"Biblische Unterweisung : Handbuch zur Auswahlbibel „Reich Gottes”", t. 1-3, wyd. Hubert Fischer, oprac. Eleonore Beck i Gabriele Miller, München 1964 : [recenzja]

Jan Charytański

"Biblische Unterweisung : Handbuch

zur Auswahlbibel „Reich Gottes”", t.

1-3, wyd. Hubert Fischer, oprac.

Eleonore Beck i Gabriele Miller,

München 1964 : [recenzja]

Collectanea Theologica 43/3, 234-235

234

B iblische U n terw eisu n g . H a ndbuch z u r A u sw a h lb ib el „Reich G o ttes”, w ydał

H u b e rt F i s c h e r , op raco w ały E leonora B e c k i G ab rie la M i l l e r , M ünchen, K ösel-V erlag, t. I — 1964, s. 323; t. II — 1968, s. 376; t. III — 1970 s. 306,

O siągnięcia w spółczesnej biblisty k i kato lick iej ja k rów nież oficjalne w ypo­ w iedzi urzędu nauczycielskiego począw szy od D ivino a ffla n te S p iritu p o staw i­ ły pod znakiem za p y ta n ia h isto rię b ib lijn ą jak o form ę n au c za n ia P ism a św. w ram a ch k atechizacji. W m iejsce p rzek azy w an ia w łasnym i słow am i wiedzy o h isto rii naszej religii czy też b u d u jący ch o pow iadań czerpanych z Pism a św., pod w pływ em ru ch u biblijnego postulow ano katechezę a n a liz u ją c ą a u te n ­ tyczny tek st P ism a św. W la ta c h sześćdziesiątych w N iem czech zachodnich, kolebce klasycznej h isto rii b ib lijn ej, zastąp io n o dotychczasow e podręczniki no­ w ą form ą, a m ianow icie w yborem te k stó w P ism a św. do u ży tk u szkół. W p o ­ łudniow ych diecezjach N iem iec zachodnich p rzy jęto w ybór za ty tu ło w a n y R eich

G ottes, A u sw a h lb ib el fü r kath o lisch e S ch ü ler .K atecheci je d a n k przyw ykli

do d aw nej form y i n ap o ty k ają cy w p rogram ach jed y n ie w sk az an ia bardzo ogólne, postulow ali w ydanie pom ocy o dpow iadających now ej form ie katechezy b ib lijn ej. O m aw iana obecnie pozycja stanow i próbę o p rac o w a n ia podręczników d la katechetów , odpow iadających now em u spo jrzen iu na P ism o św. P ra cę tę w ydał ów czesny przew odniczący zw iązku niem ieckich k atechetów , a o p rac o ­ w ały ją dw ie a u to rk i od w ielu ju ż la t w sp ó łp rac u jąc e przy w y d aw an iu pod­ ręczników katechetycznych n a różne stopnie nauczania. P o djęły się tru d u p rzybliżenia k atec h eto m -p rak ty k o m dorobku w spółczesnej biblistyki k a to li­ ckiej.

D w a pierw sze tom y o b e jm u ją część sta ro te sta m e n ta ln ą p o dręcznika dla dziecka R eich G ottes. U trzy m u ją podział na rozdziały, ja k rów nież tytuły zgodne całkow icie ze w spom nianym podręcznikiem dla dziecka. W iększe grupy tem atyczne o dpow iadające okresom h isto rii zbaw ienia zaw sze są poprzedzone obszerniejszym w stępem um ieszczającym w y d arzen ia b ib lijn e w szerszym kontekście historii pow szechnej, ja k rów nież p o d k reślający m specyfikę danego etap u realizacji p la n u Bożego. P rzy w ielu g ru p ac h tem atycznych zn ajd u jem y rów nież ta k zw ane „e k sk u rsy ” z a w ierając e teksty historyczne, źródłow e m a ­ jące zw iązek z te k sta m i P ism a św.

