XIII Ogólnopolska Konferencja Naukowa nt. Chemizm opadów
atmosferycznych, wód powierzchniowych i podziemnych
Janusz Burchard*
W 1988 roku odby³a siê w £odzi pierwsza konferencjanaukowa poœwiêcona chemizmowi hydrosfery. W 2003 roku odbêdzie siê, w dniach 12–14 listopada, kolejna XIII Ogólnopolska Konferencja Naukowa, z udzia³em uczestni-ków zagranicznych, nt. Chemizm opadów
atmosferycz-nych, wód powierzchniowych i podziemnych.
Organizatorem cyklu spotkañ naukowych poœwiêconych opadom atmosferycznym oraz wodom powierzchniowym i podziemnym, jako drogom migracji zanieczyszczeñ w œrodowisku, jest Katedra Geologii — Pracownia Ochrony Jakoœci Wód Uniwersytetu £ódzkiego. Wspó³organizatora-mi konferencji s¹, tradycyjnie ju¿, KoWspó³organizatora-misja Hydrologiczna Polskiego Towarzystwa Geograficznego, Wydzia³ Ochrony Œrodowiska i Rolnictwa Urzêdu Miasta £odzi oraz Wydzia³ Ochrony Œrodowiska i Rolnictwa £ódzkiego Urzêdu Woje-wódzkiego.
Celem kolejnego spotkania w £odzi jest kontynuowa-nie dyskusji nad zagadkontynuowa-nieniami prezentowanymi w toku dotychczasowych konferencji, to jest:
wp³yw zanieczyszczonych opadów atmosferycznych na œrodowisko,
zagro¿enie œrodowiska wodnego wynikaj¹ce z niew³aœciwej lokalizacji i nieracjonalnej dzia³alnoœci gospodarczej,
monitoring atmosfery i hydrosfery, transgraniczny transport zanieczyszczeñ,
wskaŸniki hydrochemiczne jako miara stopnia antro-pogenicznego przeobra¿enia wód,
metodyka badañ.
Referaty naukowe i postery, na tegorocznej konferen-cji, prezentowane w niniejszym tomie Przegl¹du
Geolo-gicznego, dziel¹ siê na cztery bloki tematyczne:
1. Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego i che-mizm opadów atmosferycznych.
2. Stan i antropogeniczne zmiany jakoœci wód powierzchniowych.
3. Stan i antropogeniczne zmiany jakoœci wód pod-ziemnych i Ÿródlanych.
4. Metodyka badañ, varia.
Niektóre referaty dotycz¹ zwi¹zków miêdzy poszczegól-nymi elementami epigeosfery, zw³aszcza tymi, które wp³ywaj¹ na chemizm wód .
W £odzi spotkaj¹ siê zarówno naukowcy i praktycy o ugruntowanej pozycji zawodowej, jak równie¿ Osoby o niewielkim sta¿u, dla których mo¿liwoœæ czynnego uczestniczenia w dyskusji i nawi¹zania bezpoœrednich kontaktów naukowych ma trudne do przecenienia znacze-nie. Dwanaœcie dotychczasowych spotkañ konferencyjnych to forum, na którym mo¿liwe by³o prowadzenie dyskusji na temat stanu i wyników badañ z zakresu chemizmu hydrosfe-ry w Polsce, na Bia³orusi, Ukrainie, S³owacji, w Niem-czech, Czechach, Rosji, a tak¿e Gruzji. Konferencje z cyklu Chemizm opadów... stanowi³y p³aszczyznê wymiany opinii, doœwiadczeñ i dyskusji z zakresu stosowanych metod badawczych, norm jakoœciowych, a ostatnio tak¿e problemów z zakresu szeroko pojêtej ochrony œrodowiska, jakie wystêpuj¹ w poszczególnych krajach, m.in. w okresie transformacji spo³eczno-gospodarczej.
W ostatnich latach zwraca siê uwagê na wyraŸn¹ poprawê stanu œrodowiska w Polsce, w tym hydrosfery, wynikaj¹c¹ nie tylko z niedawnego kryzysu gospodarcze-go i zmniejszaj¹cej siê emisji zanieczyszczeñ, lecz równie¿ z dzia³añ proekologicznych.
