Strategia bezpieczeństwa energetycznego Unii Europejskiej

Pełen tekst

(1)mI:? 639. 2004. Akaden.1I Ekonomicznej w Krakowie. Stan isława. Klima. Ka'Gdra Handlu Zagranicznego. Jacek. Gwóźdź. Strategia bezpieczeństwa energetycznego Unii Europejskiej l. Wprowadzenie Energetyka jest jednym ze strategicznych sektort)w gospodark i narodowej. Sprawnie fu nkcjonuj ,)cy system energetyczny i staly dos t9P do surowców w dużej mierze decyd uj 'l o rozwoju gospodarczym regionu . Dobrym przyk ladem ilustruj'Icym zna czenie sektora energetycznego dla gospodarki jest U nia Europejska, a W zasadzie gen eza jej powstH nia. Aż dwa z lrzcch tra ktatów tlSlanmviaj..!cych Wspólnoty Europejskie - Traktat () Europejskiej Wspólnocie W"gla i Stali (EWWiS) i Traktat EuratO I11 - dotyczl) cnergetyki. Powyższe tra ktaty Zllsw ly przyj<;tc w celu zapewnienia regu larnego i wyst;Hczaj {~ccgo zapo trzebowH nia Ws pólnoty \V wC;gicl j cllcrgi<; j'ldrowI). Według. wszelkich prognoz zapotrzebowa nie na c nc rgi<; na świeci e, zw ł aszcza na tzw. czysli) ekologicznie cllcrgil(, będz i e stale rosio, ll ap<;dzilllCprzez wzrost liczby l u dnośc i i rozwój technologiczny. Tendencje wyst9puj,)ce w gos podarce św i a t o wej maj'l swoje odzwie rciedle nie w krajach czlonkowskich U nii Europejskiej. W latach 1985-1 995 popyt na e nergi<; rósl w tempie 2, '1 % rocznic, a od 1995 r. - .1,9% '. Wraz zc wzrostem z u życia cnergii , przy ograniczonyc h zasohach sUrOWCll\V energetycznych, Unia E uropcjska importuje coraz wi~cej źró d el ene rgi i, co powoduje wzros lll za!cżnicn ia od dostaw energii spoza \ Vspól noty. Jak wcześn i ej wspomniano, probl emy ZW ii)ZilnC z sek t.o rem ene rgetycznym lOwarzyszy ly Wspólnocie od samego poezlltkuj cj ist ni enia . Przez wicie kolejnych lat. \ Tt~c:llllit"tlll.hJC/lIJ1/'II I . GrcclI JJap/'/' - TlJI l'll rd.\· (I EJ//"OIIC!/l1t S/}"(lIe~'y fOl" Ihe Sl'clll"ily of 1:'1I 1'ą.[)' S III Ipl)', EuropcHn COllllllissiO Il , 29. 11.2()()O, COM(2000) 7(itJ rinal, s. 50..

(2) S/allis/{/)\J(/ KUl/la, J(/cek Glvóidi. nic. ok reślo no. jednak kierunków polityki energetycznej Unii Europejskiej. Pomi-. mo prohlemów, które co ja kiś czas pojawia ly sit;:. \V. sektorze energetycznym (np.. kryzysy naftowe), nic podjęto wc Wspólnocie dyskusji na tcmat glównych wytycznych strategii energetycznej Unii Europejskiej. Powyższa problema tyka została de /"CIO poruszona dopiero w 1995 r. , gdy opublikowano tzw. Bial'I J(si,g9, IV której określono podstawowe cele polityki energetycznej Unii Europejsk iej': - bczpicc-ZCIlstwo doslaw energii, tj . ograni czenie I)/zyka i oddzialywania przerw w dostawach cncrgii na gospodark9 i spO ICCZCllst\VO Wspólnoty, - konkurencyjny rynek energetyczny, zapcwniajllcy tani'I energi<; producentom i konsumcntom, podnosz'lcy konkurencyjność przemysłu \oVspólnoty, - ochrona środowiska w procesie produkcji i u żytkowania energii , w cdu III rzymania równowagi ckologil:znej i geofizycznej ś rodowiska naturalnego. \V syluacji obecnie istnicj,!cej w sekto rze energetycznym nujistotniejszr) kwcsU!) jest bczpieczc(\stwo cnergetyczne Unii, co oznacza przede wszystkim zapewnienie niezakłóconych dostaw energii. Tymczasem \Vspólnota jesl' w coraz wiC;kszym stopn iu uzależniona od dostaw ene rgii z zewn,)trz. Przy zachowan iu tenden-. cji wy,tępujllcyeh obecnie na rynku c ne rgc tycz ny mu zaJcż nicnie od import II ź ró<! e l energii wz rośni e z obecnych 50% do 70% w 2030 r., przy jeszcze wyższej zależności Wspólnoty od dosllIw ropy naftowej i gazlI ziemnegll'. Bim"c pod uwag, geopolityczne usytuowanie zl6ż tych energetycznych surowców - ponad 60% rezerw ropy znajduje się na Bliskim Wschodzie, za .~ ponad 7()fJ1J zasobów gazu na Bliskim Wschodzie i IV krnjach bylego ZW;;lzku Radzieckiego - istnieje niehezpiecze ń s two zaklóccnia terminowości dostawellergi i \V wyniku wySli)picl1 ia róż ncgo rodzaju koufliktów polityezno-gospodarezycJr'. Z powodu rosmleego uzależlIi elli a energetycznego Europy Komisja Europej sku opracO\va la dokulllent pt, Zie/ulw K,;ięga - kIl el,ropejskiej slrG/egii IJezpieczeliJtwa ellergetyczllego (GreeJl Paper - TOlVards fi Ellropean Slrlltegy}()f the SeclIrily ol E/wg)' SlIpply). Zwraca się w nim uwag, na slabość strukturalllll Unii Europcjsk iej w zakresie bezpicclel1stwi.I encrgetycznego: rosn'lce uzależni e nie Europy od dostaw surowców energetycznych, znaezllq ro1r; ropy naftowej jako czynnika rZ~)d Zl, ecgo cenll energii oraz niezadolValaj llce rezultaty polityki kontroli popytu na energię. Glównym celem Zielonej K,il'gi jest zainicjowanie debaty na temat bczpie CzcIlstwa energetycznegu Unii:'i, W najbliższych latach konieczne br;clzie pocJj "eie zdecydowanych dzialait, ukierunkowanych na popraw" sytuacji IV sektorze encrgctycznym. Potrzebne b,d" znaczne inwestycje w dziedzinie energetyki w za kresic wymiHny przestarzH lej infrastruk t lI ~ ry. a tak że inwestycje reali zowane w cel u sprostania rOSIUJCCIllU zapolTze bowf.llłiu ~ ...III El1crlO' Policy fonl/(: ElIropcalI UI/ioll - JIIlJilc Paper, Europcllll COII1I11 issiol1, 1995, CO M (95). 682final,s.18, l. sjOIl ,. (irccl/ PC/pCI' - TOIwml.\· (f E/lm/Jeal/ SI/'{/{(:gy for l/Je Sccllril)' of Ellergy SIIP/J/)', Ell ropc{\n COIl1Il1 is-. 29, t 1.20[)(1, COM(2111111) 769 filIat, s. II. ~ Co(/ /- /Jower !o/, "rogrc:ss - FOIll11t I::dilioll, World Cnallnslilul C. marzec 2000 . .{ Grenl jJ{/pc/'... , s. II ..

(3) Slrategi(/ hczpicczel isl)V(f cllclgelycl1 eso Ullii Europ ejskiej. na cnergii( w kontekście pu\Vs(fHlia nowego rynku energelycznego. U nia EUfopc.i·. ska dyspo nuje jednak zhyl n1<II '1 liczh'l zasohów i inslrume nlów, "hy skutecznie sproslll ć ty m wyzwaniom. W Zielonej Ksif?dze opisa no słabe strony Wspólnoty w tym za kresie oraz za propollowuno debatę nad instrument am i, które m og ł yby zosta ć. wykorzystane w ce lu wyeliminowania niekorzystnych zjawisk. \V poniższej pracy przeanalizowano ohecm) sy łlw cj<; europejsk iego rynku cner· gc tyczncgo, perspektywy jego rozwoj u oraz wplyw rozszerze nia o kolcjne pitllSlWa. polilyki energelyeznej Wspólnoly. Analiza powyższyc h zagadnie!l pozwoli na ok reśleni e takiej strat egii energetycznej, która przyczy ni siC; do zapewnienia bezpieCZc(lstwa encrgetycznego UE.. 2. Obecna sytuacja sektora energetycznego w UnII Europeisklej Na przeslrzeni 50 lal istn ienia Eu ropejsk iej Wspóln oty We;gla i Siali, klórej pows tan ie za pocz;, tkowa lo p ruccs integracji curopcjsk iej , znaczc)cym ZIl1 ianom ule· ga la sytuacja Il H wspM notowym rynku ene rgetycznym. Diallletr.t!nic ró ż n a by ł a rola poszczególnych źró dcl cnergii IV kolcjnych ciapach rLlz\Vojo europejskiego scktora encrgetycznego. W PocZ:Ilkowym okres ie dominuj,)Ci) role; w energetyce Wspólnoty odgrywa I wąg i cl kamienny, klóry w lalach 50. uważany byl za slra legiczny surowiec energetyczny. Jed nak żc już na przełomie lal 50. i 60., w wyn iku zn aczncgo wzrost u kosztów wydobycia i przy jednoczesnym pojawieniu się konkuren cji ze strony alterniltywnych ź rllClcI energii, wC;gicl kamienny strac ił na znDCZC· nill jako nośnik cnergii. Głównym i źródłami energii stawaly si« sukccsywnie gaz zicmny i ropa naftowa. W zwi:)zku z fak tem, że pHIiwa te WYSt9Pllj,) w nicwielkich ilośc i ac h na tcre nic U 11 ii, wra z z rOSni)cym ud z iał c m tych n oś nik ów energii w sl ruk· lurze zużycia energii u zależnicnie Wspólnoty ud import li tych surowców ZIlilCZ')CO rosło, llsi,)gajć}c niepokojąco wysoki poziom. Zagroże nia wynilwj,)cc z tego ral<lll. byly szczególnie widoczne w cz"sie kryzysów naftowych. W rezu ltilcie podj,to dzi ilłani a, które mialy na celu POPl'HW9 sytuacji w zakresie bczpieczcllslWH energetycznego Wspólnol)'. W chwili obecnej e ne rgelyka unijnil jesl w dillsz)'m ci'lgu opa riiI nil ropic nilflowej i gazie ziemn ym , co wi<)żc si<; z IwnicczI1ości:, importowania znacznych ilości lych surowców i przyczynia ;si9 do ob niżania poziomu samowys tarczalności cnc r-. gel)'cZllej Wspólnoty. Uniil Europejska importuje lil kże c1uż,) ilość pozos lillych źróclcl energii, ponieważ produkcja p,"h tw czlonkowskich UE pokrywa za ledwie pol o\\'<; jej za potrzehowa nia na cIlcrgi<;. Od t9H6 1'. 1'01')'1 Unii Europejskiej nil energiI' slale rośnie, pomi mo znilcznego zl11niejszenia energochlonności przemysiu (o 23'Yr! IV latach 1985-1998), osi'1 gnic;tcgo. wyniku prowadzcnia inwcstycji nHH.lcmizacyjnydl oraz zmnicjszenia uzależ nienia prze mysiu od ropy nafl (}\Vcj. Rówll OCZCŚ llic jednak znacznie zw it;k-. szylo. sią. \V. zapolrzehowa nie na energie; elek lryczn,), Iransporl i cieplo. wśród. Ilaj -.

