O monografii Wojciecha J. Cynarskiego "Teoria i praktyka dalekowschodnich sztuk walki w perspektywie europejskiej" z punktu widzenia roli i znaczenia jej wątków historycznych

Mirosław Ponczek

O monografii Wojciecha J.

Cynarskiego "Teoria i praktyka

dalekowschodnich sztuk walki w

perspektywie europejskiej" z punktu

widzenia roli i znaczenia jej wątków

historycznych

Idō - Ruch dla Kultury : rocznik naukowy : [filozofia, nauka, tradycje wschodu,

kultura, zdrowie, edukacja] 5, 222-224

Mi r o s ł a w Po n c z e k

A W F K atow ice

O monografii Wojciecha J. Cynarskiego -

Teoria i praktyka

dalekowschodnich sztuk walki w perspektywie europejskiej -

z punktu

widzenia roli i znaczenia jej wątków historycznych / ’’The theory and

practice of martial arts in European perspective” - About the monography

by Wojciech J. Cynarski - concerning its historical aspects

I Wojciech J. Cynarski

*

W ydaw nictw o U niw ersytetu R zeszow ­ skiego w R zeszow ie opublikow ało z po­ czątkiem lata 2004 r. ob szern ą książkę autorstw a adiunkta Instytutu W ychow ania Fizycznego i Zdrow otnego tej uczelni - dra W ojciecha J. C ynarskiego1 — Teoria i pra ktyk a dalekow schodnich sztu k w alki w p ersp ektyw ie europejskiej. Podtrzym uję

to, co napisałem w recenzji naukow ej artykułu C ynarskiego z 2004 r. (B iblio­

grafia dalekow schodnich sztu k w alki - analiza treści), iż autor je s t „(...) naj­

bardziej rozw ojow ym badaw czo i pub li­ cystycznie badaczem w zakresie daleko­ w schodnich sztuk w alki w Polsce; jeg o autorytet w ykracza rów nież daleko poza Polskę (przynajm niej dotyczy to Europy Ś rodkow ej”2).

Dr W. J. Cynarski jest mi też znany ze współredakcji (z prof. Kazim ierzem Obo- dyńskim) obszernego tomu Humanistyczna

teoria sztuk i sportów walki. Koncepcje i problem y, W ydawnictw o Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 20033.

Z atem rzeszow ski hum anista — prag­ m atyk i teoretyk dalekow schodnich sztuk w alki, to popularny w naszym kraju i poza jeg o granicam i - uczony, zasłużony dla popularyzacji w ym ienionych form kultury fizycznej. Przedstaw ił on w swojej najnow szej m onografii ew olucję poglądów socjologicznych - w pew nym stopniu i filozoficznych, a w poszczególnych rozdziałach (w ich pierw szych partiach), w jak im ś stopniu rów nież i historycznych, na rolę i znacznie dalekow schodnich sztuk walki w europejskiej, m yśli hum an isty czn ej.4

Teoria i praktyka

dalekowschodnich sztuk walki

w perspektywie europejskiej

1 J e s t o n d y re k to r e m te c h n ic z n y m S to w a rz y s z e n ia Id ó k a n P o ls k a i S h ib u K o b u d ö K a to ri S h in t ö - r y ü , re p re z e n ta n te m s z k ó ł ta k e d a - r y ü

1 n ih o n d e n k o b u d ö (IM A F , T o k io ) w P o lsc e. P ra c u je n au k o w o w Z a k ła d z ie S p o rtu i O b o z o w n ic tw a IW F iZ U R . J e s t n ie ty lk o

teo re ty k ie m , ale ta k ż e p o siad ac ze m sto p n i m istrzo w sk ich w ośm iu m eto d ac h (o d m ia n a c h ) s z tu k i sp o rtó w w a lk i, re d ak to re m n ac ze ln y m R O C Z N IK A N A U K O W E G O „ID O - R u c h d la K u ltu ry ” (o d 2 0 0 0 r.). Por. m .in . „ ID O ” .... to m II, R z e s z ó w 2 0 0 1 , s. 15 -2 5 .

