Charakterystyka podejścia technicznego i społecznego w tworzeniu systemów informacyjnych w przedsiębiorstwie

Pełen tekst

(1)cm 593 w. Angelika Wodecka- Hyjek KclłH'". Met.d Organizaciii Zan:qchanla. Charakterystyka podejścia technicznego i społecznego' w tworzeniu systemów informacyjnych w przedsiębiorstwie l. Wprowadzenie C iq g ł y rozwój systemów informacyjnych w firm ie ma strategiczne znaczenie d la sprawnego funk cjonowania o rgani zacji. Niezbędne dla rozwoju i istnie ni a przeds i ę bi o rs twa jest posi adani e dok ł adnych i aktualnych in formacji , wspomagających proces podejmowania decyzji. Zgodnie z d efi ni cją system inform acyjny przedsiębiorsLwa obejmuje zbiory informacyjne, a więc zasoby informacji oraz te elementy , które umożliwiają zas ilanie, utrzyman ie i dostarczanie uż ytk ow nik owi tych zasobów. Elementami tymi są nadawcy i odbiorcy informacji oraz tec hni czno-organi zacyjne ś rodk i gromad zenia informacji, komunikacji, przetwarzania i ochrony informacji. System informacyjny jest wy róż niony przestrzennie , czasowo oraz probl emowo [Kisielnicki 1993, s . 15]. Podobną c h arakterystykę zawiera defin icj a J. Pietrzaka, zgodnie z którą "system informacyjny przed s iębi o rs twa lo zi ntegrowany zespó ł ludzi, środków i metod zbierania , kodowania , dekodowania, przechowywania, przetwarzania, odnajdywania i komunikowania, a t akże aktu alizacji i użytkowania danych potrzebnych kierownictwu do podej mowani a decyzji i kierowania" [Pietrzak 1998 , s. 7] .. • W literaturze angielskojęzycznej podejście techniczne określane jest wyrazem hardo natomiast podejście spoleczne wyrazem sojt. Pojęc i a te mają znaczenie szersze niż opisane w arlykule. używaną terminol ogię podaje za SWryczą, który 7..amiennie do ww. używa także poję( "metodyki spolcczne" i "metodyki techniczne" [Wrycza 1999J..

(2) Rozwinięty system informacyjny musi sprzyjać kierowaniu dużymi zbioram i danych, ich z łożonemu przetwarzaniu w taki sposób, aby um ożl i w i ć ich przeksz tałcenie w wynik n adający s ię w krótkim czas ie do bezpośredniego wykorLYstania. System generowania , przesyłania i przetwarzania danych w organi zacji ma istotny wp ł yw na ca ł ościowy przebieg procesów rozwiązy wania problemów oraz na trafność podejmowanych decyzji i ich realizację. Efek t yw n ość systemu informacyjnego determinuje efe kt yw n ość organ izacj i i zachodzącyc h w niej procesów zarządzania [Pietrzak 1998}. Dlatego prawidłowo funkcjonujący system informacyjny musi być odpowiednio zorganizowany. a co za tym idzie musi dysponować wykwal ifik owaną kadrą oraz sprzę tem i narzędziami informatycznymi. S pr aw ność organ izacji i wydajność pracowników zależą nie tylko od zaawansowania sprzętu komputerowego oraz oprogramowania, ł ecz przede wszystkim od wprowadzonych zmia n organ izacyj nych [Czenn iń ski 1998]. Problematyka anal izy i projektowania systemów informacyjnych przedsię biorstwa jest bezpośrednio związana z informat ycznymi metodami projektowania i przetwarzania zb iorów danych. R os nące zapotrzebowanie na systemy informatyczne, a w szczególnośc i oczekiwanie na ich szybki e wdrożenie oraz z mi e ni ające się dynamicznie otoczenie przedsiębiorstwa zmien ia wizerunek procesu tworzenia systemów infonnacyjnych. W literaturze przedmiotu można znaJ eić dwa rodzaje podejść od no śnie do tworl.enia systemów informacyjnych - podejście techniczne (hord approac/les) i podejście społecz n e (soft approaches) [Kcndall. Kendall 19881.. 2. Charakterystyka pode Iścia technicznego Projekt systemu in formatycznego można interpretować dwojako: - w wąskim znaczeniu - jako bezpośredni wynik tylko jednego etapu procesu budowy system u informatycznego, - w rozumieniu szerokim - jako cały wieloaspektowy cykl życia systemu. Podejście techniczne dotyczy calego cyklu życia systemu informatycznego. W trakcie cy klu życ ia systemu zmi enia się charakter prac planistycznych, analitycznych i projektowych. W każdej fazie cyklu określa s i ę: - ce le. - działania, - kolejność rea lizowanych d zia ł ań, - punkty przeglądu, - produkty i ich dokumentacje [Wrycza 1999]. J ed nocześnie w kolej nych fazach należy o kreś li ć zasadność tworzenia systemu, op i s ać model danych i procesów, wybierając adekwatne metody i techniki oraz odpowiednio d obrać sprzę t i oprogramowani e komputerowe..

