Ryszard Sztychmiler
Ochrona prawa do dobrego imienia i
własnej intymności w kanonicznym
prawie małżeńskim i rodzinnym
Ius Matrimoniale 10 (16), 139-156
Ius M atrimoniale 10 (16) 2005
Ks. Ryszard Sztychmiler
Ochrona prawa do dobrego imienia i własnej intymności
w kanonicznym prawie małżeńskim i rodzinnym
W s tę pW K o d e k s ie P ra w a K a n o n ic z n e g o z 1917 r o k u n ie b y ło s p e c ja ln e g o d z ia łu n o r m p o ś w ię c o n y c h o c h r o n ie p r a w w ie rn y c h . N ie b y ło te ż n o r m y c h r o n ią c e j w p ro s t d o b r e im ię c z ło w ie k a . J e d y n ie w p r a w ie p r o c e so w y m i k a r n y m z a w a r te były n o rm y , k tó r e p o ś r e d n io c h ro n iły d o b r e im ię d u c h o w n y c h i św ie c k ic h ( k a n . 21 4 7 § 2 n r 3, k a n . 2 3 5 5 ). W z e s p o ła c h r o b o c z y c h p r z y g o to w u ją c y c h n o w y K o d e k s P ra w a K a n o n ic z n e g o , p r o j e k t n o r m y c h r o n ią c e j w p r o s t p r a w o d o d o b r e g o im ie n ia , ja k o j e d n o z p o d s ta w o w y c h p r a w w ie rn y c h , p o ja w ił się ju ż w m a r c u 1967 r o k u 1. N a to m ia s t o c h r o n a p r a w a d o w ła s n e j in ty m n o ści (c o m o ż n a te ż tłu m a c z y ć ja k o : p r y w a tn o ś c i) w p r o w a d z o n a z o s ta ła d o n o w e g o K P K w o s ta tn im m o m e n c ie . N ie b y ło je j je s z c z e w s c h e m a c ie z 1 9 8 2 r .2, le c z p o ja w iła się d o p ie r o w o g ło s z o n y m w s ty c z n iu 1983 r., o b o w ią z u ją c y m o b e c n ie K P K 3. W k a n . 2 2 0 p r a w o d a w c a k o śc ie ln y p o s ta n o w ił:
1
Pontificia Commissio Codici Iuris Canonici Recognoscendo. Acta et documenta CoetusSpecialis Studii de Lege Ecclesiae Fundamentali. Vol. II (manuskrypt, b. r. w.) s. 176 (kanon 23, potem jako kan. 20). Zob. A. C a u t e r u c c io. Il diritto alla buona fama ed alla inti- mità. Analisi e commento del canone 220. „Commentarium pro religiosis et missionariis” 53: 1992 fasc. I-III s. 45-46.
2
Pontificia Commissio Codici Iuris Canonici Recognoscendo: Codex Iuris Canonici. Schema novissimum, post consultationem S. R. E. Cardinalium, Episcoporum Conferentia- rum, Dicasterium Curiae Romanae, Universitatum Facultatumque ecclesiasticarum necnon Superiorum Institutorum vitae consecratae recognitum, iuxta placita Patrum Commissionis deinde emendatum atque Summo Pontifici praesentatum. E Civitate Vaticana 1982 s. 36 (kan. 220). Zob. A. C a u t e r u c c io. Il diritto alla buona fama s. 52.3
Rzecznikiem wprowadzenia do KPK prawa do ochrony własnej intymności był V. M a r- c o z z i (Il diritto alla propria intimità nel nuovo Codice di diritto canonico. „La CiviltàCat-„ N ik o m u n ie w o ln o b e z p r a w n ie n a r u s z a ć d o b r e g o im ie n ia , k tó r e k to ś p o s ia d a , a n i te ż n a r u s z a ć p r a w a ja k ie jk o lw ie k o so b y d o w ła sn e j in ty m n o ś c i” .
T ak w ię c w c y to w a n e j n o r m ie p r a w o d a w c a c h r o n i d w a p ra w a : d o d o b r e g o im ie n ia o r a z d o o so b is te j in ty m n o ś c i. C o d o te g o z g a d z a ją się ta k ż e k a n o n iś c i4. P ra w a t e c h r o n io n e są ró w n ie ż w p r a w ie m ię d z y n a ro - d o w y m
5
o r a z w p r a w o d a w s tw ie p o ls k im 6. S ą to p r z y r o d z o n e p r a w a k a ż d e g o c z ło w ie k a , w y p ły w a ją c e z p r a w a n a tu r a ln e g o . N ie są to j e d n a k p r a w a a b s o lu tn e i n ie o g ra n ic z o n e , g d y ż c z a s e m m u s z ą u s tą p ić p r z e d p r a w a m i o so b o w y m i w y ższ eg o r z ę d u (n p . g d y id z ie o życie lu b z b a w ie n ie ), p r z e d d o b r e m K o ś c io ła lu b s p o łe c z n o ś c i św ie c k ie j7. W k a n o n ie220
p r a w o d a w c a p o d k r e ś la , ż e ty lk o b e z p r a w n e n a r u s z e n ie ty c h p r a w j e s t p r z e c iw n e w o li K o śc io ła . W o d p o w ie d n im k a n o n i e (k a n . 2 3 ) K o d e k s u K a n o n ó w K o śc io łó w W s c h o d n ic h o c h r o n ę w y m ie n io n y c h w yżej d w u p r a w w y ra ż o n o p ra w ietolica” 134: 1983 nr 4 s. 574). Zob. C a u t e r u c c i o. Il diritto alla buona fama s. 59-60. Ten ostatni omawia też szczegółowo (s. 71-74) źródła wskazane w wydaniu źródłowym KPK (z 1989 r.), na których oparto normę wyrażoną w kan. 220.
4
Zob. C a u t e r u c c i o. Il diritto alla buona fama s. 60.5
Art. 12 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, uchwalonej przez Zgromadzenie Ogólne ONZ dnia 10.XII.1948 r.: „Nikt nie może być poddany arbitralnemu ingerowaniu w jego życie prywatne, rodzinne, domowe lub korespondencję, ani też atakom na jego ho nor i dobre imię. Każdy człowiek ma prawo do ochrony prawnej przeciwko takim inge rencjom i atakom”; jako rezolucja nie ma ona charakteru wiążącego; zob. Prawo Między narodowe Publiczne. Wybór dokumentów. Oprac. A. Przyborowska-Klimczak. Lublin 1992 s. 194 i 196.Art.
8
Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, uchwalonej w Rzymie 4.XI.1950 r. przez państwa członkowskie Rady Europy: „1. Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji. 2. Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzysta nie z tego prawa, z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestęp stwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób”; zob. Pra wo Międzynarodowe Publiczne s. 279. Zob. też: C a u t e r u c c i o. Il diritto alla buona fa ma s. 60; L. C h i a p p e t t a. Il Codice di diritto canonico. Commento giuridico-pastorale. T. 1. Napoli 1988 s.283
.6
Art. 23-24 k. c. W polskim kodeksie rodzinnym i opiekuńczym nie ma przepisów traktu jących wprost o intymności lub ochronie dobrego imienia członków rodziny.7
L. C h i a p p e t t a. Il Codice di diritto canonico. Commento giuridico-pastorale. Napo li 1988. T. 1 s. 283. W Polsce przykładem takich przepisów są normy: 1) pozwalające upu blicznić dane osobowe przestępcy,2
) o pokomunistycznej lustracji: jeśli ktoś ubiegając się o ważne stanowisko państwowe zataił swoją współpracę ze służbami specjalnymi PRL, jego kłamstwo może być publicznie ogłoszone.id e n ty c z n ie 8. T ak w ię c w o b y d w u c z ę ś c ia c h K o ś c io ła k a to lic k ie g o p r a w a t e c h r o n io n e są id e n ty c z n ie .
M o ż liw o ść n a r u s z a n ia d o b r e g o im ie n ia lu b n a r u s z a n ia p r a w a d o w ła s n e j in ty m n o ś c i m o ż e d o ty c z y ć ta k ż e życia m a łż e ń s k ie g o i r o d z in n e g o 9. Ś w ia d c z ą o ty m w y ra ź n ie s fo rm u ło w a n ia w s p o m n ia n y c h w yżej d e k la r a c ji m ię d z y n a ro d o w y c h , g d z ie n a je d n e j p ła sz c z y ź n ie sta w ia się p r y w a tn e życie o s o b is te i ro d z in n e . N ie s p o tk a łe m j e d n a k w ż a d n y m k o m e n ta r z u czy o p r a c o w a n iu o k r e ś le n ia sz c z e g ó ło w y c h n o r m d o ty c z ą cy c h o c h r o n y d o b r e g o im ie n ia o r a z in ty m n o ś c i ( p ry w a tn o ś c i) w z a k r e sie życia m a łż e ń s k ie g o i r o d z in n e g o 10. O p ra c o w a n ie n in ie js z e w y d a je się w ię c b y ć p o tr z e b n e .