2 C y t. Z a „ ID O ” ..., to m II, R z e s z ó w 2 0 0 1 , s . 15.

3 Z o b . W . J. C y n a rs k i, S ta n b a d a ń h u m a n is ty c z n e j te o r ii d a le k o w s c h o d n ic h s z tu k w a lk i (s. 2 4 - 4 2 ) i B o jo w y w y m ia r a z ja ty c k ic h s z tu k

w a lk i (w s p ó ła u to r s tw a z A rtu r e m L itw in iu k ie m ) [w :] C y n a rs k i W . J ., O b o d y ń s k i K . [re d .], H u m a n is ty c z n a te o r ia s z t u k i s p o r tó w w alki. K o n c e p c je i p r o b le m y , R z e s z ó w 2 0 0 3 , s. 1 6 6 -1 7 8 .

4 Z o b . d o d a tk o w o W . J . C y n a rs k i, P r o c e s g lo b a liz a c ji. D ia lo g k u ltu r y c z y k o n flik t w a r to ś c i? In s ty tu t E u ro p e js k ic h S tu d ió w S p o łe c z n y c h w R z e s z o w ie , R z e s z ó w 2 0 0 2 , s . 3 3 - 8 0 (rp z d z ia ł II - „ K u ltu ra c ie le s n a i m o ra ln a w p e r s p e k ty w ie an to lo g ic z n e j i s p o łe c z n e j n a p rz y k ła d z ie w y b ra n y c h s y s te m ó w ) o r a z s. 1 2 3 -1 6 4 (r o z d z ia ł IV - „ D ia lo g k u ltu r Z a c h o d u i W s c h o d u ” i ro z d z ia ł V „ P rz e n ik a n ie s i ę k u ltu r w P o ls c e ” ).

Dzieło to (nie waham się użyć w tym miejscu tego określenia) św iadczy o dużych horyzontach intelektualnych autora podjętego przedsięwzięcia badawczego. Przecież niełatw ego - ze względu na komplementarny i interdyscyplinarny charakter wyżej wym ienionego problem em badawczego.

II

K siążka składa się z przedm ow y i m etodologicznego w prow adzenia do sygnalizow anych rozw ażań naukow ych. C zęść I m onografii dotyczy m etodologii i teorii sztuk walki. Składa się ona z 4 rozdziałów (m etodologia badań w teorii sztuk w alki, przegląd literatury przedm iotow ej - z d y skusją o konstrukcji hum anistycznej teorii dalekow schodnich sztuk w alki o raz m etodologii badań podjętych w pracy).

W części II opracow ania na tem at założeń ontologicznych i epistem ologicznych - holistycznej teorii dalekow schodnich sztuk walki (w hum anistycznej refleksji nad kulturą fizyczną) - mamy uw zględnione rozdziały: o w ątkach filozoficznych, historycznych i struk­ turalnych tego zagadnienia (12 rozdziałów ).

Część III pracy na tem at interpretacji wym iarów antropologicznych i społecznych humanistycznej teorii dalekowschodnich sztuk walki - zawiera 3 rozdziały (o semiotyce orientalnych sztuk walki, antropologii sztuk walki oraz wprow adzenie do społecznej interpretacji fenomenu sztuk walki).

K siążkę tę zw ieńcza podsum ow anie i posłow ie (odnoszące się do popularnej percepcji dalekow schodnich sztuk w alki) oraz spis tabel i ilustracji, w reszcie bibliografia, indeks kategorii term inologicznych oraz indeks nazw isk, sum m ary i contents.