W poszczególnych je d n o stk a ch tem atycznych au to rk i zastosow ały te n sam schem at m yślowy. P ierw szy k ro k stanow i w ytłum aczenie teologiczne danej perykopy. Z upełnie słusznie a u to rk i zaty tu ło w ały te n p u n k t zu m V erständnis — „dla zro zu m ien ia”. D alej w dw u k olum nach innym typem czcionki podane są w y jaśn ien ia poszczególnych zw rotów , określeń, słów. B ardzo często czy­ te ln ik znajdzie odnośnik do takiego sam ego „rzeczow ego słow niczka” w innej jednostce tem atycznej, w k tó rej d ane określenie ju ż zostało w yjaśnione.

P o dalszym przygotow aniu n a stę p u ją uw agi odnośnie sam ej katechezy. P rzed e w szystkim w O rientierung a u to rk i p o d k reśla ją b łę d n e u k ie ru n k o w a n ie katechezy, w y p ły w ają ce z dotychczasow ych form katechezy b ib lijn ej, i p rze­ strze g ają przed nimi. Jednocześnie w sk az u ją n a elem enty perykopy, k tó re są isto tn e i w y ty cz ają drogę u k ła d an e j katechezie.

W następ n y m etapie, nazw anym Erschliessung i ukazu jący m logiczne etapy tłu m aczen ia tekstu, a u to rk i p o d k re śla ją istotny sens d anej perykopy, p o d ają sposób p rzybliżenia dzieciom te k stu w całości i poszczególnych jego elem en ­ tach. P u n k t n azw any A n eig n u n g (przysw ojenie) u jm u je pow yższe treści w kró tk ie, rzeczow e sform ułow ania, n ad a ją ce się ja k o napisy n a tablicy czy też sfo rm u ło w an ia do za p a m ię ta n ia przez uczniów. N ie zapom niały auto rk i rów nież o m odlitw ie ja k o isto tn y m elem encie katechezy b ib lijn ej. Do każdego te m a tu dobrano odpow iedni te k st m odlitew ny. Pod ty tu łem „z ad a n ia” um ieś­ ciły a u to rk i szereg ćwiczeń, k tó re m ogą być zajęciem w p ro w ad zający m w no­ wy tem at, n a d a ją się jak o p rac a w gru p ach w czasie katechezy, m ogą być opracow ane p rzez uczniów ja k o z a d a n ia dom ow e czy referaty . W szystkie one m a ją n a celu pobudzenie w ew n ętrz n ej aktyw ności uczniów w zajęciu postaw y w iary w obec danej perykopy.

R ecenzje

₂₃₅

Tom II, w ychodzący w m om encie p rzygotow ania now ego p ro g ra m u ram o ­ wego, w prow adza jeszcze jed en elem e n t w ew n ętrzn ie zw iązany z tym p ro g ra ­ m em , a m ianow icie E in ü b u n g . Nic zresztą dziwnego. A u to rk i bow iem w spół­ p racow ały rów nież przy u k ła d a n iu nowego p ro g ra m u katechetycznego. Ten p u n k t został u ję ty jak o pew n e postaw y duchow e, k tó re w inny k ształtow ać się w katechizow anych w czasie ich p ra c y nad tek stem b iblijnym .

O ba tom y ob ejm u jące te k sty staro testam e n taln e, u w zg lę d n ia ją ustaw icznie zw iązki historiozbaw cze, u siłu ją u kazać istotny sens o bjaw ionego słow a Bożego w o d różnieniu od szaty literac k iej, d okładnie i rzeczowo u k a z u ją cały k o n te k st historyczno-kulturow y. U derza je d n a k p ra w ie całkow ity b ra k naw ią zy w a n ia do Nowego T estam entu, ja k gdyby w histo rii zbaw ien ia ten w łaśnie zw iązek nie stanow ił istotnego w ątku. R ów nież p rac a nad tekstem , w y ra źn ie w y stę­ p u ją c a w e w szystkich jednostkach, u su n ę ła niejak o w zapom nienie p ostulaty ru ch u katechetycznego w ią z a n ia katechezy b ib lijn ej z życiem K ościoła, a z w ła ­ szcza z liturgią. Tych m om entów k a te c h e ta w bogatym m a te ria le nie znajdzie. B ra k jest rów nież n aw ią za ń do pro b lem ó w ludzkich u w zględnianych w ruchu katechezy egzystencjalnej czy in te rp re ta c ji. D om inuje „katecheza z egzegezy”, p rzekonanie, że droga eg zegety-naukow ca je st jednocześnie d rogą katechizo- wanego.

