A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S ___________________FOLIA OECONOMICA ЗУ, ____________
Bożena Mikołajczyk*
ZAMIANA MIESZKA Ń SPOlDZIELCZyCH NA P R Z V K L A D 2 IE
ROBOTNICZEJ SPÓLOZIELNI MIESZKANIOWEJ "BAWCŁNA"
/
Kategorię przydzielonego lokalu mieszkalnego, określa się zgo-dnie z obowiązującym normatywem projektowania mieszkać. Powinna ona odpowiadać (rozumianym w kontekście postanowień sta*.jfu) p o -trzebom osoby ubiegającej się o przydział, jej rodziny oraz innycn osób pozostających z ni« we ws póln ym gospodarstwie domowym w chwili przydziału mieszkania. Po objęciu lokalu w użytkowanie, w miarę upływu czasu zachodzą w sytuacji zawodowej I rodzinnej człon«ów spółdzielni istotne zmiar.y, pod wpł ywem których d o t y c h -czasowe mieszkania zaspokaja w coraz m n i e j s z y m stopniu potrzeby
Ich rodzin. Sytuacja taka staje się dla wielu osób p o w o d e m dci w y -stąpienia z wnio skiem o zamianę mieszkania,
przez zamianę mieszkania, rozumieć należy uzyskanie przydziału mieszkania spółdzielczego w zamian za zrzeczenie się uprawnień do dotychczas zajmowanego mieszkania i pozostawi en i a go do dyspozycji s p ó ł dzie lni.
Potrzebami uzasadniającymi dokonanie zbmiany (a więc możliwość złożenia wniosku o zamianę ) $«:
1} zmiana stanu liczebnego lub struktury rodziny członka, 2J względy zdrowotne,
3 ) uzyskanie przez członka lub osobę uprawnioną do wspólnego z nią zamieszkania uprawnień do dodatkowej powierzchni mieszkalnej,
4 ’ niekorzystne położenie mie szkania w stosunku do miejsca pracy członka spółdzielni i jego rodziny,
5 ) inne ważne względy życiowe.
•
Dr, adiunkt w nakładzie Ekonomiki Budownictwa i Inwestycji instytutu Ekonomiki Produkcji UŁ.
Osoby ubiegające się o zamianę mieszkania składaj« wnioski o zamianę, których wymaganą treść określa regulamin . Spółdzielnia prowadzi ewidencję wniosków o zamianę mieszkania w formie rejestru г zachowaniem ciągłej numeracji. Spółdzielnie realizują zamiany w kolejności wpisu do rejestru.
Рога kole jn oś ci ą powinn y być załatwiane wnioski o zamianę m i e -szkania na mn ie jsze lub dwóch m i e s z k a ń na Jedno, a również wnioski o zamianę mieszkania na równorzędne, lecz na innej kondygnacji. Poz a kolejn oś ci ą m o g ą również być załatwiane wnioski o zamianę, uzasa dn io ne wyjątkowymi okolicznościami rodzinnymi, st an em zdrowia
lub n a d m iernym zagęszczeniem.
Obok zamiany w różnych formach dokonywa ny ch przez czł on kó w spółdzielni, istnieje również m o ż liwość doko na ni a zamiany m i e s z k a -nia międ z y c z ł o n k i e m spółdzielni a najemcą lokalu poz os ta jącego w dyspozycji terenowego organu administracji państwo we j lub c z ł o n -k i e m innej spółdzielni. W pie r w s z y m przypad-ku, zamiana jest u z a -leżniona od wyr aż en ia zgody na dok on an ie przydziału mieszk a n i a na rzecz doty ch cz as ow eg o człon ka spółdzielni przez terenowy organ a d m i n i s t r a ć j I państwowej. W prz ypadku drugim, należy dokonać formal-ności związanych z zamianą przynależności do spółdzielni ora?, gdy spółdzielnie znajdują się w różnych miastach, dodatk ow o uzyskać zame Idowan i e .
Cz ło nk ow ie spółdzielni są uprawnieni do otrzyma ni a mieszk a n i a ■*amiennego" bez potrzeby składania wnio sk u o zamianę, w przy pa dk u wystąpienia w zajmowanym m i e s z k a n i u wad uci ążliwych I u n i e m o ż l i -wiając yc h dalsze w nim zami e s z k I w a n i e , a spółdzi eln ia nie m o ż e z a -pewnić szybkiego i skutecznego ich usunięcia. Nal eż y podkreślić,
iż os oby zamies zk uj ąc e tego typu mieszk a n i a stanowią coraz lic z-niejszą grupę, hamując w pewien sposób re al iz ac ję zamian osób, które oczekują w kolejce.