W p ie rw sz e j c z ę śc i o p r a c o w a n ia p o s ta r a m się z e s ta w ić i p r z e a n a l i z o w a ć n o r m y k a n o n ic z n e g o p r a w a m a łż e ń s k ie g o c h r o n ią c e in ty m n o ś ć lu b d o b r e im ię n a r z e c z o n y c h i m a łż o n k ó w , a ta k ż e d o b r e im ię u r z ę d o w e g o św ia d k a ślu b u . N a s tę p n ie a n a liz ie p o d d a m n o r m y k a n o n ic z n e g o p r a w a r o d z in n e g o ( d z ia ł d o p ie r o w y ła n ia ją c y się ) c h r o n ią c e w y m ie n io n e p r a w a m a łż o n k ó w , r o d z ic ó w i d ziec i. I. O c h r o n a in ty m n o ś c i i d o b r e g o im i e n ia w k a n o n ic z n y m p ra w ie m a łż e ń s k im W p r a w ie m a łż e ń s k im z a w a r to z a r ó w n o n o r m y c h r o n ią c e d o b r e im ię n a r z e c z o n y c h i m a łż o n k ó w , j a k i n o r m y c h r o n ią c e in ty m n o ś ć ic h sa m y c h o r a z św ia d k ó w ślu b u . P o n ie w a ż ty c h d ru g ic h n o r m w y d a je się b y ć w ię c e j, z o s ta n ą o n e o m ó w io n e w p ie rw sz e j k o le jn o ś c i. 1. O c h r o n a in ty m n o ś c i n a rz e c z o n y c h i m a łż o n k ów J a n P a w e ł I I ja k o w y trw a ły o b r o ń c a p r a w c z ło w ie k a z a a p r o b o w a ł w p ro w a d z e n ie d o K P K n o r m y c h r o n ią c e j in ty m n o ś ć lu d z k ą , a b y k a ż d a
8
Tylko słowo „cuiusque” zastąpiono w 1986 r. słowem „ullius”. Jest to wyrażenie dokład niejsze. W schemacie wcześniejszym tegoż prawa było sformułowanie identyczne, jak w kan. 220 KPK. Zob. C a u t e r u c c i o. Il diritto alla buona fama s. 74-75.9
A. N ev es. A boa fama e a própria privacidade de todos os fieis no novo Código. „Di- reito e Pastoral” 5: 1990 nr 18 s. 70.o s o b a m ia ła p r a w o d o o b r o n y sw ej in ty m n o ś c i p sy c h o lo g ic z n e j i m o r a ln e j11. P o c z ą tk o w o p r a w o to o d n o s z o n e b y ło ty lk o d o o s ó b p o d l e g ły c h p r a w u z a k o n n e m u , le c z d z ię k i in te r w e n c ji J a n a P a w ła II i p o w o ła n e g o p r z e z n ie g o z e s p o łu e k s p e r tó w 12, n o r m ę t ę z a m ie s z c z o n o w ś ró d p o d s ta w o w y c h p r a w w sz y s tk ic h w ie rn y c h , a w ię c m o ż e o n a b y ć o d n o s z o n a ta k ż e d o m a łż o n k ó w i ic h ży c ia r o d z in n e g o 13. W ź ró d ło w y m w y d a n iu K P K ja k o p o d s ta w ę p r a w a d o in ty m n o ś c i w s k a z u je się n u m e r 27 G a u d i u m e t s p e s lĄ. J e d n a k p o d s ta w y d o o c h ro n y in ty m n o ś c i w ży c iu m a łż e ń s k im z a w a r te są ta k ż e w n u m e r a c h 49-51 tej k o n sty tu c ji. Z g o d n i e z o k r e ś l e n i e m L . C h ia p p e tty , in ty m n o ś ć o s o b is ta i r o d z i n n a p o le g a n a ty m , ż e d o ty c h s f e r ż y c ia p r y w a tn e g o n ik t n ie m o ż e i n ie p o w in ie n w c h o d z ić 15. J e s t t o o c z y w iśc ie z a s a d a o g ó ln a , o d k tó r e j m o g ą b y ć w y ją tk i. M o ż e te g o w y m a g a ć d o b r o w y ż sz e g o r z ę d u , j a k n p . d o b r o d z ie c i, n ie w in n e g o w s p ó łm a łż o n k a , czy o c h r o n a o s ó b z a g r o ż o n y c h . A n ie m a t e ż śc iśle o k r e ś lo n e g o z a k r e s u o s o b i s te j, m a łż e ń s k ie j i r o d z in n e j in ty m n o ś c i. Ta d z ie d z in a w y m a g a z a te m d o p r a c o w a n ia . T ym b a r d z ie j, ż e n a r u s z e n i e p r a w a o s o b y w ty m z a k r e s ie b y ło b y n a r u s z e n i e m w ie lk ie j w a r to ś c i m o r a l n e j o r a z p r a w a n a t u r a l n e g o 16.
D la u z y s k a n ia w ię k s z e j p r z e jrz y s to ś c i a r ty k u łu słu s z n e w y d a je się p o d z ie le n ie n o r m c h r o n ią c y c h in ty m n o ś ć n a rz e c z o n y c h i m a łż o n k ów n a c z te ry g ru p y :
1
) n o r m y s to s o w a n e p o d c z a s p r z y g o to w a n ia n a r z e cz o n y c h d o m a łż e ń s tw a ,2
) n o rm y o b o w ią z u ją c e p r z y z a w ie r a n iu m a ł ż e ń s tw a , 3 ) n o r m y s to s o w a n e w ż y c iu m a łż e ń s k im , o ra z : 4 ) n o r m y o b o w ią z u ją c e w p r o c e s a c h m a łż e ń s k ic h .11
M a r c o z z i. Il diritto alla propria intimità nel nuovo Codice di diritto canonico. „La Civiltà Cattolica” 134: 1983 nr 4 s. 574. Zob. R. C a s t il l o L a r a. I doveri ed i diritti del christifideles. „Salesianum” 48: 1986 s. 318, przyp. 39; C a u t e r u c c i o. Il diritto alla buona fama s. 59-60.12
Zgodnie z argumentacją V. Marcozzi, to właśnie postawa Jana Pawła II przyczyniła się do wprowadzenia tego zapisu do KPK. Zob. M a r c o z z i. Il diritto s. 574.13
C a u t e r u c c i o. Il diritto alla buona fama s. 80.14
Pontificia Commissio Codici Iuris Canonici Recognoscendo: Codex Iuris Canonici. Auctoritate Ioannis Pauli pp. II promulgatus fontium adnotatione et indice analytico-alpha- betico auctus. Libreria Editrice Vaticana 1989 kan. 220. Zob. C a u t e r u c c i o. Il diritto al la buona fama s. 73-74.15
C h i a p p e t t a. Il Codice s. 283.16
C a u t e r u c c i o. Il diritto alla buona fama s. 62; C h i a p p e t t a. Il Codice s. 283; M a r c o z z i. Il diritto alla propria intimità s. 576-577.1 .1. N o r m y o b o w ią z u ją c e p o d c z a s p r z y g o to w a n ia d o m a łż e ń s tw a
G d y n a r z e c z e n i z g ło s z ą p ro b o s z c z o w i w ła s n e m u z a m ia r z a w a rc ia m a łż e ń s tw a , te n w in ie n p r z e p r o w a d z ić z n im i tzw . ro z m o w y k a n o n ic z - n o - d u s z p a s te rs k ie . W ro z m o w a c h ty c h n a le ż y w y ja śn ić w ie le w aż n y ch , a le i d e lik a tn y c h o k o lic z n o ś c i d o ty c z ą c y c h życia n a rz e c z o n y c h , ic h z d o ln o ś c i d o m a łż e ń s tw a o r a z p o z y ty w n e g o n a s ta w ie n ia d o w y p e łn ia n ia o b o w ią z k ó w m a łż e ń s k ic h 17. K o n fe r e n c ja E p is k o p a tu P o lsk i, k tó r a 5 .IX .1 9 8 6 r. w y d a ła sp e c ja ln ą in s tru k c ję d o ty c z ą c ą p r z y g o to w a n ia d o m a łż e ń s tw a i p r o w a d z e n ia w s p o m n ia n y c h r o z m ó w k a n o n ic z n o -d u s z p a s te r s k ic h , w y m a g a o d d u s z p a s te r z y „ z a c h o w a n ia d y sk re c ji i k u ltu ry , u s z a n o w a n ia g o d n o ś c i i in ty m n o ś c i (p o d k r. m o je - R . S z.) o s ó b , z w ła sz c z a p r z y s ta w ia n iu n ie k tó ry c h p y ta ń ( p o r. k a n . 2 2 0 ). W s to s u n k u d o s p ra w w y m a g a ją c y c h ta k ie j d y sk re c ji n a le ż y p r z e p r o w a d z ić r o z m o w ę o s o b n o z k a ż d y m z n a r z e c z o n y c h ” 18. G o d n e p o d k r e ś le n ia j e s t tu ta j w y ra ź n e p o w o ła n ie się b is k u p ó w p o ls k ic h n a k a n . 22 0 K P K o r a z u ż y c ie p r z e z n ic h z a w a r te g o w ty m ż e k a n o n i e o k r e ś le n ia „ in ty m n o ś ć o s ó b ” . T ak w ię c d u s z p a s te r z e m a ją o b o w ią z e k u s z a n o w a ć in ty m n o ś ć n a r z e c z o n y c h n ie ty lk o n a p o d sta w ie n o r m y z a w a rte j w k a n . 22 0 K P K , le c z ta k ż e n a p o d s ta w ie n a k a z u K o n f e r e n c ji E p is k o p a tu P o lsk i, w y ra ź n ie a p lik u ją c e j w s p o m n ia n y k a n o n d o c z y n n o śc i z w ią z a n y c h z p r z y g o to w a n ie m d o m a łż e ń s tw a . K ie d y d u s z p a s te r z e m a ją p r z y ją ć p o s ta w ę m a k s y m a ln e j d e l i k a t n o ści? W y d a je się, ż e p r z y n a jm n ie j p o d c z a s s ta w ia n ia w s z y s tk ic h p y ta ń z a w a r ty c h w c z ę ś c i I I i I I I „ P r o to k o łu r o z m ó w k a n o n ic z n o - d u s z p a - s te r s k ic h z n a r z e c z o n y m i p r z e d z a w a r c ie m m a łż e ń s tw a ” . J e ś li w y z n a c z o n e d o ro z m o w y k w e s tie b ę d ą p o r u s z a n e w c z te ry oczy, j e s t o w ie le w ię k s z a s z a n s a n a u z y s k a n ie c a łk o w ic ie p r a w d z iw y c h o d p o w ie d z i, n iż g d y b y o b o je n a r z e c z e n i w y p o w ia d a li się r a z e m . D u s z p a s te r z m o ż e o c z y w iśc ie c a łą r o z m o w ę p r z e p r o w a d z ić o s o b n o z k a ż d y m z n a r z e c z o n y c h . J e d n a k p r z e d s ta w io n e w yżej m in im u m d y s k re c ji p o w in n o b y ć z a w sz e z a c h o w a n e . P o s ta w y p r z e c iw n e j n ie m o ż e u s p r a w ie d li w ia ć n a w e t n a jw ię k s z y p o ś p ie c h . N a r z e c z e n i p o s ia d a j ą p r a w o d o t a k to w n e g o p r z e s łu c h a n ia i d y s k re c ji o d n o ś n ie d o p o r u s z a n y c h p o d c z a s ty c h r o z m ó w k w e stii.
