Technisch bibliotheekwezen in Nederland

. • ' ' i

B I B L I O T H E E K W E Z E N . "

IN N E D E R L A N D

Dr. Ir. A . K O R E V A A R

O V E R G E D R U K T UIT H E T lOOO^TE NUMMER \ ' A N H E T „POLYTECHNISCH W E E K B L A D " VAN 20 MEI 1926 No. 21

Hoe-wel de t i j d n o g niet r i j p is o m met v a d e i l a n d s c h e n trots een artikel te schrij-v e n oschrij-ver -het Technisch B i b l i o t h e e k w e z e n in N e d e r l a n d , m a g i n ons duizendste n u m m e r toch geen beschouwing v a n deze, v o o r de Technische wetenschap, zoo b e l a n g r i j k e zaak ontbreken. H e t v o l -gende k a n n o g niet anders zijn d a n het opstellen v a n eenige losse gedachten, N-raagstukken en t o e k o m s t p l a n n e n ; m e n i g lezer v a n d i t b l a d zal d i e edhtcr zonder t w i j f e l m e t b e l a n g s t e l l i n g Jezen.

.Nederland bezit thans een aantal technische b i b l i o t h e k e x i , w a a r v a n de R i j k s -b i -b l i o t h e e k der Technische H o o g e s c h o o l te D e l f t w e l d e grootste ós, v o o r t s is er, eveneens een R i j k s i n s t e l l i n g , de b o e k e r i j v a n d e n O c t i o o i r a a d te 's-Gravenhage en b e z i t t e n een aantal andere instellingen als het K o n i n k l i j k Instituut van Ingenieurs, het Scheepvaartmuseum te R o t -t e r d a m en d e r g e l i j k e n , m i n of meer ui-tge- uitgeb r e i d e technische uitgeb i uitgeb l i o t h e k e n . O o k f a -b r i e k e n -b e g i n n e n hier en daar -b o e k e r i j e n aan te leggen die zich u i t d e n aard der zaak op technisch terrein bewegen en h i e r o p zal v e r d e r o p nader w o r d e n terug-g e k o m e n .

A l deze instellingen staan b e t r e k k e l i j k op zichzelf. D e s a m e n w e r k i n g is gering, al is het w a a r d a t m e n elkaar helpt w a n -neer zulks n o o d i g is. De V T a a g is echter

of niet een •be^^'uste en georganiseerde s a m e n w e r k i n g in het leven te roepen w a r e . D e v o o r d e e l e n d a a r v a n v o o r tech-nisch N e d e r l a n d liggen v o o r de h a n d . B e z w a r e n z i j n er echter eveneens, samen-h a n g e n d e met samen-het d o e l w a a r \ ' o o r d e boek e r i j aangelegd is. De D e l f t s c h e b i b l i o -theek is speciaal gericht op het uitleenen der b o e k e n , d i e v a n d e n O c l r o o i r a a d en d e f a b r i e k s b i b l i o t h e k e n , z i j n b i j e e n g e b r a c h t v o o r g e b r u i k i n eigen huis e n . z u l -len m i n d e r g e m a k k e l i j k k u n n e n u i t l e e n e n ; aan d e r g e l i j k e b e z w a r e n k a n m e n echter d o o r een d o e l t r e f f e n d e organisatie w e l tegemoet k o m e n .

A l is het n u n o g nie.t d e n t i j d o m een p o g i n g te doen een d e r g e l i j k e samen-w e r k i n g tot stand te b r e n g e n , h e e f t het toch w e l z i j n b e l a n g <ik v r a a g s t u k eens op te w e r p e n en eenige d a a r m e e samen-h a n g e n d e p r o b l e m e n d e r e v u e te laten passeeren. D a t i n d i e organisatie o o k aan f a b r i e k s b i b l i o t h e k e n is gedacht, h e e f t z i j n g r o n d i n het v o l g e n d e .

D e t o e k o m s t i g e b e t e e k e -n i s d e r i -n d u s t r i e . Ee-n der v e l e f a c t o r e n die op d e snelle o n t w i k k e l i n g der industrie i n d e laatste zestig j a r e n h u n i n v l o e d gehad h e b b e n is de g r o o t e aan-was der b e v o l k i n g geweest. B e r e k e n d e R a t h e n a u i n 1914 n i e t d a t d e j a a r -lijksche aanwas v a n d e stad B e r l i j n even g r o o t was als het t o t a a l aantal i n w o n e r s v a n A t h e n e uit den t i j d v a n P e r i c l e s ? H e t aantal menschen op a a r d e is thans g r o o t e r d a n het i n w e l k e p e r i o d e i n d e geschiedenis misschien o o i t was en w i e d i t beseft, b e g r i j p t d a a r u i t o o k d e e n o r m e o n t w i k k e l i n g der i n d u s t r i e i n d e laatste zestig j a r e n en h i j ziet o o k in d a t de snel aangroeiende menschenmassa slechts d a n in leven gehouden k a n w o r d e n , i n d i e n d e

industrialisatie v a n d e m a a t s c h a p p i j steeds v e r d e r w o r d t d o o r g e v o e r d .