W aktualnej pol ityce mieszka ni ow ej , zamiany m i e s z k a ń traktowane są jako m o ż l i w o ś ć poleps ze ni a w arunków zam ieszkiwania znacznej li-czby rodzin. Zj aw isko to obecnie staje się jednym ze znaczących problemów. Świadczy o tym duża Iiczba czł on ków spółdzielni m i e s z k a
-Regulamin pr zy jm ow an ia cz ło nków oraz pr zydziału i zamiany mieszka ń. Uchw ał a Rady Nad zorcze j R 5 M nr 4/ 19/1983 z dnia 25 paf-
niowych ubiegają cy ch się o zamianę mies zk ań . Zag ad nienie .’a- mia ny mi e s z k a ń nie zna szerszego opr ac owania naukowego, brak jest nawet diagnozy w tym w z g l ę d z i e . Sp ró bu ję więc nieco wypeł ni ć tę
lukę charakteryz uj ąc instrumenty wew nę tr zn e, mają c e w p ływ na p o -litykę zamian mieszkań, a również pokazać, jak wyglą da realiza cj a zamiany m ieszkań na podstawie bad ań przeprowa d z o n y c h w tym w z g l ę -dzie w Robotni cz ej Spół-dzielni M i e s zkaniowej "Oawełna". St rukturę zasobów mi esz k a n i o w y c h we dł ug Kategorii miesz ka ń, a więc związanej z Ich wi el ko ścią prz ed st aw ia tab. 1.
T a b u l a 1
Struktura zasobów m i e s z k a n i o w y c h w Kategorii mi e s z k a ń - udział proce nt ow y (stan na dzień 31.12.1983)
---
—---Udział p r o - K a t egoria mi e s z k a n i a Zasoby mie szkaniowe centowy w
całości zasobów M-1 M-2 M-3 M-4 M- 5 M- 6 Zasoby admlnlstraćj i zleconej 1 0 1 , 0 33,0 2 1 , 0 35,0 9,0 1 , 0 ; >Vi dze w-Wschód 77 2 , 0 13,0 42,6 30,0 4,0 0,4 Wi dZew-Północ 5 1,3 1 1 , 0 44,2 35,4 5,0 3,1
Ź r ó d I oi Rej estry zaso bó w osiedli R S M "Bawełna"; Arku sz e bud ynków w osiedlach.
Analizuj ąc zawarte w niej dane m o ż n a zauważyć, iż w b u d ynkach wzn os zonych dla R S M "Bawełna" prze d 1976 r. (czyli zna jdujących się obecnie w administracji zleconej) przeważają lokale typu M-4,
K t ó r e stanowią 35% wsz ys tkich mi eszkań, w dalszej kolejności M- 2 - Э.1Х, M-3 -21X, M - 5 - 9% oraz M- 6 - 1%. A więc uwagę zwraca wysoki udział rnies-zkań typu M-2. Inna sytuacja wy s t ę p u j e w no wych o s i e d
-lach: W i d z e w - W s c h ó d I Wi d z e w - P ó ł n o c . C h a r a k t e r y z u j ą się one n i s k i m u d z i a ł e m m i e s z k a ń mał ych typu M-1 i M 2 do 13X, a n a j w y ż s z y m u d z i a
-łem m i e s z k a ń typu M - 3 około 44%, w nas tę pn ej kolejności m i e s z -kań typu M-4. M i e s z k a n i a typu M- 5 i M б stanowiły w d a l s z y m c i ą -g u m ały odsetek. Jak widać, w łatach o s i e m d z i e s i ą t y c h główny nacisk po ło żo no na bu do wę m i e s z k a ń o średniej wielkoś ci, zmniejszył się
natomiast udział mi es zkać najmni e jszych i stosunkowo niewielki wzrost mi e s z k a ć największych.
Charaktery st yk ę s p ołeczno-zawodową osi5b ubiegają cy ch się o z a -m i a n ę -m ieszkać z u w z g l ędnienie-m pożądanej kategorii, przedstawia
t a b . 2 .
T a b e l a 2
Struktura społeczn o- za wo do wa osób ubi egających się o zamianę w R S M "bawełna" w łatach 1S79-19S3 (w X)
Grupy osób O g ó ł e m Kategor i a mi eszkać
M-1 M-2 M-3 M-4 M-5 M- 6 * Pracown i cy f Izyczn i 36,5 33,6 25,0 41,8 3 9 , В 26,9 16,6 Pracownicy u m y słowi 56,5 1 0 , 0 15,0 58,5 57,5 73,1 83,4 Re nciści i eme г у с 1 7,0 5 ó , 4 60,0 8,7 2.7 --
Í
/Ź r ó d ł o : Wnioski o zamianę m i e s z k a ć złożone w R S M “B a w e ł -na" w latach 1979-1983 przez cz łonków ubiegają cy ch się o zamian«, mi es zkan i a .