17
Kan. 1063-1067; Instrukcja Episkopatu Polski o przygotowaniu do zawarcia małżeń stwa w Kościele Katolickim (z 5.IX.1986 r.). Kraków 1990 nr 18-24 i 35-70.W k a n . 1069 K P K p r a w o d a w c a k o ś c ie ln y n a k ł a d a n a w ie rn y c h o b o w ią z e k u ja w n ie n ia w ła s n e m u p ro b o s z c z o w i p r z e s z k ó d z a c h o d z ą c y c h m ię d z y o s o b a m i z a m ie rz a ją c y m i z a w rz e ć m a łż e ń s tw o . C h o d z i t u n ie ty lk o o p rz e s z k o d y w s e n s ie ścisłym , le c z ta k ż e o w s z e lk ie o k o lic z n o ś c i w y łą c z a ją c e w a ż n e lu b g o d z iw e z a w a rc ie m a łż e ń s tw a . T e m u o b o w ią z k o w i w ie rn y c h o d p o w ia d a ic h u p r a w n ie n ie d o o tr z y m a n ia in fo rm a c ji o ty m , k to w n a jb liż sz y m c z a s ie z a m ie rz a z a w rz e ć m a łż e ń s tw o . O b o w ią z e k p o in f o r m o w a n ia o ty m sp o c zy w a n a p r o b o s z c z a c h w ła s n y c h n a r z e c z o n y c h 19. W te j k w e stii in ty m n o ś ć (p ry w a tn o ś ć ) n a rz e c z o n y c h n ie j e s t n ie o g ra n ic z o n a . Z a w a rc ie m a łż e ń s tw a j e s t n ie ty lk o s p ra w ą d w o jg a, le c z ta k ż e f a k te m s p o łe c z n y m , o k tó r y m w s p ó ln o ta p a r a f ia ln a m a p r a w o w ie d z ie ć . P rz e ja w e m o c h r o n y p ry w a tn o ś c i n a r z e c z o n y c h w te j d z ie d z in ie w s y tu a c ja c h sz c z e g ó ln y c h j e s t m o ż liw o ść z w o ln ie n ia z g ło s z e n ia ic h z a p o w ie d z i p r z e d ś lu b n y c h . O b e c n ie o b o w ią z u ją c y K o d e k s n ie m ó w i o ty m 20, le c z o m o ż liw o śc i ta k ie j w s p o m in a I n s tr u k c ja z 1986 r. ( n r 95). B łą d , n ie u c z c iw o ść lu b z ła p o s ta w a o k r e ś lo n e j o so b y m o g ą b y ć p u b lic z n e lu b u k r y te . M n ie js z e p rz e c iw w s k a z a n ia są d o u ja w n ie n ia o k o lic z n o ś c i p o d w a ż a ją c e j d o b r e im ię , je ś li j e s t o n a z n a n a p u b lic z n ie , a n ie z n a ją je j o so b y , k tó r e j ą z n a ć p o w in n y . N e g a ty w n ą o k o lic z n o ś ć lu b p o s ta w ę , k tó r e n ie są z n a n e p u b lic z n ie , w y jaw ić m o ż n a ty lk o z p o w o d u słu s z n e j p rzy czy n y . T a k ą p rz y c z y n ą j e s t n ie w ą tp liw ie z a m ia r n i e d o p u s z c z e n ia d o z a w ie r a n ia m a łż e ń s tw a p o z o r n e g o , k tó r e b y ło b y n i e w a ż n e z p o w o d u is tn ie n ia p rz e s z k o d y lu b ja k ie jk o lw ie k in n e j o k o lic z n o ś c i n ie d o p u s z c z a ją c e j d o w a ż n e g o z a w a rc ia m a łż e ń s tw a . J e d n a k w y ja w ie n ie te j o k o lic z n o ś c i p o w in n o b y ć d o k o n a n e w s p o s ó b ta k to w ny, to z n a c z y ty lk o w o b e c o s ó b o d p o w ie d z ia ln y c h ( tu ta j: p r o b o s z c z a ), b e z n a r u s z a n ia d o b r e g o im ie n ia z a in te re s o w a n e j o so b y w sz e rsz e j sp o - łe c z n o ś c i21. O c h r o n ie in ty m n o śc i o só b p rz y g o to w u ją c y c h się d o z a w a rc ia m a łż e ń stw a m ie s z a n e g o służy z ła g o d z e n ie r ę k o jm i o b o w ią z u ją c y c h p rz y z a w ie r a n iu ty c h m a łż e ń stw . W k a n . 1125 z ło ż e n ia rę k o jm i o u c z y n ie n iu w szy stk ieg o , co b ę d z ie m o ż liw e, „ a b y w szy stk ie d zie c i z o s ta ły o c h rz c z o n e i w y c h o w a n e w K o śc ie le k a to lic k im ” , z o b o w ią z a n a je s t o b e c n ie tylk o
19
Instrukcja Episkopatu Polski o przygotowaniu nr 94.20
Por. kan. 1022-1030 KPK z 1917 r.21
Zob. Podręczna encyklopedia kościelna. Pr. zbior. pod red. Z. Chelmickiego. T. 35-36. Warszawa 1912 s. 306.s tr o n a k a to lic k a ( n r 1). S tr o n a a k a to lic k a m a ty lk o p o tw ie rd z ić p rzy ję cie d o w ia d o m o ś c i z o b o w ią z a ń stro n y k a to lic k ie j ( n r 2 )22. J e s t to w y ra ź n e z ła g o d z e n ie w s to s u n k u d o w y m a g a ń z a w a rty c h w k a n . 1061 K P K z 1917 r. Z g o d n ie z p o s ta n o w ie n ia m i S o b o ru W a ty k a ń sk ie g o II w s z e r szym z a k re s ie u w z g lę d n io n o o s o b is te p r z e k o n a n ia i p o sta w y ta k stro n y k a to lic k ie j, ja k i n ie k a to lic k ie j. W o b e c p ie rw sz e j d o d a n o k la u z u lę , ż e z o b o w ią z u je się o n a d o w y c h o w a n ia w szy stk ich d zie c i z ro d z o n y c h z te g o m a łż e ń s tw a p o k a to lic k u , a le n a ile to b ę d z ie m o ż liw e, a w ię c n ie za w sz e lk ą c e n ę , n p . z a c e n ę ro z b ic ia m a łż e ń stw a . O d 1983 r. s tr o n a n ie k a to lic k a w o g ó le n ie m u s i s k ła d a ć rę k o jm i, g dyż to o b o w ią z u ją c e w c z e śniej w y m a g a n ie c z ę s to n a ru s z a ło jej in ty m n o ść i w o ln o ś ć su m ie n ia .