D e maatschappij zal er dan o o k spoe-d i g n o g heel w a t mechanischer u i t gaan zien d a n nu en d e g e v o l g e n d a a r v a n z u l -len zich in vele r i c h t i n g e n d o e n g e v o e l e n . Z o o zsl o o k het T e c h n i s c h b i b l i o t h e e k -wezen den i n v l o e d m o e t e n o n d e r g a a n v a n

de steeds g r o o t e r w o r d e n d e beteeikenis die de i n d u s t r i e v o o r d e i n s t a n d h o u d i n g v a n de k o m e n d e m a a t s c h a p p i j k r i j g e n zal.

D a a r m e e i m m e r s zal d e Technische w e -tenschap een steeds v o o r n a m e r plaats gaan i n n e m e n o n d e r h a a r oudere zusters, steeds meer b e o e f e n a a r s v i n d e n en de be-h o e f t e aan een g o e d georganiseerd tecbe-h- tech-nisch b i b l i o t h e e k w e z e n zal in evenredig-heid daarmee s t i j g e n .

Bij d i t aMes v e r k e e r t d e D e l f t s c h e b i b l i o t h e e k i n een b i j z o n d e r e positie. H e t ligt i m m e r s v o o r de h a n d d a t z i c h e v e n w i j d i g aan de bovengeschetste o n t -w i k k e l i n g een steeds n a u -w e r contact tus-schen de i n d u s t r i e eenerzijds en D e l f t als c e n t r u m v a n technische wetenschap aan den anderen k a n t , zal o n t w i k k e l e n en i n d a t n a u w e r c o n t a c t zal d e D e l f t s c h e b i b i o t h e e k een b e l a n g r i j k e r o l k u n n e n en m o e t e n v e r v u l l e n .

V o o r een deel d o e t zij zulks reeds, P h i l i p s g l o e i l a m p e n f a b r i e k e n , d e B a t a a f sche P e t r o l e u m m a a t s c h a p p i j , d e K u n s t -z i j d e f a b r i e k e n e n verschillende a n d e r e N e d e r l a n d s c h e o n d e r n e m i n g e n b e h o o r e n reeds t o t de vaste klantfen v a n de D e l f t -sche b i b l i o t h e e k en i n h e t laatste h a l f j a a r z i j n daar eenige n i e u w e k l a n t e n v a n dezen a a r d b i j g e k o m e n , t e r w i j l een v e r d e r e s t i j -ging v a n deze l i j n v e r w a c h t m a g w o r d e n .

W e l is w a a r v o r m e n groote f a b r i e k e n ook eigen b o e k e r i j e n en zulks te meer n a a r m a t e m e n h e t n u t v a n d e stelselm a t i g e b e o e f e n i n g d e r technische w e t e n -schap i n eigen f a b r i e k s l a b o r a t o r i u m , beseft. M a a r i n d e n regeJ r u l l e n deze b i b l i o -theken zich v o o r a l specialiseeren op het gebied w a a r b i j de f a b r i e k het meest o n -m i d d e l l i j k is b e t r o k k e n , z o o d a t -m e n v o o r a a n v e r w a n t e gebieden uit leenen m o e t gaan. M a a r zelfs de meest r o y a a l g e f i n a n cierde f a b r i e k s b i b l i o t h e e k is b i j de D e l f t -sche collectie t o c h n o g w e l een 50 j a a r achter. E n v o o r de vele oudere b o e k e n en t i j d s c h r i f t e n die n o g s.lechts antiqua-risch of in het geheel n i e t meer te k r i j g e n z i i n . z u l l e n zij b l i i v e n d h u n t o e v l u c h t i n D e l f t m o e t e n zoeken.

B o v e n d i e n ligt het in den aard der D e l f t s c h e collectie, die zich als b e h o o -r e n d e tot de Technische H o o g e s c h o o l , op elk speciaal technisch g e b i e d toch v o o r a l o p het meer algemeene d a a r i n zal m o e