W latach 1979-1983 większość, bo 5 6 , 5X, ubi egających się o z a -m i a n ę -miesz ka ni a, to rodziny p r a c o wników u-mysłowych, udział praco* n i k ó w t t y c z n y c h wynosi 36,5X. Za ledwie 7X stanowią zamiany, k t ó -rych pragną dokonać renciści i emeryci. Pr acownicy umysłowi I fl zycznl wystę pu ją głównie o przydziały w i ę kszych m i e s z k a ć typu M-4 I M-5. Renciści i emeryci pragną uzy sk ać m i e s z k a n i a mni e j s z e k a -tegorii M-1 I M- 2 .
W związku z r o snącym udz i a ł e m pracow n i k ó w fizycznych w u b i e g a -niu się o przydział pie rw szego m i e s z k a n i a (w 1383 r. - 47,6%), wzro stem do ch odów i powiększani em stanu rodzinnego, na leży oczekiwać zwi ększającego się za i n teresowani a zamianą m i e s z k a ć wśród tej grupy pracowników.
Pe jakim czasie użytk ow an ia m i e s z k a ć spółdzie lc zy ch ich w ł a ś c i -ciele na jc zęściej wystę pu ją o zamianę, przed st aw ia tab. 3.
Z tab. 3 wynika, że por.nd SOX spośród osób u b i egających się o zamianę, dokonuje tego w c> ąqu pierws z y c h sześciu lat
zamieszka-T a b e l a 3
Wy s tępowanie z w n i o s k i e m o zamian« mieszkania w por ów na ni u z okresem zamiesz ka nia w R S M "Bawełna"
w latach 1979-1983 (wX)
Okres za mieszkania w latach
O g ó ł e m M i e s z k a n i a po te nc ja ln ie zwaIn i ane M-1 M-2 M-3 M-4 M-5 0 - 2 25,3 37,5 17,5 32,8 17,9 9,1 2-4 18,5 25,0 2 2 , 8 15,8 17,9 18,1 4-6 1 1 , 2 25,0 15,7 6,9 10,7 18,2 6 - 8 9,8 12,5 1 0 , 8 5,9 17,9 18,2 powyżej 8 35,1 - 33,2 38,6 35,6 36,3 Mieszkania zgłoszone do z a -m i any w ciągu 6 lat z a -mi eszkania w stosunku do
ogółu zamian w p o s z c z e
-gólnych kategor i ach 55,1 87,5 56,0 55,4 48,0 45,0 Mie sz kania zgłoszone do z a
-m i any w ciągu 6 lat z a -mieszkania w stosunku do ogółu zgł oszonych zamian
we ws zy st ki ch kat eg or ia ch 55,1 3.4 15,6 27,3 6,3 2,4
í r ó d ł oi Wnioski o zamianę m i e s z k a n i a złożone w R S M w la-tach 1 9 7 9 - 1 9 8 3 przez czł onków u b iegających się o zamianę mieszkania.
nia. Tendencja do stosunkowo szybkiego wy stępowania o zam ia nę m i e s zkania daje się zauważyć w k a t e g o r i a c h M-1 I M-2. W ciągu sześciu lat od m o m e n t u zas ie dl en ia p rzyznanego mie sz kania, o z a -mianę wystąpi ło 87.5X zamieszku ją cy ch w M - 1 oraz 56X z a m i e s z k u j ą -cych w M-2. Świ ad cz y to o w y s o k i m stopniu n i e d o p asowania kategorii tych m i eszkać w stosunkowo k r ó t k i m okresie.
Wy żej wy mi en iona tendencja m a w okresi e sześciu lat char ak te r m a lejący wraz ze w z r o s t e m kategorli mie szkać, np. 48X u ż y t k o w n i k ó w M - 5 wy stąpiło o zamianę, czyli pra wi e o po ło wę mni ej niż w p r z y -padku zami es zk ał yc h w m i e s z k a n i a c h typu M-1. Nat om ia st n a j c z ę ś -ciej o zamianę (w okresie sześciu lat) w st osunku do ogólnej ilo-ści wni o s k ó w o zamianę, wy stępują użytko w n i c y m i e s z k a ć typu M - 3 - 27.3X, oraz M-2 - 15.6X.