(4) SWllis/mv(/ f(lin/{/, J(/cek G I I'(Jidź. w i ~l<szyeh u ży tk ownil<ów usług,. ene rgii, czyli w gospoda rstwach domowych i w sek torze spadek popyhl na cll c rgi~ w przemyś l e/'. przedstawiono zasoby Unii Europejskiej.. co. Poni żej. z n adwyżkil zreko mpcnsowa ło. ROI'li lIa.fiowlI Wysoka wa rt o~ć ka loryczna ora z ł atwość wykorzystan ia. Si'. podstawowymi atu-. ta mi ropy naFtowej, które pozwolily jej stać się glównym surowcem energetyczny m Unii Europejskiej. Zasoby ropy występuj,! we Wspólnocie w znikomej il ośc i. W 1997 r. Unia wyprodukowala oko lo 158,3 mln toe' ropy (przy koszcie znacznie wyższym niż na El iskim Wschodzie), co sta nowi jedynie 4,49i} światowej prod ukcj i. Zasoby te POdłOdz,! przede wszystki m z Morza Pólnocnego i należ,! glównie do Wielkiej BI)'tanii. Przyza lożc niu obecnej szybkości zużyc ia , posiadane przez Wspól-. IV. not/( rezerwy tego surowca zostaml wyczerpane w ci:)gu zaledwie oś miu lat".. Bardzo trudna sytuacja wyst ępuje w zakresie uzależnienia Wspólnoty od clostaw ropy naftowej. W chwili obecnej 76% popyt u na to paliwo pokrywanych jest ze źródel spoza Unii . Jeżel i nic zosta",! podjęte dzialania, które zmniejszylyby ro l ę sek tora naf1u\Vcgo (gł ównie w transporcie), za leżn ość od dostaw ropy osicJgllic w 2020 r. poziom 90%. Zasoby tego paliwa Si) w w i <; kszości skonccntrowane na Bliskim Wschodzic, Co w znac znym stopniu ogranicza moż liwość dywersyfikHcji geograficznej dostaw tego surowca. Istnieje zatem potrzeba zastęp owa nia ropy alternatyw nymi źród łami energii Onł% ogra n icza nia jej konsumpcji \V I ransporcie. Brak substy tlllÓW dla Lego paliwa może howiem spowodować, że konsc.kwencjc kolejnego kryzysu llilFtowego dla. gospodarki Wspólnoty moglyby. być. bardzo. pow aż n e'.. Gaz ziemny Gaz ziemny w oSlatnim czasie bardzo zyska lnH znaczeniu. \V. systcmie ene rge-. tycznym Wspólnoty. N iegdyś uważa ny byl za surowice energetyczny drugiej klasy, podczas gdy obecnie odgl'),va znaez,!e,! rolr; wc wszystkich sektorach konsumpcji energii . Przewiduje s i ę, że w latach 2020-2030 prawic polowa energii elektrycznej bydzi c genc rowan a z wyko rzystani em gazu ziemnego. W zwiqzku z rosn:) cym Za~ opatrzeniem Europy \V gaz istnieje Iyzyko u za l eżn i e nia s i ę od dostaw tego s urow~ ca, szczególnie w sy(U(lcji mniej intensywnego zużycia węgla . Wynika lo z faktu. posiadallia przez Ullię Europejską za ledwie 2'10 rezerw św iat owych tego surowca, co stanowi zapas na 20 lat przy obecnym poziomic konsumpcji. W 1997 J'. IV Ullii wydobyto 223,2 mln toc gazu (1 2% produkcji światowej). Wi<;kszość zasobów znajduje si9 IV Holandii i Wielkiej Bryt'lIl ii "'.. (, IlJidf!/II , s. 15. 'IDe. = 10/1 0/0;1 eqllil'ofCIII- tona ckwiwilh!ntu ropy Iluftowej.. H Gn~clI. 0'. {)(fpa... , s.. /bid/!III. s. 411.. IIl /hidelll,. !'i.. 19.. I H..

(5) ~\'Imtegia bezpieczc:/is/l l'a C:llergclyczl1CWJ. U"ii El,r0l'cjskiej. Zapotrzebowa nie Wspólnoty na gaz pokrywane jest w prawic 40% przez import. W porównaniu do ropy naftowej i s tnieją wi<;kszc moż liw ośc i dywersyfikacji ź róclcl poch odze ni a surowca. ZIl<ll:ZIl Czasoby gazu znajcluj:J si9 w krajach lcż~Jcych IV slosunkowo blisk im " IsiedzIwic Unii (Rosja , No rwegia, a t akże Alg ieria i Libia).. Paliwa slale Paliwom sla lym należy poświ ęcić nicco w i ęc ej uwagi ze wzg l ędu na ich wklad w rozwój zjednoczonej Europy. Od począ tku lat 50. podejmowa ne byly dzialania zmierzaj'lee do rozwi'lzania proble mów energetycznych Europy. Odbuclowa starego kontynentu wymagała znacznych ilości surowców energet.ycznych, podczas gdy ich podaż na rynku byla nicwyslarezajllea . Zd ając sobie sprawę z dużego wplywu węg la i siali '''' gospodarkę Europy, podpisa no IV Paryż u w 1951 r. lraktaluslanawiaj'lcy Europejskll Wspólnolę Wągla i Siali (EWWiS). Aby s proslać zapolrLehowaniu na le surowce , Wysoka Wladza EWWiS zach ącala do zw iększania wydobyci a węgla przez otwiera nie nowych kopa lll i zawieranie dlugoterminowych umów na dostawy w9gla II. Do zadall E'YV\ViS należało m.in. ulll oż liwi e nie wszystkim nabywcom ze wspólnego rynku jednakowego dostępu do źród e l produkcji (tj. do wygla i stali), zapewnienie wspólnemu rynkowi regularnych dostaw potrzebnej ilości w<;gla i stali , zapewnienie najniższyc h ce n JW te surowce ora z stworzenie warunków zac hęeaj 'lcych do rozwijania i doskonalenia produkcji przy racjonalnej eksploatacji surowców l2 . Od lat GO. przc mys l węg lowy II'szed I w fazy spadku spowodowa",! konkurencj'l węgla spoza Wspólnoty oraz pojawi enielll siC; innych paliw, które służyły do produkcji energii i ciepla. W rezultacie produkcja węgla .15 pa"slw ezlonkowskich spadla z prawic 6lHl mln t w lalach GO. do ok. 86 mln t w 20lHI r. Wygiel straeil na znaczeniu na rzecz swoich najwi<;kszych konkurentów - ropy naftowej i gazu. Ma niższi! warlość kalolyczllq od ropy i gazu, powoduje ZLHIl:ZnC zan ieczyszczenie śro dowiska i nic jesl tak prosty w użyc iu ja k jego bezpośredni konkurenci. Wszystkie te cechy wp ływaj ,! na ograniczanie rol i w<;gla jako surowca energetycznego. Paliwa stale (w91~icl kamienny, brunatny, lorI') stanowi,! aż 80% wszystkich paliw kopalnych w Europie. Wc Wspól nocie wydobywa si, obecnic 1,2 mln toe torfu, 50 mln loe wągla brunatnego i liO mln loc węgla kamiennego rocznic (ok. 5% światowego wydobycia). Mimo salysfakcjonuj'lcych wyników w Iym zakresie należy stwierd zić, że jakość uzyskanyc h paliw jest dość zróżnicowana, zaś koszty wydobycia wysokie , w wyniku czego e uro pcjski węgiel kamienny nic jcsI konkurencyj ny wzgl<;dcm \V'tg1il importowanego. Prowadzi lo do ogrnniezania wielkości wydobycia lub do jego ealkowitego zaprzesIania. Mimo lO wągielmoże w przyszlości odzyskać ulracOIHI, ZIHlcz'le'l rolą w sys le mie energe tycznym Unii Europejskiej, jest to bowiem jedyny surowiec, który Unia posiada IV du żych ilościach. Zasoby. II. IhidClI1 , s. 35.. 11 IIIlI'gl'llCjll E/lm/wjsku, pud red. A. Marszalk:l, Wydól\\'Ilict wc) Uniwcrsylclu tilllzkicgCl, 1 '.iu1J, 1997, s. 12 1..