III

R ecenzentam i w ydaw niczym i m onografii W. J. C ynarskiego byli - prof, dr hab. Z bigniew K raw czyk oraz prof. U R - dr hab. K azim ierz Obodyński. W edług prof. Z. K raw czyka recenzyjne sugestie zaw arte w opinii do om aw ianej publikacji m iały „ ( ...) charakter dyskusyjny i zm ierzały do udoskonalenia interesującego dzieła, dla realizacji którego niezbędne były: olbrzym ia wiedza, talent badacza teoretyka i praktyka sportu, a nade w szystko tytaniana praca i szybko postępujący rozwój naukow y A utora”5.

Zdaniem prof. K. O bodyńskiego, autor Teorii i p ra ktyki dalekow schodnich sz tu k w alki

w perspektyw ie europejskiej, „ ( ...) potrafił połączyć m istrzow ski poziom um iejętności w jüju tsu ,

karate i kobudö, ze spraw nością teoretyka - interpretatora i eksplikitatora; sform ułow ana przez C ynarskiego oryginalna teoria dalekow schodnich sztuk w alki stanow i w artościow y w kład w dziedzinę nauk o kulturze fizycznej”6.

IV

W rozdziale II (część II), dotyczącym procesu historycznego i dialektyczno-ew olucyjnego dalekow schodnich sztuk walki W. J. Cynarski pisze o japońskiej kolebce sztuk w alki i ich przejściu z Chin do Europy, z uw zględnieniem okresu rozbiorów Polski (1 7 7 2 -1 9 1 8 ) oraz lat II Rzeczypospolitej (do 1939 r.). Interesujące i na swój sposób now atorskie (także dla piśm iennictw a dotyczącego dziejów kultury fizycznej) było stw ierdzenie o tym , iż „ ( ...) w okre­ sie m iędzyw ojennym propagatorem nauki sam oobrony w stylu japońskim były - T ow arzystw o G im nastyczne „Sokół” - i polska Y M CA (gdzie nauczania jü ju tsu prow adził m .in. H enryk Jeziorow ski) o raz w ojsko”7.

H istorycy kultury fizycznej zapew ne przypom inają sobie, że w Polsce O drodzonej co najm niej 6 autorów popularyzow ało sztuki w alki D alekiego W schodu. O to ich książki:

1. N im ura O., D ziu-D żitsu. J a k się obronić p r z e d napaścią uliczną (japoński system sam oobro­

ny), W arszaw a 1920 (?);

2. Jeziorow ski H., W alka w ręcz Ju-jitsu, W arszaw a 1923;

3. Stephan E., Sam oobrona w rycinach - um iejętności obezw ładniania p rzeciw n ika (z cyklu Sport w obszarach), W arszaw a 1925 (?);

5 C yt. za: IV s tro n a o k ła d k i. 6 C y t. za: IV s tro n a o k ła d k i.

7 W . J. C y n a rs k i, T e o r ia i p r a k t y k a d a le k o w s c h o d n ic h s z tu k w a l k i . . . , s. 131.

4. Jeziorow ski H., Walka w ręcz Jiu-Jitsu, W arszaw a 1927; 5. Stronczak C., Z asady w ręcz Ju-jitsu, W arszaw a 1931 ;

6. L askow ski K., 17 chw ytów jiu -jits u (sam oobrona w 17 chw ytach), W arszaw a 1937;

7. Sikorski W ., Gim nastyka, p o d ręc zn ik m etodyczny dla sem inariów i kursów nauczycielskich, Lw ów 1928 (rozdział „W alka w ręcz”);

8. Sikorski W ., Skrypt do ćw iczeń w alki w ręcz, W arszaw a (b.r.z.)8.

W artościow ym w ątkiem historycznym w om aw ianej pracy W. J. C ynarskiego je s t fragm ent 3 rozdziału II (części II) „D ziedzictw o kultury w ojow ników w adaptacji do kultury zachodniej” (s. 137-138). N ie ulega w ątpliw ości, że ciekaw a teza autora o spraw ności m ilitarnej i oryginalnych m etodach treningu w ojow nika społecznego je s t praw om ocna.