Jak układają się relacje między struktury mieszkań zw a l n i a -nych i oczekiwanych przez człcnków składających wnioski o
zamla-2. nę, przedstawia tab. 4, 5
T a b e l a 4
Mi eszkania zwalniane i zapotrzebowane przez wszystkie osoby zarejestrowane w rejestrze zamian R S M "Bawełna"
w latach 1979-1983 Kategor i a mi eszkan i a Mi eszkanI a z w a In i ane Mi eszkan i a zapotrzebowane Różni ca
I i czba % 1 1czba % I1czba %
R a z e m 417 1 0 0 , 0 417 1 0 0 , 0
_
• M-1 24 5,0 1 0 2,4 ♦ 14 ♦2 , 6 M-2 138 33,0 25 6 , 0 ♦ 113 * 2 , 7 M-3 209 50,0 107 25,7 ♦ 1 0 2 ♦24,3 M-4 39 9,4 218 52,2 -179 -42,8 M-5 5 1 , 2 46 1 1 , 0 -41 -9,8 M- 6 2 0,4 1 1 2,7 -9 -2,3{♦-} Nadmiar mies z k a ń zwalnianych w stosunku do zapotrzebowanych w danej kategorii, (-} niedobór mieszkań zwalnianych w stosunku do zapotrzebowanych w danej kategorii.
Í r i d ł o j Rejestr zamian R S M "Bawełna" lata 1979-1983, wszystkie wnioski z 1979-1983.
Analizując dane zawarte w tab, 4 m o ż e m y stwierdzić że większa jest podaż mies z k a ń typu M-1, M-2, M-3 niż popyt na nie ze strony osób występujących o zamianę. Sytuacje odwrotne występują przy m i e -szkaniach typu M-4, M-5, M -6 . Największy nadmiar mies z k a ń zwa l n i a -nych nad pożądanymi występuje w przypadku lokali kategorii M-2. Podstawowe przesuniącia występują z mieszkań typu M-3j
stanowią-cych 505. mieszkań zwa lnianych do mi es zkań typu M-4. Największe z a p o t r z e -bowanie w/stępuje na mieszkania typu M-4 - 52,2% w stosunku do ojółu zamieniających mieszkania. Jednocześnie następuje w p r z y p a d -ki tego typu mieszkań największa rozpiętość m iędzy p o p y t e m i
poda-Ĺ Cdine zawarte .•» tab. 4 dołyczą wszystkich osób występujących z •««••i o s k i e * - o z - j ml . » n ę л t a t a c h 1 9 7 * 1 9 Б 2 , w t / m również tych, które
v
f
T a b e l a 5
Struktura mi es zkać zwalnianych i poszuk iw an yc h w R S M "Bawełna" w latach 1S'’9-1983
i r ö d I oi Rejestr zamian R S M lata 1979-1903. Wnioski osób będ ąc yc h w 1903 r. członkami RSM.
żą. Znikomy natomiast odsetek zw al nianych m i e s z k a ń stanowią m i e -szkania typu M- 5 i M -6. Istnieje jednak znaczne za potrzebowanie na te mieszkania, co przy ich nie wielkiej pod aż y powoduje duże trud-ności w do konaniu zmiany.
Z łab. 5 m o ż n a również odczytać, jak ukł adają się relacje m i ę -dzy p o p y t e m i podażą na m i e s zkania członków, którzy złożyli wniosek o zamianę w latach 1979-1983. Dane te z kolei dotyczą osób, które pozost ał y po okresie pod zi ału zas ob ów m i e s z k a n i o w y c h nadal w R S M "Bawełna*.
Poró wn uj ąc wielkości zawarta w tab. 4 i 5 m o ż n a zauważyć, że I- stniejące w pop rzedniej grupie wyn i k ó w tendencje ule gł y p o g ł ę b i e -niu. W d a l s z y m cią gu najwięk sz e jest zap ot rz ebowanie na m i e s z k a -nia duże: M-4, M-5, M -б. Stanowi ono łącznie 6 8X całego z a p o t r z e b o -wania, wśród zamieniających. N a s tąpiło więc p o w iększenie r o z p i ę t o -ści między p o p y t e m i podażą dla w s z y stkich dużych mies zk ań . Szc zególnie zj awisko to n asiliło się w p r z ypadku m i e s z k a ń typu M -6 , gdzie przy ponad dwukrotnym, w stosunku do ogólnej liczby p r z y p a d ków, wzr oście popytu nie wystą pi ło po stronie po da ży żadne m i e s z
-kanie. Równocześni e nastąpił wzrost w stosunku do poprzedn io o m a -wianej sytuacji (tab. 4) liczby m i e s z k a ć typu M-2 do dyspozycji Spółdzielni, przy spadku liczby mie s z k a ć typu M-3. Nal eż y zwrócić uwag®, że zamiany typu M2 na M3 i M4 wy kazały tendencję w z r o s t o -wy .