(6) Stani.\·lol\!(/ Klill/u, J(/cek Gwói di. węgla. znajduj') i Francjil.l.. się. przede wszystkim w Niemczech, Wielki ej Brytanii, Hiszpanii. Pomimo posiadania stosunkowo bogatych z łóż w«gla, p r ~cwiclujc sit; wzrost zależności Wspólnoty od dostaw w"gla Z zewn,)trz - z SO% obecnie do 70% w 2020 L, a być może nawel do 100%, co wynika ze stopniowej red ukcj i wydobycia węg l a na obszarze Wspólnoty. Na korzyść wcrgla przemawia jednak niski koszt jego importu. Duże zróż ni(.:ow anie dostawców spoza Unii oraz s tabiln ość cc n w porównaniu Z rop,} i gazem za pewnia bczpicczcllstwo dostaw w perspektyw ie wzros tu zależno ś ci. od importu lego surowca"'. Chuć kry tcria ekonomiczne wskaZtlj') jednoznacznie na brak perspektyw dla prod ukcj i w,gla w Unii Europejskiej, nic moż na bagatelizowa ć roli wyg)a IV zakre-. sie zapewnienia. bezpieczeństwa. energetycznego. Wspóllłoly.. Energia jqdroJ1lll Energia ji)drowa, podobnie jak wygiel, wpisan a jest IV historiI' powstani a Unii Europejskiej. W 1957 L podpisano traktat w sprawic utworze nia Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Eurato m) , której glównym ce lem bylo stworzenie warunków do powstania i rozwoju prze mys łu atomowego w odpowie dzi na rOSIli) Ci) za leżność Wspóln oty od dostaw ropy Z Bl isk iego Wschodu. Znaczne inwestycje podj ę te IV eclu budowy i utrzymywa nia elektrowni j,)drowych JlI7.yniosly oczek iwany skutek. Elektrownie dzia lające na terenie Wspólnoty pokrywaj,) 35% jej zapotrzebowania na ene rg ię elektrycz ni), zaś sek tor energetyk i j,)drowej stal się konkurencyjny. Pesymislycznie rysuj') si, jednak perspektywy wykorzyslania ene rgii ji)drowcj. Przyszłość tego sektora zależy od wiciu czynników, w tym od rozwi,)zania takich kwestii, jak zagospodarowanie odpadów nuklearnych oraz bezpicczcllstwo reaktorów. Ze względu na potencjalne zagrożen i e zd rowia i środowisk związanych z wykorzystaniem tego rodzaju energii, nieprzychylna rozwojowi e nergetyk i j,)drowej jest opinia publiczna. SZanSi) dla energii atomowej m oże być polityka na rzecz zwalczania zjawiska globalnego ocicp lenia klimatu " . Wykorzystanie e nergi i ji)drowej pozwala bowiem ullikm)ć emisji znacznej ilości gazów ciepla rni anych. Podobnie jak w przypadku pozostalyeh źródcl energii, w energetyce j,)drowej występuje problem braku samowystarcza ln ości. Dotyczy to jednak tylko uranu, który jest jednym z elelllentów w obiegu paliwa ji)drowego. Unia E uropejska posiada zaledwie 2% św i atowycb naturalnych zasobów uranu, którego wydobycie potii)ga za sob,) wysokie koszty. Europa jest obecnie uza leżniona w 95% od doslilW uranu spoza Unii. Nic sta-. nowi to jednak poważnego problemu , gdyż europejski prze mys i j,)lirowy kon t roi uIl. G/'eel/ Papcl'.... s. 20.. l.. Jhidelll , s. 24.. ISUNICE (Thc Unio!l nr In dusl rics (l I' Ihe EUropCHIl COllunullity - U ni ci Przt.:mys!owil WSPÓllll)l y Ellrupcjskicj) opinion Uli CommissiulI GrecJI p(lp!:,. - TOlI'anls (/ Ellrol'CIII! SfHltC!gy for l/W Sl'l'lIrity ol E/W/Xl' Supply, czerwicc 2(X) t..

(7) Strc/tep,;(/ hezpieczCli,l'tll't1 energefYCZllego Ullii El/rop ~;sk icj. je caly cyk l paliwa, a także posiada znaczne zapasy Lego sUl"owca. Ponadto zapotrzebowanie na import zmniejsza fak t, że produkty rozszczepienia mogcJ hyć ponownie \vykorzystanc H'.. Odllawialne źród/a el/ ergii Do produkcji energii wykorzys tywa ne Si) t akże odnawialne źródła energii , którym przypisuje si9 IV. przysz l ości. iSIOI"'1 rol9 w zakresie zwi."kszc nia bezpiecze lI-. stwa zaopatrzeni a Europy w energiI(. Zgodnie z za łożen iami zawa rtymi w Zielonej Księdze s" to w dłu giej pcrspektywie czas u jedync ź ródła cnergii, \V odniesieni u du klóryc h Unia Europejska ma moż liwość zwi,kszenia podaży . Ko misja Europejs ka postawi h\ ceł zwi.;kszc.nia udzialu odnawial nych źróde ł energii w ogó lnym zużyc iu e nergi i do 12% w 20 10 r., podczas gdy obecnie zaspokajaj'l one pOlrzeby e ne rgetyczne Wspólno ty jedyni e w 6(~) , co w znacznej mierze wynika z brak u odpowlcdnicll leciBIOlogii IV tcj dziedzinie. Cel określony przez Komi sją sI anowi część slrategii bezpicczcllstwa dostaw i zrównoważonego rozwoju, Do jego osi,)gniycia koniecz ne hęde) znaczne inwestycje. które szacuje si« na około 1ó5 mld c uru w lalach J '1<)7-20 10. l3ionlc pod u wagę niewiel kie moż liwości zwi",kszc nia produkcji e nergii z elektrowni wodnych ( bardzo mał e moż li wości ekspa nsji. znaczny sprzeciw środowisk lokalnych wo bec bodowy nowych e lek lrowni), za l ożo ny wzrosl ud zia lu odnawialnych źródeł ene rgii b yd.~ musiały zap ew nić: biomasa oraz energia wiatru, s ł on eczna i geo termalna. Zapotrzebowanie na ś rodki finan sowe jesl największ'l przeszkod'l w pelniejszym wykorzystaniu ounawialnych ź ródcl energii. Niczbąd n e Sił bardzo dll że inweslycje pOczą lkowe. SI'ld pojawil si." pomysl, aby najbardziej dochodowe ź r ód la cnergii - cnergi y jQdrow:). rop ę i gaz - ubj"ć opiata mi na rze cz rozwoju odnHwialnych ź róde l energ ii . DUŻ'I rol ę w Il'mwzgl."dzie mogil odegrać lakże zac h ęty finansowe i fiskal ne. Poza problemami finansowym i wysl<;p ujq lakże przeszkody slrukluralnc, wynikaj'lce z faklu, żc iSlniej'lcy obecnie sysle m spoleczno-gospoda rczy opiera siy na wykorzystaniu konwencjona lnych źróde ł energii 17 , Orga nizacje biorqce udzialw debacie na lemat bczpicczcllslwa energetyczne go Wspó lnoty zwracHły ponadto uwagę na fakt, i ż pomimo poniesienia wysok ich kosztów, m oż li wośc i zwi ększania udz iału od nawialnych ź róde l energii w ca lkowilej produkcji cne rgii s'l bardzo skromne. Energia poc hodz'IClI ze ź ródeł odnawia lnych nie jest zatem w SIanie zaslil pi ć w przyszlości energii ją drowej i energii wytwarzanej na bazie wygla lll . Z obecnej sytuacji sektora energelycznego Wspól noty wynika, że linijne zasohy konwencjona lnych źró del energi i nie lllog'l przy obecnym poziomic rozwoj u zapew nić Unii Europejskiej samowystarczalnośc i e ne rgelycznej. Wydaje sil', że pewn e rezerwy wyslt;puj<J w zakrcsie wykorzys tan ia energii ze hódeł oclnawia ł 1(,. GreclI Papa... , ~. 2 1.. 11. lbidcm, s. 42-/14.. III Etlfi~c()lI t '~ cO lllrihulion lu Ihe Gram PalU!,. - TOIl'(ml.\· lI EltmpClllf Slmlt'!:)' for tlw Se(,//I'il)' of Elle/PJ' S/Ippl)', czcrw il,:c 2()O I..

(8) SWl/is/mVfI KUli/ u, Jacek GwrJttli. nych, do czego niclb<;dnc S"l jednak nowoczesnc technologie i znaczne środ ki fi· "',,,sowc. Dyskusyjny pozostaje jednak fakl , czy dzialania w tym zakresie bąd 'I w stanic powi'ltrzymać roslHlcc u za l eż ni e nie encrge tyczne UlIii.. 3. Zapotrzebowanie na. energię. w UnII Europejskiej. W 1998 r. Unia Europejska z u ży l a 1436 I11ln loe energii ze wszystkich źróde l hlcznie. Z tego zaledwie 753 mln toe energii wyprodukowano w oi1 r, bie Wspólnoty. Struktura zużyci a energii przedstawia się IHISl t;p uj,)CO I'): - w 41 % zapotrzebowanie energetyczne jest zaspokaj ane przez ro p ę naftowe). - w 22% przez gaz ziclllny, - w 16% prze.z paliwa stalc (węg iel kamicnny, brunatny, torf), - w 15% przez e nergię j<Jdrow'I, - w 6% przez energię odnawiallH). M iąd zy poszczególnym i krajami czlonkowsk imi występuj e I.naez nc zróżnico wanie struktulY zużyci a energii (zob. tab. 1). Obok pallstw, klóre w dużym stopniu wykol"lystuj'l węgiel (Grecja, Dania , Niemcy, Wie lka I3ryta nia), Sil kraje, których sektor energetyczny opiera się na wykorzystaniu ene rgii j'Idrowej (Prancja, Szwecja) lub gazu ziemnego (Holandia, Wiochy). Znaczne różnice mi9dzy krajami czlo nkowskimi UE w zakresie slruktury zużyc ia źródel energii wskazuj', na potrzebę określenia wspólnej polityk i e ne rgetycznej Wspólnoty w sposóh umoż liw iaj "cy pełniejsze i efektywniejsze wykorzystanie zasobów poszczególnych paolSlw. Znaczna częś ć produkcji energi i \V Unii wytwarzana jest na bazie importowanych SUrOwcóW energelycznych. W rezultacie bardzo niski jest wskaźnik samowystarczn ltlOści energelyeznej Wspóln oly, któly wynosi jedynie 52% w 1998 r. (ella porównania - wsk aźnik ten dla Polski wynosiI w 2000 r. 85,7%). Udzial imporlu poszczególnych noś ników energii w glob;dnym zu życiu energii pierwolnej wynosil dla UE w 1998 r."': - wygicl kamienny 44%, - ropa i produkty naftowe 76%, - gaz ziemny 39%, - ogółcm energia picrwollln 48%. Przy zachowaniu obecnie występuj,!cych lendencji i braku dzialal] w zakres ie polityki energetycznej, bilans energetyczny b ę d z ie IV dalszym ci'/gu bazował na paliwach kopalnych: w 38% na ropie, w 29% na gazie i w 19% na paliwach slalych. Odnawialne źródła energii hęcl :, pok rywać zapotrzebowanie w 8 ~). zaś energia j,!drowa znledwic w 6%. Domjnllj ~,cy ud ział w sltllk lufZC zużycia energij surowców, PI. xv. Grei!1I Pape}'... , s. 46.. } O H. NodzYliski, Kienmki i problemy IJolil)'ki elle/I;el)'(,z /lIi J'()fski l\' picllI'.\'zc'lI'0IOll'ic XXI lI'idw , Konrerencja z L"Yk lu .. Zagad nienia surowców ellcrgclycznych w gospodarce kmjowcj " pl. S/lll/. 011l.'clI)' kump/ck.m (ullill'ol\'u-cllergelj'cz" cJ:o PO/.\·ki ,. pożqtltlllC kicJll1lki jt'.~o rozwoju. 2030, Zakopane 200 1.. II'. /(1/(/(:11 2002-.