1 .2. N o r m y o b o w ią z u ją c e p r z y z a w ie r a n iu m a łż e ń s tw a O c h r o n ie in ty m n o ś c i k a ż d e j o s o b y służy n o r m a z a w a rta w k a n . 1057 § 1: „ M a łż e ń s tw o s tw a rz a z g o d a s tr o n /.../, k tó r e j n ie m o ż e u z u p e łn ić ż a d n a lu d z k a w ła d z a ” . N ik t n ie m o ż e w y ra z ić z a k o g o ś z g o d y n a z a w a r c ie m a łż e ń s tw a . N ie z b ę d n a je s t o s o b is ta zgody, o d k tó re j n ie m o ż e być d y sp e n sy . N ik t n ie m o ż e z a d e c y d o w a ć z a k o g o ś w t a k o so b is te j sp raw ie . W y ra z e m u s z a n o w a n ia in ty m n o ś c i n a r z e c z o n y c h j e s t k a n . 1096 § 1 2, o w ie d z y w y sta rc z a ją c e j d o w a ż n e g o z a w a rc ia m a łż e ń s tw a . O tó ż w y m a g a się ta m , „ a b y s tro n y w ie d z ia ły p rz y n a jm n ie j, ż e m a łż e ń s tw o je s t trw a ły m z w ią z k ie m m ę ż c z y z n y i k o b ie ty sk ie ro w a n y m d o z r o d z e n ia p o to m s tw a p r z e z ja k ie ś s e k s u a ln e w s p ó łd z ia ła n ie ” (§ 1). A w ię c n ie w y m a g a się o d n ic h d o k ła d n e j z n a jo m o ś c i z a s a d p o ż y c ia se k s u a ln e g o , le c z ty lk o p r z e c ię tn e j o r ie n ta c ji w te j d z ie d z in ie o r a z ś w ia d o m o śc i, że p o ż y c ie s e k s u a ln e słu ży p r z e k a z y w a n iu życia. P ra w o d a w c a p rz y jm u je p o s ta w ę ta k d e lik a tn ą , ż e n ie w y m a g a p y ta n ia n a r z e c z o n y c h o ic h d o k ła d n ą ś w ia d o m o ś ć w p rz e d s ta w io n y c h w yżej k w e s tia c h , le c z p rz y ją ł tu ta j d o m n ie m a n ie p r a w n e , w e d łu g k tó r e g o „ p o o s ią g n ię c iu d o jr z a ło ści
23
n ie d o m n ie m y w a się ta k ie j ig n o r a n c ji” (§2
).22
W „Instrukcji Episkopatu Polski o przygotowaniu do zawarcia małżeństwa w Kościele Katolickim” (z 5.IX.1986 r.; Kraków 1990 nr 74-87), także w trudnych sytuacjach wyraźnie większe wymagania stawia się stronie katolickiej, a z większą wyrozumiałością traktuje się stronę niekatolicką.23
Nie chodzi tu o wiek pełnoletniości, gdyż przeszkoda wieku obejmuje tylko małoletnich do ukończenia 14 (dziewczęta) lub 16 roku życia (chłopcy); zob. kan. 1083 § 1 KPK. Dojrza łość należy określać uwzględniając miejscowe warunki społeczne; por. kan. 1083 § 2 KPK.1 .3. N o r m y o b o w ią z u ją c e w ż y c iu m a ł ż e ń s k i m W k a n . 1061 § 2 K P K p r a w o d a w c a k o ś c ie ln y z a m ie ś c ił d o m n ie m a n ie o d o p e łn ie n iu m a łż e ń s tw a , je ś li m a łż o n k o w ie z e s o b ą z a m ieszk a li. A w ię c n ie tr z e b a o to p y ta ć a n i te g o d o c h o d z ić . J e s t to w y ra z d e l ik a t n o ś c i i s z a c u n k u d la in ty m n o ś c i m a łż o n k ów . P o w a ż n ą k w e s tią j e s t sp o w ie d ź m a łż o n k ów . J a k ą g r a n ic ę in ty m n o ści p o w in ie n z a c h o w a ć s p o w ie d n ik , o co m o ż e p y ta ć ? W ja k ie sp raw y m o ż e in g e ro w a ć ? O z a c h o w a n iu m o ż liw o śc i k s z ta łto w a n ia s u m ie ń m a łż o n k ó w św ia d c z ą m .in . d y sk u sje p o d c z a s S o b o r u W a ty k a ń s k ie g o II, k ie d y to (w o s ta tn ie j c h w ili - lis to p a d 1965 r .) z e s c h e m a tu K o n s ty tu c ji d u s z p a ste rs k ie j o K o ś c ie le w św ie c ie w s p ó łc z e s n y m ( n r 5 0 ) w y e lim in o w a n o sło w a s u g e ru ją c e n ie m o ż liw o ś ć p o u c z a n ia m a łż o n k ó w w s p r a w a c h ich ż y c ia in ty m n e g o . S z a n u ją c in ty m n o ść , p o z o s ta w io n o w ię c m o ż liw o ść w p ły w a n ia K o ś c io ła n a s u m ie n ia i p o s ta w y lu d z k ie 24. T ak ie sta n o w isk o K o ś c io ła z o s ta ło p o t e m p o tw ie r d z o n e w e n c y k lic e P a w ła V I H u m a n a e
v ita e . J e s t to z a p e w n e w c h o d z e n ie w s f e rę lu d z k ie j in ty m n o śc i, le c z je s t t o in g e r e n c ja u z a s a d n io n a 25. S to lic a A p o s to ls k a w y d a ła p o S o b o rz e W a ty k a ń s k im I I c z te ry w a ż n e d o k u m e n ty d o ty k a ją c e k w e stii ży c ia in ty m n e g o m a łż o n k ó w o r a z t r a k to w a n ia ic h w k o n f e s jo n a le 26. O s ta tn i z n ic h , w y d a n y p r z e z S to lic ę A p o s to ls k ą w 1997 ro k u , j e s t sz c z e g ó ln ie w a ż n y d la c o d z ie n n e j p r a k ty
24
Zob. R. S z t y c h m il er. Doktryna Soboru Watykańskiego II o celach małżeństwa i jej recepcja w Kodeksie Prawa Kanonicznego z roku 1983. Lublin 1993 s. 118.25
Tym bardziej, że swoje pouczenia Kościół kieruje zasadniczo do swoich wiernych: do tych, którzy go słuchają, czytają jego pouczenia, którzy korzystają z sakramentu pokuty. Ko ściół wprost zobowiązuje tylko tych, którzy do Kościoła należą i chcą być jego pełnoprawny mi członkami.26
P a we i VI. Encyklika Humanae vitae (25.VII.1968 r.). AAS 60: 1968 s. 481-503, zwl. nr 18, 28-29; Kongregacja Nauki Wiary. Declaratio de abortu procurato (18.XI.1974 r.). „Com municationes”6
: 1974 s. 134-147; Kongregacja Nauki Wiary: Deklaracja dotycząca niektó rych problemów etyki seksualnej Persona humana (29.XII.1975). AAS68
: 1976 s. 77nn.; Pa pieska Rada ds. Rodziny. Vademecum dla spowiedników. O niektórych zagadnieniach mo ralnych dotyczących życia małżeńskiego (12.II.1997). W: Posoborowe dokumenty Kościoła Katolickiego o małżeństwie i rodzinie. T. 2. Kraków 1999 s. 439-459; Zob. O. N a s s a l s k i. Zagadnienia seksualne w nauczaniu i konfesjonale według ostatnich dokumentów Stolicy Apostolskiej. Warszawa Kuria Metropolit.; do użytku wewnętrznego. 1978 s. 3, 5-6, 9-10, 22. Wcześniej (16.V1943 r.) Instrukcję dla spowiedników wydala Kongregacja św. Oficjum; zob. S. W i t e k. Sakrament pojednania. Podręcznik dla duszpasterzy. Poznań-Warszawa 1979 s. 208-211;k i d u s z p a s te r s tw a m a łż o n k ó w w k o n f e s jo n a le 27. K o n fe re n c ja E p is k o p a t u P o lsk i ju ż w d n iu 2 6 .I.1 9 7 1 r. w y d a ła „ W s k a z a n ia d la s p o w ie d n i k ó w w z a k r e s ie s p o w ie d z i m a łż o n k ó w ”28. Z a w a r to w n ie j b a rd z ie j s z c z e g ó ło w e in s tru k c je d la sp o w ie d n ik ó w , n iż te , k tó r e z n a la z ły się w c z ę śc i trz e c ie j ( d u s z p a s te rs tw o r o d z in ) „ P ie rw sz e j in s tru k c ji E p is k o p a t u P o lsk i d la d u c h o w ie ń s tw a o p rz y g o to w a n iu w ie rn y c h d o s a k r a m e n tu m a łż e ń s tw a i o d u s z p a s te r s tw ie r o d z in ” z 1 2 .II.1 9 6 9 r
.29
A b y sp o w ie d ź m a łż o n k ó w u ła tw ić, z a p e w n ić jej o d p o w ie d n i czas, w a r u n k i i sk u te cz n o ść, d u s z p a s te rz e w inni d b a ć o o d p o w ie d n ie p o u c z a n ie m a łż o n k ó w w z a k re s ie ic h życia in ty m n e g o a ta k ż e z a p e w n ić „ o d p o w ie d n ią ciszę i d y sk rec ję p o d c z a s o d b y w a n ia sp o w ie d zi”30. S p o w ie d n ik w in ie n być ta k to w n y , a le tr z e b a zw ró cić uw ag ę, ż e z g o d n ie z In s tru k c ją E p is k o p a t u P o lsk i z 1971 r. „ d o o b o w ią z k ó w sp o w ie d n ik a n a le ż y ta k ż e sta w ia n ie o d p o w ie d n ic h p y ta ń ”31. S ta w ia n ia p y ta ń „n a le ż y z a n ie c h a ć w s to s u n k u d o p e n ite n tó w o w y raźn y ch i silnych p o w ik ła n ia c h nerw icow ych, zw łaszcza je ż e li te z a b u rz e n ia m a ją zw ią ze k z e sfe rą s e k s u a ln ą ”32. J e d n a k „ p o z a w y m ie n io n y m i w y p a d k a m i sta w ia n ie p y ta ń w z a k re sie p ro b le m ó w życia m a łż e ń sk ie g o je s t ścisłym o b o w ią z k ie m ” (sp o w ie d n ik a )33. W sa m y m K o d e k s ie P ra w a K a n o n ic z n e g o z a w a rte je s t to w a ż n e w y m a g a n ie p o s ta w io n e sp o w ie d n ik o m : „ K a p ła n w sta w ia n iu p y ta ń p o w in ie n p o s tę p o w a ć r o z tr o p n ie i d y sk re tn ie , u w z g lę d n ia ją c s ta n i w ie k p e n ite n ta o ra z p o w strzy m y w a ć się o d p y ta n ia o n az w isk o w sp ó ln ik a w g r z e c h u ” (k an . 979). P o d o b n ie u p o m in a li ju ż sp o w ie d n ik ó w b isk u p i p o lsc y w in stru k c ji z 1971 ro k u : „ S p o só b sta w ia n ia p y ta ń p o w in ie n b y ć je d n a k n a c e c h o w a n y u m ia re m i d e lik a tn o ś c ią ” 34. Z a t e m zaw sze p y ta n ie w in n o b y ć o d p o w ie d
27
Zob. R. S z t y c h m il e r. Pomoc prawnokanoniczna przy spowiedzi małżonków i na rzeczonych. W: Posługa spowiedników w realizacji powołania małżeńskiego (Materiały z Sympozjum na temat Dokumentu Papieskiej Rady ds. Rodziny: Vademecum dla spowiedników. O niektórych zagadnieniach moralnych dotyczących życia małżeńskiego, Łomianki 18 li stopada 1998). Łomianki 1999 s. 127-135.
