Józef Bednarczyk
Inowrocław, woj. bydgoskie, St. 100,
AZP 45-40
Informator Archeologiczny : badania 24, 58-59
58 Okres w pływ ów rzymskich
bursztynow ego, ośm iu m ałych paciorków szklanych i około 115 paciorków ze szklą opakowe- go. Zestaw ten uzupełnia znaleziony Już w trakcie b ad a ń przy szkielecie mały grocik z brązu. W grobie 158 znaleziono natom iast przy zmarłej kobiecie bardzo czytelne in situ dwa układy paciorków tworzące dwa naszyjniki. Jeden złożony był z 208 paciorków z pomarańczowego szkta opakowego i 6 ze szklą fioletowego, drugi natom iast z 24 dużych paciorków z kolorowego szkła i b ursztynu. W yposażenie dopełniały dwie fibule z brązu, igla, żelazna sprzączka i przęślik.
Unikatowy ch a rak te r m ają znaleziska z grobu n r 162. Brązowy grocik trudno bowiem uznać za elem ent uzbrojenia. W literaturze przedmiotu podobne znaleziska interpretuje się Jako m ające przeznaczenie rytualno-m agiczne. Równie in teresująca je s t pochodząca z tego zespołu m oneta chociażby z racji znalezienia ju ż podobnego egzem plarza w G ródku i dwóch dalszych w K raśniku i w Olchowcu.
M ateriały o dużej randze poznawczej uzyskano również przy okazji b ad a n ia niszczonej przez cm entarzysko osady i cm entarzysk neolitycznych. Kulturę w ołyńsko-lubełską ceram iki biało malowanej reprezentuje grób n r VIII. Zawierał on pochówek małego dziecka ułożony głową n a południe. W yposażenie stanowił trójkątny grocik krzem ienny, identyczny j a k p a ra znaleziona w grobie n r I n a tym stanow isku.
O sadę k u ltu ry pucharów lejkowatych [KPL) reprezentuje 12 dalszych obiektów, z których w całości w wykopie mieściło się 6 . Sześć z nich reprezentują niegłębokie Jamy o płaskich d n ac h i mniej lub bardziej gruszkow a tych profilach. Trzy dalsze, to duże głębokie jam y o profilach zdecydowanie gruszkow atych. Przy jam ie n r 91 stw ierdzono przynajm niej dwa dołki po slu p a ch podtrzym ujących zadaszenia. Interesujący je s t obiekt n r 83. będący co praw da silnie zniszczoną w części stropowej ja m ą o zachowanej średnicy 55 cm i głębokości zaledwie 15 cm od powierzchni calca. Znaleziono w niej jedno zgniecione naczynie zasobowe z in te re su jącym i krzyżowymi ucham i. W kilku jam ach znaleziono różnego rodzaju duże kam ienie do rozcierania, przy czym w obiekcie n r 86 było ich aż cztery o różnej wielkości. Najciekawszy inw entarz stw ierdzono w jam ie n r 82. Oprócz kilku naczyń typowych dla KPL i zachow anych nieom al w całości, znaleziono jedno naczynie kultu ry C ucuteni-Tripolie o kulistym obrysie brzuśca, z dwoma ucham i n a b arku i płaskim dnie. Cały brzusiec i u c h a pokryw a m alowany o rn am e n t gęsto krzyżujących się linii wykonany czarną farbą, ograniczony w stęgam i m alow a nymi farbam i c z arn ą i czerwoną. Naczyniu temu towarzyszyło inne nietypowe dla KPL. Miało ono jajow aty, przysadzisty brzusiec, brzeg wychylony n a zew nątrz i o rn am e n t w p ostaci szere gu n ak łu ć u podstawy szyjki, poniżej którego rozmieszczone s ą m ale, stożkow ate guzki. Powierzchnie szare i szorstkie, wypał bardzo dobiy. ceram ika cienkościenna. Należy również podkreślić, że w jam ie n r 91 znaleziono duże naczynie o formie powszechnej w KPL. bogato zdobione elem entam i plastycznym i w postaci listew i guzków, je d n a k w technologii c h a ra k te rystycznej dla wyrobów k u ltu iy Cucuteni-Tripolie.