(9) Strategia bezpieC'zcJ/s/l va c/lergetycz/lego UJ/ii Europejskiej. które w zn acznej il osc.: i Si:) im port owanc przez UE. potwierdza raz jeszczc ZIHlCZC nic probł cJllllllZalcż ni c n ia energetycznego UE od dostaw spoza jej obszaru. Tahela 1. St ruktura (IV %). zużycia. Kraje UE. Aust ria Uclgia. pic rwotncj. Pu rt ugalia Szwecja Wielka Brytan ia Wiochy UE. -19fJK r.. Hopa. Gaz. Eucrgia. Żród l a. ZiCJlHly. jl!drowa. odnilwiatnc. 17 7 35 16 13. Lukselllburg Niemcy. \1/. lia n OW ... 15. I'hlia ndi a Irlandia. krajach Unii Europejskiej. sIak. 26. Fmllcj a Ci recja "Iiszpania. \1/. Pa liwil II. Da nia Finlandilt. Og(') łc lll. energii. 22 4 15. 14 5 24 14 16. 23. 43 42 46 34. 2J 22 211 10. )6. 13. 17 37. 6(1. (I. (I. II. 13. 22 7 5 6. 47. I. 2. 22 23. (I. 2. (I. 21 3. II. 2 2. I. 54 37 54 71 41 67 32 45. O 20 II. (I. I H. 16 2K. 15. 34 15. II. 59. (I. I (). <I. 22. I :). (,. I. Źró dlo: Grcf!1I J'(I/Je/' - 7'0\\'(1/'(1.\' ([ EłI/'Op(~(/JI Stmfegy for lhl' SCCI/J"ify ol ElIerg)' SI/ppl)', Eu rnpca n Cn 111l11issioll, 29. 11 .2000, COM(2()()U) 7(,{) fina!.. W latach 1973-1999 uda lo siC; wprawdzie zm n iejszyć za l eżność energe tyczIHI z 60 do 50%, co bylo rezultatem prowadzonej polityki w zakresie zawldzan ia popytem (oszczędność e nergi i), wykorzystania źróde l wcwn<; trznych (ropa z Morza rólllocnego) o .... z dywcrsyfikacji wykor1.ystania źródcl e nergii (powstanie elekt rowni j.,d rowych, badani a llad odnawial nymi ź ródlami energii). Jednak w cj'Igu najbliż szych trzydziestu lat przewiduje się ponowny wzrost u za l eż nieni a od dostaw ene rgii spoza Uni i, aż do 70 %". Wydaje s i ę, że naj lepszym sposobe m na zapewnien ie bezpieczeilstwa ene rge tycznego jest dywersyfikaeja ź róde l e ne rgii i dos taw, cO pozwoli zac hować slab ilność dostaw e nergii w sytuacji kryzysowej, kt6ru pojaw iłahy siC; w region ie o dużych zasobach jednego z podstawowych surowców energe tycznych. Z ana lizy ohecnej sytuac ji hra nży ene rge tycznej Wspólnoty wyni ka, że żad e n z sektorów nic jes t \V stanic p ok ryć za pot rzehowa nia nn energi e; U nii Europejskiej. Ist niej,} jednak pewn e moż liwości zapcwn iCtlia WSPÓlllocic bczpicczC (l stwH energe tycznego. Po pie rwsze, Unia Europejska bC;d'lc at.-akcyjnym ry nkie m, możc ne11 GI"I'CII. I Japa ... , s. 22..

(10) SIallis/rlw(/ Klimo, J(/cek. Glw5źdi. gocjowa ć. strategiczn e porozumienie partnerskie z pailstwami dostawcami w celu zwicrkszenia bczp ieczcl1s twH dostaw energii. Po drugie, Wspólnot'H może wspierać zllm;znymi środka mi finansowymi rozwój sektora odnawialnych l..ródel energii, kióre są banlzo obiccujqcc z powodu moż li wości zróż n icowania zaopa trzeni a w e ne rgię.. 4. Powstanie nowego systemu energetycznego Określaj ,!c. stratcgi, bezpicczellstwa energetycznego Unii Europejskiej, należy lIwzgłt;dni ć dwa czynniki, które pojawily siC; stosu nkowo nied awno i maj.) znacznywplyv.' na funkcjollowH llic sektora energetyk i w Europie. Picnvszy dotyczy zmiany klima tu, kt(n:l zagraża harmonijnel11u rozwojowi świa t a . Drugim czynnikiem jest powstawanie stopniowo in tcgruj .)cego sit; cllropefskiego I)'II/W cI/ergi;. Zmicrz,Iji')C do zapewnienia bczpicczCIlstwa dostawom energii do Unii Europejskiej, n a l eży uwzgl<; dnić ba rd zo istotny element funkcjonowania sektora e nc J'gct yczncgo, którym jcst \wIlka ze Z/I/im/q klimatiloraz wp rowadzcn ie z r ównOWażo nego rozwoj u. \V ostatnim dziesi ęcio leciu nas iliło się zjaw isko globalnego ocieplenia, wywołane przede wszystki m przez zużycie pal iw kopa lnych. G lówn" "dpowiedzia lność za efekt cieplal'lliany ponosi CO" którego emisja w zdecydowanej w i~k szości pochodzi z dziHlalności sektora enc-rgetycznego, odpowiadajqcego za 94o/t, cm isji CO"wywołanej przez czł owiek a. Uni a Europejska zobowi i)zała się w Kio to do stab iliilcji swojej em isj i CO, w 2000 I'. na poziomic z 1990 r. , a następnie do zlllniejszenia ca lkowi tej emisji gazów cieplarnianyc h w latach 200S-20Il o 8% w porównaniu z 19901'. 22 Aby spełnić wymagania postawione w Kioto, Unia będzie musi ala t akże podj"ć szybkie dzialania w sektorze transpo rtu, który b"dzie odpowiedzialny za 90% szacowanego wzrostu CO, w la tach 1990-20 IO. IsIOII1>, 1'01<; IV kwestii realizacj i zobow i "źall Unii, podj"tyeh w ramach Protokołu. w Kioto,. mog ił również odegrać działania. ukierunkowan e na. oszcz9dność. energii i promocj, odnaw ialnych źró del energii. Skutecznym narz,dzielll polityki energetycznej IV tym zakresie mog', byćdzialania o eha"'lktcrze podatkowym (glównie akcyza). Wplywy uzyskane z pudatków przeznaczane będ" przede wszystki m na rozwój od nawialnych źródcl energii oraz na pomoc dla pailstw wydobywaj,)cych węg iel kamienny. Poważny m problemem Unii Europejskiej jest brak harm onizacji opodat-kO\vania encrgii, co n,oże doprowadzić do zabul'Zcnia konku rencji mi«(lzy pal1stwami czlonkowskimi oraz do nadmiernej konkurencji podatkowej. W zw i'lZku z powyższym, nicunikniona jest odgórna harmonizacja stawek podatkowych na lerenie Wspólnoty". Ouż'll'Ol<; w sfe,,:e kszta łtowa nia polityk i transporlowcj i energetycznej w taki sposób, aby możliwe bylo spełnienie zobowi,!zall podjęlyeh IV Kioto, przypisywa no także pomocy pailslwa IV zakresie produkowanej energii. W dalszym ei.)gu brakuje 22lhilil~lII, 2.1. s, 49.. Ibidem, s. 56..