•Ane44*u-j-yc -dane -zawarte -w re j«strze ~zamian oraz we wniosk ac h o zamianę, moż na stwierdzić,, że główną przy cz yn y wy st ęp ow an ia o z a -mianę jest powiększenie się rodziny (50%) oraz uzyskanie upraw- nieć do dodatkowej powierzchni (16%). Znaczny odsetek osób sta-nowię również zamiany mieszkać lokatorskich na własnościowe (15".). Przy tego typu zamianie można otrzymać mieszkanie o jedny
kate-3
gorię większe bez legitymowania się dodatkowymi uprawnieniami. Onówione do tego momentu problemy dotyczyły analizy wniosków o zamianę, samego jej przebiegu w zakresie kształtowania się p r z y -szłego zapotrzebowania na odpowiednie struktury mieszkać.
Drugy podstawowy f • r u p ę zagadnieć stanowi sam proces r e a l i -zacji zamiany mieszkać. Przebieg realizacji zamian mieszkać w st o-sunku do ilości złożonych wniosków w latach 1979-198'3 przedstawia tab. 6 .
T a b e l a 6 Realizacja zamian w R S M "Bawełna* w latach 1979-1983
Rok L i czba wnIosków o-zami anę - stan 31.12. a L Iczba zami an zgłoszo-nych . w danym roku b Liczba zami an zreaI i zo- wanych w danym roku с Procent zami an z r e a I i zo- wanych do z g ł o -szonych £ . 1 0 0* Procent zami an zreaI i zowa- nych do i Iości wnIo sków o zamianę Okres oczek i w a -rt i a na z a m i a -nę ( lata) 1979 1184 51 141 276 11,9 4 1980 320 49 47 96 14,6 5 1981 500 35 87 249 17,4 * 5 1962 1131 ' 48 1 * 1 293 12,5 6 1983 1244 ' 59 147 250 1 1 , 8 6
Ź r ó d ł o : Rejestr zamiany m i e szkać R S M "Bawełna". S p r a w o z -dania R S M "Bawełna“ dla Wojewódzkiej Spółdzielni Mieszkaniowej. '
3
Do 1979 r. można było zamienić mieszkanie na większe o jedny kategorię i w szyb szym terminie.
W latach 1979-1983 odsetek realizowanych zamian w stosunku do zgłoszonych w d a nym roku był o wiele wyższy, z w y j ą t k i e m roku 1980 Pomimo zrealizowania znacznie większej liczby wn io sk ów o zamianę niż wpł yw aj ąc yc h w an al og ic zn ym okr sie, globalny ich «'an na k o -niec 1983 r. w porównaniu z rokiem 1979 nie uległ zmniejszeniu. Wynika to z faktu zaliczania od 1982 r. do osób zamien ia ją cy ch mie sz kanie nie tylko tych, którzy złożyli wnio se k o zamianę, ale również użytko wn ik ów mi es zkań rotacy jnych^*. Rel ac ja natomiast za-m ian z r e a I Izowanych w stosunku do Ilości wn io sków o zamianę u- kształto wa ły się na p odobnym p o z i o m i » w 1979 1 1983 r. Trudno w bad a n y m okresie uchwycić jednolitą tendencję, wy ra źnie jednak widać, Iż do roku 1981 notuje się wzrost poziomu bad an yc h real- cjl, natomiast w pozostałych latach ich spadek. Re al iz acja a- m i a n mi es zkań stosunkowo najszybciej pr ze biegała w 1979 г ., co b y
-ło spowodowane w zna cz ny m stopniu p r z y s p i e ś z o n y m trybem realizacji zamian mi eszkań lokatorskich na własnościowe.
Zamiana mie s z k a ń w spółdzielni mi eszkaniowej mo że m i e ć c h a r a -kter jedno- lub wielostronny. Z zamianą np. dwustronną mamy do czy-nienia w przypadku, gdy dwóch cz ło nków spółdzielni uzgodn ił o z a -m i anę -m i eszkań -między sobą I kaidy z nich składa w spółdzielni wniosek o zamianę mi es zk ania ze w s k a z a n i e m part ne ra zamiany. W
takiej sytuacji zamiana mieszkania jest sprawą prostą.
Z zamianą jednostronną mam y do czynienia w przypadku, gdy c z ł o -nek spółdzielni złoży wniosek o zamianę mi e s z k a n i a bez wska za ni a partnera do zamiany. Zamiana jednostronna m oże być przez S p ó ł d z i e l -nię zrealizowana poprzez zapropo no wa ni e wymi an y mie s z k a ń m i ę d z y sobą członkom, którzy złożyli wnioski o zamianę bez w s k azania p a r t -nera do zamiany tub pr zy dzielenie wolneg o m i e s z k a n i a w budy nk u e- k s p l o a t o w a n y m lub nowo wybudowanym.
