Fred Wendorf,Angela Close,Michał
Kobusiewicz,Romuald
Schild,Hanna Więckowska,Bahay
Issawi,Kazimierz Szczepanek
Bir Kiseiba. Pustynia Zachodnia
Informator Archeologiczny : badania 14, 277-278
277
Na północ od cystern eksplorowana była p rzestrzeń m iędzy tym budynkiem a lin ią w ielk iego muru południowego łaźn i. Fragm ent tego muru był odsłonięty dawniej w fa zie wykopalisk sondażowych w 1963 roku i wiadomo było z późniejszych badań, że dalsze jego c z ę ś c i na północy i południu są bardzo źle zachowane. W związku z tym sprawdzono w tym roku je go stan zachowania w c zę ś c i wschod n iej. oraz badano m o żliw ie szczegółow o datę jego destrukcji. Okazało s ię . że rozebrano go po o k resie użytkowania górnej nekropolii, po je j zasypaniu, tj. w końcu X IV 1 na początku X V w. H istoryczn ie je s t to dość skomplikowane, ponieważ miasto w 1365 roku zostało spalone p rzez ekspedycję cypryjską wysłaną p rz e z króla Cypru P io tra I, i p óź niej już nie podniosło s ię z ruin. Jednakże z opisów Nuwairlego, który je s z c z e kilka lat m ieszkał w A lek sa n d rii po k atastrofie, wynika, że odbudowane zostały mury m iejsk ie, dla utrzymania w artości m ilita r nych m iasta. P rzyp u szcza s ię w ięc, że rozbiórka tego muru, o ra z ca łego frontonu łaźn i, m iała d ostarczyć m ateriału budowlanego do rekon stru kcji murów m iejskich, które jak wiem y z późniejszych opisów europejskich podróżników były w zadziwiająco dobrym stanie, zaś m ia sto w godnym pożałowania. E ksploracja p rze s trze n i m iędzy tym raurem a budynkiem cysterny bardzo żmudna, pozwoliła jednak zidentyfikować w ie lk i nasyp ziemny z V i V I wieku, mający na celu w sparcie już wów czas słabych murów cysterny.
O prócz znacznej Ilo ś c i ciekawych okazów cera m ik i z tego okresu po zyskano pięń ostrakonów, dotychczas bardzo rzadkich na teren ie p rze z nas badanym, o tr e ś c i handlowej. W drugim półroczu badania p rzesu nięto na zachodnie teren y łaźni, gdzie m isja uzyskała dostęp do te r e nów zajmowanych od 1967 r . p rz e z oddział wojskowy, mający tam sw oje obozow isko. Cały ten obszar, na którym w głębokich wkopach stały sa mochody i urządzenia wojskowe, w yczyszczono o ra z przygotowano do system atycznej ek sp lo ra cji. Na przedłużeniu portyku północnego łaźn i odsłonięto i wyeksplorowano górną 1 dolną nekropolę muzułmańską oraz odsłonięto poziom przedarabski, w którym zachowały s ię fragm enty mu rów północnej 1 południowej zabudowy portyku o ra z w c z ę ś c i południo wej zarys budynku z m ałą absydą, w narożniku południowo-wschodnim. Obecnie prace są prowadzone dalej na zachód, na lin ii u licy biegnącej p rzed teatrem oraz za nią, gdzie je st odsłonięta na dużej p łaszczyźn ie nekropola górna. W śród drobnych znalezisk z tego terenu najcenniej s zy m i s ą napisy na kościach 1 fragm entach czaszek, zaw ierające m a giczn e zaklęcia. Równocześnie prowadzone są prace zabezpieczające l konserw atorskie, głównie w łaźn i i cysternach. W domach m ieszkal nych konserwowano fr e s k i zachowane in situ na ścianach.
BIK KISE1BA Pustynia Zachodnia
Polska Akadem ia Nauk Instytut H is to rii Kultury M aterialnej
w W arszaw ie
/w ramach Comblned P ra h is to rie ExpacUtlon/
278
Badania prowadzone p rze z Combined P re h is to rie Expedition /Southern Mehodist U niversity - Dallas T ex a s, 1HKM P A N i G eological Survey of Egypt/ ze strony am erykańskiej p rze z p ro f, dr. Freda Wen- dorfa /dyrektor/ i dr A n g e lę Close; ze strony p o ls k ie j; doc.dr.hab.M ichała Kobusiewicza, p r o f.dr.hab.Romualda Schilda i doc.dr, hab.Hannę Więckowską;
ze strony egipskiej: dr. Bahaya Issawi; ponadto palynologa - d oc.dr. h ab.K azlm ie- rza Szczepanka z UJ.
Kontynuowano eksp lora cję szeregu stanowisk neolitycznych. N aj w ażn iejsze z nich koncentrowały s ię na stanowisku w F la ya E l Adam , które d ostarczyło n ajstarszej w chw ili obecnej ceram ik i i bydła udow- m owlonego w A fr y c e , datowane na ca 9500 lat B . P .
M isja P ols ko-Egipska w Luksorze
Badania p row ad zili inż.Zygm unt W ysocki i dr Janusz Karkow ski /autor sprawozda nia/. W pracach badawczo-konserwator skich b ra li udział W aldem ar Połoczanin i Adam Stefanowicz /architekci/, K a zim ie rz B ielenia /elektryk/, Wincenty Surzyn /m i s trz kam ieniarski/ z P P P K Z oraz egipto* lodzy 2e Stacji A rc h e o lo g ii Ś ródziem nom or skiej UW w K a irze i dr Ewa Laskowaka- Kusztal, m g r F ra n ciszek P aw lick i, m gr K ry - Btyna P olaczek , m gr M aciej W itkowski jak rów nież fo to g ra f S tacji Zbigniew Doliński. Z e strony egipskiej współpracował z m isją inspektor starożytn ości z Gurna Mohamed N a sr, P ra c e finansowały: Egipska Służba Starożytności i Polska Stacja A rc h e o lo g ii śródziem n om orskiej UW w K a irz e , XX sezon p ra c. Rekonstrukcja świątyni grobowej królow ej Hatszepsut,
M isja kontynuowała zarówno prace rekonstrukcyjne jak i program studiów -poszczególnych c z ę ś c i świątyni. Zrekonstruowano dwie nowe ko lumny poligonalne jak rów nież le żą c e na nich arch itraw y i strop w po łudniowej c z ę ś c i górnego portyku. Zakończono te ż odbudowę półki sk a l nej nad górnym tarasem świątyni w ra z z je j ścianą osłonową i balustra dą na je j s z c z y c ie . W ten sposób półce t ścianie ją osłaniających p rz y wrócono kształt ja k i nadali je j budowniczowie świątyni.
DE IR E L -B A H A R I świątynia Hatszepsut