(3) technicz.nego. j. Strategia Analiza Projektowanie. Dokumentowanie. Budowanie. Wdrożenie. Eksploatacja. Rys. I. Cykl. życia. systemu informacyjnego. 1:r6<1lo: [Ławrynowicz 1997. s. 22J .. Poza tym podej śc i e tec hniczne charakteryzuje s ię przede wszystkim: - skoncen trowaniem uwagi analityka na fu nkcjach i procesach prowadzonej anali zy na podstawie pe łn yc h i sformal izowanych mode li rze czywi s t o śc i ; - projektowanie systemu ma zwy kle charakter zs t ępuj ący (top -do",n ), co oznacza tworzeni e systemu poprzez stop ni owe, hierarchiczne wyodrębn i e ni e jego s kładnik ó w aż do podstawowego poziomu szczegół owości; - ostateczne roz w i ą za nia projektowe są uzyskiwane w drodze kolejnych u zup e łni e ń , korekt i modyfikacji . Od efekt ów wspó łpracy po m ięd zy projektantem i u żytk ow niki e m zależy w d u żej mierze sukces zastosowania zaproj ektowanego modelu; - zasadni cze znaczenie w trakcie realizacji cyklu życia systemu maj ą narzę dzia komputerowego wspomagania in żyn i erii oprogramowania tzw. pakiety CASE oraz szczegó ło we metody i techniki tworzenia systemów informatycznych; - na każdym etapie anal izy i projektowania prod ukowane są szczegó łowe dokumentacje będące efektem wspó łpracy interdyscypUnarnego zespolu wykonawczego (pracowników, danych , procesów. s przęt u , oprogramowania i siec i komputerowej) [Kendall . Kend alJ 19881; - w trakcie prac projektowych i analitycznych o kreślane są wymagania ilośc iowe i jakościo we dotyczące systemu informacyjnego . Il ośc i owe potrzeby in formacyjne mo żn a u st ali ć dla konkretnej sytuacj i decyzyjnej , natomia st wymagania jakościowe mogą b yć podane dla c a łego systemu rK isie lnicki, 1993. s. 32]. J. Kisiel nicki dziel i wymagani a jak ośc iowe na kryteria ni eza l eżne , do t yczące minimaln ych wy m agań j akośc i owyc h , w ś ród ni ch wy mienia: dys-.