ten r i c h t e n , dat zij zal b l i j v e n v e r s c h i l l e n -van d e f a b r i e k s b i b l i o t h e k e n die b i j deii"'-aanschaf v a n b o e k e n m e t 'de geringste d e t a i l s v a n h u n b e d r i j f r e k e n i n g r u l l e n m o e t e n h o u d e n . D a a r d o o r zal d e D e l f t -sche b o e k e r i j een w e l k o m e a a n v u l l i n g b l i j v e n , o o k v o o r de best g e ë q u i p e e r d e f a b r i e k s b i b l i o t h e e k . W e l n u , in v e r b a n d m e t het t o e n e m e n -de b e l a n g dat -de k o m e n d e m a a t s c h a p p i j v a n een b l o e i e n d e in^dustrie zal m o g e n v e r w a c h t e n , is het een l a n d s b e l a n g te n o e m e n d a t de D e l f t s c h e b i b l i o t h e e k i n t o e n e m e n d e m a t e een steun v o o r de N e d e r l a n d s c h e i n d u s t r i e is. D a a r v o o r zal deze b o e k e r i j op d e h o o g t e d e r snel v o o r t s c h r i j d e n d e o n t w i k k e l i n g der tech-nische wetenschap m o e t e n b l i j v e n . E n h e t is o o k v o o r deze r o l die de B i b l i o t h e e k zal m o e t e n spelen, niet alleen n o o d i g dat haar b o e k e n c o l l e c t i e w o r d t b i j g e h o u d e n , m a a r o o k dat een d e s k u n d i g e staf aan-w e z i g is o m de v r a g e n die u i t de i n d u s t r i e tot ons k o m e n zoo snel en zoo juist m o -g e l i j k te k u n n e n b e a n t w o o r d e n .

W a n n e e r dat m o g e l i j k g e w o r d e n is zal de N e d e r l a n d s c h e i n d u s t r i e h a a r b e l a n g b i j de D e l f t s c h e b i b l i o t h e e k steeds scher-per gaan gevoelen en zal zij o n g e t w i j f e l d b e r e i d g e v o n d e n w o r d e n o m d o o r r u i m e b i j d r a g e n d i t c e n t r u m v a n g e b o e k s t a a f d e k e n n i s op het gebied der technische w e -tenschap t o t v o l l e o n t p l o o i i n g te h e l p e n b r e n g e n . D a n zal h e t w o r d e n zooals het w e z e n m o e t , dat geen technisch geleerde, geen ingenieur, u i t v o e r e n d technicus of f a b r i k a n t , zal w o r d e n teleurgesteld w a n -neer h i j zich t o t de D e l f t s c h e b i b l i o t h e e k w e n d t , hetzij z i j n v r a a g een b e p a a l d b o e k g e l d t , dan w e l een advies op technisch b i b l i o g r a B s c h g e b i e d . W i e l i t e r a t u u r w i l h e b b e n over het m i n s t v o o r d e h a n d l i g -g e n d e o n d e r w e r p op technisch -gebied, m o e t d o o r de D e l f t s c h e b i b l i o t h e e k o f aan de b o e k e n zelf, of aan een o p g a a f v a n de bestaande l i t e r a t u u r op het bet r e f f e n d e gebied g e h o l p e n k u n n e n w o r -den. T h a n s is d i t n o g een d r o o m , zij het d a n o o k een schoone.

Deze d r o o m zal echter w e r k e l i j k h e i d m o e t e n w o r d e n in'dien o o k de b i b l i o t h e e k de hooge v l u c h t w i l n e m e n d i e het D e l f t

-sche o n d e r w i j s i n de g e ï n d u s t r a l i s e e r d e m a a t s c h a p p i j zal m o e t e n bereiicen. O m

dat te k u n n e n m o e t echter een lange w e g

w o r d e n a f g e l e g d en i n het v o l g e n d e zal d a t d u i d d i j k g e m a a k t w o r d e n d o o r eenige b e s c h o u w i n g e n te w i j d e n aan d e v r a a g stukken w a a r v o o r d e D e l f t s c h e b i b l i o -theek thans staat en aan" de r i c h t i n g die ingeslagen d i e n t te w o r d e n o m het be-oogde d o e l te b e r e i k e n . D a a r b i j zullen

enkele v r a a g s t u k k e n v a n b i b l i o t h e e k

-technischen a a r d , z i j het slechts zeer aan

de o p p e r v l a k t e , geraalkt moeten w o r d e n .

M a a r eerst als een idee is gegeven v a n

de w e r k z a a m h e d e n der b i b l i o t h e e k , k a n d u i d e l i j k g e m a a k t w o r d e n hoe de l i j n naar d e t o e k o m s t g e t r o k k e n w o r d e n moet. D e w e r k z a a m h e i d d e r D e l f t s c h e b i b l i o t h e e k . D e D e l f t s c h e b i b l i o t h e e k , idie t.o.z. v a n de U n i v e r s i t e i t s b i b l i o t h e k e n t o t d e j o n -geren b e h o o r t h e e f t zioh l a n g z a m e r h a n d een b e l a n g w e ü c k e n d e collectie b o e k e n v e r s c h a f t die t h a n s ongeveer 2 0 0 . 0 0 0 b a n d e n o m v a t . O o r s p r o n k e J i j k b e d o e l d

en ook alleen g e s c h i k t als h u l p m i d d e l b i j

het D e l f t s c h e o n d e r w i j s , is d e thans aan-wezige v e r z a m e l i n g i n staat een veel g r o o t e r g e b i e d te b e s t r i j k e n .