(11) Slmtegia bezpieczel isl )j!{/ rJllcrgClycZ/lC!go Ul/ ii El/I'O/Jejskici. jednak rozwi,!za6 w tej dziedzi nie, które w znac,,!cy sposób przyczyniłyby si9 do proi1lo\V'lni a wi9kszcgo wykorzys tania zasobów odllawLHlnycll i ochrony środowis ka. Wyzwa nia zwic)za nc ze zrni anq kl imatu nic znal azły t a kże odbicia w za kresie za rz'ldza nia popytem Ila c nc l'gi ~, co m og ł ohy m ieć wp ł yw na poprawę \vy<hlj n ośc i. wyko rzysta nia c nergi i i wi9kszc wyko rzystanie odnawi alnych źr6de ł energii . Dział a ni a w tcj dziedzinie stosowane był y praktycz nie tylkD na poziomic krajowym i nie przynosily poż,!danyc h rezu ltatów na szczeblu Wspólnoty. Drugim czynn ik iem, klóry n a l eży uwzg lęd n ić w rozwazHn iach dotycz,!cych przyszlego zaopatrzenia Europy w encrgiy, jest ustanowie nie stopl/im!'o integmjlJcego si~~ J)!J dw cll eQfii. na obsza rze Wspóln oty. Nil św i a t owych rynkach cnerge tycznych dochodzi obecnie do znacz:,cych zmian.. Ma miejsce libcra lizacja ry nków cnergetycZl1ycb , rest rukturyzacja przcdsi<;biors tw oraz alokncja zasobów, charakterys tyczna dla wolnego rynku. Podobnie ja k w innych sekto rach gospodarki , firmy zaczynaj,! dz i a ł ać IW rynku g l ohill l1 yl1l~·). Podobne trcndy wyst<;Plljq t a kżc w Unii Euro pejsk iej, gdzie tworzy sit; wcwnlitrz ny, jednDlity rynek energctyczny krajów czl onkowsk ich. Utworzenie wspólnego rynkulli:l cncrgi9 ma na celu zwiększeni e konkure ncyjności gospodarki . \Vdrożc n ic mcchaniz mów rynkowych w ene rge tyce może być ź ród ł e m korzyśc i spotecznych i gospodarczych. Wpływa za równo na wzrost ni ezawodności i j akośc i energii dos tarcza nej odbio rcom , ja k i na spadek koszlów cnergii . Tym samym powoduje wzrost kon ku rencyjn ości danego kraju na ry nku1l1ięd zY I1Hrod owy m . Proces libcral iz(l cji sekto ra energetycz nego U nii Europejskiej zostal za inicjo-. wanyw Wielkiej Brytanii, w drugiej polowic lat osicmdzicsi,!tych. Pozytywne wzorce zos taly nast9p nie przenies io ne do pozostalyeh kraj ów czlonkowskic h Wspólnoty. W rezultacie uchwalono dwic podstawowe dyrektywy, którc dotyczy ly'"'; - wspól nych zasad wew n ę t rz n ego rynku energii elekt ryczncj (96/92/EC) - zwana dy rek tyw:! elek tryczn:!, - wspólnych zasad wcw1l9trznego rynku gazu ziem nego (98/30jEC) - zwana c1yrcktyw>! gaZOM). Po~t a n ow i c ni a powyższyc h aktów prawnych o kreś laj ,! glównc cele i zasady m az pocIstawowe kie run ki przeksztalec l\ sektorów energetycznych pa ''' tw czlonkowskich Un ii Eu ropejskiej. W obu dokument ach moż n a zauwa żyć wyraźn e poclobiet\stwa . Za kladaj'! one stoJlniow,! libcra lizacj, rcgul Olva nyeh przez nic ry nków, o kr eś l aj ,! procedu ry odnoś ni e przejrzys t ości ce n, a także nakladaj:) obowi,!zc k info rmowa ni a Ko misji Europejsk iej Ll projektach inwcstycy'jnych, byd,!cych przedmiotem zainteresowani a Wsp 6 1J1 o ty~l>. Za d u ży sukces uznano przede wszystkim m ożliwość. wywieran ia w pływlI !l a ce ny.. !~ G. Lot, D. Michalski, Uhl'mfi:/lt1{/ Iynk l/ (,II/'I'!~ii dekll)'('z/It'j li' Ul/ii h'1I1'O/J/'l"skit'j, "Wspólnoty Europejskil:" ZDUO, nr 12. 2\ Z. Pan.:zcwski , M. KU!llil IlOWski, M. R oj~ k , U)'lIki Illdill' i j~!I(1/'gii LI' Ul/ii L/fmjJ /'j.\'kif~ - 1I,'hrlllll' =ltgfllln imill , X I V KllJll'cn'l1l:j., z L')'k JII "Zagadnil'ni:1sU(,(lweów energe tycznych w g()sp{)ltarcc kntjowcj", nt. "K01l1plcks p' lli wnwo,cllc r~c l ycz " y w ()hliC'1.1I il1lcgmcji lłot skj z U I.j" EU ]'(I!ll.:jsk;I", 7.<lkl 'pallc 2()(U). ,I. EI/ cą:i//. Oll/dll'jenie .\'/al/ow;s!w I/(~~O(j{/cyjll eb(}' "U ]lia Ell ro pcjska" 20DU. nr t..

(12) S((lIli.\·/lIlI'(f Klill/o ..Iacek Gwdźtli. Tntcgl'Hcja. wcw ll ąt l'z n cgo. rynku cnergii przebiega bardzo sp rawni e. Wielc. pallstw czlonkowskich przckroczylo wymagania , które byly określone w dyrektywach, dziC;ki CZClllU ju ż dwie trzecie rynku elektryczności j HOo/r) rynku gazl l z iell1~ nego jest otwarte na konkurencją. Spadly także ceny dla u żytkowników przemyslowych, ś r edni o o 15f7k Okazalu sil( równie ż, że slopniowe wprowad ze nie wcwnytrz~ IlCgO rynku nic tylko nil! spowodowalo pogorszenia standardu uslug publicz nych, ale wrr;cz poprawicnie ich jak ości. Budowa uni.jnego rynku energetycznego nic odhywa siC; hez przeszkód . Wś rtld glównych trudności, które trzeba przczwyci<;żyć, aby moż n a bylo stWLlrzyć wspólny ryllck energii elektrycznej, wYrl)żnić muzna: - niski poziom handlu e'lCrgi'l clektryczn" wew"'ltrz Wspólnoty - stanowi tylko 8% ealkowitej produkcji elektryczności, - brak infrastruktury sieciowej oraz utrzymania jakości dostaw (stahilności sieci). Z kolei w przypadku gazu zie mnego intensywniejsze wykorzystanie sieci może spow od owa ć powstanie zatorów oraz problcmy zwi~)zanc Z poh)czeniami i możli wości!). wspólpracy w. obrę bie. sicci 27 .. Nieco inny sposóh regulacji wystc;pujc w odniesieniu do produktów pocllOclz'l cycl. z ropy nartowej. Rynek ten byl znacznie bardziej konkurencyjny ni ż rynki energii elektrycznej i gazu. Podstawowe zn aczeni e w sekt orze paliw cieldych przywi'lzywano zatem nie do liheralizacji rynku , alc do lllrzymilnia minimalnych, 90-dniowych zapasów, co mial o zabezpieczać ciclglość dostaw ropy i produktów naftowych. Kwestie te reguluje dyrektywa 68/414/EEC, istotnie znowelizowana dyrektyw,)9S/93/EC, z grudnia J998 r.". 5. Określenie strategii UnII Europejskiej. bezpieczeństwa. energetycznego. Podstawowym celem strategii bezpieczeństwa energetycznego Unii Europejskiej jest przeciwdziałanie roSIlilcemu u za leż nieniu Wspólnoty od dostaw energii z zcwnQtrz. Bardzo trudna będzi e realizacja lego celu, istnieje bowiem wiele zHgro~ żeli w sferze bezpieczeństwa energetycznego, o różnym charakterze: fizycznym, gospodarczym, spolecznym i środowiskowym. Do czynników fizycznych, które mogą zaklóe ić bezpieczeństwo dostaw energii, można zaliczyć wyczerpanie siC; źródła energii (mog:) skollczyć sir; zasoby gazu i ropy po racjonalnej cenie) oraz zalrzymanic produkcji (ewentualna rezygnacja z produkcji wygla, energetyki j,)clrowej). Istniej e także niebezpieczellStwo wysu)pienia różnego rodzaju okresowych zaburzcrl \V zilkrcsie dostaw, spowodowilnych st rajkami, kryzysem geopolitycznym lub kl<;sknmi żywiolowymi . Ich sk utki mog') być katastrofalne zarówno dla użytkowników, jak i dla ca lej gospodarki. Istotne. H. Grcell Pl//JrJ/'... , !'i. 60-6 I.. JH. Z. Parczewski, M. KU1l1anowski , M. Rojek, op. cil..

(13) Strategia hezpicc:wlls/lI'U cncrgetyclllego Ullii Elllvpt!jskicj. z punktu widzenia hczpicczcIlstwa dostaw są także czynniki gospodarcze, spowodowane znaczącym i wahaniami ccn produktów zwi"zH nych z Clle rgi,). Rynek Cli 1'0pcjski jcst bowiem w znacznym stopniu PoWic)Zally z ccnami energii na rynku świa towym. Wzrost cen paliw może w zwi:IZku z tym spowodować powstanie zaburzeń. walutowych i handlowych. Nic moż na bagateli zować t" kże wplywu czyn n ików społ ecznyc h na bczpicczcllstwo dostaw. Brak stabilnuści w za kresie zaupalrzenia w cnergię m oże wywolać poważne konflikty spolcczne. Ist nieje pllnadto ryzyko powstania szl,ód IV środowis ku w sposób przypadkowy (wycieki oleju, awarie w elektrowniach atomowych, ulatnianie siC; metanu) lub w rezultacie emitowania zaniecZySZCZCIl (np. emisja gazów cicplarniHnych)~'J. Zakladaj'lc kontynuację występuj'Icych obecnie tendencji w perspektywie kolejnych 30 lal, dokonano prognozy sytuacji europejskiegu sektora energetycznego, określaj'!c glówne wyzwania, które slOj" przed Wspólnot'I w zakresie bezpicczc ilsl\Va energetycznego.. Przewiduje siC;, że w 2030 r. popyt 11<1 energie; będzie () I I% wyższy niż w 1998 r. Zapotrzcbowrlnic na cnergi<; będzie rosło wolniej niż PKB (wzrost () 9W}1; w omawianym okresie). Oznacza to, że w przyszłości nastqpi rozdzielenie powi{~zail Jllic;:~ clzy wzrostem popytu na energie; i wzro.c;tclll gospodarczyin. Do 2030 r. zmieni si y takżc struktura zużyc ia energii. Najszyhciej rozwijać się b9dzie wykOl'Zyslallic guzu ziemnego - Wlrosl o 45CMJ\V omawianym okresie. Wynikać to hędzie głównie z szerszego zastosowania tego surowca w procesach produk-. cji energii elektrycznej. Najważniejszym paliwem pozostanie jeclnak, mimo niezbyt wysokiego wzrostu zużycia, ropa Ilaft owa, której udział w strukturze zużycia energii w 2030 r. be;L1zie wynosiI3H %. Ropa naftowa utrzyma sW'I pozycje; w transporcie, natomiast obniżać siC; b9clzic zużycie produktów naftowych do wytwarzania energii elektrycznej. Przewiduje si, ponadto spadek wykorzystania wygla do 2010 r. lecln ak brak zdecydowanych dziala!lw zakresie walki ze zmiam! klimatu , j:lk równie ż prognozowa ne unieruchomienie elektrowni jł,dł'owych i wzrost cen gazu zicmncgo stwarzaj') szansę na ponowny wzrost ud z iału \Vygla w struklllrzc zużycia energii, dziyki czemu zużycie paliw gta lych byloby w 2030 r. o jcdm! trzeei'I wyższe niż IV roku 1.998. Udzial energii j'Idrowej osil!gnie najwyższy poziom IV 201 O r. l ednak w wyn ik u stopniowej likwidaej i istniej 'Ieych elektrowni, już w 2020 r. udzi" I wyprodukowan ej w nich energii b,dzic 04% niższy niż w 1998. W latach 2000- 2030 przewiduje sil' spadek udzialu energii wyprodukowanej z tych źróde l aŻ o 50%. Najbardziej promowana w najbliższych latach bydzie energia pochod,,!ea ze źródel odnawialnych. Wedlug prognoz, udzial tego rodzaju energii bydzie jednak IV dalszy m ci:lgll niezbyt znacz,!cy (7,7% w 2030 r.), mimo realizacji programów wspieraj,!cyeh rozwój tych paliw. DOlyehczasnwc dzialania w tym kierunku nic przyniosly oczekiwanych rezullHlów. Wynilol to z raktu, że zasoby energii wodnej w I<ra jaeh UE zoswly w znacznym stopniu wykorzystane, zaś pozostale nośniki energii odnawialnej wykazuj,! stosunkowo maly udzial w globalnym zużyciu energii i zwiyk-.