(4) AlIgelika Wodecka-Hyjek pozycyj n ość. ak tu a lność, rze t e lność, straty informacji i po równywalno ść, oraz kryteria za l eż n e zwi ą za n e z konkretnymi zbiorami op i s ującymi system informacyjny, do nich zalicza: nj ezawodność, przetwarza ln ość, e la sty cz n ość, wydajność , Koszt ca ł kow it y , czas reakcji systemu , szczegółowość, s t abi lno ść systemu , aktyw no ść, prioryt e towość, poufność, łatwość użytkowania i bezpieczeństw o informacj i! .. '" '". ••. Ilf---,---~. ••'". r-,----, 31 f---,---~. Rys . 2. Poziomy. uszczegółowienia. modelu. tródto: opracownaie wlasne na podstawie [Congram, Epelman 1995, s. 151 . Przy kład em podejścia. przeds i ęb i ors twa. technicznego do tworzenia systemów informacyjnyc h jest metoda anali zy i projektowania systemów informacyj -. nych SADT (s lrltctured allalysis alld desigll1ecllllique) w przeds iębiorstwie , w lalach 60. w Stanach Zjednoczonych, oparta na zbiorze diagramów , uporz ądk ow an yc h w drzewa strukturalne, u żywa n ych do opi su d zi ałania na różn yc h poziomach szczegó ł owości, Podej ście techni czne , zwane t eż " in ży nier s kim ", w rzeczyw i s to śc i coraz częściej poddawane jest krytyce ze wzg lędu na jego podstawowe zaloże ni e, i ż powsta ła. ! Dokładna. charakterystyka wymienionych kryteriów znajduje się w rKisielnicki 1993, s. 32- 371..

(5) podstawą. tworzeni a systemu jest dobrze zdefini owany prob lem. Podej śc i e takie znacznie ogranicza kwestie różnorodnośc i wariantów postrzegania i inler· pretacji danego zagadnienia , a wspólczesna gospodarka ob fituj e w sytuacje ni e uporządkowane i kontrowersyjne, w których cele są trudne do okreś l e nia. Dlatego coraz częśc iej zd arzają s ię sytuacje, gdy opracowane specyfikacje sys· temowe w fa zie w draża ni a i u ży tk ow ania wymagają bardzo drogich korek t i modyfikacji [Wrycza 1999].. 3. Charakterystyka. podeiścia społecznego. Podej ście s po ł eczne natomi ast zwraca uw agę na aspekty psychologiczne i socjologiczne w tworzeniu systemów informatycznych , a co najistotniejsze jest u ży tecz n e w faz ie ich planowania. Tw ó rcą metodyki spo ł ecz n ej (sof! sys· tems methodology), p ows tał ej w Jalach 60. jest P. Checkland , profesor Uni · versi ty of Lancaster w Wielkiej Brytanii . Podstawowy m za ł oże n iem metodyki jest w i e lo s t ronność uj ęć danego zagadni enia i moż l iwość alternatywnyc h interpretacji . Podej śc i e zakłada , że poszczególne jednostki m ają indyw idualne koncepcje rozwiązania problemu i różn i e postrzegają system, wewnąt r z którego i s tni eją. Dlatego nic można m ów i ć o problemie i d ąże niu do jego rozwiąza nia. ale o sytuacji problemowej i uczeniu s i ę systemu poprzez szereg zapytań. Kon se kwencją za mierzonego działania będz i e wybór jednego z opracowanych rozwiązań - celowego i najkorzystniejszego dla u ży tk ow nika systemu (Kendall , Kendall 1988].. Podjęcie dzia l ań. Rozpoznanie sytuacji problemowej. doskonalących. Zmieniający się świal. rzeczy wisty. Myślenie. systemowe. /"_-<.. o świec ie rreczywistym. Zdefi niowanie syStemów. ~_'-<'-. ___>--- Budowa model u. działalności. celowej. Rys. 3. Postrzeganie sytuacji problemowej z'r6dlo: ISoft Systems ... 1997, s. 6].. konceptualnego.