D la historyków - znaw ców kultury D alekiego W chodu - dość interesujący będzie zapew ne podrozdział 3 - część 1 - rozdziału II (w części II opracow ania) o rysie historycznym dalekow schodnich sztuk w alki od buddyjskich początków do w spółczesności.

P o u czającą historyczną p artią w opracow aniu W. J. C ynarskiego je s t fragm ent o duchow ości historycznych kultur rzym skich (część II, s. 195 - 196). Z auw ażam y, że chiński klasztor Shaolin stał się ko leb k ą w ielu sztuk w alki (o czym pisze autor rozpraw y). O d siebie dodam , że znany zakonnik katolicki, cysters - Bernard z C lairvaux (1 0 9 0 -1 1 5 3 ) - był m istrzem boksu - czyli w alki na pięści. M iała ona przecież sw ój dalekow schodni, typow o azjatycki charakter. Pam iętajm y, że n a grunt europejski przeniesiona została m.in. dzięki zakonom K ościoła rzym skokatolickiego9. W. J. Cynarski idzie w sw ych rozw ażaniach o ascezie i kreatyw ności jeszcze dalej, staw iając tezę, iż „(...) buddyjski lotos i chrześcijański krzyż sta ją się sym bolam i

pokoju przez uśw ięcającą m iłość” 10.

A bstrahując od historycznego, czasam i w ręcz m istycznego ujęcia hum anistycznego w ym iaru dalekow schodnich sztuk w alki, stw ierdzić należy, że W. J. Cynarski pracow ał nad rozpraw ą w ręcz z benedyktyńską dokładnością. Z aktualizow ał i uogólniał socjologiczne w izje daleko­ w schodnich sztuk w alki - z k orzyścią dla nauki i kultury fizycznej.

W konkluzji polecam raz jeszcze dzieło podkarpackiego uczonego w szystkim hum anistom i ludziom pracującym w sporcie uniw ersyteckim (akadem ickim ) w kraju i poza je g o granicam i, studentom , dziennikarzom o raz trenerom i instruktorom sportow ym . N ie om ija to też popularnego czytelnika. Z apew ne i on znajdzie w pracy dr. W. J. C ynarskiego nie znane mu w ątki dotyczące teorii sztuk w alki o rodow odzie orientalnym . N ie zapom nijm y bow iem , że m onografia pracow nika naukow ego U niw ersytetu R zeszow skiego nie m a sw ojego odpow iednika w literaturze, zarów no krajow ej, ja k i europejskiej. N a tym w istocie polega w artość poznaw cza (m erytoryczna) pracy W. J. C ynarskiego. Jest ona niew ątpliw ie niezw ykle w artościow a z punktu w idzenia w arsztatu m etodologicznego oraz heurystyki źródeł (bibliografia została zestaw iona na blisko 30 stronach i podzielona na 3 kategorie: piśm iennictw o - około 26 stron, źródła elektroniczne - 2 strony; inne źródła - 2 strony).

‘ Z a : ib i d e m ,s . 1 3 1 -1 3 2 . 9 P o r.: M . P o n c z e k , K o ś c ió ł p o w s z e c h n y w o b e c k u ltu r y f i z y c z n e j w o k r e s ie p ó ź n e g o a n ty k u i ś r e d n io w ie c z a a s z tu k i w a lk i [w :] H u m a n is ty c z n a te o r ia s z tu k i s p o r tó w w a lk . K o n c e p ę je i p r o b le m y , p od re d a k c ją W o jc ie c h a J. C y n a rs k ie g o i K a z im ie rz a O b o d y ń s k ie g o . W y d a w n ic tw o U n iw e rs y te tu R z e s z o w s k ie g o , R z e s z ó w 2 0 0 3 , s. 46. 10 W . J. C y n a rs k i, o p . c it., s. 199. 224