(14) SUtJ/;sllllva KIiIlUl, .lacek Gwóźdi. szcnic ich roli w sektorze energetycznym wy maga długi ego okresu czasu i zainwe· stowania ogromnych ś ro dków finan sowych~lI. Odzwierciedleniem tendencji zachodz'lcych n" rynku e nergetycznym Wspó lnoty w zakresie wyko rzystania poszczególnyc h źródeł energii Si' dane zamieszczo· Ile w tabelach 2 i 3, \V których przedsta wio no wielkość o raz si rul< lllrę z u życi" elle r· gii w krajach UE do 2020 r. Tabela 2.. Zużycie. energii w krajach Unii Europejskiej IV latach 1990- 2020 (M Ille). Wyszczcgól nicIlic r flliwit sta le Ropa Illln OWa Gaz ziem ny Energia jl)drowa Inne. Lala. 1990. 2015. ł020. 2000. 2005. 207 602 338. 20 1. IS2. 1 ~7. 632 363. 65ł1. M2. 2 18 65X. 40 1. 429. 43 1. 181 65. 2JS 576 273 20 1 74. 223. 228. 227. 216. l IN. 80. 85. 90. 9(). \02. 1314. 1362. 1450. 1509. 1550. ISW). I(,OH. JO l 545 222. RHzem. 1995. Źródło: Tcdlllica/ DUCI/melit. Gm:/! JJaper - TOIl'lmls. fi. 2010. EI/w/Jeall Slflllegy j(>r Ihe Sen/l1ly. ol Elw,,~~y. SIII'ply.. Tahcla 3. St ruktura. zużycia. Wyszczeg61nieni e PilI iwa stale Ropa naftowa Gaz ziemny E nergia j.)drowa. Inne Razem. encrgii w krajach Unii Europejskiej w lat ach 1990-2020 (w I;;.. ) Lata. 1990. \995. 2000. 20115. 211111. 2015. 2020. 22,9. 17,5 42,3 20,0. 13,3. " ,H 4 1/1 27,0. 13/,. IS, I. " ,7 4 1,<J 25,9 14,7. 5,4. 14 } 41,5 23,3 15.4 5,5. 5,6. 100,0. 1011,11. 11111,11. 41 ,5 16,9 13,8 4.9 100,0. 1 4,~. 41,l). 24, 1. 40,t) 2i1,S. 12.4. S,S. Dl, 6,0. 1011,0. 1110,0. IIIU,U. Źródło: opracowanie własne nil podstawie: Ter/micrll f)OCIIII1CIII. Grce" p(lpcr - '{'w\'(l/'{l.I'. 6,3. (j. J~'lIrOp('/II/. Strateg)! Jnr II/C Scmrily o[ EIH:"~)' SlIpp!)'.. W zwi'IZku Z Il)S"'lcym uza l eżnie niem od zewnl'trznych źródcl ene rgii Ko misja Europejska zaleca prowadzenie polilyki dywc rsyfika cji ź ródcl energii, a tak że m ożliw i e najsze,-sze utrzyma nie unijnej bazy produkcyjnej , przy uwzgl<;d nieni u kosztów produkcji oraz wymogów ochrony środowiska. Wzrost zu życ ia energii w krajach Un ii Europejskiej w ci'lgu najbliższych 30la( spowoduje bowiem, poza wzrostem udzinlu importu w zaspol<ajaniu popylu na e nergię, zwiykszenie w latach 1990-2010 o 5% emisji CO,. Oznacza to, że pnlk.111. G. Fabian, ProgI/ozy cllcą:etyt:lw!. Gto/wltw lu:zJ1it:czCII.\"/II'O, "Biu lety n Górn iczy" lUn l, nr 3-4..

(15) Strategia bczpieczcllsllva CllCIgclycZl1cgo Ul/ii L,'u/'Opcjskiej. tycznic niercalne jest wypelnienie zobowhlzaó Unii Europejskicj podjętych w Kioto. Po roku 2010 przewiduje się dalszy wzrost cmisji CO" w rezultacie polityki ograniczania produkcji cnergii jądrowej i braku skutecznych rozwie/zań proll1uj<!cych odnawialne źródła energii. Spadnie zatem w tym okresic udział paliwo zerowej cmisji wygla, co spowodujc wzrost cmisji CO~ o 22% w 2030 r. w porównaniu z 1990 r." Powyższe prognozy potwierdzajq wystypowallic w sektorze energetycznym Unii Europejskiej nast9Puj'lcych problemów": - uzależnienie od importu energii wyniesie ok. 70% w 2030 r., - energia odnawialna nic osiągnie zakładanego 12%) udziału w ogólnym zużyciu energii, - założenia Protokołu z Kioto nic zostuml spełnione, - brak instalacji alomowych znacznie utrudni walky ze zmian" klimatu w perspektywie dlugoterminowej. W zwi'IZku z narnstaj'leym w ci'lgunajbliższyeh 30 lat problemem zabezpieczenia dostaw cnergii, Unia Europejska powinna zmierzać przede wszystkim do rozwoju własnych źródcl cnergii, a także dążyć do zapewnienia dostaw ze źródeł zewll<;trznych. W zwi<!zku z ograniczonymi możliwościami działania w tym zakresie proponuje si<; pclniejsze wykorzystywanie polityki maj'leej na celu ograniczanie popytu, Najskuteczniejszymi instrumentami tej polityki Slr opodatkowanie i ustawodawstwo oraz inne mechanizmy rynkowe. Wzmocnienie wewnętrznego rynku gazu i energii e1cktrycznej można osi</glH/ć poprzez zwiększenie konkurencji miydzy krajowymi podmiotami gospodarczymi dzialaj')cymi w branży energetycznej. Wi,ksze otwarcie rynku zach<;eije do poszerzenia zakresu wykorzystywanych przez nic rozwi'lzail w dziedzinie energetyki. VV warunkach otwartego rynku możliwe także bC;dzic pełniejsze wykorzystanic opodatkowaniajako najbardziej elastycznego i skutecznego instrumentu ksztaltuj;:!cego zachowanic siy podmiotów gospodarczych na rynku. W dziedzinie ograniczania popytu wicie oczekuje siC; także po programach maj,/cych na celu oszczędno~ć cnergii. Działania w zakresie poprawy efcktywnośei wykorzystania energii będ" prowadzone przede wszystkim w sektorze transportu i budownictwa, Transpmt drogowy jest najwi<;kszym konsumentem produktów naftowych. Aby zmniejszyć uzależnienie lej branży od ropy i jej produktów pochodnych, należy wspierać działania \V zakresie opracowania nowej generacji pojazdów - o nap9dzie elektrycznym lub hybrydowym. Należy także promować używanie substytutów ropy w transporcic (biopaliwa, gaz ziemny, wod61')3:\, Transport drogowy odpowiada za znHezn<) CZ9ŚĆ cmisji CO 2• hitnicjc zatem pOlrzeba podj,cia zdecydowanych dziala" IV kierunku uczynienia innych branż trans.11. GrcI'1/ Papcr... , s. 67-ML. .12lbhlem, s.. ()l) .. IbidCIII,. 70.. .1,1. S..

(16) S/clIlis!mvC/ KUli/a, Jacek. GlI'rJidź. portu bardziej konkurencyjnymi wo bec transportu drogowego. Do rozwiqzHll w tym za kresie można za liczyć m.in .: odrodzenie kole i, podj~ cie inwestycj i w celu. stworzenia transeuropejskiego sy1:itcll1lt przewozów kolejowych, popieranie ruzwoju żeglugi, racjonalizacj~ wykorzystania konwencjonalnych samochodów prywatnych i wprowadzenie zasady "zanieczyszczajr!cy placi ", co ~przyjać bądzic wykorzystywaniu bardziej efektywnych i przyjaznych dla ś rodow iska n"'uralnego sposobów używClni ,1 energii. Duże możliwości w zakresie oszczęd ności enc rgii istnieje) także w dziedzinie wykorzystania c1ost9pnych technologii energooszczędnych w budynkach, co powinno obniżyć zużycie cnergii o co najmniej 200/0. OszczC(dność encrgii w budynknch wpłynie na obniżenie emisji CO ~. Przygo towywa ne !-it} odpowicdnie rcgulacje w zakresie oszczędności energii w budynkach. Proponuje siC; n" przyklad wprowadzenie certyfikatów przestrzegania norm energelycznych (norm zużycia depla na ITI'), " także wprowadzenie przepisów, w których wymagane będ zie przY"lcze nie systemów grzewczych i klimatyzacji do odnawialnych źródeł energii. Przeg ląd aktualnej sytuacji i prognozy rozwoju sektora e nergetycznego wskazuje na fakt, że bczpieczc(lStwo zaopatrzenia Unii Europejskiej IV c ncrgi9 za l eży w glównym stopniu od wprowadzeni a skuteczne.i polityki ograniczania popytu. Nic moŻna jednak zaniedbać dzialaó w za kresie zmniejszania zależności od dostaw energii, chociaż Wspólnota m<1 niewielkie możliwości w tej dziedzinie. W zakresie zaopatrzenia wewnętrznego niczbyclnc Sc.! dziillania zmicrzajćlcc do rozwoju ekologicznych źródcl e nergii i zachowania dost<;plI do zasobów. W zwi'IZku z bczpiecZcllstwc m zaopatrzcnia w cllcrgi y i z ochron.1 śro dowisk a należy uruchomić długoterminOWi} i znaczm! pomoc pallslwa na rzecz rozwijania i wykorzystania odnawialnych źródeł cnergii, chociaż mai o prawdopodobne jest zrealizowClnie celu, jaki postawi! CI sobie U nia Europejska - 12 o/t, ud ziału odna\Vial~ nyeh źróde l energii w ogólnym zużyciu energii w 20JO r.'o' Znaczny wkład w zapewnienie hezpieczeilsLwa zaopatrze nia w eJlcrgi~ i obni~ żcnie emisji gazów cieplarnianych ma energia atomowa. Aby utrzymać zna czt.: llic energetyki jądrowej IV systemie energetycznym Wspólnoty, nic zb~dnc jest pOcłj, cic clzialail w dziedzin ie wspicrania b:H.ła6 nad reaktorami przyszlości oraz wzmożenie badał) nad posl<; powaniem z napromieniowallYlll paliwem oraz 11ao sklado* waniem odpadów. Bardzo istotnym problcmem, z punktu widzcn ia zaopatrzenia wewl1 y trznego w energię, jest zachowanie dostępu tło zasobów. Polityka w zakresie rezerw paliw obejmuje: - badanie sposobów wzmocnicnia mechanizmu utrzymywa nia strategicznych zapasów ropy) - poszerzcnie dziala6 mechanizlll u utrzymywania rezerw gazu zielllnego, - analiz9 dotyczilci)lItrzyl11l'wania dOSI<;pu cło zasobów w9gla wc Wspólnocie i ewentualncgo zachowa nia minimum potencjału produkcyjnego. ·"' lhidC/Il,. S.. 72..