(6) Wodecka-Hyjek W metodyce P. Checklanda pojęcie systemu działalności ludzki ej (humon activity system) zdefiniowano jako zestaw działań powiązanyc h w l ogiczną s trukturę, s ta n owiących celową cał ość [Soft Systems ... 1997]. Takie podejście do system u informacyjnego wskazuje na podobieństwa do anal izy wartości, w której zasad ni cze pytani e brzmi "czemu s łu ży system?". Jak mówi P. Forbes, metodyka społeczna nie opi era się na strukturze tworzonej przez określone zachowania , a ł e raczej określa mechanizm budowy modelu w aspekcie pewnego punktu widzenia, świato poglądu określanego niemieckim s ł owem Weltemchammg [Forbes ł 995J. Innymi s ł owy metodyka społeczna jest systemem uczenia się zbioru problematycznych sytuacj i w działalności ludzkiej , prowadzącym do wypracowania odpow iednich zachowań w okreś l onej sytuacj i.. 4. Cykl postępowania w lIIetodyce R Checklanda. społeczne. I. Tworzenie systemu informacyjnego w metodyce s poł ecz n ej przebiega w siedm iu etapach. Etap 1- wprowadzenie do sytuacji problemowej. Wprowadzenie polega na określeniu przez użytkowników systemu (menedżerów i pracowników) zakresu zadań i sposobów ich realizowania stanow iących o sytuacji prob lemowej oraz na próbie zdefiniowania opisanej sytuacji przez analityka. W celu zobrazowania praktycznego zastosowania opisywanej metodyki po s łu żmy się przykładem opisanym w literaturze [50ft Systems ... 19971. Zespó ł doradztwa personalnego w zakresie doboru pracowników produkcyjnych w fimlie Shell Group zajmuje się pozyskiwaniem i rozwojem kadr w róż nych jednostkach działalności firmy. Ponieważ zespó ł ten funkcjonuje w struk turach She ll Group od dłu ższego czasu, kierownictwo naczelne postanow i ło ponownie zastanowić się nad ro l ą, jaką pełni zespól w firmie oraz czy nie można by wykonywać tejże działalności lepi ej . W konsekwencji postawiono pytanie: ,.Jak dobry jest aktualny system organizacji pracy zespołu doradztwa personalnego, w jaki sposób ro zw ijać i udosko n a la ć wykonywanie zadań". Etap 11 - rozpoznanie sytuacji problemowej. Pod s tawą rozpoznania jest próba wskazania przez men edżerów i pracowników defini cj i sytuacj i problemowej zainicjowana w trakcie etapu I. W etapie II analityk zapoznaje s ię z sytuacja problemową zbie rając inform acje ni ez będne do s fo rmułowania definicj i dla odpowiednich systemów celowej d zi ałalności [Wrycza 1999). In formacje te mogą dotyczyć następujących problemów [Soft Systems ... 1997] : - struktury organi zacyj nej oraz czy nników, których nie da s i ę ł at wo zmienić (np. budynki , położenie , ś rodowi s ko) , - procesów i transformacji przebiegającyc h wew n ątrz systemu , wiele z nich ulega stałym zmianom,.