28
Zob. Dokumenty duszpastersko-liturgiczne Episkopatu Polski 1966-1993. Lublin 1994 s. 101-119.29
Ta jej część została opublikowana w: Dokumenty duszpastersko-liturgiczne Episkopatu Polski 1966-1993. Lublin 1994 s. 229-237, zaś cały jej tekst w: Prawodawstwo Kościoła w Pol sce 1961-1970. T1
. Oprac. T. Pieronek. Warszawa 1971 s. 264-275.30
Instrukcja Episkopatu Polski z 1971 r. W: Dokumenty duszpastersko-liturgiczne Epi skopatu Polski 1966-1993. Lublin 1994 s. 110.31
Tamże s. 111.32
Tamże s. 112.33
Tamże.n ie d o w iek u , sta n u , płci, zd ro w ia , p o z io m u in te le k tu a ln e g o i d u ch o w e g o p e n i te n t a 35, a ta k ż e o d p o w ie d n ie d o ro d z a ju p rz e s tę p s tw i w y k ro czeń , k tó r e w sp o só b n ie ja sn y z o stały w y z n a n e n a sp o w ie d zi36. N ie m o ż n a p e n i te n ta u ra z ić n ie d e lik a tn o ś c ią a n i p o z o s ta w ić u n ie g o w ra ż e n ia , ż e g rze ch y i ic h o k o lic z n o śc i są n ie w a żn e . Z a w sz e n a le ż y w ejść z n im w szczery, p rz y ja c ie lsk i d ialog; b y ć n ie ty le sęd zią, co rac zej le k a r z e m duszy.
W ie r n o ś ć m a łż e ń s k a j e s t w ie lk im d o b r e m i o b o w ią z k ie m m a łż o n k ó w 37. D la te g o p r a w o d a w c a k o ś c ie ln y c h r o n i j ą w s p o s ó b szczeg ó ln y . Z d r a d a m a łż e ń s k a b ę d ą c p o w a ż n y m n a r u s z e n ie m in ty m n o ś c i życia m a łż e ń s k ie g o , s p r o w a d z a n a w s p ó łm a łż o n k a w in n e g o p o w a ż n e k o n s e k w e n c je p r a w n e . S tr o n a n ie w in n a m o ż e b o w ie m n ie w y b ac zy ć te j n i e w ie r n o ś c i i z a ż ą d a ć s e p a r a c ji m a łż e ń s k ie j, n a w e t d o z g o n n e j38. J e ś li n a to m ia s t s tr o n a n ie w in n a d a r u je w s p ó łm a łż o n k o w i w in ę i d o jd ą o n i d o p o r o z u m ie n ia , n ie p o tr z e b n a j e s t in g e re n c ja w ła d z y k o ś c ie ln e j, gdyż p r a w o d a w c a w sa m y m p r a w ie u z n a ł r ó ż n e sp o so b y d a r o w a n ia w in y (w y ra ź n ie , m ilc z ą c o lu b w s p o s ó b d o m n ie m a n y ) 39. P ra w n ą p rz y c z y n ą s e p a r a c ji m a łż e ń s k ie j j e s t ta k ż e n a r u s z e n ie i n n y c h w a ż n y c h d ó b r o s o b is ty c h w s p ó łm a łż o n k a lu b d zie c i. P ra w o d a w c a s tw ie rd z a b o w ie m , ż e p rz y c z y n a s e p a ra c ji is tn ie je ta k ż e w te d y , gd y „ je d n o z m a łż o n k ó w s ta n o w i p o w a ż n e n ie b e z p ie c z e ń s tw o d la du szy lu b c ia ła d ru g ie j stro n y , a lb o d la p o to m s tw a , lu b w in n y s p o s ó b czyni z b y t tr u d n y m ży c ie w s p ó ln e ” (1153 §§ 1-2). T ak w ię c n a r u s z a n ie p r z e z j e d n e g o z m a łż o n k ó w r ó ż n y c h sfe r ży c ia o s o b is te g o c z ło n k ó w r o d z in y z a g r o ż o n e j e s t p o w a ż n ą sa n k c ją .
d ) N o rm y o b o w ią z u ją c e w p r o c e s a c h m a łż e ń s k ic h
G d y b y m a łż e ń s tw o b y ło rze c z y w iśc ie n ie d o p e łn i o n e i m a łż o n k o w ie n ie c h c ie li p o z o s ta ć w ta k ie j sy tu a cji, p r o c e s o w e p r a w o m a łż e ń s k ie s z a n u je i c h r o n i in ty m n o ś ć m a łż o n k ów . Tylko o n i sa m i lu b j e d n o z n ic h
35
W i t e k. Sakrament pojednania s. 203; zob. też s. 199-211.36
Ocenę moralną różnego rodzaju wykroczeń w dziedzinie życia seksualnego podaje: S. W i t e k. Duszpasterstwo w konfesjonale. Poznań 1988 s. 166-169, 177-182, 199-206, 213-222, 233-239, 249-253; zwraca on m.in. uwagę, iż „ze względu na zgorszenie penitenta trzeba unikać pytań niepotrzebnych i niebezpiecznych” (tamże s. 181).37
Zob. kan. 1056 KPK; Papieska Rada ds. Rodziny. Duszpasterstwo osób rozwiedzionych żyjących w nowych związkach. Zalecenia z 15.I.1997. W: Posoborowe dokumenty Kościoła Katolickiego o małżeństwie i rodzinie. T. 2. Kraków 1999 s. 433-438.38
Kan. 1152 § 1 i 3.m a ją p r a w o p r o s ić O jc a św. o d y s p e n s ę o d m a łż e ń s tw a n ie d o p e łn i o n e g o ( k a n . 1 697). N ik t n ie m o ż e w y s tą p ić w ic h im ie n iu . D a w n ie j w p r o c e s ie o d y s p e n s ę o d m a łż e ń s tw a n ie d o p e łn io n e g o g łó w n ą r o lę o d g ry w a ł a r g u m e n t fizyczny, czyli d z ie w ic tw o k o b ie ty i d o w ó d z je j b a d a n ia le k a rs k ie g o . W e d łu g In s tru k c ji K o n g re g a c ji S a k r a m e n tó w z 2 0 .X II.1 9 8 6 r
.40
n ie n a le ż y p r z e p r o w a d z a ć o g lę d z in c ia ła m a łż o n k i lu b m a łż o n k a , je ś li n ie j e s t to k o n ie c z n e ( n r 18). P ie r w s z e ń stw o (w s e n s ie c z ę s ts z e g o s to s o w a n ia ) d a je się o b e c n ie a r g u m e n to w i m o r a l n e m u ( d o w o d o m m o r a ln y m ), a n ie a r g u m e n to w i fiz y c z n e m u (w y n ik b a d a n ia le k a r s k ie g o ). N ie n a le ż y te ż k ie ro w a ć n a b a d a n ia d r u g ie g o w s p ó łm a łż o n k a 41, je ś li z b a d a n ia je d n e g o w y n ik a je g o n ie z d o l n o ś ć d o d o p e łn ie n ia m a łż e ń s tw a ( n r 18).O d 1986 r. n ie w y m ag a się ta k ż e asy sto w an ia m a tro n y p rz y b a d a n iu p rz e z le k a rz a k o b ie ty p o d c z a s p ro c e s u o d y sp e n sę o d m a łż e ń stw a n ie d o p e łn io n e g o . O d le k a rz a zaś o b e c n e g o p rz y p rz e s łu c h a n iu niew iasty w y m a g a się, aby o d z n a c z a ł się „relig ijn o ścią i sz lac h e tn o śc ią o byczajów ” (n r
12
). P o n ie w a ż w sp ra w y n ie p o w o d z e ń m a łż e ń s k ic h , a z w ła sz c z a n ie d o p e ł n ie n i a m a łż e ń s tw a , z ra c ji ic h in ty m n o śc i, n ie w ta je m n ic z a się s z e r sz e g o k r ę g u o s ó b , z e z n a n io m s a m y c h z a in te re s o w a n y c h s tr o n m o ż n a p rz y z n a ć p e w n ą w a r to ś ć d o w o d o w ą (k a n . 1536 i 1679). W t e n s p o só b p r a w o d a w c a k o ś c ie ln y w y c h o d z i n a p r z e c iw m a łż o n k o m , r e s p e k tu ją c ic h in ty m n o ś ć i s z a n u ją c ic h d o b r e im ię . N ie re z y g n u je się j e d n a k c a ł k o w ic ie z z e z n a ń św ia d k ó w . P ra w o d a w c a n ie w y p o w ia d a się n a t e m a t e w e n tu a ln e g o u d z ia łu d z ie c i w p r o c e s ie m a łż e ń s k im sw o ic h ro d z ic ó w . W y d a je się, ż e z ra c ji in ty m n o ś c i sp ra w y n ie p o w in n y o n e w y stę p o w a ć . M o g ły b y j e d n a k w y ją tk o w o w y stą p ić , zw ła sz c z a w s p ra w ie o n ie w a ż n o ś ć m a łż e ń s tw a , g d y b y n ie b y ło in n y c h św ia d k ó w . 2. O c h r o n a d o b r e g o im ie n ia n a rz e c z o n y c h , m a łż o n k ów i św ia d k ó w ś lu b uD o b r e im ię (łac.: b o n a f a m a ), to d o b r a sła w a, k o rz y stn y s ą d o czy je jś g o d n o ś c i, czyli je g o d o b r a cz eść. D o b r a sła w a m o ż e b y ć p ra w d z iw a
40
Congregatio pro Sacramentis. Litterae Circulares De processu super matrimonio rato etnon consummato. „Monitor Ecclesiasticus” 62: 1987 z. 4 s. 423-429.