(17) Na cllergclycznym rynku unijnym niezbcrd nc jest t:-Ikżc ko ntrolowa nie reglII konkurencji, co zapobicg,nic zag rożeniom związanym z zaopatrzen iem w ropy oraz ograni czy ewentuulne tego skutki. Gwa ran cj,) konkure ncji tl a rynku jest istn ienie otwartego rynku dystrybucji paliw, do tyczącego w szczególn ości niezależnych podmiotów gospoda rczych. Poza zabezp iecze nicm wcwllą trz nych dostaw ellergii niezbydnc jest- tak że Z:J pewnienie dostaw spoza \Vspó łn o ł y. Bardzo is ł o tn e znaczenie Illajil w tym wzgl ę dzic dobre stosunki z patls łwami- producclltHmi energii przez prowadzenie z nimi. trwal ego dialogu. Przykladem clzia lal1 IV tym zahcsie może być e nergetyczne pmtnerstwo li nii Europejskiej z Rosj,). Dużc znacze nie IV dziedzi nie hezpicczellStwa dostaw e ne rgii spoza U nii ma ta kże wzmocnienie siee i zaopalrzcn ia \V e ne rgi ~J·~. Z powyższej analizy wynika , że w celu za pewnienia bezpicczcll stwa energetyczne,go, Unia Europejska powinna \V jak najwi ększym stopniu wykorzystywać instrulll enty polityki ograniczania popytu (opodatkowanie, ustawodawstwo, mechanizmy rynkowe). W lej dziedzinie Wspólnota lila bowiem du że moż liwości działania . \V strategij hczpicczcllstwa e nerge tyczncgo Unii Europejsk iej n a leży uwzglC;d ni ć także rozwój wł asn yc h ź ródeł energii oraz zabezpieczanie dostaw e ne rgii spoza obszaru 'U nii , chociaż po le manewru w tej dzi edzi nie jest niewielkie.. 6. Strategia bezpieczeństwa energetycznego w perspektywie rozsxerxenia Unii Europejskie! Określ aj')c. stJ'Htcgi9 energetyczn" Wspólnoty, nic. możn a pomin"ć. kwestii jej. rozszerze nia () pallstwa kandyduj ,)cc. Prognozy dotycz,)CC sytuacji unijnego sek to-. ra ene rgetycznego sięgaj'! bowiem 2030 r. Przekszta 'cenie sektora e nergetycznego zaj muje waż n e miejsce wś ród problemów zwi'Jza nych z rozszerzeniem Unii Elnopejskicj. Negocjacje IV sprawie przyjycia nowych czlonków obejm uj " analiz'i tradycyjnie monopolistycznych sektorów, w tym przede wszystkim energetyki. Pozostaje zatem pytanie: czy wejście nmvych paóstw do Wspólnoty b~d z i e mialo wplyw na jej strategie; encrgc tyCZ!,,!? Rozszerzenie Unii Europejsk iej potwierdzi wystc; puj'lCC oheenie tre ndy w sek'-orze energe tycznym, tzn. wzrost ko nsumpcji , wzros L zapotrze howania na paliwa konwencjonalne i rosnące u za l eżnienie od im portu energii. Rozszerzenie unalizy. syluacji energetycznej Wspólnoty w taki sposóh, hl' obejmowala 30 haj ów europejskic h (zwana da lej "Europ,,-3tl"·1I'), nic zmienilo IV zasadniczym stopniu jej rczultatów. Wynika to przede wszystkim z faktu , że ohecna linia Europejska zu żywa pr<t\vie HO% e ne rgii wyko rzystywa nej przez kraje "ElIl'Opy-30". Po nadto struktura zlIżycia energii w krajach kandyduj;)cych b<;dzie sit( z bicgicllll'zaslI coraz bardziej upoclabniać do strul,tury unijnej. j~. Ibit/em, s. 73-74.. Jh W Zic!mlej K.\"irdzc za ł ożo no, snk dl) Oklllo 30.. że. w 2OJO r.liczba IlOUisl\\' c:t.lonkowskich Unii Europejskiej \\Izro-.

(18) SU/Ilislall'1I Klill/II, Jacek GlI'ńifli. Przewiduj e si9, że IV latach 1998- 2030 w pailstwach grupy "Europy-3()" zużyci e encrgii wzrośni e II 25%. Najszybci ej będzie roslo zużyci e ta kich paliw, jak gaz ziem ny, energia odnH\vialnil, paliwa stale i ropa naftowa, spadnie natomiHst udział energii jc)drowcj. W wyniku rOSni}Cego z u życia energii, przy jednoczesnym spadku produkcji na terenie Wspólno(y, za leżność od importu energii wz roś nie w tej grupi e. par'lstw z 36% w 1.99S r, do 60% w 2030 r, Ros Ililce zu życi e paliw wplynie równocześni e na wzrost emisji CO, o 7% w ok res ie odl 990 do 20 lOr. i ,,3 I % (w porównaniu z 1990 r, ) do 2030 r," Przekształcc ni c scktora energetycznego jest jednym z ważniejszych problemów zwi'lzanych z rozszerzcniem Unii Europejsk iej. Kraje kandyduj'Icc muszą w możli wic najkrótszym czasie o tworzyć swoje rynki energctycZlle przed konkurencj'I i plywa t yzować rodzime sektOly energetyczne, aby po wej ściu do struktur unijnych mogly bez przeszkód stać s ię wa żnym i ko mpatybilnym ele mentcm europejskiego Iynku. T'ylko w ten sposób m ożl i wa hltdzie skuteczna rc,alizacja strategii energetycznej Wspólnoly, lllHj:}Cil na celu zapewnienie bezpicczcltstwa energetyczncgo Unii.. Z przedstawionych danych wynika, że przyst'Ipienie pailstw kanclyduj'Icych do Unii Europejskiej nic zmieni w zasadniczy sposób strategii energetycznej Wspó lnoty.. 7. Podsumowanie i wnioski Potrzeba okrdlcnia stratcgii cnergetycznej wynika z rosn;)cego uzależni enia. Unii Europej skiej od importu źródc l energii. W zwi'IZk u z powyższym, jednym z podstawowyc h celów polityki energetycznej Wspólnoty sta lo si\! zapewnienie bezpiecze{uitwa energetycznego, które nal eży roz umieć jaJco "niep rzerwa ną fizyczni) dostępn ość. produktów energetycznych nil rynku po cenach dost<;pnye h dla wszystkich odbiorców, Z uwzględnie ni c m wymogów ochrony ś rodowiska i zrów n oważo . nego rozwoju ".lK.. Podstawowe wnioski, wynikaj'Ice z unalizy obecnej i przyszlej sytuacji II' sektorze energetyeZllej Unii Europejskiej, Si! nas tęp uj,!ce: - Wspólnota II' coraz większym stopniu będzie uzależniona od zcwn<;trznych źródel cnergii ; zależność ta wyniesie 70% w 2030 r,; sytuacji nic zmieni w zasadniczy sposób rozszerzenie Unii, - Unia Europejska ma znacznie ogra niczony zak res WplywHllia na waru nki za 0IJalrzenia w e nergię; \Vspólnota m oże \V zasadzie skutccznie inlerweniować tylko IV dziedzinie popytu, wspieraj,!e oszcz<;dność energii w budynkach i IV sek torze transportu,. - Unia EUl'opejska nie jest obecnie w stanic walczyć lC zmianami klim atu i spclnić wymagail postawionych w Protokole Z Kioto .. .11. Gn~clI. ]H. Ibidem, s. 11 .. Papa... , s. 6S..