W obiektach znaleziono wiele narzędzi krzem iennych takich ja k siekiery, wiórowce. d ra p a cze oraz kościanych. Interesująca Jest też m iniatura p u ch a rk a n a cylindrycznej nóżce, znale ziona w w ypełnlsku jam y n r 91.
Badania sezon u 1990 pozw oliły na stw ierdzenie zasięgu cm entarzyska od strony zachodniej do sam ej krawędzi skarpy w yniesienia, a tym sam ym potrzebę i k on ieczn ość przebadania w pierwszej kolejności jej zniszczonej partii.
I Grzybów, gm. Staszów woj. tarnobrzeskie St. 1 patrz neolit
Inowrocław, woj. b ydgosk ie S t. 1 0 0 AZP 4 5 - 4 0 /—_______
B adania prowadzi! mgr Józef Bednarczyk. Finansow ało BBDZ w Byd goszczy. Siódmy sezon badań. Ślady osadnictw a kultu ry łużyckiej, osada, w arzelnia soli i san k tu ariu m (?) z okresu wpływów rzym skich. B adania kontynuow ano w 2 strefach stanow iska: zabudowy gospodarczej (a) i w ystępow a n ia obiektów rowkowych zw iązanych z solowarstwem i kultem . E ksploracją objęto pow ierzch nię ok. 1680 m3 rejestrując ponad 100 obiektów; pracownię bursztyniarską, 20 palenisk. 3 Jamy. 75 dołków poslupowych oraz 1 nowy i kontynuację 2 znanych Już rowków.
Pracow nia bursztyn i a rsk a (ob. 610) była budow lą zfożoną z części naziem nej 1 zagłębionej w ziemię. Część naziem na w zniesiona została n a plante (prawie) regularnego czworoboku o w ym iarach ok. 5 2 0 /5 0 0 cm x 4 7 0 /4 8 0 cm wyznaczanego przez 8 solidnych słupów. W jej zachodniej części usytuow ane było płytkie nieregularne zagłębienie, w obrębie którego na pow ierzchni ok. 3 m ^ wystąpiły pozostałości poprodukcyjne w postaci b. drobnych odpadków (ponad 70). półwytworów (kilka) i paciorków uszkodzonych w trakcie obróbki (kilka). Ponadto z poddanej płu k an iu ziemi (ok. 1 / 2 objętości) uzyskano ponad 80 okruchów.
Rów solankow y (ob. 72) odsłonięty n a odcinku dalszych 22 m (łącznie 47 m), nadal nie w całości, przebiega niem al w linii prostej, cechuje się zm ienną szerokością (48-95 cm) i głębo kością (15-45 cm) p aram etry m aksym alne osiągając w końcowym odcinku (pobliże źródła-uję cia solanki?).
Uniw ersytet im. A dam a Mickiewicza In sty tu t Prahistorii Zakład P rah isto rii Polski w Poznaniu
informator Archeologiczny 1990 59
Obiekty rowkowe: 564 ■— znany z ubiegłego sezonu 1 579 — nowoodkiyty w ykazują pewne różnice. Pierwszy wytyczony został n a planie nieregularnego owalu-wieloboku o w ym iarach ok. 12 x 8 m. Przeciętna jego szerokość wynosi 40-60 cm, a głębokość od 12 do 30 cm. Drugi sk ła d a się z 2, a n a pew nych odcinkach z 3 rowków koncentrycznie w siebie w pisanych. Rozmiary całego założenia w ynoszą ok. 13,5 x 12, 5 m, szerokość rowków 30-80 cm, głębokość 10-40 cm. O dnośnie do funkcji owych unikatow ych obiektów nie uzyskano nowych danych, które pozwalałyby wyjść poza w ysuniętą po ostatnim sezonie badań ogólną supozycję o ich kultowym charakterze.
Paleniska w ystąpiły w zwartym przestrzennie skupieniu n a obrzeżeniu strefy gospodarczej. Kontynuowano, przy w spółpracy z Katedrą Chemii Rolnej Akademii Rolniczej w Poznaniu (i w sparciu finansowym O środka D okum entacji Zabytków w Warszawie) program testow ania m etody fosforowej łącząc asp e k t eksperym entalny z utylitarnym — określenie zasięgu osady, stre f w jej obrębie oraz zróżnicowanie funkcji obiektów i ich członów.