A l z u l l e n d e D e l f t s c h e docenten en studenten u i t d e n a a r d der zaak het eerst aan b o d k o m e n , de b i b l i o t h e e k is thans g r o o t g e n o e g o m o o k aan anderen h a a r diensten te b e w i j z e n en z o o d o e n d e de d o o r h a a r v e r g a a r d e geestelijke schatten ook v r u c h t e n te d o e n d r a g e n v e r b u i l e n D e l f t .

In het v o o r g a a n d e w e r d reeds mede-g e d e e l d d a t d e mede-g r o o t e i n d u s t r i e reeds

een k l a n t v a n d e D e l f t s c h e b i b l i o t h e e k

is, m a a r ooik v e l e D e l f t s c h e ingenieurs die ergens i n ons l a n d een positie b e k l e e d e n zenden ons no-g t e l k e n s aanvragen o m b o e k e n en d a t w i i hieraan v o l d o e n spreekt w e l v a n z e l f . D a a r a a n k u n n e n w i j

ook g e m a k k e l i j k v o l d o e n .

.Minder g e m a k k e l i j k k u n n e n w i j aan

andere aan\'Tagen v o l d o e n die ons v a n deze z i j d e telkens b e r e i k e n . D i k w i j l s v r a -gen ons in-genieurs en technici die ver v a n den technische b i b l i o t h e e k v e r w i j d e r d zitten o m raa<3. D a n eens w e n d t z i c h

i e m a n d d i e o v e r een b e p a a l d o n d e r w e r p

een v o o r d r a c h t m o e t h o u d e n , zich tot ons

met het verzoek h e m de beste en n i e u w s t e literatuur toe te z e n d e n . D a n w e e r is er i e m a n d die ons vraa^gt i n weflk t i j d s c h r i f t L o r e n t z v o o r het eerst z i j n c o n t r a c t i e -hypothese p u b l i c e e r d e . E e n a n d e r w e e r s c h r i j f t ons d a t z i j n k e n n i s o p een of ander speciaal g e b i e d te k o r t schiet en v r a a g t ons h e m d a a r v o o r d e geschikte boeken toe te z e n d e n . H e t is m i j n s inziens d e p l i c h t %'an de b i b l i o t h e e k o m o o k deze v r a g e n te be-a n t w o o r d e n . V be-a be-a k z i t d be-a be-a r be-a be-a n v e e l w e r k v e r b o n d e n . I n de eerste p l a a t s d o o r d a t het veel v o o r k o m t d a t d e a a n v r a g e r s schrijversnamen en b o e k e n t i t e l s o n v o l -l e d i g of ze-lfs o n j u i s t o p g e v e n , z o o d a t i n de b i b l i o g r a f i e n a a r d e juiste n a m e n m o e t wonden g e j a a g d . V e r d e r d o o r d a t onze staf v a n a l d i e s p e d a l e o n d e r w e r -pen niet v o l d o e n d e op d e h o o g t e is en men zich eerst m o e t o r i ë n t c e r e n o p het b e t r e f f e n d e gebied. V e e l a l w o r d t d a a r b i j d a n de h u l p der H o o g l e e r a r e n i n g e r o e pen die ons steeds m e t d e (meeste b e r e i d -w i l l i g h e i d b i j s t a a n e n -w i e r ikennis a l d u s hun oud-Jeerlingen n o g ten g o e d e k o m t . M a a r v o o r a l o m d a t w i j v o o r d e b e a n t w o o r d i n g v a n s o m m i g e v r a g e n n i e t k u n -nen volstaan m e t na te g a a n w a t w e er-van i n huis hebben, m a a r b o v e n d i e n de b i b l i o g r a f i e m o e t e n b e s t u d e e r e n o m te zien o f er b e l a n g r i j k e w e r k e n bestaan d i e w i j niet bezitten en het bestaan w a a r v a n w i j den aanvrager m o e t e n m e e d e d e n , w i l het a n t w o o r d aan d e b e d o e l i n g b e