N i e zawsze jest możli we p r z e p r o w a d z e n ie zamiany m i e s z k a n i a w spółdzielni, w której członek posiada miesz ka ni ei dopuszcz aln a jest wówczas zamiana mię d z y s p ó ł d z l e I n i a m l , bądź w drodze zamiany dwu stronnej (na zasadzie indywidualnych porozumień), bądź też za poś r e d n i с twem Spółdzie lc ze go Biura Mies zk an io we go .
Jakiego typu zami any reaI izowane były w R S M "Bawełna" w latach 1979-1983 Ilustruje tab. 7.
£
Na sytuację tę wp ły nę ło również pr ze kazanie zaso bó w m i e s z k a -n iow yc h i-n-nym spółdziel-niom.
T a b e l a 7
Rodzaje zamian mi e s z k a ń zrealizowane w latach 1979-1983 w R S M "B a w e ł n a “
Rodzaje zamiany 1979 1980 1S81 1982 1983
_ _
Jednos t ronne 1 0 0 16 • 61 85 91
Dwu- I więcej stronne 41 31 26 56 56
R a z e m 141 47 87 141 147
w tym mi ędzy spółdzielniami* 25 23 1 1 2 2 23
* Zamiany mię d z y Sp<51dz I e I n Iami dotyczą ogółu zamian je dno-stronnych oraz dwustro nn yc h l więcej.
Z r ó d ł o s Sp rawozdanie za okres 1979-1983 R S M dla WSM.
W cał y m o m a wianym okresie, zamiany typu jednostronnego sta n o w i -ły 63% ogółu 2amian, a najwięk sz y ich udział był w 1979 i 1981 r. I wynosił około 70%. Większy udział zamian w stosunku do ogółu (56%) wystąpił tylko w 1980 r. Zamiany mie s z k a ń mi ędxy sp ó ł d z i e l -niami w stosunku do zamian w samej Spółdzielni wyk az uj ą wy raźnie
tendencję malejącą. Jak wy glądała struktura zrealiz ow an yc h zamian z u w z g l ę d n i e n i e m kategorii mieszkań, prze ds ta wi a tab. 8 .
T a b e ł a 8 Str uk tu ra z r e a I izowanych zamian m ieszkań
w R S M "Bąwełna" w okresie 1979-1983 Liczba -- - .." --- --- --- --- -- - X Zamiany m i eszkań Rok ookonanych z a m i an z mniejszych na większe z wi ększych na m n iejsze na równor zędne 1979 141 130 7 4 1980 47 23 17 7 1981 87 6 6 13 8 1982 141 107 8 26 1983 147 1 2 1 4 2 2 R a z e m 1379-1963 563 447 49 67
W latach 1979-1983 najwi ęk sz y odsetek stanowiły zamiany m i e s z -kać mn iejszych na większe - 79%; najsiln ie j zjawisko to w y s tąpiło w roku 1S79. Zamiany mie szkać wię kszych na m n iejsze stanowiły 9,7% e równorzędne - 12%, w ca tym bad a n y m okresie. W yraźnie widać, iż od 1981 r. zmniejsza się realizacja zamian m ie s z k a ć więksryt-h na mniejsze, a wzrasta mniejszych na wię ks ze i równorzędnych.
Zamianę m ieszkać większych na m n iejsze ogra ni cz aj ą straty f i -nansowe, jakie mo że ponieść zamieniający. Wy s t ę p u j ę one, gdv:
2
- różnica w zł/m mi ęd zy wkładem w n i e s i o n y m przez czł on ka a wkł a d e m zwa lo ryzowanym jest niewielka,
- w mi eszkaniu zwa ln ia ny m poz os ta ją urządz en ia techniczno-sa- nitarne o d u żym stopniu zniszczenia,
- gdy członek jest obciążony kosztami zużytej podłogi*5.
Przy zamianie m i eszkać w większości przypadków nast ęp uj e p o -prawa s tandardu mi eszkani a . Czł on kowie ot rz ymujący po nownie p r z y -dział na nowe mieszkanie ponoszą znaczne wydatki z tytułu! w k ł a d u mie sz kaniowego tub budowlanego, 2użycia urządzeć t e c h n i c z n o s a -nitarnych, odnowienia mieszkania i usuni ęc ia us zkodzeć pow st ał yc h z winy użytkowników, a także rozliczenia z tytułu d odatkowego w y -posażenia i wykończeni a lokalJ.