(7) ,. - zachowań organizacyjnych pracowników (w nioski, uwagi krytyczne, skargi i sugestie).. W trakcie gromadzenia informacji analityk może wykorzystywać tradycyjne i tech niki np.: - obserwacje: identyfikacja wykonywanych zadań, określenie wykorzystywanych narzęd z i, ustalenie zależności pomiędzy pracown ikami i systemem , narzędzia. opisy produktu , rozkłady dnia, grafiki zajęć, itp., - wyw iady: uSlrukturyzowane i nicustrukturyzowane , - kwestionariusze z pytaniami zamkniętymi i otwartymi , protoko ł y zdarzeń krytycznych, nagrania wideo itp., - warsztaty i dyskusje: makiety , sy mulacje, gry. twórcze rozwiQzywan ie prob lemów. próby rozwiązywania konniktów. Zasadnicze znaczenie ma niezawężan i e sytuacj i problemowej i rozpatrywanie jej w wielu aspektach. Techniką wlaściwą dla real izacji dwóch pierwszych etapów melodyki spolecznej są wzbogacone wizerunki sytuacji (rich picrures). Są one odwzorowaniem struktury i dynamiki analizowanej sytuacji, tj. powią zań i zależnośc i między stanowiskami i komórkami organizacyjnymi, pelnionymi przez nie rolami, występującymi konniktami , strukturami. zdarzeniami i procesami w syt uacji problemowej. Techni czn ie mają one postać "obrazków", zawie rającyc h rysunki, ikony . symbole , powiązania i opisy [Wrycza 1999]. Elllp 111 - JormIlIawanie defi"icji podstawowych dla odpowiednich systemów celowej dziafalności. Rezultatem rozpoznania sytuacji problemowej i jej opisania jest zde fini owanie systemu celowej działalności, w ramac h dyskusji. na podstawie różnych interpretacji świa ta rzeczywistego. Osiągnięcie właści wego opisu, adekwatnego do sposobów postrzegania wszystkich uczestników systemu jest pod stawą podjęcia działań dos k onalą cyc h . Definicje podstawowe zwane s ą definicj ami CATWOE, gdyż. w trakc ie ich formułowania rozpatruje s i ę na s tę pujące e lementy: - C (cllsromers) - klienci działalności celowej, - A (actors) - wykonawcy dzialalności celowej, - T (transformation) - przedstaw ienie celowej działalności w postaci proces u (wejśc ie-tran sformacja-wyj śc ie). - W ( Welrofl schaullflg) - sens definicji podstawowej z punktu widzenia danego kontekstu, - O (owller) - w ł aścicie l e problemu mający uprawnien ia do podję cia bądź zakończen ia działaln ości celowej. - E (ellviro1l1I1ental) - otoczenie systemu (możliwości i ograniczenia). W odpowiedz i na zm ian y zachodzące w otoczeniu firma S he ll Group na bieżąco dostosowuje swoją działalność do rozwijającego s i ę rynku. Możliwość taka wymaga ciąg łego szkolenia pracowników. Z punktu widzenia kierownictwa naczelnego podstawę do podjęcia dzia łali doskonalących stanowi działalność zespołu doradztwa personalnego w zakresie doboru pracowników produkcyjnych . Zadaniem zespolu, w odpow iedzi na.

(8) Angelika Wode cka-Hyjek. aktual ne zapotrzebowanie. jest podwyższanie kwalifikacji pracowników produkcyjnych firmy Shell Group poprzez odpowiedni system szko l eń oraz zdobywanie dośw iadczenia zawodowego, z uwzględnieniem wew n ę trznyc h ogran i cze ń wy ni kaj ącyc h z kluczowych zadań i stosowanych technologii.. Surowce i materiały. Usługi. doradztwa personalnego linny Shcll Group. Zespół. Klienci. , Wyniki działalno~ci. ?. Nowe technologie. Obe<:ny system organizacji prncy. Konkurencja. Produkty. Rynek. Rys. 4 . Wzbogacony wizerunek sytuacj i problemowej fi nny Shell Group :l:r6dło:. opracownaie wlasne na podstawie [Sof/ Systems.. . 1997 ).. W trakcie analizy tak s formuł ow anej d z iałaln ośc i elementy defi ni cji CATWO E są n astęp uj ące: - C - pracownicy produkcyjni w firmie Shell Group , - A - zespół doradztwa personalnego w zakres ie doboru pracowników produkcyjnych. - T -od powiedni system sz kol eń w celu zapewnienia wysoko wykwa lifikowanej kadry , - W - wła śc iwa organizacja sz koleń w kontek ście dostarczania poszczególnym jednostkom wykwalifikowanych pracowników produkcyjnych - pods tawą planowania pracy zespo łu doradztwa personalnego, - O - kierownictwo naczelne firm y Shell Group , - E - kluczowe zadania i stosowane technologie..