-a n t w o o r d e n . Een d e r g e l i j k o n d e r z o e k h e e f t d a n tevens v o o r de b i b l i o t h e e k het v o o r d e e l dat w i j l e e m t e n i n onze collec-tie o n t d e k k e n . H e t spreekt v a n z e l f d a t m e t d i t alles v a a k t i j d r o o v e n d e l i t e r a t u u r r e c h e r c h e s g e m o e i d z i j n , en d a t w i j , d o o r d a t onze w e t e n s c h a p p e l i j k e staf veel te k l e i n is i n v e r h o u d i n g t o t d e laiugzamerhand respec-tabel g e w o r d e n boeikencollectie, t h a n s d i k w i j l s den t i j d missen o m deze a a n v r a -eers te k u n n e n g e v e n w a t h e n t o e k o m t . D a t is zeer j a m m e r o m d a t d e gegevens hier ligeen en als d o o d m a t e r i a a l z u l l e n b l i j v e n lisgen i n d i e n er geen v o l d o e n d e handen zijn o m ze i n l e v e n d e kennis o m te zetten. In de t o e k o m s t echter zal de D e l f t s c h e b i b l i o t h e e k o o k i n d i t o p z i c h t haar taak moeten en k u n n e n v e r v u l l e n .

6 A a n d i t a ü e s k a n de D e l f t s c h e b i b l i o -theek n o g niet i n v o l l e n o m v a n g v o l d o e n . In d e eerste plaats o m d a t haar i n w e n d i g e organisatie n o g o n v o l m a a k t is en ten t w e e d e o m d a t het doelbewuste v e r b a n d m e t a n d e r e technische b i b l i o t h e k e n n o g o n t b r e e k t . D e i n w e n d i g e o r g a n i s a t i e e n h a a r t o e i k o m s t i g e o n t w i k -k e l i n g . D i t is een o n d e r w e r p v o o r een l i j v i g e studie o p zichzelf. H i e r z o u een b e s p r e k i n g v a n aankooporganisatie, v o o r de organisatie v a n het uitleenbureau, v a n m a g a z i j n b e d r i j f en b i b l i o t h e e k a d m i n i -stratie op z i j n plaats z i j n . D e b e s c h o u w i n g zal echter t o t genoegen van den lezer, b e p e r k t w o r d e n t o t een der g r o o t e be-z w a r e n die de D e l f t s c h e b i b l i o t h e e k thans in h a a r streven naar v l u g en n a u w k e u r i g w e r k e n o n d e r v i n d t . K o r t gezegd k o m t het h i e r o p neer dat de b i b l i o t h e e k , w a a r de b o e k e n i n het m a g a z i j n op f o r m a a t staan en dus de l i t e r a t u u r over b e p a a l d e o n d e r w e r p e n i n d e n systematischen cata-logus m o e t w o r d e n gezocht, l a b o u r e e r t aan een zeer slechten staat v a n g e n o e m den catalogus en v a n een ts k l e i n e w e -t e n s c h a p p e l i j k e n s-taf o m de: correc-tie d a a r v a n m e t de n o o d i g e snelheid u i t te v o e r e n .

Eenige m o e i l i j k h e d e n die zich b i j de r e c o n s t r u c t i e v a n d i e n catalogus v o o r d o e n k u n n e n hier n a a r v o r e n g e b r a c h t w o r d e n . In d i t v e r b a n d z i j o p g e m e r k t dat de o n t w i k k e l i n g v a n de l i t e r a t u u r op tech-nisch g e b i e d , aan den systematischen catalogus v a n deze technische b i b l i o t h e -ken z w a r e eischen stelt.

In het a l g e m e e n k a n gezegd w o r d e n d a t de w e t e n s c h a p p e l i j k e literatuur, niet alleen d e technische, een steeds g r o e i e n -de specialisatie t o o n t . D e ou-dere b o e k e n b e h a n d e l e n v e e l a l o n d e r w e r p e n die m e n thans in é é n b o e k niet meer aan zal t r e f

fen d a a r deze o n d e r w e r p e n elk a f z o n -d e r f i j k e t a k k e n v a n wetenschap g e v o r m -d h e b b e n . D i t is zoo gegaan i n de abstracte w e t e n s c h a p p e n , w a a r m e n b i j v . v r o e g e r v a a k natuur-, s c h e i k u n d e en b i o l o g i e in é é n l e e r b o e k v e r e e n i g d v o n d . Deze v a k -k e n h e b b e n thans h u n eigen gebied ver-o v e r d , de p s y c h ver-o l ver-o g i e is n ver-o g maar k ver-o r t

geleden z e l f s t a n d i g g e w o r d e n en thans ziet m e n zich de g r o o t e g r o e p der

tech-nische w e t e n s c h a p p e n l o s m a k e n va die der n a t u u r w e t e n s c h a p p e n ^ en ee s p e c i f i e k technische l i t e r a t u u r zich on;