(19) S'lmlegio hezpieczellstlwj c1IcIgetycznego Ullii EII/'Opcjskiej. Hozwi,)zaniu powyższyc h problemów sp rzyjać będzie z pewnośc i,,: dalsza inlegracja e uropejskich rynków encrgelycznych w celu zwiększe nia ich konkurcncyj1l0,~c j i poprawy sytuacji w zakresie zatrudnienia \V lym sektorze; promowanie i moż liwie najszersze wykorzystanie unijnych surowców energetycznych, co pozwoli na zmniejszenie uzależnienia od importu cnerg ii; c\l}żcni c do kompatybilności produkcji energii i ochrony ś rodow iska , co umoż liwi sprostill1ic wyzwa niom środowiskowym, takim jak zmiana klimatu)". Na bazie przeprowadzonych analiz określono ramy dłu goterminowej strategii energetycznej Unii. W Zielonej J(si~dzc p()clkrc.~lil się, że cIzialaniiI Wspólnoty powinny być przede wszystkim ukierunkowanc na kOlllTul<; zapotrzebowa nia na energię, gdyż Iylko w tej dziedzinie Unia ElII'opejska nw wystarczaj'lco duże pole manewru. Podstawowym instrumcntem w tym zakresie jest opodillkowanic, krófC ulllożliwi slcrowHnic zachowaniami od biorców cncrgi i \V kierunku oszczędnego jej zu życia, zgodnie Z wymogami odHony środowi ska. Zalecane S:J w tym wzgl(fdzic poda t k i i opiaty !fl/{(si -poda t leowc, które bęcl;luwzg lędniać nakl aclan ie kar za sz kodliwy wpływ korzystania z energii l1a środow i sko. Opodalkowanie i lIs1ilwodawsiwo mog'ltakźe wplywać na dywersyfikację ź róde l energii na korzyść energii nic powoduj'lcej zanieczyszcze(, . .lcstto o tyle istotn e, że jednym z glównych eleme ntów, który należy uwzględnić określaj')c dlugot erminow'l strategię cnergetyczn'l Unii, jest walka z globalnym ocieplcniem. Cel tell można osi"gm)ć przede wszystkim przez rozwój nowych i odnawialnych źródel e nergii. Do jego realizacji potrzebne Si.) znaczne ś rodki finansowe, które można u zyskać dzil;ki pomocy 1':111siwa , ulgom podatkowym i bezpośred niemu wsparciu finansowemu. Do zwiększenia bezpieczellSlwH energetycznego Wspólnoly może się przyczynić oparcie produkcji e nergii w możliwie największym stopniu- przy uwzględnie niu kryteriulll ra cjonalności ekonomicznej - na surowcach pochodz:)cych Z Unii, a tak że dywersyfikacja ź ródcl e nergii i pochodze nia dostaw. Dzialania w Iym kierunkuumożliwi'l pl-Leciwdzialanie ewentualnym sk Ul kom kryzysów cnergelycz nych. na rynku. światowym.. W najbliższych latach niezbc;dne b"d" okresowe welyfikaeie polityki energetycznej Ws pólnoty w zakresie wykorzystywania poszczególnych źróclel energii. Dotyczy to zwlaszcza e nergii ato mowej, której rola w prl.yszlym systemie energetycznym Unii nic jest do kOlka określona. Przewiduje sil' eo prawda s[opniow;, likwidacj ę tego sektora, ale należy pami<;lać o jego cłużej roli w walce z globalnym ociepleniem oraz o jego wpływie na zwi<;kszcnie bczpicczcI1stwa zaopatrzcnia Wspólnoty w ellcrgi<;. Szansą dla energii jądrowej bydzic znalezienie rozwi,!zania w kwestii zagospodarowania odpadów nuklearnych i ich hezpiecznego wykorzystania. W przyszlości wyst"pi najpntwdopodohnicj wzrost z nacze nia paliw stalych w energc lyce Wspólnoty, gdyż po poszerzeniu Unii Europejskiej o kraje kandyduj'lce znacznie zwiC;kszą się unijne znsohy wygla. Niczb,clny clo tego jest jednak .JoI Z . Unrkowsk i, (,'/(}wm: ('Idl! polityki 1!/WIXI'lycuwj UI/ij 1j,:lImpt:jJkicj om; I'0IJ/I)" 11/" .w'ktom I\II!~I(I. II'cgo II' kmjach UlIii, "lJiul clyl1 P"llstwuwcj Agcncji Rcslrllklllryz;u;ji Górniclwa W\=gla Kamiellllego SA " 20DO, nr 3..

(20) Sfflllis/m v(/ KUli/o , Jacek Gwóźdź. rozwój technologii) która umożliwi zredukowanie il ości za nicczyszczcll powstaj;!eych w procesie zużywania tego ź ró dła energii. "Czysty" ekologicznie wygicl móglby .s ia ć sit( ważnym elemente m Linijnego sek to r a energetycznego. \ V kwes ti i ropy i gazu, których import stale rośnie , nale ży z apew n ić sk uteczniejszy ni ż obecnic system budownnia strategicznych zapasów, a także przewidzieć nowe drogi importu tych źróde ł cllergii·I(), Przy analizie przyszlej sytuacji sektora cnc rgelyczllego i roli, jak'l hęd" IV nim odg rywać poszczególne rodzaje energii, nasuwa się istotny wn iosek - skut ecz n ość strategii ene rgetycznej Wspólnoty może IV dużym stopniu wspomóc post 9jl techniczny w każdej postaci. Rozwój nowych technologii zadecyduje bow icm zarówno o przyszl ości obecnie wykorzystywanych źróde l energi i (gł ów nie w\,gla, energii atomowej i odnHwialnych źródeł e nergi i), jak i m oże przyczynić sit( do pow5t.a lli a alternatywnych nośników energii. W ten sposób post9p techniczny będ z ie mial znaczny wplyw na przyszly wyg"l" europejskiego sek tom encrgetycznego. Rozwi'IZ<lIlie problemów wyst<;puj'lcych na Iy nkach poszczególnych ź ródeł energii umożliwi zrcalizowanie celów strategii bczpicczellslwa enc rge tyczn ego \1Vspólnoty. System energetyczny U ni i Europejskiej będzie mógl wówczas sprawniej funkcj onować, co przyczyni się UD rozwoju gospllCla rczego Wspólnoty przy jednoczesnej popr:lwie poziomu życ ia jej micszkaJlców. LIteratura lin Ellcr.cj' Po!iC)' fo r thc /~·/I,.opml/ Ul/iOl! - Whill' /'111'1:1', Europcan Co 111 111 iIiSioll, 1(N5. l3o rkowski Z" Głó wIle cele I'0lilyki eI/Crgcl)'czllr'l Ul/ii f /lropcjskicj OH/Z pomoc d/a .\'(~k l()m 1I'I~g l() wcg () 11' krajacll Ul/ii, "Biuletyn P:1I1stwowcj Age ncji Restl'uklllryzacji Górnictwa \v<;Slil Kamienn ego SA" 2000, nr 3.. Coa/ - Power/o,. Pro.-:n!s.\· - f'ol1r1h Edition, World Co,.) hllililut c. IIl;W":cc 20nU. EI/ ergia. Omówiellie .\"/(lI1o\Visk(lIlC80lj{/9~l!cgo, Unia Europcjska 21)00, nr l. Euriscoal's cOl1 lribulion to Ihe GrcclI I lapc/" - TOII,tlJ"ds (! Elll"OjJC{jf/ Sl m/ą'J' jór Ilw Sen /rily oj" L'IU'/"!-!,Y Sili 'p6'. cze rwiec 2001 .. Fahian G., Progl/ozyellcrgel)'czlle. G/Obli/liChczpiec:c,iJf .\,o, " Biu le tyn Górniczy" 200 1, lir 3-4. G,.CCI1 Papu - TOII'f/rds l i Eflmpcw l Slmlcgy Jor Ihc S(~(;II,.il)' o/ Ellc/ R)' Supply, Ellropl!iln Comllli1's iun, 29. l I.2IIOU, CO M(20UU) 769 fi "al. Orcell PapCI" - TO lI'n,.d~· (/ EllmjJNJ/I Sim/eRY for Ih e SeClII';ly of L'ł/(~I'!{)'. SI/pp/y, 'f'echl/ica/ DOI..'/IIIIC/II, EurOpCilll COll1missioll, 29.11.2000, CO M(2000) 7ó l) fina!. IlIlcgmcja ElI/tJ/H.~j.\·k(/. red. A. Marliz<tlek. Wydmvnimvo Uniwers)' tctu l lldzkicgo, lbd ź (997. Lot G., Midlallik i D., Libcralizm:j{' I)'I/kll ellcr};;i eMw)'I':mej II' Ul/ii Ellropejskiej, Wspólnot)' Europcj .. likie 20tXI, 111" 12. NodzyflSki R, Ki('l"/Il/ki i pro/l /cm)' polityki e"e,.~:ef)'czllcj PO/.\·ki w piC/ll'szcj poło wic XX/wiekll, XV Konfcrelll.:ja z cyklu "Zagadnienia Sl lfOWCÓW energetycznych w /::Illi]l()dan:e kriljowej", nt.: "Stan ubecny kumpleksu paliwowooc llcrgc lyclIlcgn Po lliki i !l0Ż1I da n c kieru nki jego ruzwoju w talach 2002-2030", Zakopane 2001. Pnrezewski Z" Kumanowski M., Roj ek M., RYI/ki palili' i cl/ergii II' Uli ii El/ropejskiej -1I'J'hmlle zllgad.. IIie/lia , XIV Konferencja z cyklu "Zagad nienia suroWców cn crgc lycz llyell w gospodarce kraj()wej",. ~ll /hid/:III, S.. 4-5..

(21) 5'!m!C8;(I /JCZpieCZel/S(Il'a cne/gelyczll ego Unii Europej.\'kic:j. nI.: "Kompl eks paliwu\\'o- eller gc lyc.wy w ohliczu inlegracji PnIsk i z Unio) Europejski)". ZakolxlIIC 2()()().. UNI CE ('1'11<: Union of Induslrics ol" Ih c EU J'opcan COlllll1unily - Unia Pm:lllyslowa Wspólnoty Europejskiej) opinioll on ClllllIllissinll G/'eel/ PII/JC/" - TOI l'lml,\' (/ EIIWjJCCIII Slmlcgy fol' tllC: S{:curilY oj I:"I/er~ '. SI/pply, czcrwi cl.: 20()].. The European Unlon's Energy Securily Slrategy Thl! cllcrgy indust!")' is a strategie ScClO r ol' lhe nalionaJ cconomy. i\11l!fficicnt cncrgy sys tem and co ntinual acccss 10 resourl.:CS 10 II large extcnt cll!lcrminc the ccollolllic dcvclopll1cllt ol' a region. Ellro pC's growing dcpcmkncc on the sllpply oC Lmergy resnl!rccs "mi thc lInsalisfa<:to ry cITCl.:ts ol' cncrgy dcmand policy havc il1ilial <..' d EU Ill CaSlIl'CS ;limed iII climillal ing Ihcsc linIOwani pIICIIOIl1CI1;\. S ignificillll dilTcrcnccs cxiSIS, howc\'cr, helweCII Vari(lllS Mcn,hc r Sralcs holh wilh n:sp cL' IIO Ihc slrLJcl.ur~ ol' COllSLJJllpl ion as wc.ll as produclioll bascd bcavily 011 imporlcd rcsollrrcs..

(22)