(9) ,.. Wykwalifikowany. personel z praktycznym Zapewnienie. wykwalifikowanych pracowników produkcyjnych. Pracownik. doświadczeniem. niewykwalifikowany. posi3dających specjalistyczną wiedzę. i doświadczenie zawodowe. Rys . 5.. Działalność. celowa. zespo łu. doradztwa personalnego w fi mlie Shell Group. Źródło : opracowanie własne na podstawie [Sof1 Sys/ems ... 1997] .. Etap IV - opracowanie modelu kOllceptualnego. Opracowa nie model u konceptualnego polega na pow i ązaniu procesów realizowanych w ramach celowej dzia łal n ości. Ko ń cowy model konceptualny opi suje system docelowy, zło żony z określon ych komponentów będących w inte rakcji wew n ątrz systemu. Każdy system powi nien m i eć okreś l one granice d zia ł a ni a oraz m i eć zdolność dostosowywania się do warunków zmi eniającego s i ę otoczenia [Sofr Systems ... 1996]. W trakc ie tworLeni a model u konceptualnego n ależy uwzgłęd ni ć kryteria "trzech En: - skuteczność (efficacy) - pozwala zn a l eźć odpow i edź na pytanie. czy zaangażowane środki przynoszą zamierzony efekt, - wydajność (efficiency) - okreś l a rel ację pomiędzy wartośc i ą otrzymanego wyniku a wartością zaan gażowanyc h zasobów, - efek t ywność (effecliveness) - mówi o wy niku transformacji w systemie dzialalności celowej i os i ągnięciu za ł ożon ego celu [Wrycza 19991. W etapie tym należy ws po mn ieć, iż podstawowa zasada podejścia spo ł ecz nego zak ł ada dopuszczenie róż n yc h punktów widzenia, w zw i ąz k u z czym dla danej sytuacj i prob lemowej może powstać kilka wzbogaconyc h wizerunków, opracowanych przez różne osoby i grupy, a co za tym idzie kilka defi nicji CATWOE i adekwatnych do nic h modeli konceptu alnych . Model koncept ualny na l eży roz pa trywać pod ką t em jego spój ności i fun k cjo n a l nośc i , a nie bezwzg lęd nej pop raw nośc i (Sofr Systems ... 1997]..

(10) Angelika Wodecka-Hyjek. System szkoleń. gwaranllljący. wy kwalifikowaną. POlneby. ) _-->--"n:m:y~. ,""". Podwyższanie. kwalifikacji i zdobywanie nowych. PnydlJe lanie pracowników produkcyjnych do wykonywania. ,.,,,. Kwalifikacje i doświoocunie niezb.;dne do wykonania. ,,"'". doświadczeń. Zdobytc kwalifikacje. i doświadcl,Jlie zawodowe. Monilorowan ie. Pomiar efektywności przez kierowni cIwo naczclne. Rys. 6. Model konceptualny syslemu szkolen pracowników produkcyjnych fi rmy Shell Group Żr6d ł o : opracowanie własne na podstawie [Sofl Systems ... 19971.. Kluczowym zadaniem zespo łu doradzIwa personalnego jest zapewnien ie wykwalifi kowanych pracow ników produkcyjn ych w różnyc h jednostkac h fi rmy Shel1 Group. J ed n akże efektywne realizowanie zadania kluczowego wymaga wykonywania jeszcze innych zadan, takich jak: okreś l en i e potrzeb.