V i - i k k e l e n , w a a r b i j de s c h r i j v e r s zich n i t meer op een n a t u u r w e t e n s c h a p p e l i j s t a n d p u n t stellen o m v a n ."daaruit d technische v r a a g s t u k k e n te bezien, m a c w a a r b i j z i j p r o b l e m e n v a n u i t de technie zelve b e k i j k e n en d e n a t u u r w e t e n s c h a b i j de o p l o s s i n g der v r a a g s t u k k e n als o r o n t b e e r l i j k e h u l p w e t e n s c h a p p e n g e b r u . ken. M o g e h e t s o m m i g e n v o o r k o m e n de h i e r een f u t i e l e o n d e r s c h e i d i n g gemaak w o r d t , d e p r a c t i j k l e e r t d a t de gevolge: d a a r v a n g r o o t z i j n . N i e t alleen als ge v o l g v a n de v l u c h t d e r techniek, maa o o k s a m e n h a n g e n d m e t het b o v e n g e schetste i n z i c h t , w a a r d o o r m e n allerle b e w e r k i n g e n niet m e e r b e s c h o u w t als be h o o r e n d e t o t de n i e t v e r d e r na te p l u ; zen b e h e n d i g h e i d e n e r v a r i n g v a n de: technicus, als , . a r t et m é t i e r " dus, maa o o k deze o n d e r d e e l e n o n d e r de l o u p der w e t e n s c h a p p e l i j k e analyse b r e n g t h e e f t zich d e t e c h n i s c h e l i t e r a t u u r steed m e e r t o t speciale o n d e r w e r p e n g e w e n d D e h a n d b o e k e n b l i j v e n h u n w a a r d e we b e h o u d e n , m a a r h u n a a n t a l b e g i n t gerins te w o r d e n ten o p z i c h t e v a n d a t der m o n o g r a f i e ë n . H i e r d o o r m o e t de systema tische catalogus v a n d e technische b i b l i o theek steeds v e r d e r i n b i j z o n d e r h e d e r a f d a l e n en w o r d t h e t v r a a g s t u k v a n dt s y s t e m a t i e k op z i c h z e l f o p deze v a a l n o g h a l f o n t g o n n e n t e r r e i n e n , w a a r ziel d e grenzen n o g n i e t a l t i j d scherp aftee k e n e n , een m o e i l i j k e zaak. H e t m o o i e er o m v a n g r i j k e w e r k <3at het Brusselscht b i b l i o g r a f i s c h e i n s t i t u u t o o k o p techniscV gebied aan het d e c i m a a l s y s t e e m var D e w e y hee-ft v e r r i c h t , g e e f t een v o o r b e e l d v a n den o m v a n g en de c o m p l i c a t i t v a n d i t p r o b l e e m . I e d e r e b i b l i o t h e e k die d i t systeem o m a l l e r l e i r e d e n e n niet aan-v a a r d e n w i l o f k a n , m o e t dezen arbeic n o o d g e d w o n g e n v e r r i c h t e n .

N o g een a n d e r e m o e i l i j k h e i d d o e t ziel b i j het c a t a l o g i s e e r e n v a n een groote technische b i b l i o t h e e k v o o r . W i 1-h e l m O s t w a 1 d is de m a n die o v e : de o n t w i k k e l i n g d e r w e t e n s c h a p p e l i j k e l i t e r a t u u r m e r k w a a r d i g e en v r u c h t b a r e d e n k b e e l d e n o n t w i k k e l d h e e f t . Een daar

7

van is d i t d a t aan onze t i j d s c h r i f t e n het bezwaar k l e e f t d a t v a n een geheelen j a a r -g a n -g slechts een -g e r i n -g aantal a r t i k e l e n w a a r d e h e b b e n v o o r een specialen o n derzoeker. V o l g e n s h e m zouden de t i j d -s c h r i f t e n d a n o o k in den v o r m v a n lo-s-se a f d r u k j e s d e r a r t i k e l e n moeten v e r s c h i j -nen, w a a r b i j m e n zioh d a n op een g r o o t a a n t a l t i j d s c h r i f t e n tegelijk zou m o e t e n abonneeren, m e t d i e n verstande d a t m e n van a l l e n alleen d i e artikelen o n t v a n g t die het gewenschte gebie.d b e t r e f f e n . V o o r de h a n d b o e k e n h e e f t O s t w a 1 d p a r a l l e l l o o p e n d e aspecten g e o p e n d .

Z o n d e r d i t belangvi'ekkende v r a a g s t u k hier n u aan te s n i j d e n , k a n geconstateerd w o r d e n d a t z i j n d e n k b e e l d e n reeds h i e r en d a a r i n v e r v u l l i n g z i j n gegaan. O p technisch g e b i e d w o r d e n in A m e r i k a d o o r het , , B u r e a u of M i n e s " en eenige s o o r t g e l i j k e i n s t e l l i n g e n een reeks p u b l i -caties uitgegeven d i e als niin of meer uit-g e b r e i d e t i j d s c h r i f t a r t i k e l e n z i j n o p te v a t t e n en o o k i n andere l a n d e n k o m e n d e r g e l i j k e series u i t .

