Janusz Królikowski
"Hans Urs von Balthasar. Figura e
opera", red. Karl Lehmann i Walter
Kasper, Casale Monferato 1991 :
[recenzja]
Collectanea Theologica 62/4, 195-196
a u t o r u w r a ż liw ia ta k ż e n a in te r d y s c y p lin a r n o ść w b io e ty c e i j e j m e to d a c h . S z c z e g ó ln ie i n t e r e s u ją c y je s t je j w a lo r p r o g r a m o w y ; a u to r z w r a c a u w a g ę n a p r o b le m y z b io e ty k i, k t ó r e p o w in n y z o sta ć sz y b k o p o d ję te d la w ła ś c iw e g o ro z w ią z a n ia w sp ó łc z e sn y c h p r o b le m ó w m o r a ln y c h i p o p ra w n e g o k s z ta łt o w a n ia su m ie ń . P o le k tu r z e m o ż n a ty lk o w y r a z ić z d u m ie n ie , że b io e ty k a je s t t a k u b o g o r e p r e z e n to w a n a w p o ls k im śr o d o w is k u te o lo g ic z n y m . A p r z e c ie ż w P o l sc e p r o b le m ó w , k tó r y c h d o ty c z y b io e ty k a , j e s t w c a le n ie m n ie j n iż w A m e ry c e c z y E u r o p ie Z a c h o d n ie j. k s . J a n u s z K r ó l i k o w s k i , R z y m H a n s U r s v o n B a l t h a s a r . F i g u r a e o p e r a , red . K a r l L E H M A N i W a lte r K A S P E R (tłu m . z n iem .), P ie m m e , C a s a le M o n fe ra to 1991, s. 467. H a n s U r s v o n B a l t h a s a r — „ n a jb a r d z ie j w y k sz ta łc o n y c z ło w ie k n a sz e g o w ie k u ” , j a k n a p is a ł o n im H e n ri d e L u b a c . P o st a ć te g o c z ło w ie k a o r a z d z ie ło, k t ó r e g o d o k o n a ł, p o t w ie r d z a ją o p in ię k a r d . H . d e L u b a c a , s t a w i a ją g o w rz ę d z ie n a jw y b itn ie jsz y c h lu d z i K o ś c io ła n a sz e g o w ie k u . S z c z e g ó ln ie z a słu ż y ł się w K o ś c ie le ja k o teo lo g , c h o c ia ż je g o d z ie ło te o lo g ic z n e c z e k a je sz c z e n a p e łn e o d k r y c ie i w łą c z e n ie w te o lo g ic z n e ż y c ie K o ś c io ła . N a jw y m o w n ie j sz y m św ia d e c tw e m w ie lk o śc i B a l t h a s a r a ja k o te o lo g a n ie ch b ę d z ie f a k t , że b y ł je d y n y m te o lo g ie m n a sz e g o w ie k u , k t ó r y p o d ją ł się in d y w id u a ln e g o o p r a c o w a n ia sy n t e z y c a łe j te o lo g ii, k t ó r ą d o p ro w a d z ił d o k o ń ca , o p ie r a ją c j ą n a w y p r a c o w a n y m p r z e z sie b ie p la n ie i w y r a ż a ją c w k a te g o r ia c h n ie sp o ty k a n y c h w t a k im s to p n iu d o t e j p o r y w teo lo g ii. W ła śc iw ie , m ó w ią c z a B a lt h a s a r e m , c a łe je g o d z ie ło teo lo g ic z n e , w sz y stk o , c o n a p is a ł, p r z e tłu m a c z y ł i co w y d a ł, j e s t t ą sy n te z ą . P r ó b ę w stę p n e g o p r z y b liż e n ia o so b y i d z ie ła H . U . v o n B a l t h a s a r a p o d ję li K . L e h m a n i W. K a s p e r , je g o p r z y ja c ie le i w sp ó łp ra c o w n ic y . P r z y g o to w a li o n i d o w y d a n ia to m sz k ic ó w n a p is a n y c h p r z e z ró ż n y ch a u to r ó w , k tó r z y p r e z e n tu ją , k im b y ł i cze g o d o k o n a ł s z w a jc a r s k i teo lo g . N a p o c z ą t k u P . H e n r i c i p r z e d s ta w ia b o g a t ą i m ie js c a m i d r a m a ty c z n ą b io g r a f ię B a lt h a s a r a , w k t ó r e j z n a m ie n n e i p r z e w o d n ie w y d a ją się b y ć s ło w a : „O n b y ł d la n a s w sz y stk ic h tro c h ę z b y t w ie lk i” (s. 26). A . M . H a a s p o św ię c a sw ó j s z k ic k sią ż c e B a l t h a s a r a G e s c h ic h t e d e s e s c h a t o l o g i s c h e n P r o b l e m s in d e r m o d e r n e n d e u t s c h e n L i t e r a t u r o r a z , c o się z ty m w ią ż e , sz e ro k o o b e c n ej w je g o d z ie le te o lo g ic z n y m „ te o lo g ii li t e r a t u r y ” . D e c y d u ją c y m m o m e n te m w f o r m a c ji s z w a jc a r s k ie g o te o lo g a b y ło s p o t k a n ie z te o lo g ią p a tr y s ty c z n ą . B a l t h a s a r a ja k o „ te o lo g a te o lo g ii O jc ó w ” p r e z e n tu je C h . K a n n e n g i e s s e r . W a żn y m i sz e ro k o z n a n y m p o le m d z ia ła ln o ś c i B a l t h a s a r a b y ła p r a c a p is a r s k a o r a z w y d a w n ic z a ; j a k w y g lą d a ła i j a k ą k ie r o w a ła się lo g ik ą , p isz e I. B a u m e r .