(11) firm y, s por ząd zenie li sty umiejętno śc i i niezbędne go do ś wiadczenia potrzebnych do wykonywania zadań na poszczególnych stanowiskach, uw zg l ędni e ni e zmian w ot oczeniu firm y , d z i alalnośc i konkurencji oraz opracowanie systemu sz k o l e ń gwa rantują cego wy kwalifikowan ą kadrę.. Tabela I . Wyniki porównania i propozycj i udoskonalen ia wykonywania d zia l a ln ości celowej zespolu doradztwa personalnego w firmi e Shell Group Zadanic Stwort.cnie bazy pracowników produkcyjnych posiacbj~yc h. Czy jest realizowane?. ,'". odpo-. wicdnie kwalitil:acje i doś w iadczenie. Ustalenie sposobów realizacji zada ń. ,,'. Okre$lcnic nic i pomiar kwalirikacji wśród pracowników. W jaki sposób? - wytyczne kierownictwa nac7.c1nego, - dobór czlonków realizo. wany przez zespól formalne i nieformalne dyskusje w~ród c;donków zespolu. .. .... ... Ktoje realizuje?. Zle/Dobm. - kierownictwo dobrlC. naczehlC, - zespól doradztwa persona!ncgo w zakresic doboru kadr produkcyjnyc h zespól doradz- w zasadzie twa personalne· dobrzc go w zakresie dobolll kadr produkcyjnych oraz pracownicy produkcyjni. ",. Propozycja udoskonalenia zatrudnienie tir· my domdczej spoza Shel! Group. brak propozycji. opracowanie specjalnych testów , zadań,. studiów prlypadku sprawd7..:Jjącyeh. posiadane kwalifikacje, wprowadzenie regularnych . obowiązkowych. szkolen Zródło : opracowanie własne na podstawie [SQ!I S)'slems ... 19971 .. Opisany syste m d z iałalnośc i zespołu jest monitorowany i kontrolowany na dwóch pozi omach . Pi erw szy poziom obejmuje kontrolę d z iałalnośc i uw zg lęd niając ą kryteri a " trzech E" , drugi to kontrola kierownictwa naczelnego poCI kąt e m pomiaru poni es ionych kosztów i uzyskanych efe któw . Etap V - porównanie modelu kOll ceplllaln ego ze św iat em rzeczywistym . Celem porównywania modeli konceptualnych z rzeczy wi sto śc i ą jest zareje-.

(12) strowanie różnic pomiędzy modelem i rzeczyw istymi zdarzeniami teriów sk ut eczności, wydajności i efek tywn ości.. Etap VI -. określenie pożądanych, możliwych. wedł u g. kry.. do zrealizowania zmian.. Następnie, w trakcie dyskusji, analitycy i uczestnicy działalności celowej roz· ważają możliwo śc i ulepszenia sytuacj i problemowej. Jak podaje literatura. przedmiotu. sama technika opisu syt uacji probl emowej i proponowanych zmian powinna być jak najbardziej niesformalizowana. Wyniki porównania realizowanej działalno ści celowej, opisanej w modelu konceptualnym ze ś wiatem rzeczyw istym oraz propozycje doskonalenia wyko· nywania d zia ła ln ośc i celowej przedstawiono w tabeli l . Etap VII - podjęcie dziatw, majqcych 110 celll udoskonalenie sytuacji pro· blemolVej. Jego ceJem jest wdrożen i e modelu uwzględniającego uwagi i poprawki zaproponowane w ramach elapu V i VI. P. Checkland nie precyzuje dokładnie. jak etap ten ma być realizowany , wdrażan i e zaproponowanego usprawnienia zależy od specyfiki i indywidualnych uwarunkowań firmy [Kcn· dali. Kenda1l1988 , s. 506J. Pod s umowując można s twierd z i ć , i ż podstawowym ce lem metodyki spo· lecznej jest poprawa procesu komunikowania s i ę, negocjowania i porozumie· wania osób i grup zainteresowanych. Nakładanie s ię różnych punktów widze· nia wy r ażonych przez wzbogacone wizeru nki pozwala trafniej zdefi ni ować podstawowe działania i w konsekwencji osiągnąć pożądaną z m ianę. Efek tem zastosowania podejśc ia s połecznego w tworzeniu syste mu informatycznego w przedsiębiorstwie jest zbiór wzbogaconych wizeru nków, definicji podsta· wowych CATWOE i modeli konceptualnych w miejsce precyzyjnych opi sów graficznych będą cyc h efektem podejścia technicznego.. 5.. Zakończenie. Tworzenie systemów informacyjnych w przedsięb i orstwie powinno być poprzedzone szczegó lo wą ana li zą procesów zarLądzania. Chcąc wdrażać nowe technologie informacyjne. przedsiębiorstwo powinno na wstępie wyelimino· wać procesy niesprawne i nicoplacalne . System informacyjny w przcd s i ~b ior· stwie ma do spełnienia trzy zadania: - zapewnienie sprawnego przesiania informacji (szybko, tanio , bezbłędnie), - zapew ni eni e przechowania informacji i dostępności do niej w za l eż n ości od pOlrzeb oraz związanych z tym og raniczeń, - przetworzenie informacji dla celów zar ządzan ia [Dziwuiski, Skowron. 2oo0J. Wyodrębnienie pod ejśc ia. lechnicznego i spo łe cz n ego pozwala dokładniej proces tworzenia systemów informacyjnych. Pod ejśc ie tech· Iliczne, oparte na pe lnych i sformalizowanych opisach rzeczywistości. m oże o minąć i stotę problemu ze wzg l ędu na ściś le tec hn iczne jego rozwiązywanie . Podejście spo łe cz n e natomiast akcentuje zrozumienie roli systemu informa· pr zea na l izować.