Tom III o tw ie ra d ru g ą część p o dręcznika d la dziecka i d la nauczyciela, a m ianow icie Nowy T estam ent. O bejm u je treści od „E w angelii d ziecięctw a” do sporów z przeciw nikam i. D alsze tom y są w przygotow aniu.

A uto rk i ja sn o i p rzek o n y w u jąco u k az u ją c h a ra k te r E w angelii, p o d k reśla ją u jęcie teologiczne, w łaściw e k ażdem u z n atchnionych autorów . W e w stępach do poszczególnych gru p tem atycznych p o d ejm u ją ta k ie zagadnienia, ja k np. znaczenie cudów w pism ach N owego T estam entu. W reszcie dzięki w p ro w a­ dzeniom do poszczególnych jed n o stek zapobiegają zarzutom , ja k ie budzi sam podręcznik dla dziecka. W ydaje się bow iem czytelnikow i, że ten w łaśn ie w ybór perykop n o w o testam en taln y ch zdąża w k ie ru n k u synopsy czy b io g rafii ułożonej okresam i z zagubieniem specyfiki poszczególnych E w angelistów . W p o d ręczn i­ ku dla nauczyciela a u to rk i s ta ra ją się w ytłum aczyć sam dobór i następ stw o w ydarzeń, ja k rów nież p o d su w ają p orów nanie ujęć poszczególnych E w angeli­ stów.

W tym tom ie, w y d an y m ju ż w la ta c h siedem dziesiątych, dostrzegam y p o n a d ­ to pew ne p rzesunięcia m etodyczne w u k ładzie m a te ria łu i p o d ty tu łach . P rzed w łaściw ą katechezę w ysunięto je d y n ie ogólne w ytłum aczenie d an e j perykopy, o b ejm u ją ce k o n tek st o ra z ta k zw ane p o rów nanie synoptyczne. Słow niczek w łączono już w te k st katechezy, idąc coraz dalej po lin ii „katecheza z egze­ gezy”. R ów nież elem enty historyczne i k u ltu ro w e w łączono w sc h em a t k a te ­ chezy jako w iadom ości sk iero w an e w p ro st d o uczniów . JPojawia się w reszcie o kreślenie U nterrichtsgespräch ja k o form a p rze p ro w ad z an ia katechezy.

W ty m tom ie w bard zo w ielu m iejscach o d n ajd u je m y n aw ią za n ia do S ta re ­ go T estam entu. P ra w ie nigdzie je d n ak , poza zadaniam i, a u to rk i nie u k a z u ją

zw iązków z litu rg ią. R ów nież i w tym tom ie nie n apotykam y n a elem enty k a ­ techezy antropologicznej.

K atecheza b ib lijn a p rze p ro w ad z an a w o p arciu o podręczniki R eich G ottes uzyskała ju ż sam oistny cel i za d a n ia p rzeciw nie niż to m ia ło m iejsce odnoś­ n ie do h isto rii b ib lijn ej służącej n au ce katechizm u. M ożem y m ieć je d n ak w ą t­ pliw ość, czy p raw d ziw ą zdobyczą będzie w idoczna w tych po d ręczn ik ach izo­

la c ja od innych działów katechezy.

O pracow anie jest solidne i rzeczow e. P o dkreślone b ra k i n ie u m n ie jsz ają w artości tej książki dla katechetów , ja k rów nież d la innych au to ró w przygo­ tow ujących podręczniki. I tym szczególnie radziłbym zap o zn an ie się z o m a ­ w ian ą pozycją. A utorki rzeczyw iście przybliżyły katechezie dorobek ruchu biblijnego.