lu b p o z o r n a , a n a w e t fałsz y w a. D o b r a sła w a p ra w d z iw a m a z a p o d s t a w ę rz e c z y w istą d o b r o ć , w a r to ś ć lu b z d o ln o ś c i c z ło w ie k a . D o b r a sła w a fałsz y w a o p ie r a się n a d o b r o c i p o z o r n e j, n ie w ła śc iw ie o c e n io n e j lu b j e s t s k u tk ie m u k ry c ia w a d . D o b r a sła w a, czyli d o b r a o p in ia , j e s t d o b r e m d o c z e s n y m p rz y s łu g u ją c y m k a ż d e m u cz ło w ie k o w i. K a ż d a o s o b a m a w ię c p r a w o d o d o b r e j sław y, i to n ie ty lk o p ra w d z iw e j, le c z ta k ż e p o z o r n e j lu b fałsz y w ej42. P ra w o d a w c a k o d e k s o w y w 15 k a n o n a c h p o d k r e ś la p o tr z e b ę d o b re j sław y ( d o b r e g o im ie n ia ) z a ś w w ie lu in n y c h z a k ła d a j ą lu b o k r e ś la s p o so b y je j o c h r o n y 43. P o n ie w a ż d o tą d k a n o n iś c i n ie a n a liz o w a li k a n o n ó w c h r o n ią c y c h d o b r e im ię n a rz e c z o n y c h , m a łż o n k ó w , r o d z ic ó w i d zieci, n a le ż y to o b e c n ie u c z y n ić 44.
O c h r o n a d o b r e g o im ie n ia n a r z e c z o n y c h p r z e ja w ia się ta k ż e w p r z y z n a n iu u ła tw ie ń w p o k o n y w a n iu u ja w n io n y c h p r z e d sa m y m ś lu b e m tr u d n o ś c i. U ła tw ie n ia t e s to s u je się w sy tu a c ji „ o m n ia p a r a t a a d n u p tia s ” (w szy stk o p rz y g o to w a n e d o ś lu b u ). U ła tw ie n ia o d n o s z ą się s z c z e g ó ln ie d o d y s p e n s o w a n ia o d p r z e s z k ó d m a łż e ń s k ic h (k a n . 1080 §
1
). G d y b y te g o u ła tw ie n ia n ie z a s to s o w a ć i n ie d o p u ś c ić d o ś lu b u z ra c ji w y k ry tej w o s ta tn ie j ch w ili p rz e s z k o d y , s tr a t a n a rz e c z o n y c h , z w ła sz cza je ś li j e d n a s tr o n a lu b o b ie n ie w ie d z ia ły w c z e śn ie j o is tn ie n iu p r z e s z k o dy, b y ła b y w ie lk a i m o g lib y b y ć o n i n a r a ż e n i n a z n ie s ła w ie n ie lu b o ś m ie s z e n ie . A b y te m u z a p o b ie c (w sy tu a c ja c h , g d y o k a ż e się to m o ż li w e ), K o ś c ió ł w y d a ł n o r m ę z a w a r tą w e w s p o m n ia n y m k a n o n ie . P o d o b n e z n a c z e n ie o b r o n y d o b r e j sław y n a r z e c z o n y c h (n p . c ię ż a r n e j n a r z e c z o n e j) m a ją n o r m y z e z w a la ją c e n a je s z c z e s z e rs z e d y s p e n s o w a n ie o d p r z e s z k ó d m a łż e ń s k ic h w n ie b e z p ie c z e ń s tw ie śm ie rc i je d n e j z e s tr o n (k a n . 1079 §§ 1-3). Tę r o z s z e r z o n ą w ła d z ę d y s p e n s o w a n ia w w y m ie n io n y c h s y tu a c ja c h p o s ia d a p r o b o s z c z , ś w ia d e k u rz ę d o w y d e le g o w a n y , a ta k ż e s p o w ie d n ik lu b p rz y g o d n y k a p ł a n ( ta k ż e d ia k o n ) asy stu ją cy p r z y z a w ie r a n iu m a łż e ń s tw a w f o rm ie n a d z w y c z a jn e j45. W ła d z a t a m o 42
Podręczna encyklopedia s. 305. Hasia tego nie ma ani w Encyklopedii Katolickiej ani w Encyklopedii Popularnej PWN.43
C a u t e r u c c i o. Il diritto alla buona fama s. 63.44
Nawet A. Cauteruccio, wprost i szczegółowo piszący na temat prawa do dobrego imie nia (C a u t e r u c c i o. Il diritto alla buona fama s. 62-68) nie omawia norm chroniących do bre imię małżonków, rodziców i dzieci.45
Kan. 1079 §§ 2-3, kan. 1080 § 1. Zob. R. S z t y c h m il er. Władza spowiednika w za kresie dyspensowania od przeszkód małżeńskich. „Wiadomości Urzędowe Diecezji Opol skiej” 42: 1987 nr 7-8 s. 251-264.ż e b y ć w y k o n y w a n a t a k w z a k r e s ie z e w n ę trz n y m j a k i w e w n ę trz n y m , c h o ć n ie w je d n a k o w y m z a k r e s ie 46. D y s p e n s a u d z ie lo n a w z a k r e s ie w e w n ę trz n y m , z n a t u r y rz e c z y j e s t u d z ie la n a d y s k re tn ie j, a b y n ie n a r u sz a ć in ty m n o ś c i i d o b r e g o im ie n ia z a in te re s o w a n y c h 47. O c h r o n a d o b r e g o im ie n ia m a łż o n k a n ie w in n e g o r o z p a d u życia m a ł ż e ń s k ie g o m o ż e b y ć z a b e z p ie c z o n a w d e k r e c ie lu b w y ro k u o r z e k a ją c y m s e p a r a c ję m a łż o n k ów . D o w y d a n ia ta k ie g o o r z e c z e n ie k o n ie c z n e j e s t u s ta le n ie w in y je d n e g o z e w s p ó łm a łż o n k ó w 48. Tym sa m y m d ru g a s tr o n a z o s ta je u w o ln io n a o d p o d e j r z e ń lu b n e g a ty w n e j o c e n y ś ro d o w i sk a z a w p ro w a d z e n ie lu b u trz y m y w a n ie s e p a r a c ji49. J e ś li m a łż e ń s tw o z o s ta ło z ja k ie g o k o lw ie k p o w o d u z a w a r te n ie w a ż n ie , is tn ie je m o ż liw o ść je g o u w a ż n ie n ia w s p o s ó b d y sk re tn y , b e z n a r a ż e n ia m a łż o n k ó w n a z n ie s ła w ie n ie . M a łż e ń s tw o m o ż e b y ć u w a ż n io n e w s p o s ó b zw ykły lu b n ad z w y cz ajn y , p rz y cz y m t a d ru g a f o r m a b a rd z ie j c h r o n i in ty m n o ś ć i d o b r e im ię m a łż o n k ó w , le c z z e w z g lę d u n a s to s o w a n ie p e w n e j fik c ji p ra w n e j o r a z e w e n tu a ln o ś ć n e g a ty w n e g o o d d z ia ły w a n ia n a ś ro d o w is k o p o w in n a b y ć s to s o w a n a n a p r a w d ę w s y tu a c ja c h w y jątk o w y c h . U w a ż n ie n ie w s p o s ó b zw ykły c z a s e m m o ż e b y ć d o k o n a n e ty lk o w e w n ę trz n y m a k t e m w o li (p o u p e w n ie n iu się o k o n ie c z n o ś c i ta k ie g o u w a ż n ie n ia ) , b e z k o n ie c z n o ś c i u z e w n ę tr z n ia n ia te g o f a k tu 50. M a łż e ń s tw o m o ż e b y ć u w a ż n io n e z a w ie d z ą s tr o n lu b b e z ic h w ie dzy. P rz y u w a ż n ie n iu m a łż e ń s tw a z a w ie d z ą je d n e j lu b o b u s tr o n c h o d zi o o c h r o n ę d o b r e g o im ie n ia s a m y c h m a łż o n k ó w lu b je d n e g o z n ic h ( k a n . 1 1 5 6 -1 1 6 3 ), z a ś p rz y u w a ż n ie n iu w s p o s ó b n a d z w y c z a jn y b e z w ie d z y s tr o n - c h o d z i o o c h r o n ę d o b r e g o im ie n ia św ia d k a u r z ę d o w e g o , k tó r y n ie d o p iln o w a ł s p e łn ie n ia w sz y stk ic h w a r u n k ó w z a p e w n ia ją cy c h w a ż n e z a w a rc ie m a łż e ń s tw a (k a n . 1164). I I . O c h r o n a in ty m n o ś c i i d o b r e g o im ie n ia w p r a w ie k a n o n ic z n y m N o rm y p r a w n e K o ś c io ła k a to lic k ie g o o d n o s z ą c e się d o życia r o d z in n e g o są o w ie le m n ie j lic z n e n iż te , k tó r e d o ty c z ą n a r z e c z o n y c h i m a ł ż o n k ó w . K a to lic k ie p r a w o r o d z in n e z a c z y n a b y ć d o p ie r o w y o d rę b n ia