N u staat echter de b i b l i o t h e c a r i s v a n een g r o o t e b i b l i o t h e e k , d i e er o v e r h o n -d e r -d e n j a r e n n o g zal z i j n en -dan i n even-r e d i g h e i d g e g even-r o e i d zal wezen, v o o even-r het v r a a g s t u k o m z i j n systematischen cata-logus zoo sober en d u i d e l i j k m o g e l i j k te m o e t e n h o u d e n o m te v e r m i j d e n d a t deze in d e t o e k o m s t aan z i j n u i t g e b r e i d h e i d ten g r o n d e zal gaan. A l l e r e e r s t d i e n e h i j zich dus be\\-ust te z i j n d a t d e catalogus alleen b o e k t i t e l s zal moeten b e v a t t e n . W i l h i j daarnaast een r e p e r t o r i u m op de t i j d s c h r i f t e n a r t i k e l e n aanleggen, d a n m o e t h i j d a t a f z o n d e r l i j k d o e n , m a a r h i j h o u d e b e i d e uiteen o m z i j n b o e k e n c a t a logus niet met de titels v a n t i j d s c h r i f t -a r t i k e l e n te v e r d u n n e n , w -a t het v i n d e n d e r b o e k e n , de meer m o n u m e n t a l e w e r -ken dus, i n d e n w e g zou staan.

G a a t m e n n u de publicaties v a n het B u r e a u of M i n e s " en d e r g e l i j k e n in d e n s>'stematischen catalogus o p n e m e n d a n is m e n al gauw b e z i g een ve.'kapt repert o r i u m op repert i j d s c h r i f repert a r repert i k e l e n in d e n b o e -kencatalogus te vervi-erken en d a t z o n d e r d a t m e n het zelf m e r k t . M o c h t d a n O s t w a ! d's d e n k b e e l d i n de t o e k o m s t doorvs'erken en hoe langer hoe m e e r series v a n de b o v e n g e n o e m d e soort u i t

-gegeven w o r d e n , t e r w i j l misschien de t i j d s c h r i f t e n zich g a a n oplossen i n e v e n -eens losse p u b l i c a t i e s v a n a f z o n d e r l i j k e artikelen d a n z o u m e n , i n d i e n m e n d i t alles i n den boekencata'logus o p n e e m t , over h o n d e r d j a a r d e w e r k e l i j k e b o e k e n met een l a n t a r e n t j e i n d e e i n d e l o o z e massa's titels m o e t e n o p z o e k e n , t o t g r o o t ongerief v o o r d e n g e b r u i k e r . E n v a n hier k o m t men d a n t o t de v r a a g w a t eigen-l i j k een boek is i n tegensteeigen-leigen-ling m e t een a f z o n d e r l i j k uitgegeven t i j d s c h r i f t a r t i k e l . Is dat d a n geen boek, z i j h e t d a n o o k k l e i n ?

•Het ligt niet i n d e l i j n v a n d i t a r t i k e l om daarop thans n a d e r i n te gaan. D e bedoeOing is slechts een der v e l e p r o b l e men aan te s t i p p e n d i e v o o r d e i n w e n dige organisatie d e r technische b i b l i o -theiken v a n b e l a n g gaan w o r d e n .

M e n ziet er u i t d a t o o k d e b i b l i o t h e -caris een soort ingenieur is i n z o o v e r r e d a t h i j d e n k b e e l d e n en systemen v o o r practisch g e b r u i k m o e t realiseeren en d a a r b i j z i j n p l a n n e n m o e t b o u w e n , d e n -k e n d e aan een v e r r e t o e -k o m s t en de w a a r s c h i j n l i j k e o n t w i k k e l i n g d e r l i t e r a -tuur, w i l z i j n s c h e p p i n g v o o r het nage-slacht geen r a m p b l i j k e n te z i j n .

A a n de reconstructie v a n den D e l f t -schen catalogus w o r d t thans met k r a c h t gewerkt. Eerst w a n n e e r d i t gereed is en b o v e n d i e n de c a t a l o g i d e r a f d e e l i n g s b i b l i o t h e k e n zullen z i j n o p g e n o m e n , z o o d a t de g ë h e e l e i n D e l f t a a n w e z i g e b o e kencollectie met een o o g o p s l a g z a l k u n

-nen w o r d e n o v e r z i e n , zal een g r o o t e h i n d e r p a a l tegen v l u g en n a u w k e u r i g w e r k e n z i j n o p g e h e v e n .