VV przy pa dk u zamiany mieszkania w ł a s n o ściowego na własno ś c i o w e pochodzące z nowej inwestycji, czł on ka spółdzielni obo wi ąz uj e z a
-liczka w wysokości kwoty należnej m u z tytułu równowartości w ł a s -nościo we go prawa do lokalu zwalnianego, pomn ie js zo ne j o z a d ł u ż e -nie z tytułu nie wniesi onej części wkł3du. Za li cz ka ta nie moż e być jednak niższa od obowiązującej dla tego lokalu we dług a k t u a l -nych wa ru nków kredytowania.
przy zamianie m i eszkać własnościowych używanych, ob ow ią zuje członka ot rz ym ującego kolejny przydział, zal iczka w wysokości kwo* ty równowartości prawa do lokalu własn o ś c i o w e g o zwróconej p o p r z e -dniemu właścicielowi, po pot rą ce ni u m u nie wy pł ac on ej części w k ł a -du. W tym przypa dk u zaliczka nie m o ż e być niższa niż kwota, którą otrzymał członek za zwolnione przez siebie mieszk an io . Zarów no w przy pa dk u zamiany mieszk a n i a w ł a s n ościowego na tego typu nowe lub używane, członek zwalniający m i e s z k a n i e otr zymuje równow ar to ść
pra-Szersze rozważania w tej kwestii zawarte są wi R. J a j s z- c z у k. Nie opłacalne zamiany. Do my Spół dz ie lc ze 1983, nr 19.
wa do lokalu po po tr ac en iu należności z tytułu nie wniesionej c z ę -ści wkładu budowlanego. Rów no wartość, o której mowa, ustala się przyjmuj ąc za podstawę wkład budowlany ua kt ua ln ion y wskaźn i k i e m p r z e l i c zeniowym stosowan ym do aktualizacji wartości maj ą t k u trwa-
ł e g o .
Gdy dokonuje się zamiany mieszk a n i a lokatorskiego na lokato r-skie nowe lub używane, członek wnosi wkład m ieszk a n i o w y w wysokości wkł ad u na mie sz kanie lokatorskie pochodz ąc e z nowych Inwestycji. W ysokość tego wkładu zależy od wielkości średniego kosztu budowy
1 m2 powierzchni użytkowej oraz obowiąz uj ąc yc h zasad us talania w y -sokości wkł ad ów na nowe mie sz ka ni e.
Przy zamianie mieszkania lokatorskiego na własnoś ci ow e z nowej Inwestycji, ustala się zaliczkę na wkład budow la ny w wysokości w y -nikającej z aktualnie obo wi ązujących umó w kredytowych, w ramach których było realizowane finansowanie kos z t ó w budowy mieszkania. O zna cz a to, że członek dokonują cy takiej zamiany musi dokonać d o -pł aty do uzyskanej za zwrot mi e s z k a n i a kwoty w takiej wysokości, aby od po wiadała ona aktualnie wymaganej kwocie wk ła du na pożądane przez ni ego m i e s zkanie własnościowe.
W pr zypadku zamiany mi e s z k a n i a lokatorskiego na własno śc io we używane, zaliczkę ustala się w wysokości kwoty równowartoścI prawa zwróconej po pr ze dn ie mu użytkownikowi po potrąceniu nie w n i e s i o -nej części wkładu lub w wysokości wynikającej z aktualnie o b o w i ą -zujących wa ru nk ów kre dy to wa ni a m i e s z k a ń wł asnościowych, w wypadku uzyskan ia przez spółdzielnię kred yt u na zwrot równowartości prawa
• 6 pop rz ed ni em u użytkownikowi .
Zasady ustalania wysokości wkł a d ó w przy zamianie mi e s z k a ń r e -gulują! Uchwa ła nr 1 5 0 Ra dy M i n i s t r ó w z dnia 2 m a r c a 1 9 8 1 r. w spra-wie zasad realizacji i finansowania us po łecznionego budo wni ct wa miesz k a n i o w e g o dla ludności nie ro lniczej, Moni to r Polski 1 9 8 1 , nr 9 , poz. 6 9 ; Zarz ądzenie Min i s t r a Fin a n s ó w z dnia 2 8 czerwca 1 9 8 1 r. w sprawie wysokości stawek ryczałtowych, pi erwszej raty i kredytu bankow eg o udziel on eg o na spółdzi el cz e bud ownictwo miesz ka ni ow e, Moni to r Polski 1 9 8 1 , nr 1 9 , poz. 1 7 9 ; Rozporządzenie Rady M i n i s t r ó w z dnia 30 grudnia 1 9 8 2 r. w sprawie zasad udz ie la ni a kred yt u b a n -kowego na cele mieszka ni ow e, Ozi ennik U s taw 1 9 8 4 , nr 1 , poz. 4; U- chwała Rad y C Z S B M nr 2 z dnia 3 m a rca 1983 r. w sprawie ustal an ia przez spółdzielnię zasad wn oszenia wkładów I rozlic ze ń z tego t y
Spółdzielnie mieszkaniowe nakładają na członków zwalniających m ieszk a n i e lokatorskie obowiązek zapła ce ni a równowartość i za z u ż y
-cie urz ądzeń tec hniczno-sanltarnych zains ta lo wa ny ch w mie sz ka ni u. Stopień zużycia oraz wysokość należn eg o od członka ekw iw alentu u- stala ad mi ni stracja spółdzielni w oparci u o normaty wn e okresy u ż y -tkowania urządzeń oraz wartość początko wą I robociznę wed ł u g cen obowią zu ją cy ch w mo me ncie zwalniania lokalu.