-46
Zob. kan. 1079 § 3.47
Zob. kan. 1080.48
Wynika to z treści kan. 1152-1153.49
Por. kan. 1155.n e i o k r e ś la n e są je g o z a ry sy 51. P o d o b n ie te ż n o r m y c h r o n ią c e in ty m n o ś ć lu b d o b r e im ię r o d z ic ó w lu b d z ie c i są m n ie j lic z n e n iż n o rm y c h r o n ią c e t e w a rto ś c i, z a w a r te w k a n o n ic z n y m p r a w ie m a łż e ń s k im . 1. O c h r o n a in ty m n o ś c i r o d z ic ó w i d zie c i N o rm y p r a w a k a n o n ic z n e g o c h r o n ią c e in ty m n o ś ć r o d z ic ó w i d z ie c i d o ty c z ą a d o p c ji o r a z c h r z tu d ziec i. N ie z o s ta ły o n e w p ra w d z ie u m ie s z c z o n e w d z ia le p r a w a m a łż e ń s k ie g o 52, le c z w s p o s ó b n ie w ą tp liw y o d n o sz ą się d o życia r o d z in n e g o (a n ie z a w sz e m a łż e ń s k ie g o ). I n ty m n o ś ć r o d z in y c h r o n i n o r m a z a w a r ta w k a n . 110 K P K , w e d łu g k tó r e j d z ie c i a d o p t o w a n e „ u w a ż a n e są z a d z ie c i te g o lu b ty c h , k tó r z y j e a d o p t o w a li” . T a k w ię c n ie m o ż n a p o t e m w y r ó ż n ia ć w j a k i k o lw ie k s p o s ó b d z ie c i n a t u r a ln y c h o d a d o p to w a n y c h . W s z y s tk ie d z ie c i w r o d z in i e p o w in n y m ie ć je d n a k o w e p r a w a o r a z b y ć o to c z o n e t a k im s a m y m s z a c u n k ie m i m iło ś c ią . T a k ż e r o d z ic o m n ie w o ln o w y p o m in a ć , ż e m a ją d z ie c i a d o p t o w a n e a n ie p r z e z s ie b ie z r o d z o n e . C h r o n i się w t e n s p o s ó b n ie ty lk o in ty m n o ś ć , le c z ta k ż e d o b r e im ię r o d z ic ó w i d z ie c i. W k a n . 535 § 2 p ra w o d a w c a k o ś c ie ln y n a k a z u je o d n o to w a ć w k s ię d z e o c h rz c z o n y c h f a k t a d o p c ji d z ie c k a (o c h r z c z o n e g o ). P o w s z e c h n e p r a w o k a n o n ic z n e n ie f o r m u łu je j e d n a k ż a d n y c h n o r m c h r o n ią c y c h tę in f o rm a c ję p r z e d ro z p o w s z e c h n ie n ie m . W ta k ie j sy tu a c ji d o b r e im ię ro d z ic ó w , in ty m n o ś ć d z ie c k a o r a z sp o k ó j i b e z p ie c z e ń s tw o ro d z ic ó w n a tu r a ln y c h d z ie c k a , w y d a ją się n ie w p e łn i z a b e z p ie c z o n e . W k a n o n i e 877 § 3 p r a w o d a w c a K o ś c io ła p o w s z e c h n e g o z a w a rł ty l k o o g ó ln ą n o r m ę d o ty c z ą c ą s p is a n ia m e tr y k i c h r z tu d z ie c k a a d o p t o w a n e g o . P o z w a la o n a , a b y w a k c ie c h r z tu d z ie c k a a d o p to w a n e g o w p is a ć n ie ty lk o n a z w is k a a d o p tu ją c y c h , le c z ta k ż e - z w ła sz c z a w re g io n a c h , g d z ie ta k cz y n i się w d o k u m e n ta c h św ie c k ic h - n a z w is k a r o d z ic ó w n a tu r a ln y c h . N o r m a t a n ie c a łk ie m z a p e w n ia o c h r o n ę p ry w a tn o ś c i d z ie c k a i ro d z ic ó w . M im o w y ra ź n e g o u p o w a ż n ie n ia w n ie j k o n f e r e n c ji b i sk u p ó w d o w y d a n ia b a rd z ie j sz c z e g ó ło w y c h n o r m w te j sp ra w ie , je s z
51
Jedną z poważniejszych propozycji w tym zakresie jest artykuł: H. M u s s in g h o f f. Familienrecht im Codex Iuris Canonici. „Österreichisches Archiv für Kirchenrecht” 34: 1983/84 s. 96-130.c z e n ie w sz y s tk ie k o n f e r e n c je b is k u p ó w to u cz y n iły 53. W y d a n e w n ie k tó ry c h k r a ja c h (N ie m c y , S z w a jc a ria ) n o r m y p r a w a k a n o n ic z n e g o b a r d ziej c h r o n ią in ty m n o ś ć w sz y s tk ic h c z ło n k ó w ro d z in y , z a b e z p ie c z a ją c ic h p r z e d c ie k a w o ś c ią o s ó b p o s tr o n n y c h 54. W e w s p o m n ia n e j w k a n . 877 § 3 n o r m ie , j a k ą w in n a w y d a ć K o n fe re n c ja E p is k o p a tu
55
c h o d z iło b y 0 to , a b y z a b e z p ie c z y ć sp o k ó j r o d z ic ó w i d z ie c i w r o d z in ie a d o p tu ją c e j d z ie c k o o r a z w r o d z in ie p o c h o d z e n ia d z ie c k a , a b y n ik t n ie p o w o ła n y n ie d o w ie d z ia ł się o fa k c ie a d o p c ji56. W y d a je się, iż n a z a s a d z ie a n a lo g ii p o d o b n a n o r m a m o g ła b y b y ć w y d a n a ta k ż e d o k a n . 535 § 2 K P K . W n ie k tó r y c h k r a ja c h w p is u je się ty lk o d a n e p e r s o n a ln e ro d z ic ó w , k tó rzy z a a d o p to w a li d z ie c k o , b e z w p isy w a n ia d a n y c h p e r s o n a ln y c h r o d z i có w n a tu ra ln y c h . T ak ie r o z w ią z a n ie w y d a je się n ie c a łk ie m k o r e s p o n d o w a ć z z a p is e m k a n . 877 § 3, le c z d o p rz y ję c ia le p s z e g o ro z w ią z a n ia u p o w a ż n ia d e le g a c ja z a w a r ta w ty m k a n o n ie . Z a p i s a n ie c h r z tu d z ie c k a u r o d z o n e g o p r z e z m a tk ę n ie z a m ę ż n ą o b w a r o w a n e j e s t k ilk o m a k la u z u la m i c h r o n ią c y m i in ty m n o ś ć (g w a r a n tu ją c y m i p o s z a n o w a n ie p ry w a tn o ś c i) m a tk i i o jc a d z ie c k a ( k a n . 877 § 2). 1 ta k n a z w isk o m a tk i d z ie c k a n a le ż y w a k c ie c h r z tu w p is a ć ty lk o w ted y , „g d y f a k t je j m a c ie rz y ń s tw a j e s t p u b lic z n ie s tw ie rd z o n y57
a lb o o n a s a m a z w ła s n e j w o li o to p r o s i n a p iś m ie lu b w o b e c d w ó c h św ia d k ó w . N a leży w p is a ć ta k ż e n a z w isk o o jc a , g d y je g o o jc o s tw o p o tw ie rd z a ja k iś d o k u m e n t p u b lic z n y , a lb o o ś w ia d c z e n ie z ło ż o n e p r z e z n ie g o w o b e c p r o b o s z c z a i d w ó c h św ia d k ó w . W p o z o s ta ły c h w y p a d k a c h w p is u je się o c h rz c z o n e g o , b e z ż a d n e j w z m ia n k i o o jc u lu b r o d z ic a c h ” . P ow yższa n o r m a w sp o s ó b b a r d z o k o n s e k w e n tn y c h r o n i p r y w a tn o ś ć o r a z in ty m n o ś ć o jc a i m a tk i d z ie c k a . M a tk a n ie m u s i p o d a w a ć d o a k tu c h r z tu n a z w isk a o jc a d z ie c k a , je ś li n ie c h c e g o u ja w n ia ć . P ra w o k a n o n ic z n e53
Zob. K. L ü d i c k e. Heiligungsamt: Taufe (c. 849-878). W: Münsterischer Kommentarzum CIC. Essen 1985- (11 Erg.-Lfg. XI.1989) ad 877,1-3. Szczegółowe normy w tej materii wydano w Niemczech i Szwajcarii.