W ż y c io w y m d z ie le B a l t h a s a r a t r w a łe m ie js c e z a ję ł a A d rie n n e v o n S p e y r , le k a r k a i m is ty c z k a — m . in. w sp ó ln ie z a ło ż y li św ie c k i in sty tu t m is y jn y (W sp ó l n o ta św . J a n a ) o r a z w y p r a c o w a li d la n ie g o p r o g r a m d z ia ła n ia i d u c h o w o ść , k t ó r a p o w in n a g o o ż y w ia ć . A n tr o p o lo g ic z n o -m a r y jn e g o d u c h a t e j w sp ó ln o ty u k a z u je A . G . R o te n , a M . G r e in e r r o z m a w ia z C. C a p o l i M . G isi, p r z y ja c ió łk a m i i w sp ó łp r a c o w n ic a m i B a lt h a s a r a , o j e j p o c z ą tk u .
B a l t h a s a r do 1950 r. n a le ż a ł d o T o w a r z y s t w a Je z u s o w e g o — t a p r z y n a le ż n o ść z r o d z iła się w n im i u k sz ta łt o w a ła p o d d e c y d u ją c y m w p ły w e m Ć w ic z e ń d u c h o w n y c h S w . I g n a c e g o L o y o li. Ć w ic z e n ia te, ja k p isz e W. L ö s e r , u c z y n iły g o p r a w d z iw y m sy n e m św . Ig n a c e g o o r a z s ta n o w ią je d e n z k o n sty tu ty w n y c h e le m e n tó w je g o teo lo g ii. P r a w d z iw y m fu n d a m e n t e m t e j te o lo g ii je s t o parcie- je j n a C h r y s tu s ie o r a z w y r a ż e n ie w D u c h u Ś w ię ty m . T o s p r a w ia , że j e s t to r j a k p o d k r e ś la W. T r e i 1 e r, „ te o lo g ia a u te n ty c z n a ” . Isto tn y m r y s e m t e j te o lo g ii je s t z łą c z e n ie j e j — w d u c h u t r a d y c ji K o ś c io ła — ze Ś w ię to ś c ią , o c z y n i p isz e A . S i с a r i.
B a lt h a s a r , w śr ó d w ie lu ta le n tó w , ja k im i z o sta ł o b d a r o w a n y , m ia ł ta k ż e t a le n t m u z y c z n y . C. D u m o n t w sw o im sz k ic u u k a z u je , j a k te n „ g e n iu sz m u z y c z n y ” o d z w ie r c ie d la ł s ię w je g o d z ie le te o lo g ic z n y m , sz c z e g ó ln ie p o p rz e z „ a n a lo g ie m u z y c z n e ” (s. 290). P . H e n r i c i w d r u g im s z k ic u p is z e o filo z o fii B a lt h a s a r a , J . O ’ D o η n e 1 d a je z a r y s je g o te o lo g ii („ W sz e lk i b y t je s t M i ł o ś c ią ” ). G . S o m m a v i l l a o m a w ia só te r io lo g ię i· e s c h a to lo g ię B a lt h a s a r a , S . G r e i n e r m a r io lo g ię i te o lo g ię k o b ie ty , a R . F i s i c h e l l a te o lo g ię f u n d a m e n t a ln ą . B a l t h a s a r s w o je ż y c ie i d z ie ło te o lo g ic z n e n a z n a c z y ł p r a w d z iw y m i g łę b o k im e k u m e n iz m e m ; o je g o ż y c io w y m „ k o lo k w iu m e k u m e n ic z n y m ” p isz ą M . S c h o c h i C. S c h ö n b o r n . K s ią ż k ę o o so b ie i d z ie le B a l t h a s a r a k o ń cz y k a z a n ie , ja k ie n a je g o p o g r z e b ie w y g ło sił k a r d . J . R a t z i n g e r : C z ł o w ie k K o ś c i o ł a w ś w ie c ie . K s ią ż k a z a in ic jo w a n a i p r z y g o to w a n a p r z e z K . L e h m a n a i W . K a s p e r a sta n o w i c e n n y w k ła d w p r z y b liż e n ie K o śc io ło w i o so b y i d z ie ła H . U . v o n B a l t h a s a r a ; u k a z u je , j a k w a ż n e j e s t t o d zieło , j a k n o w o c z e sn e i j a k b a r d z o u k ie r u n k o w u ją c e n a B o g a i K o śc ió ł. O m ó w io n a tu k s i ą ż k a z a w ie r a w ła śc iw ie je d n o p r z e s ła n ie : k o r z y s t a jm y z te g o , co w y p r a c o w a ł w ie lk i s z w a jc a r s k i teo lo g . S ą ju ż p e w n e sy m p to m y te g o k o r z y s ta n ia p r z e z P o la k ó w : p r z y g o to w u je się , c h o c ia ż b a r d z o p o w o li, k i lk a tłu m a c z e ń je g o k s ią ż e k o r a z p o w s ta ły ju ż r o z p r a w y d o k to r sk ie a n a liz u ją c e n ie k tó r e e le m e n ty te o lo g ii B a lt h a s a r a .