M ateriały i doku m en tacja przechowywane są czasowo w Instytucie Prahistorii UAM w Po znaniu,
Badania będą kontynuowane. J e g U n ie c , g m . S z y p lis z k i woj. suw alskie S t. 1 AZP 12-
8 6 / 1 2 ___
Państwowe Muzeum Archeologiczne w W arszawie
B adania prowadziła m gr Grażyna Iwanowska. Finansow ało PMA w W ar szawie. Siódmy sezon badań. Grodzisko z okresu późno rzymski ego, wędrówek ludów i wczesnego średniowiecza.
Prace wykopaliskowe objęły 2 wykopy (o łącznej powierzchni 25 m 2), usytuow ane w północ- no-w schodniej części m ajdanu grodziska. Ich eksploracja została rozpoczęta w ubiegłym sezo nie, W pierwszym z nich, obejmującym wewnętrzny skłon wału ograniczającego m ajdan od strony w schodniej, odkryto wyraźne ślady konstrukcji drew nianych, choć wcześniej wydawało się, źe został on usypany wyłącznie przy użyciu rożnych rodzajów ziemi. W w arstw ie w tórnie użytej gliny pom arańczowej, o miąższości około 70 cm. odsłonięto kilkanaście poziomów dranic, o zarysach niekiedy dobrze czytelnych i zachowanych fragm entach drewna. Były one u k ła d an e ciasno je d n a n ad drugą, równolegle do siebie, ograniczone od strony wschodniej i zachodniej dwiem a d ranicam i do nich prostopadłym i. Całość tworzyła k onstrukcję przypom i nającą skrzynię. Szerokość odsłoniętego drewniano-ziem nego walu m ożna w stępnie określić n a 3 m I wydzielić w Jego obrębie 18-20 poziomów dranic. Jego zachodnia kraw ędź została praw dopodobnie n aru szo n a. Do podstawy walu dochodzi w arstw a pom arańczowej gliny ze sm ugam i ziemi ciem nobrunatno-czarnej i zaw artością licznych ułam ków węgla drzewnego, czytelna w obrębie wykopów sąsiednich. Została ona również zarejestrow ana w drugim z b a d a nych w tym roku wykopów i praw dopodobnie wyznacza jed en z poziomów osadnictw a na m ajdanie grodziska, który m ożna odnieść do starszych faz wczesnego średniowiecza. T ak datow ana ceram ika, obok pojedynczych fragmentów pochodzących z o kresu wędrówek ludów, w ystąpiła w omawianej warstw ie pomarańczowej gliny ze śladam i spalenizny.
Odsłonięty podczas tegorocznych badań wal otaczał znacznie mniejszy m aid ал niż istn ie jący obecnie. W okresie późniejszym był on prawdopodobnie nadsypywany dw ukrotnie. Nie
odkryto. Jak dotąd, jego śladów w zachodniej partii m ajdanu. Być może uległy one zniszczeniu podczas następ n y ch faz przebudowy grodziska lub bryją się pod nie przebadanym wałem zachodnim . Nie m ożna też wykluczyć, że pierwotny, drewniano-ziem ny wal rzeczywiście prze biegał tylko od w schodniej strony m ajdanu.
M ateriały (nr inw. PM A/V/8664) oraz dokum entacja z b ad a ń zn ajdują się w PMA w W ar szawie,
Badania będą kontynuowane. K o lo n ia H u sy n n e, gm .H ru b ieszów woj. zam ojskie S t. 4 AZP 8 6 - 9 5 /6 4 ________
Wojewódzki O środek Archeologicz no-K onserw atorski w Zam ościu B adania prow adziła m gr Ew a B anaslew icz. F inansow ał WOAK w Zam ościu. Drugi sezon badań. Cm entarzysko kultu ry zarubinieckiej. osadnictw o okresu rzymskiego.
W bieżącym roku w związku z przypuszczeniem o możliwości dalszych odkryć zniszczo nych grobów n a sta n . 4 w Kol. H usynne, kontynuow ano rozpoczęte w 1989 roku prace ratownicze,
W odległości k ilk u n a stu metrów n a zachód od grobu n r 1 /8 9 n a tej sam ej wysokości odkryto kolejny grób (nr 2), który należy łączyć z Istniejącym n a tym stanow isku cm entarzys kiem k u ltu ry zarubiniecklej. Odkrycia dokonano w w arstw ie ornej, dlatego też zabytki oraz