54
Zob. T H o e r en. Kirchen und Datenschutz. Kanonistische und staatskirchenrechtli che Probleme der automatisierten Datenverarbeitung. Essen 1986 (Beiheft 1 zum Münsteri- schen Kommentar zum CIC, wyd. K. Lüdicke).55
Wydaje się, iż na zasadzie analogii podobna norma mogłaby być wydana także do kan. 535 § 2.56
Szerzej na ten temat zob. R. S z t y c h m i l e r. Die Kompetenzen der Bischofskonfe renz im Bereich des Ehe- und Familienrechtes. „L’Année cannonique” 1992 (hors série): La synodalité - La participation au gouvernemnt dans l’Église. Actes du VII congrès internatio nal de Droit canonique. Paris (Unesco) 21-28 septembre 1990. Vol. I s. 462-463.w d u ż y m s to p n iu z a b e z p ie c z a je j p ry w a tn o ś ć , c h o ć w ia d o m o , ż e p r z e z to u t r u d n ia się u s ta le n ie fa k ty c z n e g o p o k r e w ie ń s tw a m ię d z y ta k im u ta jn io n y m o jc e m ( c z a s e m m a tk ą ) a d z ie c k ie m 58. 2. O c h r o n a d o b r e j sław y ro d z ic ó w i d ziec i P o z a s y tu a c ja m i w s p o m n ia n y m i w yżej, w k tó r y c h o b o k o c h r o n y i n ty m n o ś c i r o d z ic ó w i d z ie c i, u b o c z n ie c h r o n io n e b y ło ta k ż e ic h d o b r e im ię , is tn ie ją w K P K d w ie n o rm y , k tó r e w p ro s t i b e z p o ś r e d n io c h r o n ią d o b r ą o p in ię d z ie c k a o r a z m a tk i. D o b r e im ię i k o r z y s tn a p o z y c ja k o ś c ie ln o -s p o łe c z n a d z ie c k a c h r o n io n e są n o r m a m i z a w a rty m i w k a n . 1 1 3 7 -1 1 4 0 . Z g o d n ie z n im i je d n e d z ie c i są fa k ty c z n ie p r a w e g o p o c h o d z e n ia ( k a n . 1 137), in n e m a ją być z a ta k ie u w a ż a n e (k a n . 1138 § 2 ), a je s z c z e in n y m p r z y z n a je się p r a w e p o c h o d z e n ie d r o g ą fik cji p r a w n e j ( r e s k ry p t S to lic y Ś w ię te j lu b p ó ź n ie js z e m a łż e ń s tw o r o d z ic ó w ( k a n . 1139). W sz y stk ie t e d z ie c i m a ją w z a s a d z ie je d n a k o w e p r a w a i p o w in n y m ie ć je d n a k o w o d o b r ą o p i n ię 59. P o d z ia ł n a d z ie c i p r a w e g o i n ie p ra w e g o p o c h o d z e n ia p o z o s ta ł ty lk o p o to , a b y n o b ilito w a ć ro d z ic ó w ży jąc y ch w m a łż e ń s tw a c h , a n a p ię tn o w a ć r o d z e n ie d z ie c i p o z a m a łż e ń s tw e m . Z a ś p r a w a d z ie c i n i e p r a w e g o p o c h o d z e n ia , k tó r e s a m e n ic z y m n ie za w in iły , n ie są w n i cz y m o g ra n ic z a n e . W k a n o n ie 1138 §§ 1-2 z a w a r ta j e s t sz c z e g ó ln a o c h r o n a d o b r e j o p i n ii m a tk i d z ie c k a : „§ 1. O jc e m j e s t te n , n a k tó r e g o w s k a z u je p ra w n y z w ią z e k m a łż e ń s k i, ch y b a , ż e p rz y p o m o c y n ie z b ity c h a r g u m e n tó w u d o w o d n i się c o in n e g o . § 2. Z a d z ie c i p r a w e g o p o c h o d z e n ia u w a ż a się te , k tó r e się u r o d z iły p r z y n a jm n ie j p o
180
d n ia c h o d z a w a rc ia m a łż e ń stw a a lb o w c ią g u 300 d n i o d d n ia u s ta n ia życia m a łż e ń s k ie g o ” . G d y b y w ię c fa k ty c z n ie b y ło n a w e t in a c z e j, d la o c h r o n y d o b r e g o im ie n ia m a t ki, z a o jc a d z ie c k a u z n a je się je j m a łż o n k a (§ 1). P ra w o d a w c a w y z n a c z a j a k n a jb a r d z ie j s z e r o k ie te rm in y , p o z w a la ją c e u z n a ć d z ie c k o za m a łż e ń s k ie . B a rd z ie j lib e r a ln e g o ro z w ią z a n ia w te j k w e stii n ie m o ż n a c h y b a w y o b ra z ić . A to w sz y stk o p o to , ab y c h r o n ić d o b r e im ię m a łż o n 58
Zwraca na to uwagę także: L ü d i c k e. Heiligungsamt: Taufe ad 877,2.59
Kan. 1140: „Co do skutków kanonicznych, dzieci, które uzyskały prawość pochodzenia, są zrównane we wszystkim z dziećmi prawego pochodzenia, chyba że prawo wyraźnie co in nego zastrzega”.ki, n a w e t je ś li o n a n a to d o b r e im ię fa k ty c z n ie n ie z a s łu g u je , o r a z c h r o n ić sp o k ó j i je d n o ś ć ro d z in y .
I I I . W n io s k i
O ile w c a ły m p r a w ie k a n o n ic z n y m cz ęście j c h r o n io n e j e s t d o b r e im ię o s ó b n iż ic h in ty m n o ś ć 60, c o j e s t z r o z u m ia łe , je ś li p a m ię t a się o „ n o w o ś c i” n o r m y c h r o n ią c e j in ty m n o ś ć (jej ź r ó d ła p o c h o d z ą d o p ie ro z o k r e s u s o b o ro w e g o , a d o te k s tu K P K w p ro w a d z o n o j ą d o p ie r o p o d k o n ie c r o k u 1982), to w k a n o n ic z n y m p r a w ie m a łż e ń s k im i r o d z in n y m j e s t o d w ro tn ie : cz ęście j c h r o n io n a j e s t p r y w a tn o ś ć o r a z in ty m n o ś ć m a łż o n k ó w , a ta k ż e r o d z ic ó w o r a z d z ie c i, n iż ic h d o b r e im ię . W y s ta r c z a ją c y m w y tłu m a c z e n ie m te g o f a k tu j e s t b a r d z ie j o s o b is ty i in ty m n y c h a r a k te r z w ią z k u m a łż e ń s k ie g o n iż in n y c h in s ty tu c ji p ra w n y c h . Ś w iad cz y to ta k ż e o w ie lk ie j o tw a r to ś c i p ra w o d a w c y k o ś c ie ln e g o , k tó ry p o m im o p ó ź n e g o w p ro w a d z e n ia d o K P K w z m ia n k i o o c h r o n ie in ty m n o ś c i o s o b is te j, w w ie lu n o r m a c h o d n o s z ą c y c h się d o m a łż e ń s tw a i r o d zin y z a d b a ł o o c h r o n ę te j w a rto śc i. P ra w o d a w c a k o ś c ie ln y c h r o n i in ty m n o ś ć n a r z e c z o n y c h i m a łż o n k ów n a w sz y stk ic h e ta p a c h ic h życia: w o k r e s ie p r z y g o to w a n ia d o m a łż e ń stw a, p rz y z a w ie r a n iu m a łż e ń s tw a , w r ó ż n y c h o k o lic z n o ś c ia c h życia m a łż e ń s k ie g o o r a z w sy tu a c ja c h , g d y m a łż e ń s tw o się r o z p a d a , g d y m a ł ż o n k o w ie m u s z ą k o r z y s ta ć z d r o g i p r o c e s o w e j, a b y r e g u lo w a ć sw oją t r u d n ą sy tu a c ję życiow ą. P ra w o k a n o n ic z n e cz ęście j c h r o n i in ty m n o ś ć o r a z d o b r e im ię m a ł ż o n k ó w n iż r o d z ic ó w i d zie c i. W y n ik a to z d łu ż s z e g o o k r e s u ro z w o ju k a n o n ic z n e g o p r a w a m a łż e ń s k ie g o n iż r o d z in n e g o . C z a s e m w y ra ź n ie c h r o n i d o b r ą o p in ię m a łż o n k ó w , a z w ła sz c z a żo n y , k tó r a to o p in ia je s t ty lk o p o z o r n a .
W y d a je się, ż e sto s o w n e b y ło b y p rz y z n a n ie w p o w sz e c h n y m i p a r ty k u la rn y m p ra w ie k a n o n ic z n y c h szerszej o c h ro n y p ry w a tn o śc i (in ty m n o śc i) d ziec i o r a z ro d z ic ó w . Is tn ie ją tu n ie w y k o rz y sta n e je sz c z e (n p . w P o lsce ) m o ż liw o śc i z a p r o p o n o w a n e p r z e z p ra w o d a w c ę k o d e k s o w e g o .
P ra w o d o d o b r e g o im ie n ia o r a z in ty m n o ś c i o so b is te j b ę d z ie z a p e w n e c o r a z b a r d z ie j e k s p o n o w a n e w s p o łe c z n o ś c i św ieck iej i k o śc ie ln e j.
N a le ż y w ię c p o d e jm o w a ć d a ls z e ro z w a ż a n ia , k tó r e le p ie j p rz y g o tu ją k a n o n is tó w i p ra w o d a w c ó w k o ś c ie ln y c h w P o lsc e i w in n y c h k r a ja c h d o ro z w ią z y w a n ia p r o b le m ó w w y n ik a ją c y c h z c o r a z p iln ie js z e j p o tr z e b y o c h r o n y lu d z k ie j p r y w a tn o ś c i i p r a w a d o d o b r e g o im ie n ia .
Der Schutz des rechtes auf den guten ruf und in tim ita s p ro p ria
im kanonischen ehe - und familienrecht
Zusammenfassung
Im ganzen kanonischen Recht öfter unter Schutz steht der guten R uf als die Intim sphäre. Es ist verständlich, weil die neue originale Norm von Can. 220, stam m ende von Konzilstexte, ist erst im letzten M om ent der Kodexreform (ende 1982) eingeführt ist. In dieser N orm ist ersten mal die Schutz der Intisphäre erwähnt. A ber im kanonischen Ehe- und Familienrecht öfter unter Schutz steht Privat- und Intim sphäre der Eheleute, der E ltern und K indern als der guten Ruf.
D er kirchliche Gesetzgeber schützt die Intim sphäre der Verlobten und E heleute in allen Lebensstadien: die Ehevorbereitung, die Eheschliessung, das Leben der E heleu te und die Trennung der G atten. Kanonisches Recht öfter schützt den guten R uf und die Intim sphäre der E heleute, besonders der Ehefrau, als der E ltern und der Kindern. Dieses letzte ist noch m ehr zu fördern.
In der Z eit der steigender A nnerkennung der M enschenrechte und Schutzes der Intim sphäre in der Welt, notwendig ist auch ständige Studium dieser Problematik in der Kirche.