D a a r n a zal er n a a r gestreefd w o r d e n een centralen catalogus aan te leggen v a n alle i n het l a n d aanwezige b o e k e n v a n technischen aard d i e v o o r u i t l e v e r e n beschikbaar z i j n . D a a r m e e k o m t een m a c h tig instrument v o o r b i b l i o g r a f i s c h e i n f o r -m a t i e ter b e s c h i k k i n g .

M a a r er zal eenigen t i j d o v e r h e e n m o e t e n gaan v o o r d a t d i t w e r k gereed is en pas wanneer de i n w e n d i g e organisa-tie b e h o o r l i j k i n o r d e is zal m e t v o l l e k r a c h t naar b u i t e n g e w e r k t k u n n e n w o r -d e n .

H e t ^ ' e r b a n d m e t d e a n d e r e b i b l i o t h e k e n . Reeds nu l e e f t de

" _ 6 i' ' •

-D e l h s o h e b i b l i o t h e e k i n r u i l v e r k e e r m e t d e U n i v e r s i t e i t s b i b l i o t h e k e n en v e r s c h i l -lende a n d e r e g r o o t e b o e k e r i j e n i n den l a n d e en zal z i j t r a c h t e n haar relaties m e t z o o v e e l m o g e l i j k s o o r t g e l i j k e i n s t e l l i n g e n

in d e n lande u i t te b r e i d e n . D a a r d o o r vv'ordt eenerzijds b e r e i k t d a t de D e l f t s c h e

b i b l i o t h e e k h a a r k l a n t e n o o k d a n zal k u n n e n b e v r e d i g e n w a n n e e r b o e k e n w o r -den g e v r a a g d die z i j niet z e l f bezit, m a a r die d o o r h a a r b e m i d d e l i n g u i t a n d e r e b i b l i o t h e k e n w o r d e n v e r k r e g e n . .Aan d e n anderen k a n t w o r d t het m o g e l i j k g e m a a k t d a t D e l f t z i c h steeds meer o p technisch w e t e n s c h a p p e l i j k e l i t e r a t u u r z a l k u n n e n concentreeren e n steeds m i n d e r a a n d a c h t zal b e h o e v e n te schenken aan de gebie-d e n gebie-die gebie-d o o r a n gebie-d e r e b o e k e r i j e n w o r gebie-d e n bestreken.

W a n n e e r d a n b o v e n d i e n i n d e toe-k o m s t d e D e l f t s c h e b i b l i o t h e e toe-k o v e r een

t-echnisch w e t e n s c h a p p e l i j k e n staf zal

k u n n e n b e s c h i k k e n , zal zij geen technicus

in d e n lande, d i e o m r a a d k o m t inzake

l i t e r a t u u r op z i j n g e b i e d teleur b e h o e v e n te stellen.

I n d e t o e k o m s t d e n k e n w i j ons een n a u w v e r b a n d tusschen alle technische b i b l i o t h e k e n d i e elkaar, o n d e r b e p a a l d e

• v o o r w a a r d e n d i e elke instelling*:'in', .ver-b a n d m e t z i j n a a r d z a l inoefen': « t e l l e n , h u n b o e k e n u i t l e e n e n en h e t terreirT v a n a a n k o o p - o n d e r l i n g a f b a k e n e n , o p d a t , ieder in z i j n s p e c i a l i t e i t e n z o o v o l l e d i g m o g e l i j k v o o r z i e n zal k u n n e n z i j n . O o k z i j n i n deze s a m e n w e r k i n g d e f a b r i e k s -b i -b l i o t h e k e n g e d a c h t d i e een -b e l a n g r i j k e plaats i n d i t v e r b a n d k u n n e n i n n e m e n . D i t is alles t o e k o m s t m u z i e k en o p het o o g e n b l i k n o g n i e t t e v e r w e z e n l i j k e n . T o c h is het n u t t i g d a t d i t d e n k b e e l d reeds thans i n r u i m e r k r i n g beikend g e m a a k t w o r d t , misschien d a t het a n d e r e n aan-l e i d i n g g e e f t o m d a a r o v e r o o k reeds h u n gedachten te l a t e n gaan, w a n t d e t i j d is niet. v e r d a t m e n t o t een d e r g e l i j k e sa-m e n w e r k i n g g e d r e v e n z a l w o r d e n , a l w a r e het alleen m a a r o m d e b e s p a r i n g e n d i e d a a r m e e te b e r e i k e n w a r e . V e l e en gewichtige b e z w a r e n z u l l e n n o g m o e t e n w o r d e n o v e r w o n n e n , m a a r eerst w a n n e e r een d e r g e l i j k e s a m e n w e r k i n g t o t s t a n d g e k o m e n zal z i j n , zal m e n k u n n e n spre-k e n v a n een g e o r g a n i s e e r d technisch b i b l i o t h e e k w e z e n i n N e d e r l a n d