Dorobek naukowy i osi¹gniêcia praktyczne poszcze-gólnych oœrodków, przedstawiane dot¹d na kolejnych kon-ferencjach z cyklu Chemizm opadów atmosferycznych,
wód powierzchniowych i podziemnych by³y
dokumentowa-ne w wydawanych materia³ach konferencyjnych, a tak¿e znalaz³y swój wyraz w dwóch obszernych opracowaniach, pod redakcj¹ naukow¹ J. Burcharda, pt.: Stan i
antropoge-niczne zmiany jakoœci wód w Polsce. Organizatorzy
tego-rocznej konferencji zamierzaj¹ opublikowaæ, w 2004 roku, kolejny tom poœwiêcony aktualnym zagro¿eniom hydrosfery i jakoœci wód w Polsce.
Wspó³praca miêdzynarodowa w przeciwdzia³aniu transgranicznemu
transportowi zanieczyszczeñ
Ma³gorzata Burchard-Dziubiñska*
Przedmiotem analizy s¹ instytucjonalne uwarunkowa-nia wspó³pracy miêdzynarodowej w dziedzinie przeciw-dzia³ania transgranicznemu transportowi zanieczyszczeñ.
Poniewa¿ œrodowisko przyrodnicze nie uznaje ¿adnych administracyjnie wytyczonych barier i rz¹dzi siê swymi obiektywnymi prawami, skutki gospodarczej dzia³alnoœci cz³owieka s¹ nieraz bardzo odleg³e od miejsc powstania ich przyczyny. Transgraniczny transport zanieczyszczeñ drog¹ powietrzn¹ lub wodn¹ wystêpuje bardzo powszech-947 Przegl¹d Geologiczny, vol. 51, nr 11, 2003
*Katedra Ekonomii, Uniwersytet £ódzki, ul. Rewolucji 1905, 41, 90-214 £ódŸ
nie i jest coraz lepiej monitorowany. Rosn¹ca œwiadomoœæ ekologiczna i akceptacja zasady, ¿e zanieczyszczaj¹cy p³aci sprawia, ¿e równie¿ w skali miêdzynarodowej d¹¿y siê do przypisywania skutków ich sprawcom, co powinno w praktyce oznaczaæ obci¹¿anie ich finansow¹ odpowie-dzialnoœci¹ za czynione szkody. Brak systemowych roz-wi¹zañ wymienionych problemów mo¿e byæ przyczyn¹ konfliktów ekologicznych o charakterze miêdzynarodo-wym.
Aby przeciwdzia³aæ tego typu sytuacjom 13 listopada 1979 roku podpisano w Genewie Konwencjê w sprawie
transgranicznego zanieczyszczenia powietrza na dalekie odleg³oœci, a w kolejnych latach protoko³y, które uszcze
-gó³owia³y zasady wspó³pracy miêdzy innymi w sprawie jej finansowania, ograniczania emisji siarki, kontroli emisji i transgranicznego przemieszczania tlenków azotu, przeciw-dzia³ania zakwaszaniu itd.
Analiza mechanizmów prawnych i instrumentów eko-nomicznych, które maj¹ s³u¿yæ praktycznej realizacji postanowieñ konwencji i towarzysz¹cych jej protoko³ów pozwala stwierdziæ, ¿e przyczyn¹ niedostatecznej ochrony przed dalekosiê¿nymi skutkami zanieczyszczeñ jest nie tyle brak stosownych mechanizmów, ile s³abe ich dzia³anie. Teoretycznie atrakcyjne instrumenty ekono-miczne (op³aty ekologiczne, subsydia, kary, ulgi i zró¿ni-cowania podatkowe) nie gwarantuj¹ satysfakcjonuj¹cej ekologicznej skutecznoœci, ze wzglêdu na istniej¹ce miê-dzy krajami ró¿nice interesu i niechêæ do przejêcia przez poszczególne podmioty gospodarcze finansowej odpowie-dzialnoœci za czynione szkody. Czynnikiem dodatkowo utrudniaj¹cym efektywne wykorzystanie tych instrumen-tów s¹ obiektywnie istniej¹ce, w skali miêdzynarodowej, trudnoœci w precyzyjnym przypisaniu skutków ich spraw-com.
948