Członek zwalniający lokal ma obo wi ąz ek pr zekazać go w stanie od nowionym lub pokryć koszt odnowien ia dokonany przez spółdzielnię. Spółdzielnia może odstąpić od okre śl on yc h zasad rozli cz eń przy zwalnianiu lokalu pod warunkiem, lż członk ow ie zwa lniający I o b e j -mujący złożą pisemne oświadczenie o ur eg ulowaniu tych ro zliczeń m ię d z y scbą.
Z przepr ow ad zo ny ch badań wynika, żei
- w z a s o b a c h R S M "Bawełna" do 1 9 7 6 r. na jw ię ks zy odsetek s t a n o -wiły mieszka ni a typu M-2 i M-4, co sygnalizuje, Iż w perspekt yw ie użytko wn ic y m ieszkań M-2 będą potencjalnymi nabywcami m i e s z k a ń wi ększych,
- po 1 9 7 6 r. wyraźnie wzrósł w zasobach Spółdzielni udział m i e -szkań typu M-3 I M-4 a średnia po wi erzchnia uży tkowa m i e s z k a ń
2
wzrosła do 48,'5 m , t
- wzrasta zainteresowanie zamianą mieszkań, m i m o iż wiąż e się to z coraz większymi kosztami ponoszonymi przez zamieniających,
- główną przyczyną zamian są> powięks ze ni e rodziny, uzysk an ie u p r a w n i e ń do dodatkowej powierzchni,
- mi mo że o pierwsze m i e s zkanie ubiega się więcej osób z a t r u d -nionych na stanowiskach robotniczych, to na zamianę m i e s z k a ń o c z e -kuje większy odsetek zatrudnionych na st an ow is ka ch n i e r o b o t n i -czych,
- najwięcej cz ło nk ów Spółdzielni po dejmuje decyzję o zamianie mieszkania w okresie sześciu lat, przy c z y m znaczny odsetek już w pie rw szy ch dwóch latach zamieszkania,
- Ilość zamian dwustron ny ch ma znaczny w p ływ na l|ość I okres zrea li zo wa ny ch zamian, '
- stosunkowo najwięcej osób skł on ny ch jest zamienić m i e s z k a n i e typu M- 3 na M-4, a naj wi ęk sz e jest zap otrzebowanie na m i e s z k a n i a typu M-4,
- naj mniejszy odsetek zw alnianych m i e s z k a ć dotyczy M-5 i M -6 , - pozi o m realcji zamian z r e a I Izowanych w stosunku do wni os kó w o zamianę wyk azuje spadek w latach 1982-1983, na co wpły w może mie ć nie tylko zwiększająca się liczba w n iosków o zamianę, ale r ó -wnież wzrost użytkown ik ów mi e s z k a ć z wadami technologicznymi o- rnz rotacyjnych,
- przecię tn y okres ocz ekiwania na zamianę mieszkania zwiększył się z czterech do szeięiu lat, a więc jest dwa razy krótszy od o- kres u ocz ek iw an ia na pie rwsze mie szkanie,
- na jwi ęk sz y odsetek stanowiły zrealiz ow an e zamiany mieszkarć m n i e j s z y c h na większe, zmniejsza się natomiast zamiana m i eszkać większ yc h na mni ejsze m imo wzrostu opłat za nadmetraż.
Zamiana m i eszkać powinna stać się stałym instru me nt em systemu zaspok aj an ia potrzeb m i e s z k a n i o w y c h członków. W tym celu, k o n i e c z -ne jest zwiększenie roli spółdzielni w pr zy go towaniu wa ru nków do
jak najsprawni ej sz eg o prz eprowadzania zamiany miesz ka ć. Jest to p r o b l e m trudny, gdyż należy godzić Interesy czł onków oczekuj ąc yc h na pie rwsze mieszkanie i zamieniających.