(13) cyj nego w ramach i st ni ejącego system u spo ł ecz n ego. warunkując powodzenie systemu od umieję tno ści wyod rębni e nia sytuacji probl emowych, a tak że od m ożl iw ości oddzia ływ a nia na nie. J ed nak że zasad ni czą wadą podejścia społecz n ego jest niezbyt dokład n e precyzowanie potrzeb informacyjnych, co przes ądza o n iemożności stosowania w ca łym cyklu życ ia systemu. Dlatego najle psze rezultaty przynosi integracja obydwu podejść, odpowiednio w fazie planowania systemu informacyj nego stosuje się podejśc i e spo łecz n e, a w fazie projektowania podejście techniczne [Wrycza 19991. Literatura Congrarn C .. Epelman M.11995J. Holi' 10 Describe Your Service. "International Journal of Service Indu stry Management". nr 2. Czermiliski J.] 19981. IVdrai.anie komputerowych systemów zarządzan ia przedsiębior stwem . .,Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstw" , nr 3. DziwuIski J .. Skowron S . [2000]. lllrządzanie informacją II' ilJstytucjach opieki zdrowotnej. ,.Ekonomika i Organizacja Prled s iębiorslw", nr 6. Forbe s p .. SofI System Method%gy. adres internetowy:hnp:/lwww-staff.mcs.uls.edu.au/jim/bptlssm .html . Kendall K.E .. Kendall J .E. [ 1988], Sysrems Alw/ysis and Design. Prentice I-Iall lnternational Inc .. Englewood Cliffs. New Jersey. Kisielnicld J . f 1993]. l"jormOlyct.nfl iJifrns/ruktura wrząd::.ania. PW N, Warszawa. Ławrynow i cz A. [1997]. Cykl i.ycia systemu informatycznego, .. Ekonomika I OrganizaCja Prledsiębiorstw". nr 5. Pietrlak S. [19981. Informacyj/IY J'ystem wrzqdwlliCJ przedsiębiorstwem . .. Ekonomika i Organ iz!lcjll Pr.leds ię b iorstw". nr 6. 50ft Systems Methodology. D. Couprie. A. Goodbrand . B. Li. D. Zhu , adres internelOwy: hnp:/Isern .uncalgary .ca/courses/sengl6l 3/F97/grp 4/ssmfina l.h t mI . Wrycza K .[ 19991, Allaliza i projek/owallie systemów informatycz/lych wrzą(lwnia. PWN. Warszawa.. Characteristics o, the Technical and Social Approach to the Creation o, Information Systems in an Enterprise This article presenls the results of a comparalive analysis of two rival approaches 10 designing infor mal ion systems in an enterprise. The author describes Ihese approaches. identi fy ing their key features and the differences between them. The articJe concludes with a discussion of the procedura l slages of (he social method as formu lated by P. Check land , illustraled using a praclical examplc derived from the foreign language literature on the subjecl..

(14)