in n i (red ), M i s je p o S o b o r z e W a t y k a ń s k i m I I , P ło c k 1981; o r a z K . M ü l l e r , T e o lo g ia m i s ji . W p r o w a d z e n ie . W a r sz a w a 1989.

Z a k ła d a się, że is t n ie ją w p r o g r a m ie o so b n e w y k ła d y z r e lig io z n a w stw a o r a z te o lo g ii e k u m e n ic z n e j, a id e a m is y jn a je s t u w z g lę d n ia n a w w ie lu in n y ch p o d sta w o w y c h p r z e d m io ta c h . :i J a n P a w e ł II, O r ę d z ie n a Ś w i a t o w y D z ie ń M is y jn y , 1990. 14 P r o g r a m je s t p o d o b n y d o p r o g r a m u m is jo lo g ii w R z y m ie . 15 P o r. W. K o w a l a k , I d e a m i s y j n a a s t u d i a t e o lo g ic z n e w S e m in a r i a c h D u c h o w n y c h (m p s), 1968, 1— 7.